Nowy europejski system nadzoru finansowego propozycje i plany

Przegląd Europejski Nr 1, 2010 Nowy europejski system nadzoru finansowego propozycje i plany eraz albo nigdy. Musimy zbudować porozumienie polityczne wokół Twzmocnienia nadzoru tak przewodniczący Komisji Europejskiej José Manuel Barroso apelował do przedstawicieli państw członkowskich podczas majowej konferencji 2009 r. Pouczał, że należy uczyć się na błędach i budować unijne struktury nadzoru i oceny ryzyka. Lepszy nadzór nad międzynarodowym rynkiem finansowym jest niezwykle istotny ze względów etycznych i ekonomicznych [ ] Komisja przygotowuje obecnie rozwiązania, które pomogą odbudować zaufanie, ochronić przed kryzysami w przyszłości oraz wspierać rozwój i rynek pracy. Nowy system pomoże Unii Europejskiej oraz jej członkom uporać się zarówno z problemem instytucji o zasięgu międzynarodowym, jak również ogólnie pojętym ryzykiem systemowym 1. Zdaniem unijnych przedstawicieli, doświadczenia związane z kryzysem finansowym ukazały niewydolność nadzoru finansowego zarówno w partykularnych przypadkach, jak i w całościowym podejściu do systemu finansowego. Obowiązujące rozwiązania w zakresie nadzoru nie były w stanie zapobiec sytuacjom kryzysowym, zapewnić zarządzania nimi oraz rozwiązać problemów z nich wynikających. Nadzór bazujący na modelach krajowych nie nadąża za rzeczywistością, w której europejskie rynki finansowe są zintegrowane i powiązane, a liczne przedsiębiorstwa finansowe działają na poziomie transgranicznym. Kryzys ujawnił poważne niedociągnięcia w zakresie współpracy, koordynacji i zaufania między krajowymi organami nadzoru, jak również w zakresie spójności ich działań. Komisja była zaangażowana w działania podjęte przez państwa członkowskie, które miały na celu przywrócenie zaufania do instytucji finansowych. Koordynowała programy gwarancji, zastrzyki dodatkowego kapitału oraz 1 Relacja prasowa z konferencji, Financial services: Commission proposes stronger financial supervision in Europe, 27.05.2009, http://europa.eu/rapid/pressreleasesaction.do?referenc e=ip/09/836&format=html&aged=0&language=en&guilanguage=en 01-03-2010

98 środki mające na celu oczyszczenie bilansów z aktywów o obniżonej jakości, dopilnowując jednocześnie, by instytucje będące beneficjentami tych interwencji podjęły niezbędne kroki do tego, by powrócić do dobrej kondycji finansowej. Działania, mające na celu naprawienie ujawnionych przez kryzys braków w zakresie nadzoru powinny być dopełnieniem podjętych przez KE wysiłków. Ponadto Unia Europejska, jako jeden z dwóch największych rynków finansowych na świecie, odpowiada także za propagowanie stabilności i bezpieczeństwa finansowego na poziomie ogólnoświatowym. Wywiązanie się z tego zadania będzie możliwe tylko wówczas, gdy sama Unia będzie mieć stabilne ramy nadzorcze i regulacyjne 2. W konsekwencji tych założeń przewodniczący Barroso powołał w listopadzie 2008 r. Grupę Wysokiego Szczebla ds. nadzoru finansowego w UE, złożoną z ekspertów pod przewodnictwem Jacques a de Larosière a, której zadaniem było wypracowanie rozwiązań, które wzmocnią europejski system nadzoru, aby był on bardziej sprawny, skuteczny, zintegrowany i trwały oraz lepiej chronił interesy obywateli. 