Sprawozdania z konferencji KIERUNKI ROZWOJOWE FARB I LAKIERÓW Kierunki rozwoju technologii farb i lakierów by³y przedmiotem 10-tej Miêdzynarodowej Konferencji Advances in Coatings Technology ACT 12, która odby³a siê w dniach 9 11 paÿdziernika 2012 r. na terenie Centrum Wystawienniczego Expo Silesia w Sosnowcu. Organizatorem Konferencji by³ gliwicki Oddzia³ Farb i Tworzyw Instytutu In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników z siedzib¹ w Toruniu. Konferencje ACT organizowane s¹ w cyklu dwuletnim i wesz³y na sta³e do kalendarza urz¹dzanych w Polsce spotkañ naukowo-technicznych, poœwiêconych najnowszym zagadnieniom i osi¹gniêciom z zakresu technologii farb i lakierów. Tradycyjnie ju, konferencjê prowadzono w jêzyku angielskim z symultanicznym t³umaczeniem ca³ego jej przebiegu na jêzyk polski. Tematyka tegorocznej konferencji koncentrowa³a siê na nowych, przyjaznych dla œrodowiska, technologiach otrzymywania pow³ok ochronnych, a dziêki udzia³owi przedstawicieli nauki i przemys³u z Polski oraz krajów Europy Zachodniej, Œrodkowej i Wschodniej sprzyja³a nawi¹zywaniu szerokich kontaktów biznesowych i naukowych. Wziê³o w niej udzia³ ponad 100 specjalistów bran y farb oraz przedstawicieli œwiata nauki z 14 krajów (Czech, Cypru, Danii, Finlandii, Francji, Holandii, Niemiec, Polski, Rosji, Serbii, Szwajcarii, Ukrainy i Wielkiej Brytanii i W³och), reprezentuj¹cych blisko 70 instytucji. Prawie po³owa delegatów przyby³a z zagranicy a 74% wszystkich instytucji by³o reprezentowanych przez jednostki przemys³owe, natomiast instytucje naukowo-badawcze i wy sze uczelnie stanowi³y 20 %. Wœród firm obecnych na konferencji byli przedstawiciele takich œwiatowych producentów surowców do farb i lakierów jak ARKEMA, BASF, BAYER, BYK-Chemie,CH-Polymers,DOWMicrobial, DuPont De Nemours, Eurofins Product Testing, FP-Pigments, Gebrüder Dorfner, Lanxess Deutschland, MERCK, Mitsui & Deutschland, Omnova Solutions, Sachtleben Chemie, TROY Chemical Company oraz przedstawiciele zagranicznych oœrodków naukowo-badawczych: Derzhavin State University (Rosja), Fraunhofer Institute for Chemical Technology (Niemcy), Leibniz Institute of Polymer Research (Niemcy), Max-Planck Institute of Colloids and Interfaces (Niemcy), Politechnika Lwowska (Ukraina), Tambov State Technical University (Rosja) i Instytut Farb YarLI (Rosja). Wœród polskich specjalistów uczestnicz¹cych w konferencji obecni byli reprezentanci nastêpuj¹cych firm przemys³owych: Alstom Konstal SA, LERG SA, PPG Polifarb Cieszyn SA, Profarb Sp. z o.o, Rowis System, SYNTHOS SA, Tikurilla Polska SA, Volkswagen Poznañ Sp.zo.o.orazuczelniioœrodkówbadawczo-rozwojowych: Centrum Badañ Materia³ów Polimerowych i Wêglowych PAN, Instytut In- ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników, Innowacyjno-Wdro eniowa Sp. z o.o. SO- PUR, Instytut Chemii Przemys³owej, Instytut Transportu Samochodowego, Politechnika Krakowska, Politechnika Rzeszowska i Uniwersytet Œl¹ski. Program konferencji by³ prezentowany w IX sesjach, obejmuj¹cych 39 referatów i 4 postery. Sesje zosta³y zgrupowane w nastêpuj¹cych blokach tematycznych: Nowoœci w zakresie bazy surowcowej dla wyrobów lakierowych ( ywice polimerowe, pigmenty i wype³niacze, nowe generacje œrodków pomocniczych i modyfikatorów); Nowoczesne i przyjazne œrodowisku technologie wytwarzania wyrobów lakierowych jak: nanotechnologie, funk- Farby i Lakiery (Paints and Varnishes) 1/2013 51
