Najnowsze wytyczne dotyczące kontroli odorów w zakładach gospodarki odpadami dr inż. Rafał Lewicki Enviraf Ltd Historia się powtarza Aztekowie Składowisko w Atenach 500 BC Już starożytni Rzymianie 100 BC Rubbish! The Archaeology of Garbage, William L. Rathje A smród starożytności pozostał po dwudziestu wiekach
Odory sprawa ulotna i rzecz gustu Wytyczne ateńskie: Obowiązek składowania odpadów w odległości nie mniejszej niż mila od murów miejskich Wytyczne biblijne: Księgi Mojżeszowe 29.14 Mięso zaś cielca i skórę, i gnój spalisz precz za obozem, przeto iż za grzech jest. (tłumaczenie ks. Jakuba Wujka) De gustibus non disputandum est Zob. Trzech panów w łódce ustęp o serach (Rozdz. 4) Zob. http://www.sozosfera.pl/odpady/stary-biogaz-pachnie-ladniej Wiele wytycznych i dokumentów w wielu krajach świata Aktualne wytyczne Zjednoczonego (jeszcze) Królestwa
Aktualne wytyczne Zjednoczonego (jeszcze) Królestwa Jeszcze jedne wytyczne?! Różnica w stosunku do już opublikowanych Zastosowanie do planowania przestrzennego Wytyczne dotąd publikowane dotyczą działających instalacji i problemów Ocena odorów do celów planowania Przymiarka do kontroli i zarządzania problemami przed ich powstaniem Co należy dołączyć do wniosku o pozwolenie Trudno odór ocenić kiedy już się zdarzy A jeszcze trudniej kiedy go nie ma w ogóle, ale wiadomo, że będzie... Prewencja tańsza niż leczenie?
WYTYCZNE SZACOWANIA ODORÓW DO CELÓW PLANOWANIA Ocena odorów Narzędzia do oceny odorów Kryteria oceny odorów Wnioski z wyników oceny odorów Plan zarządzania odorami (PZO) Załącznik 1 predyktywne narzędzi oceny Załącznik 2 testy olfaktometryczne Załącznik 3 porównanie wymagań PZO GUIDANCE ON THE ASSESSMENT OF ODOUR FOR PLANNING Publikacja Institute of Air Quality Management (Wielka Brytania), sierpień 2014 Wstęp Wytyczne nie unieważniają lub zamieniają istniejących dokumentów Używane wytyczne EA, SEPA, NIRL, DEFRA Odory przed uzyskaniem decyzji czy pozwolenia nie dają informacji potrzebnej do planowania nowych obiektów oczyszczalnie ścieków, hodowla zwierząt, utylizacja szczątków zwierzęcych, rzeźnie, utylizacja odpadów stałych (kompostownie, składowiska), procesy przemysłowe Raczej niż stosować sztywne ramy i opierać się na precedensach próba znalezienia rozwiązań zgodnych z zasadami dobrej praktyki dla inwestorów/developerów jak i dla organów planowania i wydających decyzje Dokument otwarty zaproszenie do współpracy i komentarzy
Wprowadzenie Subiektywne odczucia odoru różnice między zanieczyszczeniem powietrza a percepcją odoru do przyjęcia, nieprzyjemny, przykry odczucia wyłącznie indywidualne Ekspozycja na odory źródło, ścieżka (dyspersja), receptor FIDOL CITSOM (?) Negatywne skutki efekty odorów Jedynie ocena przez ludzi Skutki zdrowotne nie są przedmiotem wytycznych Irytacja a uciążliwość Frequency Częstotliwość Intensity Intensywność Duration Czas trwania Odour unpleasantness Stopień przykrości Location Miejsce Jak często receptor jest narażony na odór Percepcja natężenia odoru Jak długo receptor odczuwa odór Charaketr odoru ton hedoniczny (przyjemny, neutralny, przykry lub skala 9-stopniowa) Charakterystyka i wrażliwość miejsca, czynniki socjoekonomiczne Od odoru do skargi Opis i zrozumienie procesu pomagają w doborze środków zaradczych