25 lutego 2009 r. grupa de Larosière a opublikowała raport końcowy, wyznaczający główne kierunki reformy 3. Oprócz wizji stworzenia nowego zrównoważonego europejskiego systemu nadzoru, w raporcie po raz pierwszy pojawił się pomysł powołania nadrzędnego podmiotu na szczeblu europejskim, który nadzorowałby zagrożenia, na jakie narażony jest system finansowy jako całość. Dodatkowo zaproponowano przekształcenie komitetów trzeciego poziomu w Europejskie Organy Nadzorcze, posiadające kompetencje do podejmowania działań wiążących krajowe organy nadzoru. Na podstawie rekomendacji zawartych w raporcie KE przedstawiła propozycję nowej europejskiej architektury nadzorczej w komunikacie Realizacja europejskiego planu naprawy 4 na wiosennym szczycie Rady Europejskiej w marcu 2009 r. W maju 2009 r. KE opublikowała komunikat, przedstawiający główne założenia reformy nadzoru finansowego w UE, co było przełomowym krokiem na drodze do utworzenia europejskich agencji nadzorczych. Po kilku miesiącach konsultacji z przedstawicielami krajowych organów nadzorczych, Komisja Europejska przyjęła 23 września 2009 r. ważny pakiet projektów aktów prawnych. Przewodniczący Komisji José Manuel Barroso tak oto skomentował dążenia Komisji do szybkiej reformy architektury nadzorczej w Unii Europejskiej: Rynki finansowe są rynkami europejskimi i światowymi, a nie wyłącznie krajowymi. Ich nadzór musi być również nadzorem europejskim i światowym. W dniu dzisiejszym proponujemy nowy europejski system nadzoru stworzony na podstawie raportu de Larosiere a przy politycznym wsparciu państw człon- 2 Komunikat Komisji z 27 maja 2009 r., KOM(2009) 252 wersja ostateczna, s. 2. 3 Zob. raport grupy wysokiego szczebla ds. nadzoru finansowego w UE opublikowany 25 lutego 2009 r. 4 Komunikat Komisji z 4 marca 2009 r. na wiosenny szczyt Rady Europejskiej, Realizacja europejskiego planu naprawy, KOM(2009) 114.

NOWY EUROPEJSKI SYSTEM NADZORU FINANSOWEGO PROPOZYCJE I PLANY 99 kowskich. Naszym celem jest ochrona europejskich podatników przed powtórzeniem się mrocznych czasów z jesieni 2008 r., kiedy to rządy musiały zasilić banki miliardami euro. System europejski może również wpłynąć na system światowy. 5 Propozycja KE obejmuje pięć aktów prawnych, składających się na całościową reformę instytucjonalnego nadzoru finansowego w Unii Europejskiej: trzy rozporządzenia 6 ustanawiające Europejskie Agencje Nadzorcze, rozporządzenie 7 o ustanowieniu Europejskiej Rady Ryzyka Systemowego, decyzja 8 w sprawie powierzenia Europejskiemu Bankowi Centralnemu zadań związanych z funkcjonowaniem Europejskiej Rady Ryzyka Systemowego. Ponadto 26 października 2009 r. KE opublikowała projekt dyrektywy 9 zmieniającej siedem dyrektyw sektorowych w odniesieniu do uprawnień Europejskich Agencji Nadzorczych, zwanej dyrektywą Omnibus I. Kolejne propozycje zmian technicznych w dyrektywach sektorowych zostaną przedstawione przez Komisję wczesną wiosną 2010 r. Szczególnie mowa tu o sektorze ubezpieczeń, którego nie obejmują dotychczas przedstawione propozycje. Akty zaproponowane przez KE dotyczące nowej europejskiej struktury nadzorczej są obecnie rozpatrywane przez Radę oraz Parlament Europejski. Nowy system ma zacząć funkcjonować od 1 stycznia 2011 r. 5 Relacja prasowa z konferencji, Komisja przyjmuje wnioski legislacyjne w celu wzmocnienia nadzoru finansowego w Europie, 23.09.2009 r. 6 Proposal for a REGULATION OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL establishing a European Banking Authority, Proposal for a REGULATION OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL establishing a European Insurance and Occupational Pensions Authority, REGULATION OF THE EURO- PEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL establishing a European Securities and Markets Authority; http://ec.europa.eu/internal_market/finances/committees/index_en.htm 22-02-2010 7 Proposal for a REGULATION OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on Community macro prudential oversight of the financial system and establishing a European Systemic Risk Board; http://ec.europa.eu/internal_market/finances/docs/ committees/supervision/20090923/com2009_499_en.pdf 22-02-2010 8 Proposal for a COUNCIL DECISION entrusting the European Central Bank with specific tasks concerning the functioning of the European Systemic Risk Board; http://ec.europa. eu/internal_market/finances/docs/committees/supervision/20090923/com2009_500_en.pdf 22-02-2010 9 Proposal for a DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL Amending Directives 1998/26/EC, 2002/87/EC, 2003/6/EC, 2003/41/EC, 2003/71/ EC, 2004/39/EC, 2004/109/EC, 2005/60/EC, 2006/48/EC, 2006/49/EC, and 2009/65/EC in respect of the powers of the European Banking Authority, the European Insurance and Occupational Pensions Authority and the European Securities and Markets Authority; http://ec.europa.eu/internal_market/finances/docs/committees/supervision/20091026_576_ en.pdf 22-02-2010

100 Usystematyzowana we wspomnianych aktach nowa architektura nadzoru nad rynkiem finansowym w UE będzie opierała się na dwóch filarach: Europejskim Systemie Nadzoru Finansowego (ESFS) 10 oraz Europejskiej Radzie ds. Ryzyka Systemowego (ESRB) 11. Na Europejski System Nadzoru Finansowego składałaby się sieć nadzorców krajowych oraz Europejskie Agencje Nadzorcze (ESA) 12, stworzone poprzez przekształcenie istniejących europejskich komitetów nadzorczych 13 w Europejski Organ Nadzoru Bankowego (European Banking Authority EBA), Europejski Organ Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (European Insurance and Occupational Pensions Authority EIOPA) oraz Europejski Organ Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (European Securities and Markets Authority ESMA). Tym samym udałoby się połączyć korzyści płynące z istnienia ogólnoeuropejskich ram nadzorczych oraz doświadczenie lokalnych ciał nadzorczych, będących blisko instytucji pod ich jurysdykcją. Celem współpracy krajowych organów nadzoru finansowego z nowymi europejskimi agencjami nadzorczymi będzie czuwanie nad stabilnością finansową na poziomie poszczególnych przedsiębiorstw finansowych oraz chronienie konsumentów usług finansowych (tzw. nadzór mikroostrożnościowy). Nowa europejska sieć będzie oparta na zasadzie podziału obowiązków oraz ich wzajemnego umacniania, łącząc nadzór krajowy nad przedsiębiorstwami z centralizacją konkretnych zadań na poziomie europejskim, w celu promowania harmonizacji przepisów, jak również spójnych praktyk nadzorczych oraz ich wdrażania. Sieć ta powinna opierać się na zasadach równorzędności, elastyczności i subsydiarności. Zadaniem Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (ESRB) 14, działającej głównie w ramach Europejskiego Systemu Banków Centralnych, będzie monitorowanie oraz ocenianie potencjalnych zagrożeń dla stabilności systemu finansowego, wynikających z rozwoju sytuacji makroekonomicznej oraz sytuacji całego systemu finansowego (tzw. nadzór makroostrożnościowy). Stworzenie ESRB pozwoli ustrzec przed jedną z podstawowych słabości uwypuklonych przez kryzys, którą jest wrażliwość systemu finansowego na wzajemnie ze sobą powiązane, złożone, sektorowe i transsektorowe ryzyka systemowe. Twórcy nowej architektury nadzorczej w UE podkreślają pełną odpowiedzialność agencji przed władzami politycznymi UE. Zakładają, że muszą one tworzyć wspólną kulturę nadzoru, być wyczulone na interesy wszystkich państw 10 European System of Financial Supervisors. 11 European Systemic Risk Board. 12 European Supervisory Authorities. 13 Obecnie istnieją trzy komitety: Komitet Europejskich Regulatorów Rynku Papierów Wartościowych (CESR), Komitet Europejskich Nadzorów Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (CEIOPS) oraz Komitet Europejskiego Nadzoru Bankowego (CEBS). 14 European Systemic Risk Board.

