K.050/11 ZA DO INSTYTUCJI PUBLICZNYCH Porównanie lat 2006 i 2011 Warszawa, październiki 2011 r. We wrześniu 2011 r. TNS OBOP przeprowadził badanie zaufania do instytucji publicznych. Ostatnio tego typu sondaż OBOP zrealizował pięć lat temu, w kwietniu 2006 r. Zapytano Polaków o stosunek do 35 instytucji o różnym profilu od Sejmu do pogotowia ratunkowego. Raport zawiera zestawienie wskaźników zaufania do instytucji pogrupowanych na instytucje władzy, instytucje związane z bezpieczeństwem i wymiarem sprawiedliwości, instytucje finansowe, instytucje użyteczności publicznej i związki zawodowe. Pokazano zróżnicowanie zaufania do poszczególnych instytucji oraz zmiany, które zaszły w latach 2006-2011. Generalnie, w porównaniu do roku 2006 zaufanie do instytucji publicznych wzrosło. Wyjątkiem jest spadek zaufania do premiera i Kościoła katolickiego. Ośrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o.; ul. Wspólna 56; 00-687 Warszawa; NIP: 521-10-18-407; REGON: 011162458 Bank Przemysłowo Handlowy PBK S.A. XX Oddział w Warszawie; Nr konta: 9710 6000 7600 0032 0000 436235; Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIX Wydział Gospodarczy KRS 0000100746; Kapitał Zakładowy: 1.000.000,00 zł t +48 22 598 98 98; f +48 22 598 99 99 e office@tns-global.pl; www.tns-global.pl
TNS OBOP ZA DO INSTYTUCJI, sondaż z dn. 1-04.09.2011 r. Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła: TNS OBOP. We wrześniu 2011 r. TNS OBOP przeprowadził badanie zaufania do instytucji 1. Ostatnio tego typu sondaż OBOP zrealizował pięć lat temu, w kwietniu 2006 r. Dla przypomnienia prezydentem RP był wtedy Lech Kaczyński, władzę sprawowała koalicja PiS z Samoobroną i LPR, a premierem był Kazimierz Marcinkiewicz. W najnowszym badaniu zapytaliśmy Polaków o stosunek do 35 instytucji o różnym profilu od Sejmu do pogotowia ratunkowego. Badanie powtórzone po pięciu latach daje zarówno możliwość porównań między instytucjami, jak i porównań między rokiem 2006 a 2011. RANKING INSTYTUCJI Największym zaufaniem Polaków cieszy się dziś straż pożarna i pogotowie ratunkowe oraz wojsko w przypadku każdej z tych instytucji przewaga osób darzących je zaufaniem nad osobami, które odmawiają im zaufania wynosi przynajmniej 67 punktów procentowych. Są to instytucje, które mają zapewnić nam bezpieczeństwo. Najmniej zaufania budzą główne instytucje władzy w państwie Sejm, Senat i rząd w przypadku każdej z nich ludzi, którzy odmawiają im zaufania, jest przynajmniej o 17 punktów procentowych więcej niż ludzi, którzy darzą je zaufaniem. Pięć lat temu zarówno skład czołówki rankingu, jak i końcówki był identyczny. Notowania wszystkich innych instytucji i ich zmiany pokazano w zbiorczej tabeli na następnej stronie. 1 Sondaż TNS OBOP zrealizowano w dniach 1-4 września 2011 r. na ogólnopolskiej, losowej, reprezentatywnej próbie 1000 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. Maksymalny błąd statystyczny dla takiej wielkości próby wynosi +/-3%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%. 2
