Urząd Marszałkowski w Łodzi Departament Polityki Zdrowotnej WOJEWÓDZKI PLAN ZDROWOTNY NA ROK 2005 ( streszczenie ) Materiał opracowano przy współpracy Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Łodzi MARZEC 2004
SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I CHARAKTERYSTYKA POPULACJI WOJEWÓDZTWA 1. DIAGNOZA STANU ZDROWIA POPULACJI WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO 1 1.1. Współczynnik urodzeń żywych 1 1.2. Współczynnik noworodków z niską masą urodzeniową 1 1.3. Współczynnik umieralności niemowląt 1 1.4. Współczynnik zgonów 2 1.5. Struktura zgonów 2 1.6. Przyczyny zgonów według klasyfikacji ICD 10. 2 2. CHOROBOWOŚĆ I ZAPADALNOŚĆ 4 2.1. Specjalistyczna opieka ambulatoryjna i pomoc doraźna 4 2.1.1 Porady specjalistyczne według kas chorych 7 2.1.2 Pomoc doraźna 8 2.2. Stacjonarna opieka medyczna 8 2.2.1. Struktura hospitalizacji mieszkańców województwa łódzkiego według klasyfikacji ICD-10 13 2.3. Sytuacja epidemiologiczna- choroby zakaźne i zatrucia związkami chemicznymi 14 2.3.1. Zatrucia pokarmowe. 14 2.3.2. Choroby wieku dziecięcego 14 2.3.3. Inne choroby zakaźne i zatrucia chemiczne 14 2.3.4. Wirusowe zapalenie wątroby 14 2.3.5. Zakażenia HIV i AIDS 15 2.4. Struktura niepełnosprawności w województwie łódzkim. 15 3. ZAPOBIEGANIE CHOROBOM 16 3.1. Szczepienia ochronne. 16 3.2. Profilaktyka w województwie łódzkim 16 4. CZYNNIKI RYZYKA MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO 18 4.1. Palenie tytoniu. 18 4.2. Uzależnienie od substancji psychoaktywnych 18 4.3. Spożycie alkoholu 18 5. CZYNNIKI SPOŁECZNO-EKONOMICZNE 19 5.1. Sytuacja demograficzna 19 5.2. Prognoza demograficzna 2006-2009 20 5.3. Przyrost naturalny 20 5.4. Współczynnik płodności kobiet 20 5.5. Struktura populacji według poziomu wykształcenia 21 7.6. Rynek pracy i bezrobocie. 21
6. ŚRODOWISKO FIZYCZNE 22 6.1. Ocena stanu sanitarnego wody pitnej 22 6.2. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna 23 6.3. Ocena jakości powietrza w województwie łódzkim 23 7. ZASOBY 23 8. SPOŁECZNA OCENA SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA SKARGI PACEJNTÓW 34 CZĘŚĆ II ZASPOKOJENIE POTRZEB ZDROWOTNYCH 1. CELE STRATEGICZNE PLANU ZDROWOTNEGO DLA WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO 35 1.1. Cele krótkoterminowe 35 1.2. Cele długoterminowe 35 2. KIERUNKI DZIAŁAŃ 38 2.1. Ogólne założenia 38 2.1.1. Podstawowa opieka zdrowotna 38 2.1.2. Opieka stomatologiczna 40 2.1.3. Specjalistyczna opieka ambulatoryjna 40 2.1.4. Lecznictwo zamknięte 42 2.1.5. Ratownictwo medyczne 44 2.1.6. Regionalny System Informacji Medycznej (RSIM-Łódź) 44 3. WARUNKI ZASPOKOJENIA POTRZEB ZDROWOTNYCH 45 3.1. Zabezpieczenie świadczeń zdrowotnych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej i stomatologii 45 3.2. Zabezpieczenie świadczeń zdrowotnych w zakresie specjalistycznej ambulatoryjnej opieki zdrowotnej oraz lecznictwa stacjonarnego 45 3.2.1 Zbiorczy plan zaspokojenia potrzeb zdrowotnych na ambulatoryjną opiekę zdrowotną 47 3.2.2 Zbiorczy plan zaspokojenia potrzeb zdrowotnych w zakresie stacjonarnej opieki zdrowotnej 54
Dokument opracowany został zgodnie z art. 102 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz w oparciu o treść rozporządzenia w sprawie warunków, jakim powinien odpowiadać wojewódzki plan zdrowotny. Plan sporządzono w celu dokonania diagnozy stanu zdrowia populacji województwa łódzkiego oraz określenia liczby świadczeń niezbędnych do zabezpieczenia potrzeb zdrowotnych mieszkańców, będącej podstawą do kontraktowania świadczeń na 2005 rok przez Narodowy Fundusz Zdrowia. CZĘŚĆ I CHARAKTERYSTYKA POPULACJI WOJEWÓDZTWA 1. DIAGNOZA STANU ZDROWIA POPULACJI WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO 1.1. WSPÓŁCZYNNIK URODZEŃ ŻYWYCH W 2002 roku współczynnik urodzeń żywych na 1000 osób ogółem w województwie wynosił 8,46 i był niższy od współczynnika odnotowanego w roku 2001 (8,54), przy czym po uwzględnieniu podziału miasto wieś należy zauważyć, iż na wsi współczynnik ten wzrósł z 9,70 do 9,71, zaś w mieście zmalał z 7,90 do 7,79. W Polsce współczynnik ten wynosił 9,30. Najwyższe współczynniki odnotowano w powiatach piotrkowskim (10,69), wieruszowskim (10,65), opoczyńskim (10,45) i tomaszowskim (10,18), zaś najniższe w mieście Łodzi (6,96), powiecie pabianickim (7,20) i kutnowskim (7,34). 1.2. WSPÓŁCZYNNIK NOWORODKÓW Z NISKĄ MASĄ URODZENIOWĄ Niska masa urodzeniowa jest jednym z głównych czynników ryzyka umieralności niemowląt. Według danych dla Polski w 2001 roku 64% zgonów w okresie niemowlęcym miało miejsce w przypadku noworodków ważących poniżej 2500g. Analizując zmiany współczynnika noworodków z niską masą urodzeniową na 1000 urodzeń żywych zachodzące na terenie województwa łódzkiego należy wskazać na fakt, iż w 2002 roku wzrósł on w stosunku do roku 2001 i wyniósł dla noworodków z masą urodzeniową poniżej 2500g 70,49, w tym dla noworodków ważących poniżej 1000g 5,37. W 2001 roku był on odpowiednio niższy i wynosił 69,70 (noworodki poniżej 2500g) i 3,77 (poniżej 1000g). Najwyższe współczynniki odnotowano w mieście Łodzi (96,64), mieście Piotrkowie Trybunalskim (83,63) oraz w powiecie bełchatowskim (83,51), zaś najniższe w powiatach: wieluńskim (37,84), łowickim (40,26) i skierniewickim (47,35). 1.3. WSPÓŁCZYNNIK UMIERALNOŚCI NIEMOWLĄT W latach 2001 2002 w województwie łódzkim odnotowano wzrost współczynnika umieralności niemowląt na 1000 urodzeń żywych z 6,92 w 2001 roku do 8,04 w 2002 roku, przy czym w mieście (8,48) był on wyższy niż na wsi (7,38). Współczynnik dla Polski wynosił w 2002 roku 7,5 i był niższy niż w województwie. 1
