Oscyloskopu nie zastąpi się żadnym innym przyrządem pomiarowym

Podobne dokumenty
LABORATORIUM Sygnałów, Modulacji i Systemów ĆWICZENIE 2: Modulacje analogowe

HAMEG Programowane przyrządy pomiarowe Serii 8100

Miernictwo I INF Wykład 12 dr Adam Polak

PROFESJONALNY MULTIMETR CYFROWY ESCORT-99 DANE TECHNICZNE ELEKTRYCZNE

Modulatory PWM CELE ĆWICZEŃ PODSTAWY TEORETYCZNE

Zapoznanie z przyrządami stanowiska laboratoryjnego. 1. Zapoznanie się z oscyloskopem HAMEG-303.

Ćwiczenie M3 BADANIE PRZEBIEGÓW NAPIĘCIOWYCH ZA POMOCĄ MULTIOSCYLOSKOPU

Ćwiczenie nr 28. Badanie oscyloskopu analogowego

Dynamiczne badanie wzmacniacza operacyjnego- ćwiczenie 8

ODPOWIEDŹ DO ZAPYTANIA O WYJAŚNIENIE TREŚCI SIWZ

3GHz (opcja 6GHz) Cyfrowy Analizator Widma GA4063

Rzeszów, dnia r. ODPOWIEDŹ DO ZAPYTANIA O WYJAŚNIENIE TREŚCI SIWZ

Ćwiczenie: "Mierniki cyfrowe"

Podstawowe zastosowania wzmacniaczy operacyjnych

PRZENOŚNY MIERNIK MOCY RF-1000

Wstęp. Doświadczenia. 1 Pomiar oporności z użyciem omomierza multimetru

Przetwarzanie A/C i C/A

Laboratoryjny multimetr cyfrowy Escort 3145A Dane techniczne

Imię i nazwisko (e mail): Rok: 2018/2019 Grupa: Ćw. 5: Pomiar parametrów sygnałów napięciowych Zaliczenie: Podpis prowadzącego: Uwagi:

Klasyfikacja metod przetwarzania analogowo cyfrowego (A/C, A/D)

Monitory Opracował: Andrzej Nowak

a) dolno przepustowa; b) górno przepustowa; c) pasmowo przepustowa; d) pasmowo - zaporowa.

Lekcja 80. Budowa oscyloskopu

SAMOCHODOWY MULTIMETR DIAGNOSTYCZNY AT-9945 DANE TECHNICZNE

POMIARY OSCYLOSKOPOWE II

Wzmacniacze operacyjne

INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA

POMIARY OSCYLOSKOPOWE II

2. STRUKTURA RADIOFONICZNYCH SYGNAŁÓW CYFROWYCH

Escort 3146A - dane techniczne

Ćwicz. 4 Elementy wykonawcze EWA/PP

Lekcja 20. Temat: Elementy regulacyjne i gniazda oscyloskopu.

Ćwiczenie 5. Pomiary parametrów sygnałów napięciowych. Program ćwiczenia:

Przetwarzanie AC i CA


AKADEMIA MORSKA KATEDRA NAWIGACJI TECHNICZEJ

Ryszard Kostecki. Badanie własności filtru rezonansowego, dolnoprzepustowego i górnoprzepustowego

ĆWICZENIE nr 3. Badanie podstawowych parametrów metrologicznych przetworników analogowo-cyfrowych

Zakres wymaganych wiadomości do testów z przedmiotu Metrologia. Wprowadzenie do obsługi multimetrów analogowych i cyfrowych

Laboratorium Komputerowe Systemy Pomiarowe

LABORATORIUM ELEKTROTECHNIKI POMIAR PRZESUNIĘCIA FAZOWEGO

OBSŁUGA OSCYLOSKOPU. I. Cel ćwiczenia: Poznanie budowy, zasady działania, obsługi oraz podstawowych zastosowań oscyloskopu.

INSTRUKCJA OBSŁUGI. ArliScope Cyfrowego oscyloskopu z wyświetlaczem LCD. Instrukcja obsługi oscyloskopu ArliScope

WZMACNIACZE OPERACYJNE Instrukcja do zajęć laboratoryjnych

Aplikacja Fidbox. wersja 3.1. dla systemów ios i Android. Wymagania dla systemu Android: Bluetooth 4 i system Android w wersji 4.

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

WZMACNIACZ OPERACYJNY

Ćwiczenie nr 42 BADANIE IMPULSÓW ELEKTRYCZNYCH ZA POMOCĄ OSCYLOSKOPU ANALOGOWO CYFROWEGO HM 407.