Ocena odorów Oszacowanie odorów do celów planowania: 1. Tło (z włączeniem historii skarg) 2. Lokalizacje receptorów i ich wrażliwość na odory 3. Szczegóły źródeł odorów i ich potencjał odorowy (istniejących i proponowanych) 4. Opis metod kontroli i łagodzenia odorów 5. Prognoza lub/i obserwacje przy użyciu odpowiednich narzędzi oceny, z uwzględnieniem: - potencjalnego natężenia odorów po zastosowaniu środków kontrolno-łagodzących - charakterystyka meteorologiczna lokalizacji - obraz dyspersji - potencjalne kumulowanie się odorów z różnych źródeł 6. Model generacji dyspersji odorów w formie umożliwiającej osobom trzecim reprodukcję tego modelu 7. Przy stwierdzeniu znacznych przewidywanych efektów odorowych dalsze propozycje złagodzenia skutków 8. Resztkowy wpływ odorów na receptory 9. Wniosek dotyczący znaczenia resztkowego wpływu istotny/nieistotny dla danej lokalizacji Ekspozycja Wrażliwość Negatywny Pomijalny Umiarkowany Niewielki Znaczny Przegląd instrumentów oceny Nie ma środka uniwersalnego Empiryczne obserwacja, monitoring Teoretyczne konceptualne, jakościowe, ilościowe (modele dyspersji) Kombinacja teorii z praktyką Monitoring daje miarę odorów w danej lokalizacji, ale tylko dla danej chwili w danych warunkach meteorologicznych Połączenie monitoringu z modelowaniem dyspersji daje większe pokrycie czasowo-przestrzenne i wartości porównawcze Modelowanie (jak i monitoring) charakteryzują jedynie zachowanie źródła odoru w warunkach normalnej eksploatacji. Nie pokrywa awarii i wypadków nieprzewidzianych. Dobór instrumentów do konkretnej sytuacji: Instrumenty predyktywne z obserwacjami empirycznymi Praktyczne podejście Decyzja ile instrumentów jest potrzebnych (niskie lub wysokie ryzyko)
Kryteria oceny odorów Kryteria używane z UK i EU Różnice między dobrostanem, irytacją, przykrością, uciążliwością Skuteczność/efekt odorowyabsolutnych stężeń substancji i limitów opierających się na przekroczeniu progów (98 percentyla) Dostępne w UK i UE dowody techniczne Kryteria używane w innych krajach Zalecenia zastosowania kryteriów oceny Wnioski z wyników oceny Wyniki modelowania nie powinny być użyte do udowodnienia, że uciążliwość odorowanie istnieje, jeśli dowody empiryczne przeczą temu. Kwestia etyki zawodowej dokonującego ocenę Nastawienie organów kontrolnych i zarządzających na rozwiązanie problemu raczej niż na ściganie winnych
Plan zarządzania i kontroli odorów Formalizacja przyjętych środków łagodzących i kontrolnych Dokument podlegający ciągłej aktualizacji Część dokumentacji zarządzania zintegrowanego Wykazanie w jaki sposób zminimalizowany będzie wpływ odorów na otoczenie (włączając sytuacje awaryjne) Prosty, na ile to możliwe, aby umożliwić łatwe wdrożenie przez operatora obiektu Przykłady PZKO w dostępnych wytycznych Przykładowa treść PZKO Istotne szczegóły obiektu i lokalizacji Rutynowa kontrola podczas normalnych warunków eksploatacji Racjonalnie przewidywalne warunki anormalne i dodatkowa kontrola Parametry uaktywniające dodatkową kontrolę i sprawdzenie efektywności działań Parametry i warunki dobrej praktyki
Załączniki Zał. 1 Instrumenty predyktywne oceny Jakościowe, opierające się na ocenie ryzyka Proste modelowanie (tablice i nomogramy) Pełne modelowanie dyspersji atmosferycznej Przykłady czynników ryzyka Wskazówki w wyborze modelu Zał. 2 Testy olfaktometryczne(węchowe) Monitoring na zewnątrz Testy obiektywne i subiektywne (ASTM E544-99, pren264086, VDI 3940) Przenośny olfaktometr polowy Zał. 3 Zestawienie PKZO w cytowanych wytycznych Dziękuję za uwagę