Najwyższy współczynnik odnotowano w powiecie pabianickim (11,57), mieście Łodzi (11,02) oraz w powiecie tomaszowskim (10,37). Wyjątkowo wysoki współczynnik był na terenach wiejskich powiatu pabianickiego i wyniósł tam 22,32. Najniższy współczynnik był w powiatach wieruszowskim (2,19), wieluńskim (2,70) oraz skierniewickim 2,79. 1.4. WSPÓŁCZYNNIK ZGONÓW W 2001 roku współczynnik zgonów na 10.000 mieszkańców wynosił dla województwa 117,35 zaś w 2002 roku 114,09. W 2002 roku najwyższy współczynnik odnotowano w powiecie poddębickim (132,02), mieście Łodzi (130,11) oraz w powiecie łęczyckim (124,27). Najmniejszy współczynnik był w powiecie bełchatowskim (79,99) oraz mieście Skierniewicach (78,45). W 2002 roku największa liczba zgonów w grupie mężczyzn miała miejsce w powiecie łęczyckim (współczynnik 135,96) i mieście Łodzi (współczynnik 141,61). W grupie kobiet najwyższą liczbę zgonów odnotowano w mieście Łodzi (współczynnik 124,49) oraz powiecie zgierskim (współczynnik 108,79). 1.5. STRUKTURA ZGONÓW W 2002 roku w województwie łódzkim zmarło 29.850 osób (poza terenem województwa zanotowano dodatkowo 737 zgonów mieszkańców regionu, jednak z uwagi na brak szczegółowych danych z GUS liczby tej nie uwzględniono w analizach dotyczących przyczyn zgonów wg grup wieku). Wykorzystane dane pochodzą z Wojewódzkiego Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi. Z analizy struktury zgonów wynika, iż: - 46,7% zgonów stanowiły zgony z powodu chorób układu krążenia (zmarło 13.929 osób), wskaźnik zgonów na 10.000 mieszkańców wyniósł 53,24 i był wyższy u kobiet niż u mężczyzn, (w roku 2001 wskaźnik ten wynosił 56,68). Wśród zgonów z powodu chorób układu krążenia najwięcej było zgonów na skutek choroby niedokrwiennej serca 2.939 (21,1%), choroby naczyń mózgowych 3.697 (26,54%). Główną przyczyną zgonów kobiet była miażdżyca, u mężczyzn ostry zawał serca. - 22,3% wszystkich zgonów stanowiły zgony z powodu nowotworów złośliwych - liczba zgonów 6.666, wskaźnik zgonów na 10.000 mieszkańców wyniósł 25,48 i był wyższy u mężczyzn niż u kobiet. W tej grupie zgonów, wśród mężczyzn dominował nowotwór złośliwy oskrzela i płuca, u kobiet nowotwory sutka. Mężczyźni umierali we wcześniejszym wieku niż kobiety. Niemal 82% zgonów z powodu nowotworów wystąpiło powyżej 55 roku życia. - 6,46% stanowiły zgony z powodu przyczyn zewnętrznych, w grupie tej dominują wypadki komunikacyjne - 28,23%, zamierzone samouszkodzenia - 21,28%. 1.6. PRZYCZYNY ZGONÓW WEDŁUG KLASYFIKACJI ICD 10. W 2002 roku zarejestrowano 29.850 przypadków zgonów czyli o 1.157 mniej niż w 2001 roku (rok 2001 to 31.007 zgonów) bez zgonów mieszkańców województwa, które wystąpiły poza jego obszarem. W latach 2001-2002 największą liczbę zgonów odnotowano z powodu chorób układu krążenia, nowotworów, chorób układu oddechowego i układu trawiennego. 2
Główną przyczynę zgonów w latach 2001-2002 stanowiły choroby układu krążenia. W 2001 roku zmarło z tej przyczyny 14.956 osób (48,23% wszystkich zgonów). W 2002 roku liczba ta uległa nieznacznemu zmniejszeniu do poziomu 13.929, co stanowiło 46,7% ogólnej liczby zgonów. Zdecydowanie najczęstszymi przyczynami zgonów były: choroby naczyń mózgowych, choroby tętnic, tętniczek i naczyń włosowatych oraz inne choroby serca. Z powodu każdej z wymienionych przyczyn umierało co roku ponad 3 tysiące mieszkańców województwa. Wciąż na wysokim poziomie (mimo 15,5% spadku) utrzymuje się liczba zgonów z powodu zawału serca i jego powikłań (1.976 w 2001 roku, 1.670 w 2002 roku). Drugą przyczyną zgonów były nowotwory. W 2001 roku zarejestrowano 6.884 zgony z tej przyczyny, wśród których nowotwory złośliwe stanowiły 96,5% (6.644). W 2002 roku, w porównaniu z rokiem 2001, odsetek zgonów z powodu nowotworów ogółem wzrósł o 0,75% i wynosił 22,95%. Z ogólnej liczby 6.901 przypadków 6.666 zgonów było z powodu nowotworów złośliwych (96,6% zgonów z powodu wszystkich nowotworów). W ciągu wspomnianych dwóch lat najwięcej osób umarło z powodu nowotworów złośliwych narządów trawiennych (1.963 w 2001 roku; 2.032 w 2002 roku wzrost o około 3,4%) oraz nowotworów złośliwych narządów oddechowych i klatki piersiowej (w roku 2001 zmarły z tej przyczyny 1.744 osoby zaś w 2002 roku 1.739). Znaczącą pozycję wśród wszystkich zgonów w województwie zajmują również zgony z powodu chorób układu oddechowego. W 2002 roku z tej przyczyny zmarły 1.374 osoby (4,60% ogólnej liczby zgonów w województwie) i było to o 204 osoby mniej niż w roku 2001 (1.374 przypadki 5,09% ogólnej liczby zgonów). Najwięcej osób zmarło z przyczyn zdiagnozowanych jako: zapalenie płuc, inna przewlekła zaporowa choroba płuc oraz inne ostre zakażenie dolnych dróg oddechowych, inne choroby górnych dróg oddechowych, przewlekłe choroby dolnych dróg oddechowych. Istotnym problemem były również choroby układu trawiennego. Z ich powodu zmarły w 2001 roku 1.373 osoby (4,43% ogółu zgonów w województwie). W 2002 roku liczba zgonów z tej przyczyny zmalała do 1.282, co stanowiło 4,3% wszystkich zgonów. Najwięcej zgonów w tej grupie stanowiły zgony z powodu chorób wątroby. W 2001 roku zarejestrowano 555 przypadków. W roku 2002 liczba ta zmniejszyła się do poziomu 475 (spadek o 14,4%). Istotną przyczynę zgonów stanowiły ponadto inne choroby jelit i choroby otrzewnej oraz schorzenia pęcherzyka żółciowego, przewodu żółciowego i trzustki. W 2002 roku pozostałe przyczyny zgonów, (poza wyżej wymienionymi) stanowiły 21,32% ogólnej liczby zgonów a odsetek ten był niewiele wyższy niż w roku poprzednim. W tej grupie na uwagę zasługuje dość wysoka liczba osób zmarłych z powodu cukrzycy. W 2001 roku liczba zgonów wyniosła 424 (rok 2002 to 417 zgonów). Warto zaznaczyć, iż ponad 70% ogólnej liczby zgonów zarejestrowano wśród osób powyżej 60 roku życia. Wśród osób do 30 roku życia, we wszystkich grupach wiekowych przeważały zewnętrzne przyczyny zgonów. Najmniej zgonów odnotowano w grupie wiekowej 5-14 lat. 3
2. CHOROBOWOŚĆ I ZAPADALNOŚĆ 2.1. SPECJALISTYCZNA OPIEKA AMBULATORYJNA I POMOC DORAŹNA W oparciu o dane przekazane przez publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, które odpowiedziały na pismo Zarządu Województwa ustalono, iż w zakresie specjalistyki ambulatoryjnej udzielono w 2003 roku 7.901.413 porad. Ogólna sytuacja w specjalistycznej opiece ambulatoryjnej w latach 1999-2003 została zaprezentowana w Tabela Nr 1. Tabela Nr 1 Liczba porad udzielonych w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej ogółem w województwie w latach 1999-2003. kod nazwa poradni 1999 2000 2001 2002 2003 1000 Poradnia chorób wewnętrznych 1 301 553 1 209 396 1 449 972 1 498 945 1 514 935 1001 Poradnia chorób wewnętrznych dla dzieci 13 889 50 407 93 257 90 113 98 438 1008 Poradnia chorób metabolicznych 0 0 0 1 159 2 130 1009 Poradnia chorób metabolicznych dla dzieci 2 412 1 940 1 622 1 568 1 604 1010 Poradnia alergologiczna 30 390 50 086 57 949 69 485 68 919 1011 Poradnia alergologiczna dla dzieci 23 430 36 119 40 755 39 394 40 309 1020 Poradnia diabetologiczna 62 281 47 718 50 957 56 674 55 365 1021 Poradnia diabetologiczna dla dzieci 4 288 4 167 2 885 2 701 2 808 1030 Poradnia endokrynologiczna 72 716 68 939 58 964 71 787 70 202 1031 Poradnia endokrynologiczna dla dzieci 20 578 16 344 14 366 12 894 12 162 1032 Poradnia endokrynologiczno-ginekologiczna 2 644 3 042 4 121 2 915 2 726 1034 Poradnia andrologiczna 1 655 1 671 1 819 1 927 1 950 1036 Poradnia leczenia niepłodności 0 200 250 300 538 1038 Poradnia schorzeń tarczycy 1 359 1 516 2 270 2 948 338 1040 Poradnia endokrynologiczna osteoporozy 