Badanie właściwości dynamicznych obiektów I rzędu i korekcja dynamiczna

Zjawisko aliasingu. Filtr antyaliasingowy. Przecieki widma - okna czasowe.

Arkusz Informacji Technicznej - część III

ZAKŁAD SYSTEMÓW ELEKTRONICZNYCH I TELEKOMUNIKACYJNYCH Laboratorium Podstaw Telekomunikacji WPŁYW SZUMÓW NA TRANSMISJĘ CYFROWĄ

SPECYFIKACJA PRZETWORNIK RÓŻNICY CIŚNIEŃ

Research & Development Ultrasonic Technology / Fingerprint recognition

INSTYTUT SYSTEMÓW ELEKTRONICZNYCH WYDZIAŁ ELEKTRONIKI WAT. Warsztaty inżynierskie elektrotechniczne

Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Katedra Elektroniki

POMIARY OSCYLOSKOPOWE. Instrukcja wykonawcza

Ćwiczenie 11. Podstawy akwizycji i cyfrowego przetwarzania sygnałów. Program ćwiczenia:

Cyfrowe przetwarzanie sygnałów w urządzeniach EAZ firmy Computers & Control

REFLEKTOMETR IMPULSOWY IR 01. Instrukcja obsługi

Politechnika Warszawska

Ćwiczenie 23. Temat: Obsługa oscyloskopu analogowego i cyfrowego. Cel ćwiczenia

Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego

Pomiary oscyloskopowe: okiem praktyka, część 11

UKŁADY Z PĘTLĄ SPRZĘŻENIA FAZOWEGO (wkładki DA171A i DA171B) 1. OPIS TECHNICZNY UKŁADÓW BADANYCH

INSTRUKCJA OBSŁUGI SG1638N GENERATOR FUNKCYJNY Z CZĘSTOŚCIOMIERZEM SHANGHAI MCP CORP.

Wzmacniacze napięciowe z tranzystorami komplementarnymi CMOS

Wyznaczanie prędkości dźwięku w powietrzu

Ćwiczenie 4: Próbkowanie sygnałów

4. Dane techniczne 4.1. Pomiar częstotliwości Zakres pomiaru Czas pomiaru/otwarcia bramki/

Bierne układy różniczkujące i całkujące typu RC

Parametryzacja przetworników analogowocyfrowych

Β2 - DETEKTOR SCYNTYLACYJNY POZYCYJNIE CZUŁY

Ćwiczenie 7 POMIARY CZĘSTOTLIWOŚCI I INTERWAŁU CZASU Opracowała: A. Szlachta

Mobilne przyrządy pomiarowe. Skopometry firmy Hantek

Laboratorium Przyrządów Półprzewodnikowych Laboratorium 1

Badanie właściwości multipleksera analogowego

Przebieg sygnału w czasie Y(fL

Własności dynamiczne przetworników pierwszego rzędu

Agilent Technologies Oscyloskopy Serii 3000

METROLOGIA. Dr inż. Eligiusz PAWŁOWSKI Politechnika Lubelska Wydział Elektrotechniki i Informatyki

INSTRUKCJA OBSŁUGI MIERNIKA POZIOMU SYGNAŁU. Wersja 1.1

Ćwiczenie 23. Cyfrowe pomiary czasu i częstotliwości.

Ćwiczenie 3: Pomiar parametrów przebiegów sinusoidalnych, prostokątnych i trójkątnych. REGIONALNE CENTRUM EDUKACJI ZAWODOWEJ W BIŁGORAJU

Zastosowania pomiarowe oscyloskopu analogowego

Temat ćwiczenia: Przekaźniki półprzewodnikowe

Opis ultradźwiękowego generatora mocy UG-500

Dobór współczynnika modulacji częstotliwości

Ćw. 8: POMIARY Z WYKORZYSTANIE OSCYLOSKOPU Ocena: Podpis prowadzącego: Uwagi:

Ćwiczenie nr Badanie oscyloskopu

Ćwiczenie - 1 OBSŁUGA GENERATORA I OSCYLOSKOPU. WYZNACZANIE CHARAKTERYSTYKI AMPLITUDOWEJ I FAZOWEJ NA PRZYKŁADZIE FILTRU RC.