cjonalne wyroby lakierowe, wyroby wodorozcieñczalne, proszkowe, utwardzane radiacyjnie; Stosowanie wyrobów lakierowych; Regulacje prawne; Pomiary i badania wyrobów lakierowych oraz pow³ok; Zagadnienia badawczo-rozwojowe. Na uwagê zas³uguje fakt, a 33 referaty zosta³y zaprezentowane przez przedstawicieli zagranicznych oœrodków przemys³owych oraz naukowo-badawczych. Teksty referatów zosta³y opublikowane w jêzyku angielskim w materia³ach konferencyjnych, a streszczenia referatów i krótkie biografie osób je wyg³aszaj¹cych w Biuletynie ACT 12. Materia³y te otrzymali wszyscy uczestnicy konferencji. Pierwszy referat na temat zachowania w czasie sieciowania jednosk³adnikowych poliuretanowych wyrobów lakierowych opartych na poliizocyjanianach blokowanych malonianem zosta³ wyg³oszony przez dr in. Dorotê Gresztê-Franz z firmy Bayer MaterialScience AG z Niemiec. Otrzymane wyroby lakierowe zastosowane zosta³y do puszek do przechowywania ywnoœci. Badano wp³yw struktury malonianu na proces sieciowania oraz okreœlono optymalny stosunek grup NCO:OH na poziomie 0,7 dla uzyskania najlepszych w³aœciwoœci pow³ok. Dr Robert Lomax (Baxenden, a Chemtura Company, Wielka Brytania) przedstawi³ wodorozcieñczalne poliuretany (dyspersje anionowe i kationowe oraz niejonowe oparte na poliglikolu etylenowym), jak równie proces sieciowania, œrodki sieciuj¹ce i promotory adhezji dla opartych na tych poliuretanach wyrobach lakierowych o niskim ph. Niedawno wprowadzone na rynek spoiwo lateksowe do wodorozcieñczalnych emalii stosowanych bezpoœrednio na metal zosta³o zaprezentowane przez Christoph a Baude oraz Stephane a Dumasa z firmy Omnova Solutions (dawna firma Eliokem) z Francji. Otrzymane wyroby lakierowe mog¹ z powodzeniem zast¹piæ rozpuszczalnikowe wyroby alkidowe. Zalet¹ prezentowanych produktów jest ich doskona³a przyczepnoœæ do metali z grupy elazowców oraz metali nie elaznych, wysoki po³ysk i jego zachowanie oraz doskona³a odpornoœæ na wodê i solankê bez koniecznoœci stosowania pigmentów antykorozyjnych. Dr Gun Lundsten z CH-Polymers Oy (Finlandia) wyg³osi³a referat poœwiêcony problemowi usuwania plam z opracowanych pow³ok lakierowych. Przedstawione zosta³y wyniki badañ nowego wodnego spoiwa akrylowego oraz sporz¹dzonych w oparciu o nie wy- 52 Farby i Lakiery (Paints and Varnishes) 1/2013
bez uszczerbku na parametrach eksploatacyjnych wyrobów lakierowych. Opracowany kompozytowy pigment z TiO 2 osadzony w CaCO 3 równomiernie rozprowadzony w farbie pozwoli³ na oszczêdnoœæ 5 10% TiO 2. Tomasz Stefaniak (polski przedstawiciel firmy Protec Systempasten GmbH z Niemiec) przedstawi³ system innowacyjnej technologii barwienia. Zosta³a zaprezentowana gama past pigmentowych do farb rozpuszczalnikowych, wodorozcieñczalnych oraz past opartych na pigmentach nieorganicznych do ciemnych kolorów do zastosowañ na zewn¹trz. Klaus-Jürgen Freund z Gebrüder Dorfner GmbH (Niemcy) zaprezentowa³ zestawy kompozycji nape³niaczy z podaniem ich cech, które robów pow³okowych, z których ³atwo usun¹æ jest plamy hydrofilowe np. z wina, kawy, herbaty, soku z buraków, musztardy, keczupu, nikotyny oraz