KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY ORAZ EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2017) 225 final KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY ORAZ EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO Reagowanie na wyzwania stojące przed krytycznymi infrastrukturami rynku finansowego i dalszym rozwojem unii rynków kapitałowych PL PL

2 1. Wprowadzenie Kryzys finansowy uwidocznił, że brak przejrzystości w sektorze instrumentów pochodnych i skomplikowane współzależności między uczestnikami rynku finansowego zwiększyły niepewność w okresach napięć i naraziły globalną stabilność finansową na różne rodzaje ryzyka. W 2012 r., w oparciu o decyzje podjęte przez grupę G-20 w 2009 r. w odpowiedzi na kryzys finansowy, UE przyjęła rozporządzenie w sprawie infrastruktury rynku europejskiego (EMIR) celem zaradzenia tym problemom poprzez uregulowanie działalności kontrahentów centralnych (CCP), zapewnienie spójności nadzoru nad CCP przez kolegia organów nadzoru, w których skład wchodzą odpowiednie krajowe organy nadzoru i Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA), oraz nałożenie wymogu, by standaryzowane instrumenty pochodne będące przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym były rozliczane za pośrednictwem CCP. Od tego czasu CCP odgrywają coraz ważniejszą rolę na rynkach kapitałowych w Europie. Komisja Europejska przyjmuje dzisiaj wniosek dotyczący pierwszego zestawu zmian, które miałyby zostać wprowadzone do EMIR. Celem tego wniosku jest odzwierciedlenie doświadczenia nabytego podczas pierwszych lat stosowania EMIR w drodze uproszczenia stosowania i podniesienia proporcjonalności tego rozporządzenia w niektórych dziedzinach, a także stworzenie kolejnych zachęt, które mają skłonić CCP do oferowania kontrahentom centralnego rozliczania instrumentów pochodnych w celu uczynienia systemu finansowego jeszcze bezpieczniejszym. Komisja jest przekonana, że w dłuższej perspektywie wobec wyzwań w dziedzinie rozliczania instrumentów pochodnych konieczne będzie wprowadzenie dalszych zmian, tak by udoskonalić obecne ramy zapewniające stabilność finansową i wspierające dalszy rozwój i pogłębianie unii rynków kapitałowych. 2. Kontekst i bieżące wyzwania Rozliczanie transakcji na instrumentach pochodnych to usługa finansowa o charakterze globalnym. Dlatego większość operacji rozliczania przeprowadzanych jest w wymiarze transgranicznym, zarówno w UE, jak i na poziomie międzynarodowym z udziałem CCP mających siedzibę w państwach trzecich. Skala i znaczenie działalności CCP w Europie i na świecie niemal podwoiły się od momentu, gdy grupa G-20 podjęła już po zażegnaniu kryzysu zobowiązanie, by rozliczać standaryzowane instrumenty pochodne będące przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym za pośrednictwem CCP. Średnio 62 % pozostałej do spłaty wartości wszystkich rodzajów kontraktów pochodnych było rozliczane centralnie przez CCP 1. Dokładnie, według szacunków Banku Rozrachunków Międzynarodowych, wartość rozliczonych transakcji poza rynkiem regulowanym na koniec czerwca 2016 r. wyniosła 337 bln USD na całym świecie, z czego znaczną większość (328 bln USD) stanowiły instrumenty pochodne oparte na stopie procentowej. Rosnące znaczenie rozliczania oraz związane z tym coraz wyższe wartości rozliczanych transakcji oznaczają wyzwania, których rządy i organy publiczne są już powszechnie świadome. 1 Bank Rozrachunków Międzynarodowych, zestawienie statystyczne, OTC derivatives statistics at end-june 2016(Statystyki dotyczące instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym), listopad 2016 r. 2

3 CCP w UE są już odpowiednio regulowane na mocy EMIR i posiadają solidne zasoby umożliwiające im radzenie sobie z trudną sytuacją finansową. Ponadto przedstawiony przez Komisję w grudniu 2016 r. wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji CCP 2 zapewnia szereg instrumentów służących zarządzaniu mało prawdopodobną możliwością znalezienia się przez CCP w trudnej sytuacji. Niemniej rosnące znaczenie systemowe CCP dla UE i ich wzajemne powiązania z całym systemem finansowym świadczą wyraźnie o potrzebie udoskonalenia istniejących mechanizmów nadzoru, które obecnie opierają się na centralnej roli państwa członkowskiego pochodzenia oraz na koordynacji w ramach unijnych kolegiów organów krajowych z udziałem ESMA. Jest tak szczególnie z uwagi na to, że usługi rozliczeniowe są świadczone przez bardzo ograniczoną liczbę CCP na całym świecie i w UE, co powoduje wzrost znaczenia największych CCP dla stabilności finansowej i funkcjonowania rynku we wszystkich państwach członkowskich niebędących państwem członkowskim pochodzenia, które udzieliło zezwolenia danemu CCP i sprawuje nad nim nadzór. W tym kontekście przewidywane wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z UE będzie miało znaczący wpływ na uregulowanie rozliczania w Europie i nadzór nad nim. Obecnie aż 75 % denominowanych w euro instrumentów pochodnych na stopę procentową rozliczanych jest w Zjednoczonym Królestwie. Instrumenty pochodne denominowane w walutach niektórych innych państw członkowskich również są rozliczane w Zjednoczonym Królestwie. Transakcje te mają bezpośredni wpływ na zakres odpowiedzialności właściwych instytucji i organów UE i państw członkowskich, w tym w obszarze polityki pieniężnej, 3. Dalsze działania służące zapewnieniu bezpieczeństwa i solidności CCP Wzmocniony nadzór Już w listopadzie 2001 r. w sprawozdaniu Giovanniniego stwierdzono konieczność rozwiązania problemu rozdrobnienia ram regulacyjnych UE wzdłuż granic państwowych oraz promowania skuteczności i efektywności europejskich systemów rozliczeń i rozrachunku. Stanowiąc jeden spójny i kompleksowy zbiór przepisów mających zastosowanie w ramach jednolitego rynku oraz zapewniając podstawę dla dalszej konwergencji praktyk nadzorczych, rozporządzenie EMIR w znacznym stopniu przybliżyło UE do osiągnięcia tego celu. W kontekście rozwoju unii rynków kapitałowych Komisja rozważa, w jaki sposób bardziej zintegrowany nadzór ze strony organów nadzoru oraz zakres odpowiedzialności banku centralnego prowadzącego emisję każdej z odpowiednich walut (bank centralny) infrastruktur rynków finansowych i uczestników rynku na poziomie UE mogą wspierać rozwój głębszej i lepszej integracji rynków kapitałowych. Pilną potrzebę dalszego rozwoju i dalszej integracji rynków kapitałowych w UE podkreślono już w komunikacie w sprawie unii rynków 2 COM(2016) 856 final 2016/0365 (COD). 3