Ćwiczenie nr 65. Badanie wzmacniacza mocy

KALIBRATOR - MULTIMETR ESCORT 2030 DANE TECHNICZNE

PRZEŁĄCZANIE DIOD I TRANZYSTORÓW

DTR.BPA..01. Manometr cyfrowy BPA. Wydanie LS 15/01

SPECYFIKACJA PRZETWORNIK RÓŻNICY CIŚNIEŃ DPC250; DPC250-D; DPC4000; DPC4000-D

POLSKIEJ AKADEMII NAUK Gdańsk ul. J. Fiszera 14 Tel. (centr.): Fax:

Zastosowanie procesorów AVR firmy ATMEL w cyfrowych pomiarach częstotliwości

Katedra Przyrządów Półprzewodnikowych i Optoelektronicznych Laboratorium Przyrządów Półprzewodnikowych. Ćwiczenie 4

Transkrypt:

HAMEG Oscyloskopy Oscyloskopu nie zastąpi się żadnym innym przyrządem pomiarowym gdyż tylko za pomocą tego przyrządu można uzyskać pełną prezentację przebiegu mierzonego sygnału. gdyż tylko oscyloskopy wyświetlają przebiegi zmian sygnałów w funkcji czasu. Ważność graficznej prezentacji przebiegu mierzonego sygnału staje się oczywista, gdy porównuje się oscyloskopy z urządzeniami alternatywnymi takimi jak multimetry czy częstościomierze. Oba z nich oferują dużo większą dokładność pomiaru, lecz brak prezentacji graficznej może zaciemniać analizę danych pomiarowych prowadząc w efekcie do błędnych wniosków. 1

O s c y l o s k o p y Rys.1 Zespolony sygnał wizji wyświetlony na ekranie oscyloskopu HAMEG. Rys. 2 Pomiar czasu za pomocą kursorów mających postać linii [oscyloskop HAMEG]. Jako przykład sytuacji, w której otrzyma się błędne wyniki pomiaru można podać pomiar sygnałów impulsowych o współczynniku wypełnienia impulsu nie równym dokładnie 1:1, co ma miejsce w przypadku sygnałów złożonych. Podobne problemy powstają także przy pomiarze częstotliwości. Rzeczywiste pomiary bazują na założeniu, że sygnały mają kształt prawie idealnie sinusoidalny, trójkątny lub prostokątny. Złożoność sygnałów także prowadzi do błędnych wyników. Typowym przykładem takiego sygnału złożonego jest zespolony sygnał wizji. Zawiera on impulsy synchronizacji pionowej 50 Hz, impulsy synchronizacji poziomej 15,625 khz oraz sygnał wizji o częstotliwości od paru herców do 5 MHz. Jeśli do analizy takiego sygnału stosuje się częstościomierz, to przypadkowe wybranie poziomu wyzwalania określi, która z wielu częstotliwości zostanie wyświetlona. Zależnie od wyboru poziomu wyzwalania będzie wyświetlana albo częstotliwość sygnałów synchronizacji albo składowej wizji. Można to z łatwością zademonstrować za pomocą oscyloskopów HM504 i HM507. Przyrządy te nie tylko wyświetlają przebieg sygnału, zawierają też częstościomierz, zatem jeśli użyje tylko się częstościomierza to poziom wyzwalania nie będzie widoczny. Na rys. 1 przedstawiono zespolony sygnał wizji. Symbol wyzwalania jest widoczny z lewej strony ekranu. W tym przykładzie poziom wyzwalania wybrano równy poziomowi impulsów synchronizacji. Za pomocą częstościomierza nie można określić ani wyświetlić poziomu wyzwalania; dotyczy to też częstościomierza wymienionego oscyloskopu. Wynik pomiaru częstotliwości (16,00 khz) jest widoczny w prawym górnym rogu ekranu, jednak poprawna wartość tej częstotliwości (częstotliwość odchylania poziomego) wynosi 15,625 khz. Powodem tej różnicy są korekcyjne impulsy, które występują przed i po impulsach synchronizacji pionowej oraz offset połowy częstotliwości linii impulsów synchronizacji ramki. Jeśli jak to przedstawiono na rys. 2 stosuje się do pomiaru kursory, to poprawna wartość czasu odchylania jednej linii wynosi 64 μs, a stąd można otrzymać poprawną wartość częstotliwości 15,625 khz. Jeśli poziom wyzwalania przesunie się raczej w obszar wizji niż odchylania poziomego, to różnice wzrosną. W zależności od poziomu wyzwalania otrzyma się różne wyniki pomiarów. Na rys. 3 przedstawiono ekran oscyloskopu z wyświetloną częstotliwością 1,767 MHz, mimo tego, że w tym sygnale częstotliwość 4,43 MHz dominuje. Błędny wynik pomiaru częstotliwości jest spowodowany tym, że sygnał chrominancji o częstotliwości 4,43 MHz nie występuje stale. Przerywają go impulsy synchronizacji i inne sygnały. Także i w tym przypadku poprawny wynik pomiaru można otrzymać tylko wtedy, gdy kursory są ustawione we właściwych punktach pomiarowych wyświetlanego przebiegu. Rys. 3. Wynik pomiaru częstotliwości 1,76 MHz uzyskany za pomocą wewnętrznego częstościomierza [oscyloskop HAMEG]. Bez kontroli za pomocą oscyloskopu wyświetlonego sygnału nie można polegać na wynikach pomiarów otrzymanych za pomocą multimetru lub częstościomierza, szczególnie w przypadku sygnałów złożonych. Jest to też słuszne nawet w przypadku prostych sygnałów takich jak np. sygnału odchylania poziomego o częstotliwości 50 Hz [zasilanie], na które mogą nakładać się szumy i zakłócenia, co powoduje, że sygnały te stają się sygnałami złożonymi. Waga poprawnej prezentacji kształtu sygnału stale rośnie, a z nią ważność oscyloskopów. Podstawowe przeznaczenie oscyloskopów Zadaniem oscyloskopu jest możliwie najwierniej wyświetlać kształt sygnału, obecnego w punkcie pomiaru. Niestety wymaganie powyższe zasadniczo nie jest możliwe do zrealizowania. Mimo tego konstruktorom firmy HAMEG udało się stworzyć przyrządy, które wiernie odtwarzają na ekranie przebieg sygnału. Główne wymagania, które powinien spełniać oscyloskop podano na następnych stronach: 2