NOWY EUROPEJSKI SYSTEM NADZORU FINANSOWEGO PROPOZYCJE I PLANY 101 członkowskich oraz na potrzebę istnienia zrównoważonych, zacieśnionych i przyczyniających się do budowania zaufania stosunków między organami państw macierzystych i przyjmujących. Musi to być system opierający się na wysokich standardach nadzorczych, stosowany w ekwiwalentny, uczciwy i jednolity sposób w stosunku do wszystkich podmiotów rynku, cechujący się jednocześnie poszanowaniem dla niezależności organów nadzoru w zakresie prowadzonych przez nie prac. Nowa Europejska Struktura Nadzorcza Tabela 1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie: K. Lannoo, The Road Ahead After de Larosière, CEPS Policy Brief nr 195/7 z sierpnia 2009 r., s. 2. Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego Zanim szerzej przeanalizujemy kompetencje ERRS, warto zastanowić się, co było główną pobudką jej utworzenia. Wspomniany wcześniej nadzór makroostrożnościowy nie był wypełniany w UE przez żadną instytucję. A właśnie słabość obecnych rozwiązań nadzorczych w skali makro miała dramatyczne konsekwencje dla światowego systemu finansowego na przełomie 2008 i 2009 r. Głównymi powodami odchyleń od stanu równowagi w świecie

102 finansów były nadmierna ekspansja niekontrolowanej akcji kredytowej oraz gwałtowna inflacja cen aktywów w warunkach ogólnego niedoszacowania ceny ryzyka finansowego. Cały ten proces przypadł na okres trwałego, nieinflacyjnego wzrostu gospodarczego, co uśpiło czujność banków centralnych oraz nadzorców w poszczególnych krajach. Odpowiedź najbogatszych państw była szybka. Grupa G-20, aby wzmocnić globalne rozwiązania na rzecz ochrony stabilności finansowej na poziomie światowym, ustanowiła Radę Stabilności Finansowej (Financial Stability Board) 15. Podstawą jej działania jest ścisła współpraca z Międzynarodowym Funduszem Walutowym (International Monetarny Fund) w zakresie wydawania wczesnych ostrzeżeń w sprawie zagrożeń dla systemu finansowego w ujęcie makro. Również władze Stanów Zjednoczonych zapowiedziały powołanie wyposażonego w szerokie kompetencje podmiotu, który byłby odpowiedzialny z nadzór makroostrożnościowy nad krajowym systemem finansowym w USA. Unijni decydenci doszli zatem do wniosku, że UE, jako podmiot mający ogromne wpływy na międzynarodowej arenie finansowej, także potrzebuje odrębnego podmiotu odpowiedzialnego za nadzór nad jej systemem finansowym jako całością. Obecne rozwiązania unijne kładą zbyt mały akcent na aspekty makroostrożnościowe, prowadząc politykę w tym obszarze w sposób fragmentaryczny i wielopoziomowy. Makroostrożnościowym ostrzeżeniem brakuje odpowiedniej analizy oraz reakcji następczych, czyli działań. W raporcie z maja 2009 r. Komisja zaproponowała, aby Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego powstała jako nowy, niezależny podmiot odpowiedzialny za ochronę stabilności finansowej poprzez identyfikację ryzyk zagrażających finansowej stabilności w UE, generowanych przez czynniki makroekonomiczne. Aby wypełnić tę rolę, ERRS powinna przede wszystkim zbierać i analizować wszelkie istotne informacje, identyfikować zagrożenia i szeregować je pod względem ważności. Kolejnymi etapami byłoby wydawanie ostrzeżeń w przypadkach znacznych zagrożeń, zlecanie działań, jakie powinny być podjęte w odpowiedzi na zidentyfikowane zagrożenia oraz monitorowanie wymaganych działań następczych. Ostrzeżenia wydawane przez ERRS mogłyby mieć charakter ogólny lub dotyczyć tylko pojedynczych państw. Przewidziany byłby konkretny termin na odpowiedź polityczną. Cała aktywność Rady realizowana byłaby we współpracy z MFW, FSB oraz krajami trzecimi 16. ERRS wzmocni również rolę EBC, który uzyska dostęp do informacji z zakresu nadzoru mikroostrożnościowego. Podczas kryzysu finansowego przedstawiciele EBC narzekali na brak dostępu do informacji od instytucji nadzorczych. W memorandum skierowanym do Komisji EBC prosi o prawo 15 Następczyni Forum Stabilności Finansowej (Financial Stability Forum), http://www.financialstabilityboard.org (23.02.2010). 16 Komunikat Komisji z 27 maja 2009 r., KOM(2009) 252 wersja ostateczna, s. 5.