plamy hydrofobowe np. z d³ugopisu, kredek, pomadki do ust i markerów. Badania wp³ywu nape³niaczy na skutecznoœæ usuwania plam z powierzchni wyrobu lakierowego wykaza³y najlepsze wyniki dla talku. Wyroby oparte na nowoopracowanym spoiwie akrylowym charakteryzuj¹ siê doskona³¹ odpornoœci¹ chemiczn¹, zdolnoœci¹ usuwania z nich plam oraz dobrymi w³aœciwoœciami barierowymi w stosunku do ró nych rodzajów plam powsta³ych na ich powierzchni. W grupie tematycznej dotycz¹cej pigmentów, Jörgen Lindholm z FP-Pigments Oy z Finlandii zaprezentowa³ zastosowanie nowej technologii pigmentu w celu zwiêkszenia efektywnoœci TiO 2 w wyrobach lakierowych. Z uwagi na wci¹ rosn¹c¹ cenê TiO 2 oraz koniecznoœæ zachowania jakoœci produktów, firma FP-Pigments opracowa³a gamê pigmentów o wysokiej sile krycia w celu czêœciowego zast¹pienia nimi ditlenku tytanu. Czêœciowe zast¹pienie tymi funkcjonalnymi pigmentami ditlenku tytanu pozwoli³o na znaczne obni enie kosztów wp³ywaj¹ na jakoœæ farb oraz ich cenê. W wielu przypadkach nape³niacze s¹ stosowane w celu obni enia kosztów poprzez ca³kowite lub czêœciowe zast¹pienie nimi bardziej kosztownych sk³adników receptury farby, czego skutkiem jest w wielu przypadkach utrata jakoœci produktu. W wyst¹pieniu zaprezentowane zosta³y specjalne zestawy nape³niaczy, które przy obni onych kosztach nie wp³ywaj¹ na pogorszenie w³aœciwoœci farby. Dr Micha³ Kêdzierski z Farby i Lakiery (Paints and Varnishes) 1/2013 53
Instytutu Chemii Przemys³owej omówi³ zastosowanie podwójnych warstwowych wodorotlenków (Mg(OH) 6 4-, Al(OH) 6 3- ) jako katalizatorów oraz nanonape³niaczy w syntezie ywic poliestrowych do pow³ok proszkowych, natomiast dr Petra Fritzen z Sachtleben Chemie GmbH (Niemcy) omówi³a funkcjonalizacjê cz¹stek powierzchni nape³niaczy nieorganicznych (siarczanu baru i ditlenku tytanu) oraz jej zastosowanie w pow³okach lakierowych. Funkcjonalizacja powierzchni nieorganicznych cz¹stek nape³niaczy przy pomocy reaktywnych silanów umo liwia utworzenie wi¹zañ kowalencyjnych pomiêdzy cz¹stkami powierzchni oraz otaczaj¹c¹ osnow¹. Takie po³¹czenie przeciwdzia³a penetracji wody i w nastêpstwie tego wybieleniu pow³oki. Nowa generacja funkcjonalnego siarczanu baru mo e mieæ równie pozytywny wp³yw na wytrzyma³oœæ mechaniczn¹ oraz odpornoœæ korozyjn¹ i chemiczn¹ pow³ok. Sesja dotycz¹ca œrodków pomocniczych rozpoczê³a siê referatem wyg³oszonym przez Jean-Marca Bouffette a z firmy DuPont De Nemours z Francji na temat nowych fluorowych œrodków powierzchniowo-czynnych o krótkim ³añcuchu do farb dla budownictwa oraz systemów dekoracyjnych, zapewniaj¹cych podwy - szon¹ zdolnoœæ do oczyszczania siê oraz doskona³e parametry eksploatacyjne. Zdolnoœæ do oczyszczania siê pow³ok przy zastosowaniu nowej generacji fluorowych œrodków powierzchniowo-czynnych o krótkim ³añcuchu zosta³a uzyskana dziêki obni eniu napiêcia powierzchniowego. Prezentowane œrodki pomocnicze oparte s¹ na technologii krótkiego ³añcucha (iloœæ fluorowanych atomów wêgla w ³añcuchu wynosi szeœæ lub mniej). Oprócz uzyskanych korzystnych w³aœciwoœci jak: ma³e pienienie, zmniejszenie napiêcia powierzchniowego, równa powierzchnia pow³oki (np. na drewnie), wysoka wydajnoœæ stosowania oraz odpornoœæ na zabrudzenia, zastosowanie tych œrodków pomocniczych daje korzyœci ekonomiczne. Szeroki zakres najnowszych œrodków pomocniczych opracowanych przez firmê BASF zosta³ przedstawiony przez Tibora Durisa z Niemiec. Zaprezentowa³ on bogaty wachlarz œrodków dysperguj¹cych, zwil aj¹cych, modyfikatorów powierzchni, œrodków przeciw pienieniu, modyfikatorów parametrów reologicznych oraz œrodków tworz¹cych pow³okê. Wszystkie te unikalne produkty spe³niaj¹ wysokie wymagania legislacyjne w zakresie och- 54 Farby i Lakiery (Paints and Varnishes) 1/2013