Rys. 4 Sygnał prostokątny o czasie narastania mniejszym od 1 ns wyświetlony na ekranie oscyloskopu HAMEG Czas narastania Na całkowity koszt wyprodukowania oscyloskopu zasadniczy wpływ ma szerokość pasma lub czas spoczynkowy przyrządu. Z reguły czas narastania oscyloskopu powinien być mniejszy od jednej trzeciej czasu narastania najszybszego mierzonego sygnału. Jeśli sygnał jest dużo szybszy niż oscyloskop, to oscyloskop wyświetla przebiegi zgodnie ze swoim własnym czasem narastania, tak jak to przedstawiono na rys. 4. Rys. 5 Taki sam sygnał prostokątny powodujący wyskok napięcia obserwowany na ekranie oscyloskopu producenta firmy konkurencyjnej. Wyskok impulsu Wierne wyświetlanie sygnału wymaga, aby oscyloskop nie wprowadzał do wyświetlanego przebiegu odkształceń takich jak: wyskoki, oscylacje itd. Aby sprawdzić zachowanie się oscyloskopu, należy użyć do tego sygnału prostokątnego o dużej częstotliwości (szybkiego) i czystego czyli pozbawionego odkształceń. Na rys. 5 przedstawiono taki sygnał wyświetlony na ekranie oscyloskopu producenta pochodzącego ze Wschodniej-Azji. Użytkownik takiego oscyloskopu nie ma możliwości określenia czy widoczne na ekranie odkształcenia sygnału są związana z mierzonym sygnałem czy też są wnoszone przez oscyloskop. Jak można wywnioskować z rys. 6 oscyloskop firmy HAMEG charakteryzujący się takim samym pasmem jak oscyloskop z rys. 5, wyświetla taki sam sygnał, lecz wyróżniający się perfekcyjnie czystym kształtem. Stąd też jeśli sygnał wyświetlony na ekranie oscyloskopu HAMEG wykazuje jakiekolwiek odkształcenia, to jego użytkownik powinien wiedzieć, że są one spowodowane wyłącznie przez oscyloskop. Jitter (fluktuacje) Przebieg przedstawiony rys. 7 otrzymano za pomocą oscyloskopu producenta konkurencyjnego. Na zboczu narastającym tego przebiegu jest widoczny wpływ zjawiska jittera objawiającego się fluktuacjami impulsu. Użytkownik oscyloskopu nie jest w stanie określić czy fluktuacje te są spowodowane oscyloskopem, czy też są związane z własnościami sygnału. Jednak w wielu zastosowaniach dane o wielkości fluktuacji są bardzo ważne. Jest oczywiste, że pewne fluktuacje są nie do uniknięcia, a fluktuacje związane z oscyloskopem i powodujące zakłócenia, wprowadzają też układy komparatora wyzwalania i generatora podstawy czasu. Na przebiegu przedstawionym na rys. 8 nie ma widocznych fluktuacji, jakie można zauważyć na przebiegu z rys. 7. Zakłócenia Szczątkowe zakłócenia (szumy) wprowadzane przez wzmacniacze oscyloskopów mają wielkie znaczenie. Oscyloskopy HAMEG są znane z niewielkich szumów własnych. Parametr ten ma szczególne znaczenie w przypadku wszystkich oscyloskopów cyfrowych z pamięcią własną. Oscyloskopy HAMEG będące połączeniem oscyloskopu analogowego z cyfrowym wyróżniają się niezwykle małymi szumami. Osiągnięto to przez zastosowanie ośmiobitowych przetworników a/c typu flash. Czasem obserwując ekran oscyloskopu trudno określić czy pracuje on w trybie analogowym czy też cyfrowym. Na rys. 10 przedstawiono ekran oscyloskopu HAMEG bez wyświetlonego sygnału, Jjak można zauważyć brak na nim praktycznie jakichkolwiek szumów. Tanie i proste oscyloskopy cyfrowe wyświetlają przebiegi zakłócone silnie przez szumy (rys. 9). Rys. 6 Odpowiedź na skok jednostkowy wzmacniacza o doskonałych parametrach [oscyloskop HAMEG]. Rys. 7 Wpływ zjawiska jittera na kształt wyświetlonego przebiegu [oscyloskop firmy konkurencyjnej]. Rys.8. Przebieg widoczny na ekranie oscyloskopu HAMEG pokazuje, że sygnał jest pozbawiony fluktuacji związanych ze zjawiskiem jittera. Rys.9. Szumy wprowadzane przez przetwornik a/c [oscyloskop cyfrowy firmy konkurencyjnej]. Rys.10. Praktyczny brak szumów widocznych na ekranie oscyloskopu a związanych z przetwornikiem a/c [oscyloskop firmy HAMEG]. 3