NOWY EUROPEJSKI SYSTEM NADZORU FINANSOWEGO PROPOZYCJE I PLANY 103 do gromadzenia informacji od nadzorców. W odpowiedzi Rada Ecofin zdecydowała, że powinna zostać utworzona ogólnoeuropejska baza danych zarządzana przez Europejskie Agencje Nadzorcze, do której dostęp miałaby również ERRS 17. Komisja Europejska w swoim raporcie nie przyznaje ERRS żadnych kompetencji prawnych. Posłuch wśród nadzorców miałoby zapewniać jej wysoka jakość oferowanych analiz oraz uczestnictwo w jej pracach wszystkich prezesów banków centralnych UE. Warto podkreślić, iż w raporcie KE nie przewidziane są żadne bezpośrednie kompetencje w zakresie zarządzania w sytuacjach kryzysowych. Zgodnie z założeniami ERRS byłaby w pełni odpowiedzialną przed Radą oraz Parlamentem Europejskim. Sprzyjałyby temu regularna sprawozdawczość, odbywająca się nie rzadziej niż dwa razy do roku, a w okresach zawirowań na rynku finansowym nawet częściej. Komisja zaproponowała, aby w skład ERRS weszli prezesi banków centralnych z 27 państw członkowskich i prezes Europejskiego Banku Centralnego, a także przewodniczący trzech europejskich organów nadzoru działających w ramach ESONF oraz wysocy rangą przedstawiciele krajowych organów nadzoru. Uznano, że reprezentacja organów nadzoru mikroostrożnościowego w Radzie jest niezbędna, bowiem organy te posiadają szczegółową wiedzę na temat sytuacji na rynkach krajowych, sytuacji finansowej wiodących przedsiębiorstw oraz posiadają informacje mające decydujące znaczenie dla oceny ryzyk zagrażających stabilności. Ze względu na wynikające z traktatu obowiązki Komisji w obszarze nadzoru makroekonomicznego, członkiem Rady byłby także członek Komisji. Ministerstwo finansów reprezentowałby przewodniczący Komitetu Ekonomiczno-Finansowego w roli obserwatora. Funkcję przewodniczącego miałby pełnić prezes EBC, natomiast jego zastępca byłby wybierany spośród przedstawicieli państw nienależących do sfery euro. Po wielu konsultacjach przedstawiciele Komisji zaproponowali, aby podstawą prawną powołania ERRS był artykuł 95 Traktatu WE. Na jego podstawie ERRS będzie funkcjonowała jako podmiot niemający osobowości prawnej, natomiast posiadający upoważnienie do zajmowania się całym sektorem finansowym bez wyjątków, w tym ubezpieczeniami. Taki wybór podstawy prawnej nie stanowi przeszkody, aby Europejskiemu Bankowi Centralnemu były powierzane obowiązki z zakresu zadań dotyczących ERRS poprzez przyjmowanie aktów prawnych na podstawie artykułu 105 ust. 6 Traktatu WE 18. 17 K. Lannoo, The Road Ahead After de Larosière, CEPS Policy Brief, nr 195/7 z sierpnia 2009 r., s. 3. 18 Już na samym początku konsultacji, EBC zareagował bardzo negatywnie na propozycję utworzenia ERRS jako odrębnego podmiotu prawnego i proponował powołanie się na artykuł 105.6, aby przyznać Radzie zadania z zakresu nadzoru makroostrożnościowego. W nocie (ECB, The establishment of the European Systemic Risk Council, 24 May 2009) odnoszącej

104 Tabela 2 Skład Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Komunikat Komisji Europejskiej z 27 maja 2009 r., KOM(2009) 252 wersja ostateczna, s. 7. Europejski System Organów Nadzoru Finansowego (ESONF) Zdaniem Komisji Europejskiej przy obecnym statusie komitetów europejskich organów nadzoru, tzw. komitetów poziomu 3, które pozostają organami doradczymi Komisji, UE osiągnęła swoje granice możliwości działań w zakresie nadzoru mikroostrożnościowego 19. Podczas gdy nie ma dostatecznej współpracy ani wymiany informacji między krajowymi organami nadzoru, rozwiązania na poziomie krajowym są przeważnie jedynym wykonalnym wariantem reakcji na problemy europejskie oraz istnieje wiele interpretacji tych samych przepisów prawnych, niezbędne jest stworzenie systemu, który połączy krajowych nadzorców w silną sieć wspólnotową. Rolę tę mają spełniać nowe europejskie organy nadzoru EBA, EIOPA i ESMA z których każdy otrzyma osobowość prawną. Nowe organy będą się do roboczego projektu Komisji napisano: Utworzenie ERRS jako organu unijnego posiadającego osobowość prawną może spowodować powstanie oddzielnej quasi-centralnej instytucji unijnej z obowiązkami, które nakładałyby się na zadania w zakresie stabilności finansowej prowadzone przez EBC/ESBC. Zwrócono uwagę, iż mogłoby to wprowadzać w błąd lub rodzić niepotrzebne pytania dotyczące reprezentacji i kompetencji, w: K. Lannoo, op. cit., s. 2. 19 Komunikat Komisji Europejskiej z 27 maja 2009 r., KOM(2009) 252 wersja ostateczna, s. 9.