4 kapitałowych z września 2016 r. 3 i w przeprowadzanych obecnie konsultacjach dotyczących działalności Europejskich Urzędów Nadzoru (ESA) 4. Wzmocnienie funkcji i obowiązków nadzorczych banku centralnego na szczeblu europejskim jest najważniejszym elementem tych działań, ze względu na ich zasadniczą rolę w przyspieszeniu integracji rynkowej i wyeliminowaniu arbitrażu regulacyjnego lub równania w dół. Funkcje krytyczne rynku kapitałowego, których właściwe działanie oraz sprawowanie nad nimi skutecznego nadzoru mają kluczowe znaczenie dla funkcjonowania rynków kapitałowych, wymagają zwiększenia centralizacji nadzoru. W związku z tym niezbędne jest wprowadzenie dostosowań ram prawnych w odniesieniu do nadzoru sprawowanego przez Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA), a także w odniesieniu do zakresu odpowiedzialności banku centralnego. Należy wziąć pod uwagę między innymi zezwolenia udzielane CCP i stały nadzór na poziomie UE, na przykład poprzez monitorowanie zasobów finansowych i ryzyka utraty płynności. Tego rodzaju przyszłe dostosowania i ulepszenia ram regulacyjnych musiałyby również zostać odzwierciedlone w czekającym na rozpatrzenie (i wspomnianym powyżej) wniosku legislacyjnym dotyczącym naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji CCP, w którym przewidziano bardziej skoordynowany unijny mechanizm reagowania na mało prawdopodobny przypadek niewypełniania zobowiązań przez CCP oraz zapewniono szereg instrumentów dla przyszłych organów ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Wniosek ten jest obecnie przedmiotem dyskusji w Parlamencie Europejskim i Radzie. Komisja jest gotowa do współpracy ze współprawodawcami w tej ważnej sprawie. CCP z państw trzecich Rynki usług rozliczeniowych są wysoce zintegrowane na poziomie międzynarodowym. Jest to szczególnie istotne, ponieważ w następstwie przewidzianego wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE znaczna część transakcji denominowanych w euro przestanie być rozliczana w UE i nie będzie już podlegała EMIR ani systemowi nadzoru w UE. Instrumenty pochodne denominowane w walutach niektórych innych państw członkowskich również są rozliczane w Zjednoczonym Królestwie. Komisja w dalszym ciągu przywiązuje dużą wagę do zintegrowanych rynków finansowych, do swoich obowiązków na poziomie międzynarodowym i możliwości wprowadzenia równoważności w odniesieniu do CCP z państw trzecich. Komisja zdaje sobie sprawę z potrzeby uniknięcia zbędnego rozdrobnienia systemu światowego. Niezbędne jest wzięcie pod uwagę odpowiednich doświadczeń zgromadzonych w innych jurysdykcjach, z których to doświadczeń wynika, że konieczne będą jednak szczegółowe ustalenia oparte na obiektywnych kryteriach w celu zapewnienia, by w przypadku gdy CCP odgrywają kluczową rolę systemową dla rynków finansowych w UE oraz bezpośrednio wpływają na zakres 3 Komunikat prasowy Orędzie o stanie Unii w 2016 r.: ukończenie tworzenia unii rynków kapitałowych Komisja przyspiesza reformy z dnia 14 września 2016 r.; IP/16/ Konsultacje publiczne dotyczące działalności Europejskich Urzędów Nadzoru przeprowadzane w dniach od 21 marca do 16 maja 2017 r. 4

5 odpowiedzialności instytucji i organów UE i państw członkowskich, w tym w obszarze stabilności finansowej i polityki pieniężnej, podlegały one mechanizmom zabezpieczającym przewidzianym w ramach prawnych UE. Obejmuje to, w stosownych przypadkach, zwiększony nadzór na poziomie UE lub wymogi związane z lokalizacją. 4. WNIOSEK W świetle okoliczności przedstawionych w niniejszym komunikacie, po umożliwieniu zainteresowanym stronom wyrażenia opinii w odniesieniu do niniejszego komunikatu oraz uwzględniając ocenę skutków, w czerwcu Komisja przedstawi kolejne wnioski legislacyjne w celu zapewnienia stabilności finansowej oraz bezpieczeństwa i solidności CCP mających znaczenie systemowe dla rynków finansowych w całej UE, a także w celu wsparcia dalszego rozwoju unii rynków kapitałowych (CMU). 5