Szkolenie regionalne Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna WYMOGI OCHRONNE OBSZARÓW NATURA 2000 - zasady i procedury ochrony przyrody Anna Moś Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku Hel, 4 października 2011 r. Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Obszar Natura 2000: Obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO)- utworzony dla gatunków ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej lub/i miejsc koncentracji regularnie migrujących ptaków spoza tego załącznika; Specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO)- utworzony dla ochrony siedlisk przyrodniczych z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej lub gatunków z załącznika II DS; Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (OZW)- projektowany przez kraj członkowski SOO, zatwierdzony decyzją Komisji Europejskiej, ale jeszcze nie wyznaczony w drodze rozporządzenia MŚ. INFORMACAJA O PRZEDMIOTACH OCHRONY: - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH 2
Wyznaczenie OSO: Zebranie danych naukowych- kryteria Bird Life International (C1-C6) * Krajowa lista OSO wyznaczenie OSO przez kraj członkowski- Rozporządzenie Ministra Środowiska ** * Opis kryteriów C1-C6 w Ostoje ptaków o znaczeniu europejskim w Polsce, OTOP 2004 * * Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. Nr 25 poz. 133)- zastąpiło poprzednie rozporządzenie: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229 poz. 2313), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 września 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. z 2007r. Nr 179 poz. 1275) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 października 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. z 2008r. Nr 198 poz. 1226) 3
Wyznaczenie SOO: 6 LAT Zebranie danych naukowychkryteria załącznik III DS Przekazanie do KE krajowej listy proponowanych SOO Zatwierdzenie proponowanych SOO z listy krajowej decyzja KE- OZW Wyznaczenie (rozporządzeniem) przez kraj członkowski- SOO weryfikacja przez KE na tzw. Seminarium Biogeograficznym Aktualnie dla regionu kontynentalnegodecyzja KE z dnia 10.01.2011 r. (poprzednie z 13.11.2007r., 12.12.2008r.) 4
Zasady gospodarowania na obszarach N2000: Nie podlega ograniczeniu działalność gospodarcza, rolna, leśna, rybacka i łowiecka, jeżeli nie oddziałuje znacząco negatywnie na cele ochrony obszaru N2000 (art. 36 ust. 1 ustawy OOP) Cel ochronyzachowanie we właściwym stanie ochrony siedlisk i gatunków stanowiących przedmiot ochrony w obszarze N2000 (SDF obszaru!) Znaczące oddziaływanie: pogorszenie stanu siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar N2000, negatywny wpływ na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar N2000, pogorszenie integralności obszaru N2000 lub jego powiązania z innymi obszarami 5
Gatunku: Suma oddziaływań WŁAŚCIWY STAN OCHRONY: (art. 5 pkt 24 i 25 ustawy OOP) Siedliska: Suma oddziaływań rozmieszczenie, liczebność populacji rozmieszczenie siedliska, strukturę i funkcje, przeżycie typowych gatunków trwały składnik swojego siedliska zasięg nie zmniejsza się odpowiednio duże siedlisko do utrzymania populacji w przyszłości zasięg i obszary zajęte przez siedlisko w obrębie zasięgu nie zmniejszają się struktura i funkcja niezbędna do zachowania siedliska istnieje; typowe dla siedliska gatunki są we właściwym stanie ochrony 6
Próba sparametryzowania oceny stanu ochrony: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 zestawy wskaźników, przyjęte na podstawie wiedzy naukowej do celów monitoringu państwowego i raportowania - METODYKA GIOŚ
Stan ochrony określany przez 3 parametry: dla gatunku: populacja, siedlisko, szanse zachowania gatunku dla siedliska: powierzchnia siedliska, struktura i funkcja, szanse zachowania siedliska zestawy wskaźników 8
Każdy z parametrów oceniany w trzystopniowej skali: FV- właściwy U1- niezadawalający U2- zły Ocena łączna (globalna): jeśli choć jeden z parametrów: U2 ocena łączna U2 U1 ocena łączna U1 9