rony œrodowiska. Innowacyjne œrodki pomocnicze oparte na nanocz¹stkach dla funkcjonalnych wyrobów lakierowych zosta³y omówione przez Tobiasa Tinthoffa z firmy BYK-Chemie GmbH z Niemiec. Zosta³y przedstawione przyk³ady zastosowania nanocz¹stek do poprawy parametrów eksploatacyjnych nowoczesnych wyrobów lakierowych. Wysoka odpornoœæ pow³ok na zarysowania mo e byæ uzyskana na drodze dodania nanodyspersji do klarownego wyrobu lakierowego bez utraty jego przezroczystoœci, podczas gdy nieorganiczne absorbery UV umo liwiaj¹ d³ugoterminow¹ ochronê przeciw dzia³aniu UV. François Vettier z firmy Arkema (Francja) omówi³ zastosowanie œrodków pomocniczych Crayvallac w celu uzyskania dodatkowych korzyœci w przemyœle farb i lakierów. Do najlepszych œrodków pomocniczych nale ¹ aktywowane pasty amidowe, które stanowi¹ poliamid na noœniku (w³ókna o œrednicy kilku nm i d³ugoœci kilku µm) po- ³¹czony wi¹zaniami wodorowymi. Pasty te poprawiaj¹ w³aœciwoœci reologiczne ywic oraz u³atwiaj¹ nak³adanie farby. Petra Lenz z firmy BYK-Chemie GmbH (Niemcy) zaprezentowa³a nowy œrodek pomocniczy z zasobów odnawialnych, który stanowi biopolimer nadaj¹cy w³aœciwoœci podobne do wosku. Woski s¹ typowymi œrodkami pomocniczymi wp³ywaj¹cymi na po³ysk, odpornoœæ mechaniczn¹ oraz w³aœciwoœci poœlizgowe i antyblokingowe pow³ok lakierowych. Zastosowanie naturalnych wosków czêsto nie daje po ¹danych parametrów eksploatacyjnych wyrobów lakierowych, natomiastwoskisyntetycznes¹opartenazwi¹zkach petrochemicznych, których dostêpnoœæ zazwyczaj zale y od ogólnej sytuacji ekonomicznej. Standardowe œrodki matuj¹ce oparte na krzemionce, powszechnie stosowane dla uzyskania niskiego po³ysku, czêsto powoduj¹ zwiêkszenie lepkoœci oraz dodatkowe zjawisko tiksotropii. Nowy mikronizowany œrodek pomocniczy oparty na biopolimerze nadaje doskona³e w³aœciwoœci matuj¹ce po³¹czone z wysok¹ przezroczystoœci¹ oraz unikalnym, przyjemnym dotykiem. Nowy œrodek oparty jest czêœciowo na naturalnym wosku pszczelim, wosku PP i wosku PE-HD. Jest biodegradowalny, jest czynnikiem matuj¹cym oraz hydrofobizuj¹cym, u³atwia równomierny rozk³ad nape³niacza w ywicy i wp³ywa korzystnie na stabilnoœæ produktu podczas przechowywania. Œrodek ten jest stosowany zarówno dla przyjaznych dla œrodowiska wyrobów lakierowych, np. bezrozpuszczalnikowych wyrobów UV i uk³adów wodorozcieñczalnych, jak równie dla wyrobów rozpuszczalnikowych. W bloku dotycz¹cym zaawansowanych technologii dr Dmitry Grigoriev z Max-Planck Institute of Colloids and Interfaces z Niemiec omówi³ otrzymywanie pow³ok funkcjonalnych w zakresie parametrów antykorozyjnych oraz innych na drodze wprowadzenia do organicznych pow³ok ochronnych mikro- i nanopojemników. Materia³y i wyroby lakierowe wykazuj¹ce zdolnoœæ do odzyskiwania swoich g³ównych funkcji