TNS OBOP ZA DO INSTYTUCJI, sondaż z dn. 1-04.09.2011 r. RÓŻNEGO RODZAJU INSTYTUCJE I ORGANIZACJE MOGĄ CIESZYĆ SIĘ W SPOŁECZEŃSTWIE RÓŻNYM ZAM. CZY PAN(I) OSOBIŚCIE DARZY ZAM NASTĘPUJĄCE INSTYTUCJE: Straż pożarną 90 6 84 89 5 84 Pogotowie ratunkowe 85 13 72 85 10 75 Wojsko 80 15 65 79 12 67 Kościół katolicki 70 28 42 61 33 28 Policję 70 26 44 72 22 50 Narodowy Bank Polski 68 21 47 62 23 39 Premiera 59 38 21 47 47 0 Państwową Komisję Wyborczą 58 24 34 60 19 41 Najwyższą Izbę Kontroli NIK 57 26 31 59 19 40 Urząd Ochr. Konkurencji i 57 21 36 56 19 37 Konsumentów Straż Graniczną 57 20 37 59 18 41 Instytut Pamięci Narodowej 54 26 28 55 23 32 Trybunał Konstytucyjny 54 23 31 58 17 41 Rzecznika Praw Obywatelskich 50 21 29 51 16 45 Wójta (burmistrza, prezydenta)) 49 39 10 62 28 34 Państwową Inspekcję Pracy 47 30 17 53 23 30 Rzecznika Praw Dziecka 47 22 25 57 11 46 Urzędy celne 44 31 13 49 24 25 Prokuraturę 43 47-4 51 35 16 Giełdę Papierów Wartościowych 43 21 22 45 20 25 Urzędy skarbowe 42 44-2 48 36 22 Prezydenta 40 57-17 58 35 23 Sądy 40 53-13 55 35 20 ZUS 40 48-8 38 48-10 Państw. Fund. Rehabi. Osób 39 24 15 48 20 28 Niepełnospraw. Radę Polityki Pieniężnej 38 32 6 44 22 22 Służbę więzienną 38 27 11 51 18 33 Rząd 34 63-29 38 55-17 Związek zaw..nszz Solidarność 33 47-14 39 38 1 Starostę z Pana(i) powiatu 33 30 3 41 23 18 Wojewodę z Pana(i) województwa 31 30 1 38 22 16 Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społ. 28 29-1 35 33 2 Senat 27 69-42 32 58-26 Związki zawodowe OPZZ 22 50-28 33 37-4 Sejm 21 76-55 31 61-30 Porównania w obrębie całości instytucji mają ograniczony sens. Na czym innym polega zaufanie do instytucji o bardzo różnych profilach, w dodatku działających na różnych obszarach życia społecznego. Przyjrzymy się więc instytucjom działającym we w miarę jednorodnych obszarach. Obszary te zostały określone bardzo umownie, a niektóre instytucje można zaklasyfikować do więcej niż jednej z wyodrębnionych grup, niemniej 3
TNS OBOP ZA DO INSTYTUCJI, sondaż z dn. 1-04.09.2011 r. jednak warto przyjrzeć się, jak poszczególne podmioty wypadają na tle innych instytucji podobnego typu. ZA DO INSTYTUCJI WŁADZY Wśród instytucji władzy największym zaufaniem cieszą się wójt (burmistrz, prezydenta miasta) i prezydent RP. Obie te instytucje bardzo awansowały w porównaniu z 2006 r., a szczególnie dotyczy to prezydenta RP, którym jest teraz inna osoba niż pięć lat temu. Wyraźną przewagę deklaracji zaufania nad deklaracjami braku zaufania mają też inne jednoosobowe organy władzy lokalnej starosta i wojewoda one także wyraźnie poprawiły swe oceny społeczne. Premierowi tyluż ufa, co nie ufa, co oznacza zdecydowane pogorszenie w stosunku do 2006 r. Najgorsze notowania miał i ma Sejm i Senat, poprawiły się one wyraźnie, ale daleko im do przewagi deklaracji zaufania. ZA DO INSTYTUCJI WŁADZY Netto 2006-2011 Wójta (burmistrza, prezydenta) z P. gminy (miasta) 49 39 10 62 28 34 24 Prezydenta 40 57-17 58 35 23 40 Trybunał Konstytucyjny 54 23 31 58 17 41 10 Premiera 59 38 21 47 47 0-21 Starostę z P. powiatu 33 30 3 41 23 18 15 Rząd 34 63-29 38 55-17 12 Wojewodę z P. województwa 31 30 1 38 22 16 15 Senat 27 69-42 32 58-26 16 Sejm 21 76-55 31 61-30 25 Ogólnie w skali 2006-2011 zaufanie do wszystkich instytucji władzy, ogólnopaństwowej i lokalnej wzrosło. Spadło tylko zaufanie do premiera. ZA DO INSTYTUCJI ZWIĄZANYCH Z BEZPIECZEŃSTWEM I WYMIAREM SPRAWIEDLIWOŚCI Wśród instytucji związanych z bezpieczeństwem i wymiarem sprawiedliwości największym zaufaniem cieszą się wojsko i policja zaufanie netto wynosi odpowiednio 67 i 50 punktów procentowych. Dosyć wysokie notowania ma także Straż Graniczna, zaufanie netto wynosi 41 punktów procentowych. Prokuratura, sądy i straż więzienna, które w 2006 r. 4