8 912 9 735 15 021 8 857 8 055 1050 Poradnia gastroenterologiczna 16 759 17 287 16 361 20 886 21 648 1051 Poradnia gastroenterologiczna dla dzieci 7 680 6 084 6 128 5 886 5 343 1052 Poradnia gastrologiczna 10 385 7 833 7 345 8 412 8 295 1053 Poradnia gastrologiczna dla dzieci 117 561 880 1 244 600 1054 Poradnia chorób jelitowych 0 680 808 0 0 1056 Poradnia hepatologiczna 4 262 8 710 4 747 5 319 4 912 1057 Poradnia hepatologiczna dla dzieci 522 2 113 2 046 2 093 1 396 1060 Poradnia geriatryczna 65 0 0 0 465 1070 Poradnia hematologiczna 21 440 18 956 20 409 22 050 21 255 1071 Poradnia hematologiczna dla dzieci 4 403 3 177 2 756 2 710 2 668 1080 Poradnia immunologiczna 2 050 413 540 681 804 1081 Poradnia immunologiczna dla dzieci 576 990 1 219 1 424 1 391 1100 Poradnia kardiologiczna 151 596 119 891 114 593 125 263 125 032 1101 Poradnia kardiologiczna dla dzieci 10 527 11 013 10 398 10 360 10 194 1102 Poradnia wad serca 0 28 0 0 0 1104 Poradnia nadciśnienia tętniczego 3 166 2 670 3 224 2 583 2 439 1120 Poradnia chorób naczyń 18 440 15 389 16 582 17 867 16 882 1130 Poradnia nefrologiczna 7 333 7 176 7 551 9 726 10 475 1131 Poradnia nefrologiczna dla dzieci 7 173 10 064 8 894 8 915 9 022 4
kod nazwa poradni 1999 2000 2001 2002 2003 1140 Poradnia medycyny nuklearnej 0 0 420 505 631 1160 Poradnia medycyny pracy 95 848 94 928 87 151 86 884 90 368 1180 Poradnia medycyny paliatywnej 5 669 7 717 15 743 20 514 19 227 1200 Poradnia dermatologiczna 225 173 234 986 234 520 278 581 279 220 1201 Poradnia dermatologiczna dla dzieci 0 1 457 4 879 7 337 7 205 1210 Poradnia genetyczna 4 380 3 777 4 221 4 971 4 784 1220 Poradnia neurologiczna 233 396 189 721 187 925 213 134 207 056 1221 Poradnia neurologiczna dla dzieci 19 213 18 396 17 886 19 264 17 171 1222 Poradnia leczenia bólu (neurologiczna) 14 819 17 522 14 057 16 553 17 481 1223 Poradnia leczenia bólu (neurologiczna)dla dzieci 0 193 2 0 0 1226 Poradnia padaczki 1 449 166 363 410 219 1227 Poradnia padaczki dla dzieci 1 513 1 482 693 701 718 1228 Poradnia parkinsonizmu i chorób układu pozapiramidowego 388 0 0 0 0 1230 Poradnia stwardnienia rozsianego 639 564 500 845 892 1240 Poradnia onkologiczna 99 881 99 812 108 452 112 722 118 160 1241 Poradnia onkologiczna dla dzieci 328 375 904 1 124 1 296 1242 Poradnia chemioterapii 2 014 2 085 1 761 2 113 1 969 1244 Poradnia radioterapii 0 0 0 206 180 1270 Poradnia gruźlicy i chorób płuc 122 472 132 304 140 727 149 805 126 715 1271 Poradnia gruźlicy i chorób płuc dla dzieci 2 239 1 516 101 38 52 1272 Poradnia pulmonologiczna 7 336 12 511 20 623 20 261 22 730 1273 Poradnia pulmonologiczna dla dzieci 15 875 10 046 10 279 12 551 13 954 1274 Poradnia ftyzjatryczna 0 404 1 361 3 783 6 277 1275 Poradnia ftyzjatryczna dla dzieci 0 0 318 298 280 1280 Poradnia reumatologiczna 84 539 54 517 57 048 51 338 49 413 1281 Poradnia reumatologiczna dla dzieci 2 674 2 671 2 434 2 814 2 593 1300 Poradnia rehabilitacyjna 583 794 504 838 447 656 447 654 486 675 1301 Poradnia rehabilitacyjna dla dzieci 21 115 46 585 53 597 50 213 23 820 1302 Poradnia rehabilitacji narządu ruchu 9 341 11 141 15 278 23 084 23 306 1303 Poradnia rehabilitacji narządu ruchu dla dzieci 6 200 8 136 16 117 14 103 14 282 1304 Poradnia zaopatrzenia ortopedycznego 0 1 758 7 456 7 446 22 239 1305 Poradnia zaopatrzenia ortopedycznego dla dzieci 0 0 0 0 10 1308 Poradnia rehabilitacji kardiologicznej 0 614 937 823 814 1340 Poradnia chorób zakaźnych 21 607 6 707 8 752 9 146 9 386 1341 Poradnia chorób zakaźnych dla dzieci 0 182 2 103 2 245 2 525 1342 Poradnia AIDS 0 147 1 590 3 226 3 246 1344 Poradnia WZW 646 425 477 506 524 1345 Poradnia WZW dla dzieci 0 0 0 0 14 1349 Poradnia chorób odzwierzęcych i pasożytniczych dla dzieci 288 531 555 828 920 1370 Poradnia medycyny sportowej 3 477 8 985 8 620 5 170 4 601 1401 Poradnia pediatryczna 538 370 479 027 497 955 504 466 519 209 1405 Poradnia zaburzeń i wad rozwojowych dzieci 2 875 2 207 7 357 7 888 6 516 1421 Poradnia neonatologiczna 5 968 5 111 4 528 4 868 4 404 5
kod nazwa poradni 1999 2000 2001 2002 2003 1450 Poradnia ginekologiczno-położnicza 387 777 404 027 469 020 515 199 511 088 1452 Poradnia ginekologiczna 124 978 116 594 85 384 89 635 94 548 1453 Poradnia ginekologiczna dla dziewcząt 9 897 9 166 10 280 10 061 8 647 1454 Poradnia patologii ciąży 5 800 10 327 10 951 10 254 9 901 1456 Poradnia okresu przekwitania 14 273 20 384 21 577 22 284 21 190 1458 Poradnia profilaktyki chorób piersi 940 0 0 1 789 1 980 1470 Poradnia planowania rodziny i rozrodczości 1 480 1 857 3 251 3 130 2 868 1472 Szkoła rodzenia 737 426 523 535 520 1500 Poradnia chirurgii ogólnej 304 015 240 465 230 556 247 973 237 838 1501 Poradnia chirurgii ogólnej dla dzieci 64 012 56 020 59 044 64 475 64 749 1506 Poradnia proktologiczna 6 516 5 773 4 598 4 764 12 007 1508 Poradnia chirurgii endokrynologicznej 4 840 4 135 3 028 3 447 3 647 1520 Poradnia chirurgii klatki piersiowej 636 1 672 1 811 2 747 3 025 1530 Poradnia chirurgii naczyniowej 11 994 9 758 19 017 23 945 21 600 1540 Poradnia chirurgii onkologicznej 13 784 11 998 13 729 15 600 15 807 1550 Poradnia chirurgii plastycznej 2 937 3 146 2 335 2 354 2 810 1552 Poradnia chirurgii ręki 19 506 756 757 660 1554 Poradnia oparzeń 0 0 0 0 11 1555 Poradnia oparzeń dla dzieci 0 0 0 0 8 1560 Poradnia kardiochirurgiczna 5 405 4 651 4 575 4 507 4 880 1570 Poradnia neurochirurgiczna 7 146 8 148 9 093 9 351 9 490 1571 Poradnia neurochirurgiczna dla dzieci 3 820 4 098 3 961 4 004 3 903 1580 Poradnia chirurgii urazowo-ortopedycznej 292 347 234 092 243 978 274 130 264 704 1581 Poradnia chirurgii urazowo-ortopedycznej dla dzieci 13 142 24 601 14 801 13 767 13 569 1583 Poradnia wad postawy 5 284 2 930 3 212 3 545 2 999 1584 Poradnia osteoporozy 7 518 6 339 7 023 9 445 9 076 1587 Poradnia preluksacyjna 917 308 1 177 1 507 1 571 1600 Poradnia okulistyczna 379 722 332 172 341 019 380 708 368 718 1601 Poradnia okulistyczna dla dzieci 29 147 32 036 30 089 28 148 24 812 1602 Poradnia leczenia jaskry 12 713 12 151 14 287 12 201 13 586 1604 Poradnia leczenia zeza 3 481 7 642 5 126 5 319 4 302 1605 Poradnia leczenia zeza dla dzieci 0 3 757 5 171 6 411 6 176 1610 Poradnia otolaryngologiczna 234 074 225 591 225 929 246 140 246 494 1611 Poradnia otolaryngologiczna dla dzieci 27 646 19 376 18 193 16 936 15 819 1612 Poradnia audiologiczna 3 527 4 607 4 870 2 565 2 176 1613 Poradnia audiologiczna dla dzieci 591 2 880 3 080 5 428 5 451 1614 Poradnia foniatryczna 5 484 6 996 5 362 6 767 6 496 1615 Poradnia foniatryczna dla dzieci 0 653 970 1 375 1 432 1616 Poradnia logopedyczna 2 330 3 494 5 722 8 362 8 523 1617 Poradnia logopedyczna dla dzieci 3 910 11 648 14 817 14 610 14 381 1630 Poradnia chirurgii szczękowo-twarzowej 8 707 6 966 7 958 10 108 9 878 1640 Poradnia urologiczna 98 056 98 027 106 788 122 082 120 304 1641 Poradnia urologiczna dla dzieci 5 411 5 110 4 782 1 704 1 856 1700 Poradnia zdrowia psychicznego 227 462 238 794 246 551 257 913 268 393 1701 Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci 17 521 15 171 14 544 15 480 9 660 1703 Poradnia zdrowia psychicznego dla młodzieży 659 1 523 1 733 2 005 1 838 1704 Poradnia psychoterapii 340 702 1 166 1 016 1 220 6
