NIE CIERPIĘ SIĘ UCZYĆ! KOSZMARNY KAROLEK I DRAPIEŻNE DINOZAURY Francesca Simon Ilustrował Tony Ross Tłumaczyła Matylda Biernacka Kraków 2012
SPIS TREŚCI Wiadomości wstępne 9 Super skamieliny 15 Prehistoryczne megagwiazdy 21 Drugoplanowe dinozaury 25 Cała reszta od A do Z 31 Krwiożerczy krewni 37 Megawielkie dinozaury 41 Przerażające potwory 46 Użyteczne uzbrojenie 53 Kości i inne kawałki 59 Biegnące bestie 63 Zatrważające zębiska 67 Brzuchy łakomczuchy 73 Nowe nazwy 79 Niezłe jaja 85 Największe, najmniejsze, najdziksze, najwyższe 89 Dziwne, ale prawdziwe 97 Pogromcy mitów 101 Gadzia zagłada 107 5
Dorwij dinozaura! Cześć, dinofani!!! Witajcie w mojej fantastycznej nowej książce o wszystkim, co dotyczy dinozaurów! Czy nie byłoby super mieć własnego tyranozaura, welociraptora albo gigantozaura, kiedy wpadają do was niechciani goście tacy jak Wredna Wandzia? Albo kiedy wkurzający młodszy brat wciąż włazi nieproszony do waszego pokoju? Albo kiedy nauczyciele próbują na was krzyczeć? Cóż, jeśli poręczny tyranozaur nie jest akurat w zasięgu ręki, kiedy go potrzebujecie, ta mrożąca krew w żyłach, jeżąca włosy na głowie, przyprawiająca o gęsią skórkę książka może go zastąpić. Poczekajcie tylko, aż dowiecie się, jakiej wielkości była kupka tyranozaura i jak dużo mógł pochłonąć JEDNYM kęsem (Damianka, Wandzię, Wojtusia, Władzia, panią Kat-Toporską ) Właśnie taaak! Karolek
WIADOMOŚCI WSTĘPNE
Mezozoik Era gadów Trias 245-208 milionów lat temu Pojawiają się pierwsze dinozaury, jak: plateozaur (po prawej) prokompsognat saltopus Jura 208-146 milionów lat temu Na świecie rozprzestrzeniają się kolejne gatunki, jak: allozaur apatozaur kompsognat diplodok stegozaur brachiozaur (po prawej) 10
Kreda 146-65 milionów lat temu Pojawia się jeszcze więcej rozmaitych gatunków dinozaurów, jak: tyranozaur triceratops (poniżej) iguanodon ankylozaur deinonych dromeozaur welociraptor A potem wszystkie dinozaury wyginęły. 11
Słowo dinozaur oznacza straszny jaszczur. Dinozaur jest rodzajem gada, który utrzymuje ciało w pionowej pozycji, z nogami ulokowanymi pod korpusem. Inne gady, jak krokodyle czy jaszczurki, mają kończyny umieszczone po bokach ciała. Dinozaury rządziły Ziemią przez 160 milionów lat. 12
Ludzie żyją tu przez jakieś 4-5 milionów lat, mamy więc daleką drogę do pobicia rekordu dinozaurów! 13
Czas, w którym Ziemię zamieszkiwały dinozaury, zwany jest mezozoikiem lub erą gadów. Podzielony jest na trzy krótsze okresy trias, jurę i kredę. W tych trzech okresach żyły różne gatunki dinozaurów. Na różnych filmach możesz zobaczyć, jak tyranozaur wpada na stegozaura, ale w rzeczywistości nie mogłoby się to nigdy zdarzyć.
SUPER SKAMIELINY
Mnóstwo niesamowitych faktów na temat dinozaurów znamy dzięki skamieniałościom (skamielinom) odnalezionym przez naukowców. Naukowcy badają skamieniałe szczątki dinozaurów i porównują swoje odkrycia ze zwierzętami żyjącymi obecnie. W ten sposób wiemy, jak wyglądały dinozaury. Skamieliny to nie zawsze kości mogą nimi być odciski stóp, jaja, skóra, a nawet odchody. 16
Podobnie jak odkrywane dinozaury, naukowcy, którzy je badają, również mają długą nazwę paleontolodzy. Określając wiek skamieniałości, paleontolodzy potrafią powiedzieć, kiedy dany dinozaur żył. Ludzie wykopywali skamieniałe szczątki dinozaurów od tysięcy lat, nie wiedząc, co to jest. 17
W Chinach, jakieś 2000 lat temu, ludzie sądzili, że odkryli kości smoków, a w 1676 roku w Anglii byli przekonani, że znaleźli kość udową olbrzyma. W rzeczywistości jednak to wszystko były kości dinozaurów! 18
Pierwszy przypadek, kiedy naukowiec zdał sobie sprawę, że znalazł kości nowego i fascynującego gada, miał miejsce w Anglii w 1822 roku. Naukowiec nazwał odkrycie iguanodonem, co oznacza ząb iguany, ponieważ ząb gada był takiego samego kształtu jak u współczesnej iguany tylko dużo większy. Nazwa dinozaur pojawiła się blisko 20 lat później. Dinozaury zostały odnalezione wszędzie poza Antarktydą, gdzie jest zbyt dużo śniegu i lodu. Ameryka i Kanada to najlepsze miejsca na kopanie w poszukiwaniu szczątków dinozaurów, szczególnie pustynie ponieważ jedyną przeszkodę stanowi tam parę kaktusów. 19