po uszkodzeniu przez ró ne czynniki s¹ obecnie jedn¹ z najszybciej rozwijaj¹cych siê dziedzin w nowoczesnej nauce o materia³ach. W szczególnoœci organiczne pow³oki ochronne o cechach samoodbudowuj¹cych siê i samoochronnych stanowi¹ du e zainteresowanie w ochronie przeciwkorozyjnej, dzia³aniu drobnoustrojów oraz innych destrukcyjnych procesów, dzia³aj¹cych na ró ne produkty metaliczne i struktury. Wprowadzenie mikro- lub nanopojemników do osnowy wyrobu lakierowego jest obecnie najbardziej popularn¹ metod¹ nadania pow³okom jednej lub wiêcej aktywnej funkcji. W zale noœci od struktury i aktywnego czynnika wype³niaj¹cego pojemniki mo na uzyskaæ funkcje pow³ok lakierowych zwi¹zane z zabezpieczeniem przeciw korozji oraz drobnoustrojom, odpornoœci¹ na wodê i inne. Ceramiczne nanorurki (nanog¹bki o d³ugoœci 1 µm i œrednicy otworu 15 nm) wype³nione s¹ inhibitorami korozji. Mo na je wprowadzaæ do matrycy polimerowej ró nymi metodami poprzez mocowanie miêdzyfazowe, absorpcjê, polikondensacjê i poliaddycjê. Uzyskuje siê w ten sposób kontrolowane uwalnianie inhibitora korozji. Tematyka dodatkowej funkcjonalizacji powierzchni przeciw dzia³aniu drobnoustrojów przy zastosowaniu nanosrebra by³a przedstawiona przez Helmuta Schmida z Fraunhofer-Institute for Chemical technology (ICT) z Niemiec. Standardowe œrodki biobójcze, jakimi s¹ zwi¹zki tiazo- Farby i Lakiery (Paints and Varnishes) 1/2013 55
lowe z uwagi na swój toksyczny charakter mog¹ byæ zast¹pione substancj¹ aktywn¹, jak¹ s¹ cz¹stki nanosrebra. Z uwagi na wymagany niski poziom stê enia cz¹stek nanosrebra, uzyskuje siê równie efekty ekonomiczne. W zastosowaniach technicznych mo na przeciwdzia³aæ powstawaniu pleœni. W medycynie przy u yciu tego rodzaju œrodków zabijane s¹ groÿne bakterie, a nawet odporne drobnoustroje. Powi¹zanie nanotechnologii z technologi¹ polimerów zapewnia uzyskanie bezpiecznego produktu w ci¹gu jego ca³ego cyklu ycia. Nanocz¹stki s¹ chemisorbowane w polimerze na drodze oddzia³ywañ dipolowych. Doskona³e wyniki zastosowania pow³ok pêczniej¹cych na pod³o a z tworzyw polimerowych (PE i HIPS) w aspekcie ich w³aœciwoœci ognioochronnych zosta³y przedstawione przez dr Claudio Pagellê (Procoat, W³ochy). Uzyskano bardzo wysoki próg opóÿnienia palenia dla opracowanych bezhalogenowych wyrobów lakierowych o bardzo niskiej zawartoœci lotnych zwi¹zków organicznych (VOC). Pow³oki te tworz¹ stabiln¹ warstwê wêglow¹ chroni¹c¹ powierzchniê. Stosowane s¹ w budownictwie, kolejnictwie oraz przemyœle okrêtowym. Trendy zrównowa- onego rozwoju w biznesie w odniesieniu do nowoczesnych wodorozcieñczalnych wyrobów lakierowych, bêd¹cych przyjaznych dla œrodowiska oraz jednoczeœnie charakteryzuj¹cych siê wysokimi parametrami eksploatacyjnymi zosta³y przedstawione przez Roberta Reyer a z Bayer MaterialScience AG (Niemcy). Wodne dwusk³adnikowe wyroby poliuretanowe oparte na dyspersjach poliuretanowych niezawieraj¹cych korozpuszczalników z grupami funkcyjnymi OH oraz na wewnêtrznie aktywowanych dyspersjach akrylowych nadaj¹ siê bardzo dobrze do zastosowania w transporcie jako wyroby bezbarwne oraz pow³oki nawierzchniowe, jak równie na powierzchnie metalowe, drewniane oraz z tworzywa. W zale noœci od zastosowanej receptury charakteryzuj¹ siê one wysok¹ twardoœci¹ przy