Dokumenty planowania ochrony na obszarach Natura 2000: 1. Plan Zadań Ochronnych (PZO)- art. 28 ustawy OOP 2. Plan ochrony dla obszaru Natura 2000 (art. 29 ustawy OOP)- zawsze dla położonych na obszarach morskich i aktualnie w trakcie opracowywania większość planów ochrony dla obszarów N2000 strefy nadmorskiej 3. Plany ochrony rezerwatów przyrody, parków narodowych, parków krajobrazowych, uwzględniające zakres o którym mowa w art. 28 lub 29 ustawy o ochronie przyrody (art. 20 ust. 5 ustawy OOP) 4. Plan Urządzania Lasu uwzględniający zakres o którym mowa w 29 ustawy o ochronie przyrody (art. 30 ust. 2 ustawy OOP)
Podstawowe narzędzie ochrony obszarów N2000- ocena oddziaływania na przedmiot ochrony w trakcie procesu inwestycyjnego: Podstawa: art. 6.3 i 6.4 tzw. Dyrektywy Siedliskowej (Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory)
W odniesieniu do przedmiotu ochrony dokonuje się oceny wpływu działań na obszar N2000 i spójność sieci N2000; Czy działania mogą oddziaływać znacząco na obszar N2000? pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych/siedlisk gatunków, wpłynąć negatywnie na gatunki, pogorszyć integralność obszaru lub powiązania z innymi obszarami; REALIZACJA INWESTYCJI NIE TAK 1. Analiza rozwiązań alternatywnych, 2. Analiza nadrzędnego celu publicznego; 3. Konieczność kompensacji przyrodniczej 12
W przepisach polskich: Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.) 1. Zabrania się działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na obszary Natura 2000 (art. 33.ust. 1 ustawy OOP) 2. Realizacja przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na obszar N2000 jest możliwa wyłącznie jeśli: wynika ona z nadrzędnego celu publicznego, nie ma rozwiązań alternatywnych i przy zapewnieniu kompensacji przyrodniczej ; 3. Oceny oddziaływania na obszar N2000 dokonuje się na zasadach określonych w tzw. ustawie OOŚ (ustawa z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko- Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.)- art. 33 ust. 3 ustawy OOP
Oceny oddziaływania na obszary Natura 2000 dokonujemy: 1. w ramach oceny strategicznej np. miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, 2. w ramach postępowania w sprawie o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach; 3. w ramach każdej innej decyzji wymaganej przed realizacją przedsięwzięcia, jeśli przedsięwzięcie nie wymaga uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach
Ocena oddziaływania na obszary N2000 w ramach decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach: Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach- TYLKO w przypadku kwalifikacji przedsięwzięcia zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397) np.: Trasy narciarskie ( ), wyciągi narciarskie, w tym wyciągi narciarstwa wodnego oraz urządzenia im towarzyszące- pkt 49; Ośrodki wypoczynkowe lub hotele poza terenami zabudowanymi, o powierzchni zabudowy pow. 0,5 ha na obszarach chronionych lub pow. 2 ha poza tymi terenami- pkt 50; Stałe pola kempingowe i karawaningowe na obszarach chronionych lub o powierzchni pow. 0,5 ha poza obszarami chronionymi- pkt 51; Parki rozrywki, pola golfowe- pkt 57; Kolejki linowe- pkt 59 Przystanie śródlądowe i morskie- pkt 63 i 64
Analiza przebiegu procedury z uwzględnieniem oceny oddziaływania na obszary N2000 w ramach decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach:
Różnica między oceną oddziaływania na środowisko, a oceną oddziaływania na obszar N2000: w ramach decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach analizowany jest wpływ na wszystkie elementy przyrodnicze, formy ochrony przyrody, zdrowie życie ludzi, zabytki= Ocena Oddziaływania na Środowisko w ramach tej oceny przeprowadza się wówczas ocenę oddziaływania na obszary Natura 2000 (o której mowa w art. 6.3 Dyrektywy Siedliskowej)- jeśli jest konieczna!!! jeśli inwestycja nie wymaga decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach- ocena ograniczona wyłącznie do wpływu na obszar Natura 2000