O s c y l o s k o p y Rys. 11 Oscyloskop HAMEG pracujący w trybie cyfrowym nieznaczne szumu nałożone na sygnał użyteczny. Rys. 12 Oscyloskop HAMEG pracujący w trybie analogowym wyświetla przyczynę zakłóceń sygnału: sygnał w.cz. nałożony na sygnał użyteczny. Rys. 13 Oscyloskop HAMEG pracujący w trybie analogowym: sygnał zmodulowany amplitudowo głębokość modulacji 100%. Rys. 14 Oscyloskop HAMEG pracujący w trybie cyfrowym ten sam sygnał. Rys. 15 Oscyloskop HAMEG pracujący w trybie cyfrowym wyświetlanie w trybie obwiedni. Oczywiście można zlikwidować szum wykorzystując do tego funkcję uśredniania. Jednak eliminuje się przy tym informacje na temat aktualnej zawartości szumów w źródle sygnału. Akwizycja sygnału Następnym ważnym parametrem świadczącym o jakości oscyloskopu jest częstotliwość akwizycji sygnału. Im większa jest częstotliwość akwizycji i wyświetlania sygnału, tym większe są możliwości zbierania informacji dodatkowych. Częstotliwość sygnału i ustawienia podstawy czasu oscyloskopu określają częstotliwość akwizycji i wyświetlania. W trybie analogowym standardem jest wyświetlanie od 500 tyś. do 2,5 miliona sygnałów. Jest to możliwe tylko przy analogowym przetwarzaniu sygnału. Jak dotąd żaden z wyświetlaczy graficznych ani innych ciekłokrystalicznych nie zbliżył się pod tym względem do lampy oscyloskopowej. W trybie cyfrowym sygnał musi być najpierw pobrany, a następnie przetworzony w urządzeniu. W czasie, gdy oscyloskop jest zajęty przetwarzaniem sygnału pobranego wcześniej, to w tym momencie nie może pobrać żadnego innego sygnału. Na rysunkach 11 i 12 można zauważyć istotne różnice w wyświetlaniu sygnałów w trybach cyfrowym i analogowym. Następny przykład będący wyraźnym potwierdzeniem tych faktów jest przedstawiony na rysunku 13. Pokazano na nim sygnał zmodulowany amplitudowo, wyświetlony w trybie analogowym. Bez trudu można odczytać z ekranu, że głębokość modulacji wynosi 100%, a częstotliwość sygnału modulującego 1 khz. W przeciwieństwie do tego w trybie cyfrowym jest trudno nawet rozpoznać, że ma się do czynienia z sygnałem zmodulowanym amplitudowo [rysunek 14]. W przypadku cyfrowej akwizycji w trybie obwiedni sygnału zmodulowanego amplitudowo (AM) wydaje się, że problem rozpoznawania sygnału jest już rozwiązany (patrz rys. 15). Jednak jest to prawdziwe tylko wtedy, gdy głębokość modulacji oraz częstotliwość sygnału modulującego nie zmieniają się, a to ze względu na to, że w trybie akwizycji jest wyświetlana zawsze raz pobrana wartość maksymalna. Stąd tryb obwiedni nie jest rozwiązaniem przy pomiarze sygnałów zmodulowanych. Wady opisanego tu trybu cyfrowego dotyczą konkurencyjnych producentów, których cał- kowicie cyfrowe oscyloskopy nie pozwalają na przełączenie tego przyrządu się na pracę analogową. Oscyloskopy HAMEG wyróżniają się bardziej użyteczną cechą tj. funkcją wyboru, zależnie od konkretnego zastosowania, trybu analogowego lub cyfrowego. Ogniskowanie i jaskrawość Podstawowymi wymaganiami stawianymi ekranom oscyloskopowym jest odpowiednio dobre ogniskowanie i wysoka jaskrawość. Wystarczające wartości tych parametrów można osiągnąć stosując napięcie przyśpieszające 2 kv, a takie jest używane w oscyloskopach firmy Hameg: HM303-6, HM504 i HM507. Oscyloskopy HM1004-3,i HM200% oraz HM1507-3 wyróżniają się wyjątkowo dobrymi parametrami, gdyż wyposażono jej w lampy oscyloskopowe pracujące przy napięciu przyśpieszającym 2000 V i post-przyspieszającym 12000 V, co daje bardzo dużą rezerwę jaskrawości. Jest to bardzo ważne dla wyraźnego wyświetlania przebiegów o bardzo małej częstotliwości powtarzania oraz w przypadku oscyloskopów z drugą podstawą czasu, która pozwala na wyświetlanie wybranych części przebiegu. Druga podstawa czasu jest też dostępna w oscyloskopie HM1507-3 w trybie cyfrowym i uaktywnia 200000-krotny rozciąg przebiegu wzdłuż osi X sygnału sinusoidalnego o częstotliwości 10 MHz [patrz rys. 16], który jest wyświetlany przy podstawie czasu A równej 20 ms/cm lub podstawie czasu B równej 100 ns/cm. Rozciąg do takiego stopnia ma sens w trybie cyfrowym tylko wtedy, gdy jak w tym przypadku intensywność świecenia śladu nie maleje wraz ze wzrostem rozciągu. Rozciąganie przebiegu na oscyloskopie wyłącznie Rys. 16: Sygnał w rozświetlonym obszarze wyświetlany z rozciągiem 200000 razy. 4