zachowaniu elastycznoœci nawet w czasie zimnej pogody, wysokim po³yskiem, odpornoœci¹ na wodê oraz wysok¹ odpornoœci¹ chemiczn¹. W zale noœci od zastosowanej dyspersji, wyroby ulegaj¹ efektowi samonaprawy po zarysowaniu, wzglêdnie charakteryzuj¹ siê bardzo szybkim schniêciem, co pozwala na obni enie kosztów energii (obni enie temperatury w piecu w procesie schniêcia) oraz emisji CO 2.Prezentowane dyspersje umo liwiaj¹ zastosowanie produktów wodnych spe³niaj¹cych, a nawet przekraczaj¹cych wymagania stawiane wyro- 56 Farby i Lakiery (Paints and Varnishes) 1/2013
bomlakierowymorazs¹ekologicznedziêki niskiej zawartoœci lotnych zwi¹zków organicznych. Nowe fotoinicjatory do nanokompozycji lakierniczych otrzymywanych metod¹ polimeryzacji in situ sieciowanych promieniowaniem UV by³y przedmiotem wyst¹pienia dr. Zbigniewa Boñczy-Tomaszewskiego z Instytutu Chemii Przemys³owej. Jako fotoinicjator polimeryzacji kationowej zwi¹zków epoksydowych zastosowano glinkê montmorylonitow¹ (MMT) modyfikowan¹ solami sulfoniowymi (TSA), natomiast fotoinicjatorem wolnorodnikowej polimeryzacji zwi¹zków akrylowych by³a glinka montmorylonitowa modyfikowana zwi¹zkiem amoniowym Irgacure 369 (BDM). Glinka montmorylonitowa modyfikowana za pomoc¹ TSA i BDM by³a dyspergowana odpowiednio w oligomerach epoksydowych i akrylowych. Obecnoœæ modyfikowanego montmorylonitu wykaza³a korzystny wp³yw na polimeryzacjê epoksydów i akrylanów, co skutkowa³o wiêksz¹ szybkoœci¹ reakcji oraz wy sz¹ konwersj¹. Zastosowania przemys³owe oraz w miejscu przeznaczenia wyrobów lakierowych UV zosta³y przedstawione przez przedstawiciela firmy Bayer MaterialScience pana Srba Tasica z Serbii. W przesz³oœci technologia utwardzania UV by³a stosowana jedynie dla procesów przemys³owych. Obecnie jest ona równie wykorzystywana do utwardzania wyrobów pod³ogowych na miejscu ich przeznaczenia. Szczegó³owo omówiono proces utwardzania UV wyrobów lakierowych na pod³ogi drewniane, a tak e cementowe, marmurowe oraz sprê ynuj¹ce o elastycznym odbiciu. Stosowane wyroby stanowi¹ uk³ady jedno- lub dwusk³adnikowe, schn¹ce na powietrzu, rozpuszczalnikowe lub wodne. Korzyœci wynikaj¹ce ze stosowania tych nowoczesnych wyrobów to krótszy czas schniêcia, obni ony koszt pracy oraz spe³nienie wymogów w zakresie ochrony œrodowiska. W bloku tematycznym dotycz¹cym stosowania wyrobów lakierowych, Axel Becker z firmy BASF SE z Niemiec omówi³ zagadnienia zwi¹zane ze stosowaniem wodnych wyrobów lakierowych utwardzanych UV na meble. Wymagania stawiane tym pow³okom s¹ bardzo wysokie. S¹ one stosowane dla nadania odpowiednich struktur powierzchni p³yt MDF. Jednym z wymagañ jest wysoki po³ysk. Uzyskanie odpowiednich parametrów jest jedynie mo liwe poprzez wysoki poziom nape³nienia dla MDF oraz intensywne piaskowanie przed na³o- eniem pow³oki nawierzchniowej. Przedstawione zosta³y dyspersje i emulsja z ró nymi nape³niaczami firmy BASF pod k¹tem niwelowania nierównoœci pod³o a (efekt kopiowania). Parametr szorstkoœci badano metod¹ mikroskopii si³ atomowych (AFM) oraz interferometrem œwiat³a bia³ego (WLI). Prof. Ludmi³a Tsygankova z Derzhavin State University (Rosja) zaprezentowa³a badania dotycz¹ce wykorzystania odpadów produkcyjnych olejów roœlinnych do otrzymywania kompozycji ochronnych na wyroby