kod nazwa poradni 1999 2000 2001 2002 2003 1710 Poradnia psychosomatyczna 0 0 52 685 1 225 1712 Poradnia psychogeriatryczna 0 46 51 56 74 1740 Poradnia leczenia uzależnień 25 018 27 533 27 286 34 097 34 385 1742 Poradnia antynikotynowa 34 0 0 0 0 1744 1745 1746 1780 Poradnia terapii uzależnienia i współuzależnienia od alkoholu Poradnia terapii uzależnienia i współuzależnienia od alkoholu dla dzieci Poradnia terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych Poradnia seksuologiczna i patologii współżycia 18 465 13 946 9 931 14 178 14 951 1 680 1 219 0 0 0 1 176 668 985 1 183 1 249 3 431 3 443 4 081 4 716 4 534 1790 Poradnia psychologiczna 12 035 10 766 10 577 10 437 11 494 1791 Poradnia psychologiczna dla dzieci 3 425 3 202 1 858 1 720 1 810 1800 Poradnia stomatologiczna 823 896 790 825 682 309 853 048 845 726 1801 Poradnia stomatologiczna dla dzieci 67 635 70 109 61 338 54 664 51 275 1810 Poradnia chorób błon śluzowych przyzębia 16 380 15 598 15 273 11 097 13 820 1811 Poradnia chorób błon śluzowych przyzębia dla dzieci 0 0 110 98 213 1820 Poradnia ortodontyczna 74 755 75 309 58 558 64 384 65 767 1821 Poradnia ortodontyczna dla dzieci 36 158 33 505 26 673 35 793 41 377 1830 Poradnia protetyki stomatologicznej 76 593 69 152 66 105 69 526 71 682 1831 Poradnia protetyki stomatologicznej dla dzieci 7 977 6 158 5 918 6 554 5 634 1840 Poradnia chirurgii stomatologicznej 38 568 34 147 37 508 40 615 46 932 1841 Poradnia chirurgii stomatologicznej dla dzieci 0 0 210 190 272 porady ogółem 7 504 348 7 064 202 7 294 695 7 883 028 7 901 413 Ogólna liczba porad obejmuje porady i konsultacje specjalistyczne. 2.1.1 PORADY SPECJALISTYCZNE WEDŁUG KAS CHORYCH Z danych przekazanych przez Łódzką Regionalną Kasę Chorych wynika, iż w zakresie specjalistyki ambulatoryjnej udzielono w 2002 roku 3.015.121 porad. Liczba ta w stosunku do roku 2001 wzrosła o 736.125 (o ponad 24%). Wzrost zapotrzebowania na porady specjalistyczne najbardziej widoczny był w poradniach leczenia osteoporozy (1.433%), rehabilitacyjnych (675%), zaburzeń i wad rozwojowych dzieci (325%) alergologicznych, (54%), okulistycznych (200%), pulmonologicznych (180%), audiologicznych (61%), chirurgii klatki piersiowej (50%), chorób metabolicznych (98%), poradniach logopedycznych (86%). Natomiast dane dotyczące 2002 roku przekazane przez Branżową Kasę Chorych dla Służb Mundurowych w Łodzi wykazały zdecydowany (208%) wzrost porad w zakresie specjalistyki ambulatoryjnej ogółem. W porównaniu do roku 2001 liczba świadczeń wzrosła o 291.807 i wyniosła 432.220. Najbardziej znaczący wzrost odnotowano w poradniach: chirurgii ogólnej (1.774%), diabetologicznych (3.542%), kardiologicznych (4.033%), otolaryngologicznych (1.663%), urologicznych (3.966%), urazowo-ortopedycznych (9.813%). 7
2.1.2 POMOC DORAŹNA Świadczeniodawcy wyjazdowej pomocy doraźnej udzielili w 2002 roku 252.793 porady. Liczba porad w stosunku do 2001 roku - 253.144 uległa zmniejszeniu o 351. Wskaźnik wyjazdów na 10 tys. mieszkańców wynosił na terenie województwa w 2002 roku 969,5 i był o 119,7 wyższy niż średnio w Polsce (wskaźnik 849,8 wyjazdów na 10 tys. ). W ramach doraźnej pomocy ambulatoryjnej udzielano w 2001 roku 309.874 porady. W 2002 roku nastąpił około 6,7% wzrost ilości porad do liczby 330.670. Wskaźnik doraźnych porad ambulatoryjnych na 10 tys. mieszkańców województwa wynosił w 2002 roku 1268,2 i był o 202,2 porady na 10 tys. niższy niż w Polsce (wskaźnik 1470,4 porad na 10 tys.). W obu powyższych rodzajach pomocy doraźnej największa liczba porad dotyczyła urazów, zatruć i innych określonych skutków działania czynników zewnętrznych (S00-T98). Kolejną pozycję, pod względem ilości udzielonych porad, w ramach wyjazdowej pomocy doraźnej zajmowały choroby układu krążenia (I00-I99), zaś w zakresie świadczeń ambulatoryjnej pomocy doraźnej choroby układu oddechowego (J00-J99). 2.2. STACJONARNA OPIEKA MEDYCZNA Zawarte poniżej dane stanowią opracowanie własne Departamentu Polityki Zdrowotnej Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi. Materiałem źródłowym są informacje uzyskane z jednostek lecznictwa zamkniętego, zarówno publicznych jak i niepublicznych. W roku 2003, w porównaniu do roku 1999, liczba osób hospitalizowanych wzrosła o 13,04 % i wynosiła 561.827 osób. Największy procentowy wzrost liczby osób hospitalizowanych zaobserwowano na oddziałach: oparzeń (o 542,86 %), chirurgii naczyniowej (o 305,67 %), psychogeriatrycznych zamkniętych (o 392,96 %), intensywnej terapii dla dzieci (o 196,25 %), kardiochirurgicznych dla dzieci (o 316,67 %), rehabilitacji dla dzieci (o 164,67 %), medycyny paliatywnej (o 169,66 %), terapii uzależnień od alkoholu (o 154,18 %), neurochirurgicznych dla dzieci (o 128,18%), w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym (o 153,76 %), oraz w hostelu dla dzieci z zaburzeniami psychicznymi (o 362,50 %). Informacje o liczbie leczonych chorych w Tabeli Nr 2. Procentowy spadek liczby leczonych chorych zanotowano na oddziałach: radioterapii (o 59,93 %), patologii ciąży (o 52,93 %), pulmonologicznych (o 43,12 %), rehabilitacji narządu ruchu (o 34,79 %), obserwacyjno zakaźnych (o 29,02%), dermatologicznych dla dzieci (o 27,03 %), patologii noworodka (o 24,10 %), chorób zakaźnych dla dzieci (o 9,25 %). Dane zostały zawarte w Tabeli Nr 2. 8