TNS OBOP ZA DO INSTYTUCJI, sondaż z dn. 1-04.09.2011 r. częściej byłe oceniane negatywnie niż pozytywnie, poprawiły się i dziś więcej ludzi ma do nich zaufanie niż go nie ma. ZA DO INSTYTUCJI ZWIĄZANYCH Z BEZPIECZEŃSTWEM I WYMIAREM SPRAWIEDLIWOŚCI Netto 2006-2011 Wojsko 80 15 65 79 12 67 2 Policję 70 26 44 72 22 50 6 Straż Graniczną 57 20 37 59 18 41 4 Sądy 40 53-13 55 35 20 33 Prokuraturę 43 47-4 51 35 16 20 Służbę więzienną 38 27 11 51 18 33 22 ZA DO INSTYTUCJI FINANSOWYCH Wśród instytucji finansowych największym zaufaniem badani obdarzyli Narodowy Bank Polski (ufność netto to 39 punktów procentowych), a najmniejszym instytucje emerytalne ZUS i KRUS: odpowiednio netto -10 oraz 2 punkty procentowe. Zaufanie do pozostałych instytucji finansowych (urzędów celnych i skarbowych, PFRON, giełdy i Rady Polityki Pieniężnej) wyraźnie przeważa nad jego brakiem o 22-28 punktów procentowych. W skali lat 2006-2011 zaufanie do większości instytucji finansowych wzrosło, w przypadku GPW i KRUS zmiana jest nieznaczna (3 punkty), a w przypadku ZUS zaufanie netto zmalało o 2 punkty procentowe. ZA DO INSTYTUCJI FINANSOWYCH Netto 2006-2011 Narodowy Bank Polski 68 21 47 62 23 39 23 Urzędy celne 44 31 13 49 24 25 12 Urzędy skarbowe 42 44-2 48 36 22 24 Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 39 24 15 48 20 28 13 Giełdę Papierów Wartościowych 43 21 22 45 20 25 3 Radę Polityki Pieniężnej 38 32 6 44 22 22 14 Zakład Ubezpieczeń Społecznych ZUS Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego 40 48-8 38 48-10 -2 28 29-1 35 33 2 3 5
TNS OBOP ZA DO INSTYTUCJI, sondaż z dn. 1-04.09.2011 r. ZA DO INSTYTUCJI UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Wszystkie instytucje, umownie określone jako instytucje użyteczności publicznej, cieszą się dużym społecznym zaufaniem, ufa im ponad 50% badanych. Straż pożarna i pogotowie ratunkowe mają najwyższe lokaty (89% i 85% ufających), przy czym kolejna z instytucji Kościół katolicki ma 61% ufających i najwyższy w tej grupie wskaźnik braku zaufania (33%). Pozostałe instytucje dosyć mało różnią się między sobą. ZA DO INSTYTUCJI UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Straż pożarna 90 6 84 89 5 84 0 Pogotowie ratunkowe 85 13 72 85 10 75 3 Netto 2006-2011 Kościół katolicki 70 28 42 61 33 28-14 Państwową Komisję Wyborczą 58 24 34 60 19 41 7 Najwyższą Izbę Kontroli NIK 57 26 31 59 19 40 9 Rzecznika Praw Dziecka 47 22 25 57 11 46 21 Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów 57 21 36 56 19 37 1 Instytut Pamięci Narodowej 54 26 28 55 23 32 4 Państwową Inspekcję Pracy 47 30 17 53 23 30 13 Rzecznika Praw Obywatelskich 50 21 29 51 16 45 16 W skali lat 2006-2011 zaufanie do prawie wszystkich instytucji poprawiło się od 1 do 21 punktów procentowych. Wyjątkiem jest Kościół, gdzie zaufanie spadło wyraźnie, o 14 punktów netto. ZA DO ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH Ostatni typ instytucji, o które pytaliśmy w sondażu, to pracownicze związki zawodowe. Oba główne związki, Solidarność i OPZZ mają zbliżone wskaźniki zaufania, 39% i 33%, choć NSZZ-owi ufa nieco więcej ludzi niż OPZZ-owi. Związek zawodowy NSZZ Solidarność Związki zawodowe OPZZ ZA DO INSTYTUCJI UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Netto 2006-2011 33 47-14 39 38 1 13 22 50-28 33 37-4 24 6
TNS OBOP ZA DO INSTYTUCJI, sondaż z dn. 1-04.09.2011 r. W latach 2006-2011 odbiór tych związków w społeczeństwie poprawił się wyraźnie, ale objawiło się to w tym tylko, że wydostały się one z głębokiego dołka i NSZZ-owi ufa teraz tyle samo osób, co nie ufa, a OPZZ-i ufa tylko nieco mniej (o 4 punkty procentowe) niż nie ufa. W 2011 r. związki zawodowe są instytucjami niższego zaufania niż inne grupy instytucji. 7