ze stali przeciwko dzia³aniu korozji atmosferycznej. Po 6 miesi¹cach ekspozycji efekt ochrony wynosi³ 80%. Wprowadzenie 20% odpadów produkcyjnych olejów rzepakowego i s³onecznikowego pozwoli³o na podniesienie efektu ochronnego o 10%. OpóŸnienie zjawiska korozji dla stali jest spowodowane spowolnieniem reakcji anodowej w obecnoœci pow³oki. Zalet¹ badanych pow³ok jest ich niska gruboœæ (20 30 µm) oraz fakt, e ich aplikacja na stal nie wymaga wstêpnego ogrzewania. Marzena Nowicka-Nowak z Instytutu In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników (Oddzia³ Farb i Tworzyw w Gliwicach) omówi- ³a przygotowanie zanurzeniowej pow³oki cynkowej przed malowaniem. Trwa³oœæ systemu duplex (pow³oka organiczna naniesiona na pod³o e ocynkowane) zale y od rodzaju stali, przygotowania powierzchni stali do ocynkowania i przygotowania powierzchni ocynkowanej do na³o enia pow³oki. W celu poprawy przyczepnoœci pow³ok lakierowych do powierzchni ocynkowanych stosuje siê ró nego rodzaju obróbkê powierzchni cynku metodami chemicznymi i mechanicznymi. Przedstawione zosta³y techniki obróbki strumieniowo-œciernej powierzchni pow³ok cynkowych przed naniesieniem wyrobów lakierowych oraz wyniki badañ w³aœciwoœci powierzchniowych pow³oki cynkowej po œrutowaniu. Okreœlono podstawowe parametry iloœciowe opisuj¹ce profil powierzchni po obróbce strumieniowo-œciernej oraz przeprowadzono badania maj¹ce na celu usta- Farby i Lakiery (Paints and Varnishes) 1/2013 57
lenie wp³ywu przygotowania powierzchni pod- ³o a na przyczepnoœæ pow³ok lakierowych do pow³ok cynkowych otrzymanych na drodze cynkowania zanurzeniowego. Paul Wood z Dow Microbial Control (Szwajcaria) przedstawi³ now¹, zrównowa on¹ koncepcjê poprawy d³ugoterminowej ochrony pow³ok lakierowych przeciwko zeszpeceniu powierzchni wywo³anemu przez pleœnie i glony. Pod koniec 2013 roku nowe przepisy Unii Europejskiej dotycz¹ce œrodków biobójczych znacz¹co ogranicz¹ ich stosowanie. Œrodki te skutecznie przeciwdzia- ³aj¹ wzrostowi pleœni, glonów i porostów na powierzchni pow³ok lakierowych, powoduj¹cych ich destrukcjê. W zwi¹zku z powy szym w firmie Dow Microbial opracowano nowy œrodek glonobójczy, nieulegaj¹cy degradacji pod wp³ywem dzia³ania promieniowania UV oraz nowatorsk¹ technologiê ( Novel Shielded Technology ). Jest to opatentowany proces, w którym aktywne sk³adniki s¹ absorbowane przy pomocy czystego polimeru akrylowego. Optymalizacjê procesów dyspergowania i mielenia przy u yciu m³ynów pere³kowych w skali laboratoryjnej, pó³technicznej i przemys³owej omówi³ Adam Snietka z VMA-Getzmann (Niemcy), natomiast dr Michael Rösler, reprezentuj¹cy firmê Merck KGaA z Niemiec przedstawi³ sposób przygotowania pigmentów oraz ich w³aœciwoœci na podstawie koncepcji Isoline w celu znalezienia geometrii pomiarowej dla otrzymania po ¹danego efektu specjalnego w wygl¹dzie pow³ok. Tematyka niszczenia wyrobów lakierowych przez mikroorganizmy by³a kontynuowana w wyst¹pieniu dr. Franka Sauera z firmy Lanxess Deutschland GmbH z Niemiec. Omówi³ on problem wyd³u enia czasu eksploatacji fasad budynków na przyk³adzie zastosowania œrodka glonobójczego firmy Lanxess do farb akrylowych emulsyjnych. Œrodek ten spe³nia wymogi ekologiczne w zakresie toksycznoœci, alergicznoœci, itp. Dr Sauer zwróci³ uwagê, e prawo europejskie dopuszcza stosowanie bardzo ograniczonego zakresu œrodków biobójczych i nale y je stosowaæ w minimalnej iloœci zapewniaj¹cej ich skutecznoœæ. Sverre K. Simonsen (Eurofins Product Testing A/S, Dania) przedstawi³ nowe podejœcie w zakresie emisji VOC do Europejskiej Dyrektywy dotycz¹cej niskiej emisji VOC (LEED), oznakowania ekologicznego oraz francuskich przepisów. Konferencjê zakoñczy³y referaty poœwiêcone problematyce badawczej, prezentowane g³ównie przez przedstawicieli wy szych uczelni i jednostek badawczych z Polski, Rosji i Niemiec.DrAlexeyV.Kostitsynzprzedsiêbiorstwa produkcyjno-badawczego YarLI z Rosji omówi³ badania laboratoryjne dynamicznego napiêcia powierzchniowego amfoterycznych roztworów polimerowych œrodków powierzchniowo czynnych metod¹ maksymalnego ciœnienia b¹belkowego, natomiast dr Simona SchwarzzLeibniz-InstitutfürPolymerforschung Dresden (Niemcy) przedstawi³a badania w³aœciwoœci reologicznych i stabilnoœci dyspersji na przyk³adzie niemieckiego str¹conego wêglanu wapnia oraz chiñskiego kaolinu. Svetlana S. Rumyantseva z YarLI (Rosja) omówi³a wp³yw iloœci blokowanego kwaœnego katalizatora na w³aœciwoœci poliestrowo-melaminowych wyrobów lakierowych, wykazuj¹c negatywny wp³yw kwasu p-toluenosulfonowego na parametry pow³ok. Ze wzrostem iloœci katalizatora maleje temperatura zeszklenia i wzrasta hydrofilowoœæ pow³oki. Prof. Marek Matlengiewicz omówi³ badania przy u yciu techniki magnetycznego rezonansu j¹drowego kopolimerów akrylowych (metakrylanu metylu z akrylanem izo-propylu, metakrylanu n-butylu z metakrylanem metylu) oraz homopolimeru metakrylanu tert-butylu. Zaprezentowane zosta³y tak e plakaty z Politechniki Rzeszowskiej na temat poliuretanowych lakierów proszkowych modyfikowanych nanocz¹stkami o budowie rdzeñ otoczka, plakat z Instytutu In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników (Oddzia³ Farb i Tworzyw w Gliwicach), w którym przedstawiono wp³yw zawartoœci œrodków uniepalniaj¹cych na w³aœciwoœci pow³ok ognioochronnych, wspólny plakat z Fraunhofer Institute for Applied Polymer Research (IAP) z Niemiec oraz Centrum Materia³ów Polimerowych i Wêglowych PAN prezentuj¹cy nowy, wodorozcieñczalny system lakierowy antygraffiti do ochrony zabytków kultury oraz plakat firmy Thermo Fisher Scientific z Niemiec i RHL-Service (Polska) na temat obserwacji reakcji sieciowania pod wp³ywem 58 Farby i Lakiery (Paints and Varnishes) 1/2013
promieniowania UV przy równoczesnym wykorzystaniu pomiarów reologicznych i FT-IR. W czasie konferencji przedstawiono obszerny wachlarz technologii pow³ok ochronnych, obejmuj¹cy najnowsze osi¹gniêcia z tej dziedziny z uwzglêdnieniem wielu aspektów praktycznych. Uczestnicy konferencji pozytywnie ocenili zarówno jej program, jak równie uczestnictwo przedstawicieli wielu instytucji przoduj¹cych w dziedzinie farb i lakierów. Na uwagê zas³ugiwa³y tak e interesuj¹ce dyskusje po wiêkszoœci referatów. Kolejna, XI konferencja Advances in Coatings Technology ACT 14, planowana jest na paÿdziernik 2014 roku. Anna PAJ K Instytut In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników Oddzia³ Zamiejscowy Farb i Tworzyw ul. Chorzowska 50 A, 44-100 Gliwice e-mail: a.pajak@impib.pl Farby i Lakiery (Paints and Varnishes) 1/2013 59