Tabela Nr 2. Liczba leczonych chorych w placówkach ochrony zdrowia z terenu województwa łódzkiego. Lp. 1. 2. Chorób wewnętrznych Oddział szpitalny nazwa kod resortowy Ogólna liczba leczonych chorych 1999 2000 2001 2002 2003 % spadek/wzrost liczby leczonych chorych (1999-2003) z tego: Oddział chorób wewnętrznych 4000 87100 86036 89965 93821 90754 4,20% Kardiologiczny z tego: Oddział kardiologiczny 4100 17950 22263 22162 23890 26690 48,69% Oddział kardiologiczny dla dzieci 4101 2305 2517 2591 2494 2447 6,16% Oddział intensywnego nadzoru kardiologicznego** 4106 939 0 339 511 0-100,00% 3. Reumatologiczny z tego: Oddział reumatologiczny 4280 2244 2206 2383 3146 3307 47,37% Gastrologiczny 4. z tego: Oddział gastroenterologiczny 4050 2095 1553 2151 3740 3360 60,38% Oddział gastroenterologiczny dla dzieci 4051 1234 1307 1434 1393 1660 34,52% Oddział gastrologiczny 4052 1165 0 0 0 0-100,00% Oddział hepatologiczny 4056 0 0 0 0 481 5. Onkologiczny Oddział onkologiczny dla dzieci 4241 0 0 2456 2394 0 z tego: Oddział chemioterapii 4242 6685 6953 8867 11077 12367 85,00% Oddział radioterapii 4244 2685 2215 1195 1109 1076-59,93% Oddział onkologii ginekologicznej 4246 1225 1546 1559 1664 1953 59,43% Nefrologiczny 6. z tego: Oddział nefrologiczny 4130 1956 2620 2881 3212 3911 99,95% Oddział nefrologiczny dla dzieci 4131 1719 857 914 924 1889 9,89% Stacja dializ (liczba wykonanych dializ) 4132 53164 59069 64610 57716 81279 52,88% Hematologiczny 7. z tego: Oddział hematologiczny 4070 1951 1979 2296 2609 2431 24,60% Oddział hematologiczny dla dzieci 4071 1821 1760 0 0 2628 44,32% 8. Chirurgiczny ogólny Oddział chirurgiczny ogólny 4500 59539 57738 60671 63834 57727-3,04% z tego: Oddział chirurgii endokrynologicznej 4508 2447 2789 3037 3047 3036 24,07% Oddział chirurgii klatki piersiowej 4520 1155 1356 1608 1758 1701 47,27% Oddział chirurgii naczyniowej 4530 812 746 802 827 3294 305,67% Oddział chirurgii onkologicznej 4540 5056 6430 6685 6241 6332 25,24% Oddział chirurgii plastycznej 4550 590 767 723 768 783 32,71% Oddział chirurgii ręki 4552 0 518 661 706 657 9. Chirurgiczny dla dzieci 4501 9505 10474 10575 10616 10101 6,27% Chirurgii urazowo - ortopedycznej 10. z tego: Oddział chirurgii urazowo - ortopedycznej Oddział chirurgii urazowo - ortopedycznej dla dzieci 4580 21482 20816 21557 23526 21558 0,35% 4581 1962 1940 1879 1759 1597-18,60% 9
Lp. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Neurochirurgiczny z tego: Kardiochirurgiczny z tego: Urologiczny Oddział szpitalny nazwa kod resortowy Ogólna liczba leczonych chorych 1999 2000 2001 2002 2003 % spadek/wzrost liczby leczonych chorych (1999-2003) Oddział neurochirurgiczny 4570 3948 4346 4663 4991 5747 45,57% Oddział neurochirurgiczny dla dzieci 4571 433 786 811 977 988 128,18% Oddział kardiochirurgiczny 4560 1594 1639 1818 1850 1597 0,19% Oddział kardiochirurgiczny dla dzieci 4561 174 670 756 694 725 316,67% z tego: Oddział urologiczny 4640 13766 14987 16929 17975 19355 40,60% Gruźlicy i chorób płuc z tego: Dermatologiczny Oddział gruźlicy i chorób płuc 4270 8195 7521 12295 13506 13517 64,94% Oddział gruźlicy i chorób płuc dla dzieci 4271 1945 1243 1683 1862 1802-7,35% Oddział pulmonologii 4272 3170 3367 1251 1634 1803-43,12% Oddział pulmonologii dla dzieci 4273 818 835 0 0 0-100,00% Oddział gruźlicy 4274 471 433 0 0 0-100,00% z tego: Oddział dermatologiczny 4200 2971 3044 3476 4019 3884 30,73% Oddział dermatologiczny dla dzieci 4201 344 311 266 251 251-27,03% Okulistyczny z tego: Oddział okulistyczny 4600 12477 13801 13099 16368 13827 10,82% Oddział okulistyczny dla dzieci 4601 1814 2220 2656 2607 2416 33,19% Otolaryngologiczny Oddział otolaryngologiczny 4610 11213 11706 12276 12932 12713 13,38% z tego: Oddział otolaryngologiczny dla dzieci 4611 3109 3694 4005 3501 3026-2,67% Neurologiczny z tego: Psychiatryczny z tego: Odwykowy z tego: Oddział neurologiczny 4220 14167 14707 16667 18043 18108 27,82% Oddział neurologiczny dla dzieci 4221 1420 1431 1542 1794 2062 45,21% Oddział psychiatryczny 4700 10804 11490 11110 11897 12519 15,87% Oddział psychiatryczny dla dzieci 4701 161 168 166 206 178 10,56% Oddział psychiatryczny dla młodzieży 4703 189 0 290 266 234 23,81% Oddział leczenia zaburzeń nerwicowych 4706 491 524 581 526 0-100,00% Oddział psychogeriatryczny (zamknięty) 4712 142 0 619 731 700 392,96% Oddział psychiatryczny dla chorych na gruźlicę 4714 126 116 111 122 130 3,17% Oddział leczenia uzależnień 4740 3398 3370 3308 3661 3707 9,09% Oddział terapii uzależnienia od alkoholu 4744 371 710 867 916 943 154,18% Oddział terapii uzależnienia od narkotyków 4746 121 147 147 147 0-100,00% Oddział detoksykacji (narkotyki i inne substancje psychoaktywne) 4748 0 0 0 0 274 10
Lp. 21. 22. 23. 24. 25. Chorób zakaźnych z tego: Oddział szpitalny Ogólna liczba leczonych chorych nazwa kod resortowy 1999 2000 2001 2002 2003 % spadek/wzrost liczby leczonych chorych (1999-2003) Oddział chorób zakaźnych 4340 2621 0 0 3140 2370-9,58% Oddział chorób zakaźnych dla dzieci 4341 1876 1677 1623 994 862-54,05% Oddział WZW 4344 0 681 551 0 0 Oddział chorób tropikalnych 4346 0 973 853 0 0 Obserwacyjno-zakaźny z tego: Oddział obserwacyjno-zakaźny 4348 8285 8491 6841 6347 5881-29,02% Oddział obserwacyjno-zakaźny dla dzieci 4349 3126 2170 1985 2548 2837-9,25% Ginekologiczno-położniczy z tego: Oddział ginekologiczno-położniczy 4450 54608 63451 61500 64635 59563 9,07% Oddział ginekologiczny 4452 8261 7185 9656 9050 12140 46,96% Oddział patologii ciąży 4454 2694 3168 2988 3239 1268-52,93% Oddział położniczy 4456 4633 3226 4558 3614 5335 15,15% Pediatryczny Oddział patologii noworodka 4405 1050 1028 560 1330 797-24,10% z tego: Oddział pediatryczny 4401 18688 20141 20309 21576 18490-1,06% Oddział niemowlęcy 4403 1819 1846 1845 1920 2183 20,01% Rehabilitacyjny z tego: Oddział rehabilitacyjny 4300 4900 5078 5985 7337 8048 64,24% Oddział rehabilitacyjny dla dzieci 4301 501 507 1271 1381 1326 164,67% Oddział rehabilitacji narządu ruchu 4302 1308 981 1172 1128 853-34,79% Oddział rehabilitacji narządu ruchu dla dzieci 4303 0 244 333 326 311 Oddział rehabilitacji neurologicznej 4306 0 162 402 435 474 Oddział rehabilitacji kardiologicznej 4308 946 1116 1196 1271 1229 29,92% Dla przewlekle chorych 26. Oddział dla przewlekle chorych 4170 1620 1022 2810 3664 3253 100,80% z tego: Oddział medycyny paliatywnej 4180 445 798 1087 1071 1200 169,66% 27. Oddział geriatryczny 4060 28. Intensywnej terapii Oddział intensywnej terapii 4260 5890 7174 10181 8057 5846-0,75% z tego: Oddział intensywnej terapii dla dzieci 4261 799 3660 4409 3629 2367 196,25% Dział anestezjologii i intensywnej terapii dla dzieci 4263 253 0 0 0 0-100,00% 29. Oddział chirurgii szczękowo - twarzowej 4630 2910 2478 3563 4487 4364 49,97% Endokrynologiczny 30. z tego: Oddział diabetologiczny 4020 1493 1324 1380 2398 2250 50,70% Oddział endokrynologiczny 4030 2059 2273 3000 3630 3916 90,19% 31. Transplantologiczny Toksykologiczny Oddział toksykologiczny 4150 1972 2463 2661 2574 2599 31,80% 32. z tego: Oddział toksykologiczny dla dzieci 4151 0 309 395 403 496 11