NOWY EUROPEJSKI SYSTEM NADZORU FINANSOWEGO PROPOZYCJE I PLANY 105 kontynuować dotychczasowe zadania komitetów poziomu 3 20, ponadto otrzymają dodatkowe obowiązki, prawnie umocowane kompetencje do wydawania decyzji wiążących krajowe organy nadzoru: (i) w sytuacjach kryzysowych, (ii) w razie konieczności rozwiązania sporu pomiędzy nadzorcami krajowymi w procesie tzw. wiążącej mediacji, (iii) w przypadku niewłaściwego stosowania prawa wspólnotowego przez krajowy organ nadzoru. Nadzór bieżący, tak jak dotychczas, skupiałby się na poziomie krajowym, bowiem jak pokazał obecny kryzys, środki finansowe na ratowanie instytucji finansowych pozostają jak na razie w gestii państw i pochodzą od krajowych podatników. Komisja nakreśliła wiele ogólnych funkcji, jakie mają pełnić nowe europejskie agencje nadzorcze. Aby je zrealizować, konieczne są środki towarzyszące oraz zmiany w przepisach sektorowych. Szczegóły przedstawia tabela 3. Cele stawiane przed nowymi europejskimi organami nadzoru Zapewnienie jednolitego zbioru zharmonizowanych przepisów Zapewnianie spójnego stosowania przepisów UE Zapewnianie wspólnej kultury nadzoru i spójnych praktyk nadzorczych a. opracowywanie standardów technicznych na podstawie kryteriów określonych w prawodawstwie wspólnotowym; b. określanie wskazówek interpretacyjnych. Tabela 3 a. w przypadku rozbieżności opinii pomiędzy krajowymi nadzorcami, europejskie organy nadzoru powinny być mediatorem, natomiast jeśli po postępowaniu pojednawczym nie będzie konsensusu, europejskie organy nadzoru powinny rozstrzygać sporną sprawę w drodze odpowiedniej decyzji; b. w przypadkach wyraźnych naruszeń prawa wspólnotowego, ESA mogłyby przeprowadzać dochodzenie, a w razie konieczności przyjąć zalecenie dla właściwego krajowego organu nadzoru; c. w rzadkich przypadkach utrzymywania się stanu naruszenia prawa wspólnotowego, ESA informowałyby o takim konkretnym przypadku Komisję. a. opracowywanie wspólnych programów szkoleń; b. promocja powierzania zadań i obowiązków pomiędzy krajowe organy nadzoru. 20 M.in. udzielanie Komisji Europejskiej porad w kwestiach technicznych, podejmowanie działań mających na celu konwergencję praktyk nadzorczych, wspieranie współpracy i wymiany informacji pomiędzy nadzorcami, opracowywanie niewiążących wytycznych.