analogowym spowoduje w takich warunkach zmniejszenie jaskrawości śladu do tego stopnia, że stanie się on mało widoczny. Rozdzielczość Ograniczenia rozdzielczości oscyloskopów analogowych są spowodowane wyłącznie ograniczeniami ostrości widzenia użytkowników, gdyż wiązka elektronowa może być odchylana w każdym punkcie ekranu. W związku z tym ograniczenia rozdzielczości wzdłuż osi X lub Y nie występują. Rozdzielczość względem miejsca na ekranie górna wartość graniczna 8-bitowego przetwornika a/c rys.1 W przeciwieństwie do oscyloskopów analogowych, rozdzielczość oscyloskopów cyfrowych jest ograniczona z zasady. Większość oscyloskopów stosuje przetwarzanie analogowo-cyfrowe z rozdzielczością ośmiu bitów. Z tego wynika, że na osi pionowej istnieją zaledwie 256 położenia, z których 200 jest widocznych na siatce skali. Odpowiada to 25 możliwym położeniom sygnału na cm rastra. Pierwszy z ekranów widocznych z prawej części następnej strony przedstawia siatkę skali o wymiarach 8 x 10 cm, a drugi z nich tę samą siatkę, jednak przy zwiększonej jednostce rastra. Z wyjątkiem małych oscyloskopów cyfrowych pracujących przy zasilaniu bateryjnym, rozdzielczość wzdłuż osi pionowej równa 25 punktów jest standardem. Wynika to z rozdzielczości przetworników a/c. dolna wartość graniczna 8-bitowego przetwornika a/c rozdzielczość punktu próbkowania względem jednej jednostki rastra rys. 2 Jeśli chodzi o rozdzielczość w kierunku poziomym, to sytuacja jest inna, gdyż rozdzielczość określają własności fizyczne ekranu. Wyświetlacz ciekłokrystaliczny pozwala zwykle przy wyświetlaniu kompletnego sygnału w kierunku poziomym na osiągnięcie rozdzielczości 250 punktów. Oznacza to, że może on wyświetlić na osi poziomej zaledwie 25 punktów (próbek). Rozdzielczość tę przedstawia rys. 2. Lampy stosowane do budowy monitorów wyróżniają się rozdzielczością wzdłuż osi X równą 50 punktów, a wzdłuż osi Y równą 25 punktów. Jednak nie osiągają rozdzielczości takiej, jaką w trybie cyfrowym mają oscyloskopy HAMEG. Porównanie rozdzielczości punktów próbkowania w kierunku osi x rys. 3 Lampa oscyloskopowa umożliwia wyświetlenie całkowitej zawartości pamięci mieszczącej 2000 punktów próbkowania. Rozdzielczość na raster wynosi wzdłuż osi X ok. 200 punktów, a wzdłuż osi Y 25 punktów. Jak widać z rys. 3 po prawej stronie, rozdzielczość wzdłuż osi X jest ośmiokrotnie lepsza w po- Konwencjonalny wyświetlacz LCD: 25 punktów / raster; Ekran HAMEG: 200 punktów / raster Rys. 1: Pełen ekran Rys. 2 Jedna jednostka rastra z 25 punktami na osi Y i 25 punktami na osi Y [wyświetlacz ciekłokrystaliczny (LCD)] Rys. 3 Rozdzielczość większa 3:8 razy = mniejsze odstępy czasowe (interwały) próbkowania 5