Lp. Oddział szpitalny Ogólna liczba leczonych chorych nazwa kod resortowy 1999 2000 2001 2002 2003 33. Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy stacjonarny 4999 34. Inny z tego: % spadek/wzrost liczby leczonych chorych (1999-2003) Inna i nieokreślona komórka działalności medycznej 9000 5252 728 2195 1578 285-94,57% Zakład opiekuńczo-leczniczy 5170 0 95 874 1361 1451 Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy 5160 426 573 748 792 1081 153,76% Dzienny psychiatryczny 2700 553 522 634 779 681 23,15% Hospicja stacjonarne 5180 0 126 193 179 181 Dzienny psychiatryczny dla dzieci 2701 119 97 106 105 132 10,92% Oddział medycyny nuklearnej 4140 871 1002 1205 1410 1389 59,47% Oddział neonatologiczny 4421 23269 23746 23215 19873 21756-6,50% Oddział oparzeń 4554 7 43 45 51 45 542,86% Oddział oparzeń dla dzieci 4555 307 0 0 0 0-100,00% Hostel dla osób z zaburzeniami psychicznymi dla dzieci 2721 16 38 46 74 362,50% Ośrodek leczenia uzależnień bliżej niescharakteryzowanych 2740 68 68 80 78 105 54,41% Szpitalny Oddział Ratunkowy 3300 0 0 0 0 1423 Szpitalny Oddział Ratunkowy 6600 0 0 0 0 621 Zakład opiekuńczo-leczniczy psychiatryczny 5172 0 86 129 134 99 Suma* 497099 511364 543359 573112 561827 13,04% * - do ogólnej liczby leczonych chorych nie zostały dodane dializy, których liczba jest liczbą wykonanych świadczeń a nie osób dializowanych. ** - oddział został włączony w struktury oddziału kardiologicznego. 12
2.2.1. STRUKTURA HOSPITALIZACJI MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO WEDŁUG KLASYFIKACJI ICD-10 Łódzka Regionalna Kasa Chorych w Łodzi odnotowała w 2002 roku 548.610 hospitalizacji czyli o 86.432 więcej niż w 2001 roku. W strukturze hospitalizacji znaczny udział miały hospitalizacje z powodu: - nowotworów ogółem 48.304 (2001); 57.927 (2002), - w tym z powodu nowotworów złośliwych 33.690 (2001); 40.780 (2002), - chorób układu krążenia 78.966 (2001); 95.626 (2002), - chorób układu trawiennego 41.090 (2001); 49.662 (2002), - chorób układu oddechowego 39.202 (2001); 41.710 (2002), - zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania 30.370 (2001); 37.032 (2002), - chorób zakaźnych - 10.665 (2001); 13.549 (2002), Mimo zarejestrowania większej liczby hospitalizacji, procentowy udział poszczególnych przyczyn hospitalizacji, nie uległ istotnym zmianom. Na pierwszym miejscu pozostały choroby układu krążenia, na drugim uplasowały się nowotwory (ogółem złośliwe i łagodne), a następnie kolejno choroby układu trawiennego, oddechowego oraz zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania. Hospitalizacje z powodu chorób zakaźnych stanowiły 2% ogółu hospitalizacji i zostały wyszczególnione z uwagi na znaczny - 80% wzrost leczonych na gruźlicę układu oddechowego. (Wykres Nr 1) Wykres Nr 1. Struktura hospitalizacji w 2002 roku. Struktura hospitalizacji mieszkańców województwa łódzkiego w 2002 roku - według ŁRKCh nowotwory inne 46% choroby zakaźne 2% zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 7% 11% choroby układu krążenia 17% choroby układu oddechowego 8% choroby układu trawiennego 9% Na podstawie danych Branżowej Kasy Chorych dla Służb Mundurowych w Łodzi w 2002 roku liczba hospitalizacji wyniosła 46.560 i uległa zmniejszeniu w stosunku do 2001 roku o 41.703 (rok 2001 to 80.263 hospitalizacje). Procentowy udział poszczególnych przyczyn hospitalizacji w ogólnej ich liczbie był zbliżony do odnotowanego przez Łódzką Regionalną Kasę Chorych. Struktura świadczeń udzielonych w zakresie lecznictwa stacjonarnego w 2002 roku przedstawiała się następująco: choroby układu krążenia 8.863, nowotwory ogółem 4.994, choroby układu trawiennego 4.358, choroby układu oddechowego 3.505, zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania 1.196 oraz choroby zakaźne 571 (w tym gruźlica układu oddechowego 38). Dane dotyczące lecznictwa szpitalnego przekazane przez BKCh SM w Łodzi uwzględniają świadczenia udzielone w izbie przyjęć. 13
2.3. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA - CHOROBY ZAKAŹNE I ZATRUCIA ZWIĄZKAMI CHEMICZNYMI. 2.3.1. ZATRUCIA POKARMOWE. W roku 2002 zarejestrowano większą niż w 2001 roku liczbę zatruć pokarmowych - 1.848 (o 315 więcej) Współczynnik zapadalności ma 100 tys. wyniósł 70,07 i był wyższy od zapadalności w Polsce (69,2). Ponad 84% wszystkich zatruć pokarmowych stanowiły salmonellozy. 2.3.2. CHOROBY WIEKU DZIECIĘCEGO. Sytuacja epidemiologiczna chorób wieku dziecięcego, przeciwko którym prowadzone są szczepienia ochronne jest ogólnie określana jako dobra. Od lat nie zarejestrowano zachorowań na błonicę czy poliomyelitis. Odnotowano natomiast 2 przypadki odry (w 2001 roku zachorowały 3 osoby). W 2002 roku o 43% zmniejszyła się liczba zachorowań na krztusiec w stosunku do roku 2001 współczynnik zapadalności wyniósł w 2002 roku 12,36; był jednak nadal wyższy niż w Polsce (4,63). Najwyższe współczynniki odnotowano w powiecie łódzkim wschodnim (47,04) oraz poddębickim (27,27). Zapadalność na różyczkę spadła w stosunku do lat poprzednich współczynnik zapadalności wyniósł 87,29 w 2002 roku (104,88 w Polsce). Spadła również liczba zachorowań na ospę wietrzną (z 5.829 przypadków w 2001 roku do 3.840 w 2002). Wzrosła natomiast liczba zachorowań na świnkę (396 zachorowań w 2001 roku, 1.238 w roku 2002). 2.3.3. INNE CHOROBY ZAKAŹNE I ZATRUCIA CHEMICZNE. W 2002 roku odnotowano jeden przypadek zachorowania na tężec (w 2001 roku były dwa przypadki, w latach 1999-2000 tężec nie występował na terenie województwa łódzkiego). Nie zarejestrowano natomiast zachorowań na dur brzuszny, dury rzekome i błonicę. Zatrucia chemiczne rozpoznano w 1.666 przypadkach, spośród których 566 stanowiły zatrucia alkoholem. Zatruciu lekami uległo 873 osób, co stanowiło blisko 60% ogólnej liczby zatruć chemicznych. W 5 przypadkach zatrucia spowodowane były środkami ochrony roślin. 2.3.4. WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY. Z roku na rok ulega poprawie sytuacja epidemiologiczna wirusowych zapaleń wątroby. W 2002 roku odnotowano dalszy spadek współczynników zachorowań na wirusowe zapalenia wątroby typu A i B, chociaż nadal przewyższają one współczynniki zapadalności dla Polski. Wyjątek stanowi zapadalność na WZW typu C współczynnik zapadalności wzrósł z 6,71 w 2001 roku do 7.60 w 2002. Najwyższe współczynniki zapadalności na WZW typu B zarejestrowano w powiecie bełchatowskim (14,42), zgierskim (11,80) i wieruszowskim (11,73). Na terenie Łodzi (14,39), w powiecie łódzkim wschodnim (11,35) oraz w mieście Skierniewice (8,11) odnotowano najwyższe współczynniki zapadalności na WZW typu C. 14