106 Tabela 3 (cd.) Pełne uprawnienia nadzorcze w stosunku do niektórych podmiotów Zapewnianie skoordynowanej odpowiedzi w sytuacjach kryzysowych Zbieranie informacji mikroostrożnościowych Pełnienie roli międzynarodowej a. wydawanie zezwoleń i nadzór nad niektórymi podmiotami o zasięgu paneuropejskim (np. nadzór ESMA nad agencjami ratingowymi 21 ). a. rola koordynacyjna w sytuacjach kryzysowych; b. w konkretnych sytuacjach kryzysowych ESA będą uprawnione do przyjmowania pewnych decyzji nadzwyczajnych (np. w sprawie krótkiej sprzedaży). a. zbieranie istotnych informacji mikroostrożnościowych od krajowych organów nadzoru; b. stworzenie i zarządzanie centralną europejską bazą danych. a. kontakty z organizacjami międzynarodowymi i państwami trzecimi. Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Komunikat KE z 27 maja 2009 r., KOM(2009) 252 wersja ostateczna, s. 10 13. 21 W odniesieniu do proponowanej struktury europejskich organów nadzorczych kluczowe znaczenie będzie miała współpraca międzysektorowa, odzwierciedlająca trendy oraz rzeczywistość rynkową. Według projektantów nowej struktury ogromne znaczenie ma potrzeba, aby trzy europejskie organy nadzoru oraz przedstawiciel KE wspólnie oceniali poszczególne systemy sektorowe, co pomoże dostrzec wspólne interesy i potencjalne różnice oraz pozytywnie wpłynie na zbudowanie spójnego podejścia nadzorczego. Tym wyzwaniom ma sprostać wprowadzony do nowej struktury wspólny komitet europejskich organów nadzoru, którego członkami będą prezesi trzech ESA. Jego zadaniem będzie zapewnienie międzysektorowej spójności prac europejskich organów nadzorczych. Dodatkowo zdecydowano, że każda agencja nadzorcza powinna mieć możliwość uczestniczenia w posiedzeniach pozostałych agencji w roli obserwatora. Każdy organ nadzorczy miałby radę organów nadzorczych, która powinna spotykać się regularnie, a w okresach kryzysowych byłyby zwoływane dodatkowe posiedzenia. Decyzje były podejmowane większością kwalifikowaną, zgodnie z systemem ważenia głosów państw członkowskich przewidzianym w Traktacie WE. 21 Relacja prasowa z konferencji, Financial services: Commission adopts additional legislative proposals to strengthen financial supervision in Europe, 26.10.2009 r., http://europa.eu/rapid/ pressreleasesaction.do?reference=ip/09/1582&format=html&aged=0&language=en &guilanguage=en (01.03.2010).

NOWY EUROPEJSKI SYSTEM NADZORU FINANSOWEGO PROPOZYCJE I PLANY 107 Każdy z europejskich organów nadzoru będzie dysponował swoim własnym budżetem, który będzie udzielany na zasadzie absolutorium przez Parlament Europejski. Zasoby będą pochodzić z budżetu, a także z innych źródeł, takich jak składki organów krajowych (na obecnym etapie prac wysokość składki ma być wyliczana na podstawie tzw. współczynnika ludności oraz PKB państwa członkowskiego). Struktura ESONF Tabela 4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Komunikat KE z 27 maja 2009 r., KOM(2009) 252 wersja ostateczna, s. 14. Jeśli chodzi o podstawę prawną ustanowienia europejskich organów nadzoru, kluczowe wydaje się orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości 22, który potwierdził, iż artykuł 95 Traktatu WE jest odpowiednią podstawą prawną dla powołania organu wspólnotowego mającego za zadanie przyczynianie się do realizacji procesu harmonizacji, gdy zadania powierzone rzeczonemu organowi są ściśle związane z dziedzinami będącymi przedmiotem aktów, mających na celu zbliżenie prawodawstw krajowych. Zadania, które zostaną powierzone europejskim organom nadzorczym są ściśle powiązane ze środkami, jakie UE przyjęła w odpowiedzi na kryzys finansowy oraz środkami zapowiedzianymi we wspomnianym komunikacie Realizacja europejskiego planu naprawy, organy te mogą zostać powołane na podstawie artykułu 95 Traktatu WE. 22 Zob. TSWE, sprawa C-217/04, pkt 44.