O s c y l o s k o p y równaniu z wyświetlaczami ciekłokrystalicznymi. Oczywiście, jeśli chce się korzystać z wysokiej rozdzielczości, to szybkość próbkowania powinna być też tyle razy większa. Pamięć, rozdzielczość i szybkość próbkowania Te trzy parametry są bezpośrednio zależne od siebie. Jak już o tym wspomniano pojemność pamięci oscyloskopów analogowo-cyfrowych HAMEG wynosi 2000 punktów próbkowania (na kanał) i wszystkie są wyświetlane. Oznacza to, że głębokość pamięci oraz rozdzielczość wyświetlania są takie same. Należy podkreślić, że istnieją konkurencyjne przyrządy, które są w stanie zmagazynować więcej niż 2000 próbek, lecz wyświetlają one jedynie co dziesiątą próbkę. Odpowiada to tylko jednej dziesiątej wyspecyfikowanej szybkości próbkowania. We wszystkich oscyloskopach cyfrowych efektywna szybkość próbkowania zależy od głębokości próbkowania i nastawy podstawy czasu. Użytkownik może jedynie wybrać nastawę podstawy czasu. Stąd też gdy podstawę czasu ustawi się na dolną szybkość przemiatania, to należy zmniejszyć szybkość próbkowania. Dokonuje się to automatycznie, lecz niewiele oscyloskopów znajdujących się na rynku wyświetla na ekranie aktualną szybkość próbkowania. Jeśli na przykład pojemność pamięci wynosi 2000 punktów próbkowania i jej zawartość jest wyświetlana na ekranie lampy oscyloskopowej, to rozdzielczość wzdłuż osi X wynosi 200 punktów na raster. Jeśli reguluje się wartość podstawy czasu ustawiając ją na przykład na 10 μs/cm (na raster), to oznacza to, że w czasie 10 μs musi być pobrane 200 próbek. Stąd interwał próbkowania wynosi 10 μs : 200 = 50 ns, co oznacza, że sygnał jest próbkowany co 50 ns. Wynika z tego, że szybkość próbkowania wynosi 1/50 ns = 20 MSa/s (20 milionów próbek na sekundę). Czas trwania jednej próbki jest bardzo mały w porównaniu do interwału (odstępu) próbkowania. W przeciwieństwie do lamp oscyloskopowych wyświetlacze ciekłokrystaliczne wyświetlają często jedynie 25 próbek na raster. Jeśli nastawa podstawy czasu równa 10 μs/cm zostanie także zignorowana, to interwał próbkowania będzie równy 10 μs : 25 = 400 ns. Odpowiada to jednak częstotliwości próbkowania 2,5 MSa/s. Ma to znaczenie przy maksymalnej szybkości próbkowania wyspecyfikowanej dla danego urządzenia. Krótsza pamięć jak również mniejsza rozdzielczość prowadzi, zatem do mniejszej szybkości próbkowania. Praktyczne reperkusje powyższych własności przedstawia poniższy przykład, w którym należy wziąć pod uwagę następujące elementy: 1. Wartość okresu sygnału pomiarowego określa nastawę podstawy czasu. 2. Jeśli oscyloskop pobiera sygnał sinusoidalny, to będzie konieczne otrzymanie przynajmniej 10 próbek na okres tego sygnału, w przeciwnym razie nie będzie można oddzielać sygnałów sinusoidalnych i trójkątnych. W efekcie szybkość próbkowania sygnału sinusoidalnego o częstotliwości 5 MHz musi wynosić przynajmniej 50 MSa/s [częstotli- Rys. 17:Zespolony sygnał wizji wyświetlony przez oscyloskop z ekranem ciekłokrystalicznym {producent konkurencyjny, wyświetlacz wektorowy]. Oczywiście każda zmiana sygnału występująca między punktami próbkowania zostanie zignorowana. Rys. 18: Zespolony sygnał wizji wyświetlony na ekranie ciekłokrystalicznym, są widoczne wyłącznie punkty próbkowania [oscyloskop producenta konkurencyjnego]. 6

