Roman Rudnicki ROLNICTWO POLSKI STUDIUM STATYSTYCZNO-PRZESTRZENNE LATA 2002-2010 WYDAWNSCTWO NAUKOWE UNIWERSYTETU MIKOtAJA KOPERNIKA Toruri 2016
Spis tresci WPROWADZENLE 9 1. WARUNKI ZEWN^TRZNE ROLNICTWAI FUNDUSZE WSPÖLNEJ POLITYKI ROLNEJ 17 1.1. Uwarunkowania przyrodnicze rolnictwa 17 1.2. Uwarunkowania pozaprzyrodnicze rolnictwa - historyczne i urbanizacyjne 20 1.3. Fundusze WPR jako nowa determinanta zröznicowania przestrzennego rolnictwa 24 2JAKOSÖIUZYTKOWANIEZIEMI 32 2.1. Struktura uzytkowania ziemi ogölem 34 2.1.1. Powierzchnia ogölna gospodarstw rolnych oraz relacja mifdzy powierzchni uzytköw rolnych a pozostalymi gruntami 34 2.1.2. Lasy 45 2.1.2.1. Lasy i grunty lerne w gospodarstwach rolnych 45 2.1.2.2. Zalesienia PROW 50 2.1.3. Rosliny energetyczne 55 2.2. Strukture rolniczego uzytkowania ziemi 63 2.2.1. Grunty o dobrej kulturze rolnej - powierzchnia i strukture 63 2.2.2. Grunty orne 69 2.2.3. Uprawy trwale 72 2.2.3.1. Drzewa owocowe 78 2.2.3.2. Krzewy owocowe i jagodowe 84 2.2.4. Trwale uzytki zielone 90 2.3. Cechy przyrodniczo-ekologiczne gruntöw gospodarstw rolnych 92 2.3.1. System rolnictwa metody produkcji 93 2.3.2. Uprawy ozime 95 2.3.3. Nawozenie organiczne 100 2.4. Wybör cech diagnostycznych i syntetyczny wskaznik jakosci i uzytkowania ziemi 106 2.4.1. Grunty gospodarstw rolnych o znacznej randze przyrodniczoekologicznej 106 5
SPISTREÜI 2.4.2. Grunty objete strefami priorytetowymi programu rolnosrodowiskowego 109 2.4.3. Gleby najnizszych Was bonitacyjnych 110 2.4.4. Poziom rolnictwa w zakresie cech jakosci i uzytkowania ziemi 112 3. STRUKTURA AGRARNA 114 3.1. Liczba i powierzchnia gospodarstw rolnych 115 3.2. Gospodarstwa rolne jako dement struktury agrarnej - wybrane grupy gospodarstw 119 3.3. Wskaznik lokalizacji gospodarstw rolnych 128 3.4. Struktura obszarowa gospodarstw rolnych powyzej 1 ha UR 133 3.4.1. Struktura wedlug liczby gospodarstw rolnych 134 3.4.2. Struktura wedlug powierzchni gospodarstw rolnych 138 3.5. Szachownica gruntöw 143 3.6. Cechy diagnostyczne i wskaznik poziomu rolnictwa w zakresie struktury agrarnej 148 4. CECHYSPOLECZNE ROLNICTWA 151 4.1. NaWady pracy ludzwej w rolnictwie 152 4.1.1. Osoby pracuj^ce w gospodarstwach rolnych prowadzgcych dzialalno^ö rolnicz. 154 4.1.2. Pracuj^cyw gospodarstwach indywidualnych 161 4.1.2.1. Struktura pracuj cych wedfug liczby osöb i jednostek AWU z wydzieleniem grup rodzinnej sily roboczej i pracowniköw najemnych 161 4.1.2.2. Pracujacy czlonkowie rodzin rolniczych wedlug czasu pracy. 164 4.1.2.3. Pracujgcy w gospodarstwach indywidualnych wedlug grup obszarowych gospodarstw rolnych 170 4.2. Struktura demograficzna ludnosci rolniczej 174 4.2.1. Struktura wieku cztonköw rodziny rolniczej pracujacych w indywidualnych gospodarstwach rolnych 175 4.2.2. Struktura wieku kierowniköw gospodarstw rolnych 181 4.2.3. Struktura plci wybranych grup ludnoäci rolniczej 189 4.2.4. Struktura demograficzna osöb utrzymujgcych sif glöwnie z pracy w rolnictwie 194 4.2.5. Okres kierowania gospodarstwem rolnym 197 4.3. Wyksztalcenie kierowniköw gospodarstw rolnych - ogölne i rolnicze... 