2.3.5. ZAKAŻENIA HIV I AIDS. W latach 2000-2002 do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Łodzi zgłoszono 161 nowowykrytych zakażeń wirusem HIV. Mężczyźni stanowili 69% nowozarejestrowanych przypadków (112 osób). Liczba nowozakażonych kobiet wyniosła 47. W 44,7% przypadków brak jest informacji o przyczynach zakażenia wirusem HIV. W wyniku zażywania narkotyków zakażone zostały 64 osoby (39,75%), zaś w 17 przypadkach zakażenie spowodowane było ryzykownymi zachowaniami seksualnymi. Od początku rejestracji (od 1986 roku), do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Łodzi zgłoszono 437 osób zakażonych wirusem HIV. Na AIDS zachorowały 62 osoby, z których 36 zmarło (stan na koniec 2002 roku). 2.4. STRUKTURA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM. W 2002 roku w województwie łódzkim wydano 6.132 orzeczenia o niepełnosprawności czyli o 12.507 mniej niż w roku 2001 (według danych Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie Łódzkim). Znaczny, lekki lub umiarkowany stopień niepełnosprawności orzeczono w stosunku do 3.192 mężczyzn i 2.940 kobiet. Najwięcej, bo w 2.820 przypadkach (ok. 46% wszystkich orzeczeń), stopień niepełnosprawności określono jako lekki. Z punktu widzenia orzeczonej przyczyny (przyczyny psychiatryczne, laryngologiczne, okulistyczne, neurologiczne, ortopedyczne, inne internistyczne oraz związane z chorobami układu krążenia, układu moczowego i pokarmowego) największa liczba wydanych w 2002 roku orzeczeń dotyczyła przyczyn laryngologicznych (2.202 orzeczenia) i psychiatrycznych (2.108 orzeczeń).najmniej orzeczeń (4) wydano z powodu chorób układu pokarmowego. Dane otrzymane z Departamentu Statystyki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie pochodzą z badania statystycznego orzeczeń pierwszorazowych ustalających niezdolność do pracy (w sprawach rentowych) wydanych osobom ubezpieczonym w ZUS w latach 2001 2002. Z danych ZUS wynika, iż w roku 2002 wydano 5.220 orzeczeń (3.347 dla mężczyzn, 1.873 kobiet), czyli o 744 mniej niż w 2001 roku (spadek zaobserwowano we wszystkich grupach wiekowych). W 2002 roku najwięcej orzeczeń wydano z powodu chorób układu krążenia 1.152 przypadki (w tym 414 choroba niedokrwienna serca), następnie z przyczyn psychicznych 956 oraz z powodu chorób nowotworowych 954 (w tym 932 orzeczenia z powodu nowotworów złośliwych). Najwięcej pierwszorazowych orzeczeń w sprawach rentowych (1.274) było w grupie wiekowej 50 54 lat, co stanowiło ok. 25% wszystkich przypadków orzeczeń. Według danych uzyskanych z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzonego w 2002, liczba osób niepełnosprawnych z orzeczeniem prawnym w Polsce wynosiła ogółem 5.456.700 (w tym 46,07 % mężczyzn). W województwie łódzkim osób niepełnosprawnych prawnie było 365.100 (w tym mężczyzn 46,86 %). 15
3. ZAPOBIEGANIE CHOROBOM 3.1. SZCZEPIENIA OCHRONNE. Analizując procentowe wykonawstwo obowiązkowych szczepień ochronnych i stan zaszczepienia dzieci i młodzieży w 2002 roku należy stwierdzić, iż poprawie uległa sytuacja w zakresie szczepień BCG w 7 roku życia i polimyelitis w 6 roku życia. W 2002 roku więcej dzieci zostało zaszczepionych również przeciwko odrze jak i WZW typu B (dotyczy gimnazjalistów). Większość pozostałych szczepień była wykonana w odsetku nieznacznie niższym niż w roku 2001. 3.2. PROFILAKTYKA W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM Informacje o realizacji programów profilaktycznych w jednostkach ochrony zdrowia w 2002 roku, nadesłały organy założycielskie placówek lub bezpośrednio zakłady opieki zdrowotnej. Z otrzymanych informacji wynika, iż w 2002 roku badaniami profilaktycznymi objęto ogółem 92.682 mieszkańców, z których 49.605 (ponad 53%) uczestniczyło w programach wczesnego wykrywania nowotworów. W ramach działań w zakresie profilaktyki chorób nowotworowych 3.712 przypadków zakwalifikowano jako proces nowotworowy. Potwierdzenie złośliwego charakteru zmian nowotworowych odnotowano w 194 przypadkach. Obie liczby mogą być obarczone błędem (zaniżone), zwłaszcza w odniesieniu do potwierdzonych przypadków choroby, ponieważ w wielu placówkach nie są prowadzone statystyki dotyczące efektów realizacji programu. Przyczyną braku takich danych może być również fakt, iż pacjenci nie zawsze zgłaszają się z postawioną już diagnozą do placówki wykonującej badania profilaktyczne. W zakresie profilaktyki nowotworowej największa liczba osób wzięła udział w programie wczesnego wykrywania nowotworów piersi, a następnie kolejno jelita grubego, szyjki macicy, nowotworów płuc oraz gruczołu krokowego. (Tabela Nr 3 i Wykres Nr 2) W programach ukierunkowanych na profilaktykę chorób nienowotworowych wzięło udział 43.077 mieszkańców województwa. U 9.993 osób (23%) rozpoznano chorobę lub wadę, w kierunku której prowadzono badania. Najwyższy odsetek wykrytych przypadków odnotowano w ramach programów: alergologicznego (92%), próchnicy zębów u dzieci (prawie 90%) oraz chorób układu krążenia (prawie 20%). (Tabela Nr 4 i Wykres Nr 3) Należy równocześnie zwrócić uwagę, iż ilość rozpoznanych przypadków choroby może być zaniżona, podobnie jak w przypadku chorób nowotworowych. Warto również odnotować, iż dane uzyskane za 2002 rok nie są w pełni porównywalne ze sprawozdaniem z lat poprzednich, między innymi z uwagi na fakt, iż w 2003 roku więcej podmiotów przesłało informacje o realizowanych programach. Tabela Nr 3. Profilaktyka chorób nowotworowych w 2002 roku - dane pochodzące z poszczególnych jednostek ochrony zdrowia. program wczesnego wykrywania Liczba osób objętych badaniem Liczba przypadków zakwalifikowanych jako proces nowotworowy Ilość przypadków z potwierdzeniem złośliwego charakteru zmian nowotworów piersi 24 925 1 840 46 nowotworów jelita grubego 8 768 582 27 nowotworów i chorób płuc oraz gruźlicy 7 557 76 30 nowotworów szyjki macicy 5 306 170 25 nowotworów gruczołu krokowego 3 049 1 044 66 razem 49 605 3 712 194 16
Wykres Nr 2. Profilaktyka chorób nowotworowych w 2002 roku - dane pochodzące z poszczególnych jednostek ochrony zdrowia. nowotworów i chorób płuc oraz gruźlicy 12% nowotworów jelita grubego 14% Udział osób objętych badaniami profilaktycznymi w poszczególnych programach w 2002 roku nowotworów gruczołu krokowego 4% nowotworów szyjki macicy 13% nowotworów piersi 57% Tabela Nr 4. Profilaktyka chorób innych niż nowotworowe w 2002 roku - dane pochodzące z poszczególnych jednostek ochrony zdrowia. program wczesnego wykrywania liczba osób objętych badaniem ilość rozpoznanych przypadków choroby wad postawy 20 890 838 chorób układu krążenia * 10 964 2 131 chorób alergicznych 6 350 5 859 cukrzycy 2 946 623 uszkodzeń słuchu 746 18 osteoporozy 688 81 próchnicy zębów u dzieci 493 443 razem 43 077 9 993 * uwzględniono również program profilaktyki chorób układu krążenia i cukrzycy Wykres Nr 3. Profilaktyka chorób innych niż nowotworowe w 2002 roku - dane pochodzące z poszczególnych jednostek ochrony zdrowia. Udział osób objętych badaniami profilaktycznymi w poszczególnych programach w 2002 roku chorób układy krążenia 25% cukrzycy 7% chorób alergicznych 15% osteoporozy 2% uszkodzeń słuchu 2% próchnicy zębów u dzieci 1% wad postawy 48% 17