Ocena oddziaływania na Środowisko Ocena wymagana art. 6.3 Dyrektywy Siedliskowej 18
Jeśli przedsięwzięcie nie wymaga decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach: Przed wydaniem każdej decyzji (np. pozwolenia na budowę, decyzji o ustaleniu warunków zabudowy, pozwolenia wodno-prawnego) wymaganej przed realizacją inwestycji organ musi rozważyć ewentualne oddziaływanie na obszar N2000 (art. 96 ust. 1-3 ustawy OOŚ)
Procedura oceny oddziaływania na obszar Natura 2000 w ramach każdej decyzji wymaganej przed realizacją przedsięwzięcia: wniosek o wydanie decyzji rozważenie ewentualnego wpływu na obszar N2000 przez organ wydający decyzję DECYZJA postanowienie o przedłożeniu RDOŚ dokumentów postanowienie RDOŚ o konieczności oceny NIE TAK RAPORT złożony przez wnioskodawcę udział społeczny UZGODNIENIE RDOŚ
Przykład Budowy przystani rybackiej w Mechelinkach Fot. A. Moś
Zakres inwestycji: w części lądowej przystani zaprojektowano: kompleks zabudowań, składający się z budynku warsztatowosocjalnego, budynku sprzedaży ryb, budynku boksów rybackichmagazyny na osprzęt rybacki, budynku boksów rybackich i wędzarni; infrastruktury drogowej (drogi łączącej bazę z rejonem pętli autobusowej, parkingu na 23 samochody osobowe i place manipulacyjne przed budynkiem magazynowym sprzedaży ryby i przed budynkiem warsztatu); 235 m długości wał przeciwsztormowy z przejazdem przez wał od strony zatoki w postaci żelbetowej płyty o szerokości 12,0 m.
Zakres inwestycji, cd. w części morskiej przystani zaprojektowano: pomost rybacki o długości 175 m i szerokości 4,5 m, łączący lądowe zaplecze bazy rybackiej z basenem rybackim; basen rybacki, wykonany z modułowych falochronów pływających, stanowiących jednocześnie nabrzeże wyładunkowe i postojowe, stały pomost pomocniczy, łączący falochrony basenu rybackiego z pomostem rybackim.
Usytuowanie przystani: lądowa część przystani- poza granicami obszarów Natura 2000, w sąsiedztwie obszarów Zatoka Pucka i Półwysep Helski PLH 220032 oraz Zatoka Pucka PLB 220005; morska część przystani w granicach obszarów N2000 Zatoka Pucka i Półwysep Helski i Zatoka Pucka ; w odległości ok. 250 m na południe od granic rezerwatu przyrody Mechelińskie Łąki ; w bezpośrednim sąsiedztwie Nadmorskiego Parku Krajobrazowego.
Rezerwat Mechelińskie Łąki : jeden z cenniejszych fragmentów obszarów N2000 Zatoka Pucka i Półwysep Helski i Zatoka Pucka ; obejmuje mozaikę siedlisk wydmowych i solnisk bagiennych; stanowi miejsce koncentracji ptaków- zwłaszcza w okresie lęgowym, na terenie rezerwatu gnieździ się biegus zmienny; usytuowany pomiędzy miejscowościami Rewa- Mechelinki; poddany olbrzymiej presji turystycznej w okresie letnim oraz presji inwestycyjnej.
Przystań problemem? Analiza wykazała: przebudowa przystani może mieć pośredni niekorzystny wpływ na przedmiot ochrony w granicach rezerwatu przyrody i obszarów N2000 poprzez podniesienie atrakcyjności turystycznej terenu, co spowoduje zwiększenie presji na obszary chronione!!!
Ostateczne rozwiązanie
Działania ograniczające negatywne oddziaływanie: na etapie eksploatacji przystani należy zaplanować działania polegające na ograniczeniu penetracji turystycznej rezerwatu przyrody Mechelińskie Łąki. W tym celu należy zapewnić patrolowy (minimum dwa razy dziennie) dozór rezerwatu w okresie od dnia 1 kwietnia do 14 czerwca, a w okresie wzmożonego ruchu turystycznego t.j. w okresie od 15 czerwca do 15 września należy zapewnić 12-godzinny dozór przy wejściach do rezerwatu; na terenie przystani rybackiej należy umieścić tablice informacyjne, wskazujące na walory przyrodnicze rezerwatu przyrody Mechelińskie Łąki i obszarów Natura 2000 wraz z informacją o zakazie poruszania się po terenie rezerwatu z wyjaśnieniem konieczności ograniczeń w tym zakresie.
Jak pogłębić wiedzę? http://www.gdos.gov.pl/
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