202 4.4. Wybör cech diagnostycznych nakladöw pracy struktury demograhcznej i wyksztalcenia w rolnictwie oraz ogölny poziom cech spolecznodemograhcznych rolnictwa 222 4.4.1. Syntetyczne uj^cie cech diagnostycznych 222 4.4.2. Poziom rolnictwa w zakresie cech spoleczno-demograhcznych 226 5. WYPOSAZENIETECHNICZNE GOSPODARSTW ROLNYCH.! 229 5.1. Mechanizacja rolnictwa - elementy analizy 232 5.1.1. Elementy mechanizacji 233 5.1.1.1 Giagniki 233 5.1.1.2. Maszyny do zbioru zböz i zielonek 239 6
SMSTRÜCI 5.1.1.3. Maszyny ogölnego przeznaczenia 245 5.1.1.4. Maszyny do upraw okopowych 251 5.1.1.5. Maszyny do upraw drzew i krzewöw owocowych 258 5.1.1.6. Maszyny doprodukcji zwierz^cej 261 5.1.2. Poziom i struktura mechanizac ji 267 5.2. Chemizacja rolnictwa 278 5.2.1. Zakres analizy 278 5.2.2. Syntetyczny wskaznik chemizacji rolnictwa 282 5.3. Gospodarka wodna w rolnictwie 285 5.3.1. Zakres analizy 285 5.3.2. Cechy diagnostyczne i syntetyczny wskaznik metioracji 288 5.4. Technika rolnicza - ujecie syntetyczne 289 5.4.1. Cechy techniczne rolnictwa 289 5.4.2. Poziom rolnictwa w zakresie cech technicznych 292 6. ZASIEWYICHÖW ZWIERZ^T GOSPODARSKICH 294 6.1. Struktura zasiewöw 294 6.1.1. Zboza 296 6.1.1.1. Zröznicowanie przestrzenne zasiewu zböz 296 6.1.1.2. Zmiany powierzchni upraw zbozowych w latach 2002-2010. 305 6.1.2. Uprawy alimentacyjne 309 6.1.2.1. Ziemniaki 312 6.1.2.2. Str^czkowe jadalne 314 6.1.2.3. Warzywa gruntowe 320 6.1.2.4. Truskawki, uprawy pod oslonarni i inne rosliny uprawne.... 328 6.1.3. Rosliny przemyslowe 334 6.1.4. Uprawy pastewne i pozostale 351 6.1.5. Struktura zasiewöw - ujycie calosciowe 358 6.2. Chöw zwierzgt gospodarskich 361 6.2.1. Bydlo 362 6.2.2. Trzoda chlewna 370 6.2.3. Dr6b 378 6.2.3.1. Drob kurzy 383 6.2.3.2. Pozostale gatunki drobiu 384 6.2.4. Konie 393 6.2.5. Owce 400 6.2.6. Kozy 407 6.2.7. Pszczoly 412 6.2.8. Zwierz^ta futerkowe i pozostale zwierzyta hodowlane 418 6.2.8.1. Kröliki i inne zwierzeta futerkowe 418 6.2.8.2. Pozostale zwierzeta hodowlane 423 6.2.9. Chöw zwierzgt gospodarskich - ujecie syntetyczne 425 6.3. Wybör cech diagnostycznych i syntetyczny wskaznik poziomu cech strukturalnych rolnictwa 430 7. CECHY PRODUKCYfNO-DOCHODOWE GOSPODARSTW ROLNYCH.. 437 7.1. Cechy produkcyjne rolnictwa oraz syntetyczny wskaznik ich poziomu.... 438 7
SPISTRÖCI 7.1.1. Cechy produkcyjne rolnictwa 438 7.1.2. Syntetyczny wskaznik cech produkcyjnych rolnictwa 441 7.2. Cechy dochodowe gosp>odarstw rolnych oraz syntetyczny wskaznik ich poziomu 443 7.2.1. Cechy dochodowe rolnictwa 443 7.2.2. Syntetyczny wskaznik poziomu dochodowego rolnictwa 456 7.3. Wybör cech diagnostycznych i syntetyczny wskaznik poziomu cech produkcyjno-dochodowych rolnictwa 457 8. SYNTETYCZNA OCENA ZRÖZNICOWANIA PRZESTRZENNEGO ROLNICTWA POLSKI - PODSUMOWANIE 459 LITERATURA 471 POLISH AGRICULTURE. STATISTICAL AND SPATIAL STUDY (SUMMARY) 485