wość próbkowania 50 MHz]. Jeśli sygnał charakteryzujący się małą szybkością powtarzania, zawierający sygnały o wysokich częstotliwościach jest próbkowany z małą szybkością, to powstaną duże odkształcenia, w tym też związane z przeinaczaniem (aliasing). Przykładem tego jest zespolony sygnał wizji, który zawiera sygnały o częstotliwościach do 5 MHz, nawet, jeśli częstotliwość połowy ramki wynosi tylko 50 Hz, a częstotliwość odchylania poziomego 15,625 [okres 64 μs]. Aby wyświetlić całą linię, nastawa podstawy czasu powinna wynosić 10 μs/cm. Zatem w przypadku oscyloskopów wyłącznie cyfrowych z ekranem ciekłokrystalicznym (jak to przedstawiono na rys. 17), szybkość próbkowania powinna wynosić 2,5 MHz. W efekcie największa częstotliwość sygnału może wynosić tylko 250 khz. Na rysunku 18 przedstawiono przebieg tego samego sygnału w sytuacji, gdy są wyświetlane wyłącznie punkty próbkowania. Oczywiście taki przebieg nie ma żadnej wartości użytkowej. Posługując się oscyloskopem HAMEG można jednak przy szybkości próbkowania 20 MSa/s uzyskać rozdzielczość 200 punktów na cm przy podstawie czasu równej 10 μs/cm, co całkowicie wystarcza do wyświetlenia 10 punktów na okres sygnału. Górny przebieg przedstawiony na rys. 19 odpowiada połowie ramki przy podstawie czasu A. Dolny przebieg na tym samym rysunku odpowiada jednej linii uzyskanej przy podstawie czasu B. Należy zauważyć, że jeśli oscyloskop HAMEG pracuje w trybie analogowym, to pełne pasmo tego przyrządu jest dostępne przy wszystkich nastawach podstawy czasu. Własności te kontrastują ostro z zasadami działania wszystkich oscyloskopów cyfrowych. Oscyloskop analogowy wyświetla zawsze sygnał rzeczywisty, a nie jak w oscyloskop cyfrowy lepszą lub gorszą rekonstrukcję tego sygnału. Na rys. 21 przedstawiono sygnał sinusoidalny z nałożonymi szumami w.cz. Obraz ten uzyskano w trybie analogowym oscyloskopu, przy amplitudzie nałożonych szumów ok. 67 mvpp. Ten sam sygnał wyświetlony w trybie cyfrowym jest przedstawiony na rys. 22. Szumy nałożone na sygnał mają dużo mniejszą amplitudę i są ledwie widoczne. Podsumowanie Opisane powyżej własności oscyloskopów stanowią jedynie znikomą część parametrów charakteryzujących ich jakość. Twierdzenie jakoby oscyloskopy analogowe były przestarzałe jest całkowicie nie prawdziwe. Oczywiście oscyloskopy cyfrowe oferują niezaprzeczalne korzyści takie jak: akwizycję pojedynczych sygnałów, rejestrację w pamięci wolnych sygnałów oraz ich archiwizację. Dalsze ich zalety to możliwość obserwacji sygnału przed i po momencie wyzwalania oraz funkcja bardzo dużego rozciągu wyświetlonego przebiegu wzdłuż osi x za pomocą drugiej podstawy czasu, i to bez zmniejszenia intensywności świecenia śladu. Wady oscyloskopów cyfrowych są jednak liczne i poważne. Jest jeden powód, dlaczego w większości zastosowań oscyloskopy analogowe mają przewagę nad oscyloskopami cyfrowymi, będąc jednocześnie rozwiązaniem bardziej ekonomicznym. Oferowana przez firmę HAMEG kombinacja oscyloskopu analogowego i cyfrowego pozostaje nadal rozwiązaniem optymalnym. Aby przejść z trybu analogowego do cyfrowego wystarczy tylko nacisnąć przycisk. Rys. 20: Optymalny ekran oscyloskopu analogowego przedstawiający zespolony sygnał wizyjny [oscyloskop HA- MEG]. Rys. 21 Ekran oscyloskopu analogowego - wyświetlony przebieg z nałożonymi szumami [oscyloskop HAMEG]. Rys. 22. Ten sam przebieg wyświetlony w trybie cyfrowym odznacza się odkształconą i zmniejszoną amplitudą szumów. Rys. 19: Zespolony sygnał wizji wyświetlony na ekranie oscyloskopu z lampą oscyloskopową [oscyloskop HA- MEG]. 7