4. CZYNNIKI RYZYKA MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Zachowania zdrowotne są istotnym czynnikiem występowania, bądź braku występowania wielu chorób. Niekorzystne dla zdrowia zjawiska takie jak palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu i środków psychoaktywnych, złe odżywianie, brak wysiłku fizycznego, obciążenia genetyczne oraz zanieczyszczenie środowiska mają olbrzymi wpływ na stan zdrowia społeczeństwa. 4.1. PALENIE TYTONIU. W Polsce rozpowszechnienie zjawiska palenia tytoniu wśród osób w wieku 15 lat i więcej jest jednym z najwyższych w Europie. W 1996 roku regularnie paliło ponad 40% Polaków, prawie co piąta Polka i co 3 kobieta w ciąży. Z badań przeprowadzonych w grudniu 2001 roku przez Zakład Psychologii Instytutu Psychologii Uniwersytetu Łódzkiego na losowo dobranej próbie 2.053 uczniów w wieku 12 18 lat, w oparciu o anonimowy kwestionariusz wynika, że próby palenia tytoniu ma za sobą 68% badanych. Systematycznie pali około 4% chłopców i 2% dziewcząt. 4.2. UZALEŻNIENIE OD SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH Województwo łódzkie uplasowało się na czwartym miejscu w Polsce pod względem liczby osób objętych stacjonarną opieką medyczną z powodu zażywania substancji psychoaktywnych. Trzeba zaznaczyć, że zaobserwowany wzrost liczby hospitalizacji, w województwie łódzkim charakteryzującym się niższym wskaźnikiem niż średnia krajowa, jest szczególnie niepokojący. Może to wskazywać na fakt, iż liczba osób uzależnionych od środków psychoaktywnych w województwie łódzkim może rosnąć znacznie intensywniej niż w innych województwach i doprowadzić do wyrównania poziomu rozpowszechnienia zjawiska narkomanii w województwie do poziomu województw o najwyższym wskaźniku, jak mazowieckie czy lubuskie. Za takim rozwojem sytuacji przemawia także dynamika przyjęć pierwszorazowych między 2000 i 2001 rokiem. Liczba pacjentów pierwszorazowych w województwie łódzkim wzrosła aż o 28%. 4.3. SPOŻYCIE ALKOHOLU Chorzy objęci ambulatoryjną opieką psychiatryczną z powodu zaburzeń alkoholowych stanowili w województwie łódzkim 14% ogółu leczonych, w tym prawie 42% (62 tysiące) stanowili pacjenci pierwszorazowi. Psychozy alkoholowe wystąpiły u prawie 4,7% ogółu pacjentów z zaburzeniami alkoholowymi. W odwykowych poradniach alkoholowych na 138.675 zarejestrowanych osób, 117 350 leczono z powodu zaburzeń alkoholowych, w tym 50.667 osób (43%) to pacjenci pierwszorazowi. Ogółem w poradniach odwykowych psychozy alkoholowe stwierdzono u 2.574 osób, z czego 2,2% to pacjenci pierwszorazowi. Z badań przeprowadzonych przez Agencję Badawczo Informacyjną wśród młodzieży szkół województwa łódzkiego wynika, że jedna trzecia badanych uczniów (34%) pije alkohol nie rzadziej niż co 15 dni. Najczęściej pitym alkoholem jest piwo (przez 34% badanych). 7 % uczniów pije nie rzadziej niż co 15 dni wino, 8% - wódkę. Częściej intensywnie piją chłopcy (41%) w porównaniu z dziewczętami (28%). Odsetek pijących intensywnie rośnie z wiekiem (poziomem klasy). 18
5. CZYNNIKI SPOŁECZNO-EKONOMICZNE 5.1. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA Województwo łódzkie pod względem powierzchni zajmuje 9 miejsce w kraju (18.219 km 2 ). W 2002 roku w jego skład wchodziły 174 gminy: 18 miejskich, 135 wiejskich i 24 gminy miejsko - wiejskie. Gminy wiejskie stanowiły ponad 76 % ogółu. Region łódzki liczył 24 powiaty: trzy grodzkie - Łódź, Piotrków Trybunalski i Skierniewice oraz 20 powiatów ziemskich. Od 1 stycznia 2002 roku w województwie został utworzony 24 powiat powiat brzeziński. W 2002 roku liczba mieszkańców województwa łódzkiego wynosiła 2.607.380. Największa liczba mieszkańców (z wyłączeniem powiatu miasto Łódź 785.134 osób) była w powiatach: zgierskim (159.746), sieradzkim (122.560), tomaszowskim (122.175) radomszczańskim (120.328), pabianickim (119.909), bełchatowskim (112.323) i kutnowskim (107.135). Najmniej ludności było w powiatach: brzezińskim (30.787) poddębickim (43.144), wieruszowskim (42.592), skierniewickim (38.433) i rawskim (49.976). W stosunku do stanu w dniu 31.12.2000 roku liczba ludności w województwie zmniejszyła się o 36.005 osób. Średnia gęstość zaludnienia kształtowała się na poziomie 143 osób/km 2 (w kraju 122 osoby/ km 2 ), w tym na terenach miejskich 1.509 osób/ km 2, na wsi 54 osób/km 2. Gęstość zaludnienia powiatów wahała się od 49 osób/km 2 w powiecie poddębickim, do 244 osób/km 2 w powiecie pabianickim. Wśród miast największą gęstością zaludnienia charakteryzowały się miasta: Łódź (2.667 osób/km 2 ) i Pabianice (2.197 osób/km 2 ) a najmniejszą Szadek 118 osób/ km 2. Większość mieszkańców województwa łódzkiego - 64,9% ogółu, mieszkała w miastach, zaś tereny wiejskie zamieszkiwało 35,1% mieszkańców. Do powiatów, w których liczba ludności mieszkającej w miastach przekraczała 50% należały powiaty: pabianicki (75,0%), zgierski (74,0%), zduńskowolski (69,2%), bełchatowski (63,5%), kutnowski (58,5%) i tomaszowski (55,3%). Najniższą liczbę mieszkańców miast zanotowano w powiatach: piotrkowskim (6,9%), wieruszowskim (20,7%), poddębickim (25,1%) i pajęczańskim (24,3%). Kobiety stanowiły 52,3% ogółu mieszkańców, mężczyźni 47,7%. Na 100 mężczyzn przypadało 109,6 kobiet, przy czym współczynnik feminizacji był wyższy w mieście (114 kobiet na 100 mężczyzn), niż na wsi (101 kobiet na 100 mężczyzn). W powiecie pabianickim i miastach: Łodzi oraz Piotrkowie Trybunalskim współczynnik feminizacji był wyższy od średniego dla województwa i wynosił odpowiednio: 113, 119 i 112. Najniższy współczynnik feminizacji był w powiecie opoczyńskim (101), pajęczańskim (101), skierniewickim (101) i wieruszowskim (102). Charakterystycznym zjawiskiem demograficznym regionu łódzkiego jest starzenie się populacji. Przejawem tego jest stale zmniejszająca się liczba osób w wieku przedprodukcyjnym i zwiększająca się liczba osób w wieku poprodukcyjnym - ponad 17,1% ogólnej liczby mieszkańców. W 2002 roku odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym wynosił 20,6 % ludności (w Polsce 22,7%), w wieku produkcyjnym 62,4% (w Polsce 62,2%) i 17,1% ludności w wieku 19