INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA W POWIECIE BOCHEŃSKIM w 2015 ROKU

WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KRAKOWIE DELEGATURA W TARNOWIE INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA W POWIECIE BOCHEŃSKIM w 2015 ROKU Zatwierdził Kierownik Delegatury w Tarnowie mgr Krystyna Gołębiowska TARNÓW, październik 2016

W przypadku wykorzystania informacji zawartych w niniejszym opracowaniu prosimy o podanie źródła. Opracowano w Dziale Monitoringu Środowiska Delegatury WIOŚ w Tarnowie Autorzy: mgr inż. Maria Ogar mgr Iwona Para mgr inż. Teresa Prajsnar lic. Teresa Reczek 2

SPIS TREŚCI 1. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA... 5 1.1. Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku...5 1.2. Wyniki badań jakości powietrza ze stacji w Bochni... 10 1.3. Stężenia ozonu troposferycznego na obszarze województwa małopolskiego, w tym powiatu bocheńskiego... 15 1.4. Chemizm opadów i depozycja zanieczyszczeń do podłoża... 19 2. MONITORING HAŁASU... 21 3. MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH... 23 4. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH... 24 4.1. Ocena jakości wód w 2015 roku... 30 4.2. Ocena spełniania wymagań określonych dla wód w obszarach chronionych... 39 Podsumowanie... 43 3

4 Informacja o stanie środowiska

Niniejsze opracowanie wykonano na podstawie informacji uzyskanych z badań monitoringowych, prowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, oraz działań kontrolnych WIOŚ w Krakowie. W 2015 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie realizował zadania w oparciu o Program państwowego monitoringu środowiska województwa małopolskiego na lata 2013-2015 oraz Kierunki działania i plan pracy na 2015 rok. Bieżące i archiwalne informacje dotyczące stanu środowiska w województwie małopolskim znaleźć można na stronie internetowej www.krakow.pios.gov.pl. 1. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA Badania i ocena jakości powietrza prowadzone są w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w podsystemie monitoring jakości powietrza. Celem funkcjonowania podsystemu jest uzyskiwanie informacji i danych dotyczących poziomów substancji w otaczającym powietrzu oraz wyników analiz i ocen w zakresie przestrzegania norm jakości powietrza. 1.1. Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku Roczna ocena jakości powietrza 1) w 3 strefach, wydzielonych na terenie województwa małopolskiego (aglomeracja krakowska, miasto Tarnów oraz strefa małopolska), została wykonana w oparciu o wyniki pomiarów przeprowadzonych w 2015 roku na stacjach monitoringu. Ocenę wykonano pod kątem spełniania kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia dla substancji: dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek azotu (NO2), tlenek węgla (CO), benzen (C6H6), ozon (O3), pył zawieszony PM10 (PM10), pył zawieszony PM2,5 (PM2.5), oraz ołów (Pb), arsen (As), kadm (Cd), nikiel (Ni), benzo(a)piren (B(a)P) w pyle zawieszonym PM10. Ocena wykonana pod kątem spełniania kryteriów odniesionych dla ochrony roślin obejmowała: dwutlenek siarki (SO2), tlenki azotu (NOx) oraz ozon (O3). Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy, stanowią wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwyższych poziomach stężeń danego zanieczyszczenia w strefie. Klasyfikację stref wykonano dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie najwyższych stężeń (tzn. występujących w najbardziej zanieczyszczonych rejonach) na obszarze aglomeracji lub innej strefy, dla kryterium ochrony zdrowia i kryterium ochrony roślin. 1 Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku, WIOŚ Kraków, kwiecień 2016 dostępna na stronie internetowej WIOŚ WWW.krakow.pios.gov.pl. 5

Wartości dopuszczalne substancji w powietrzu zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku 2). Dla wszystkich substancji podlegających ocenie, strefy zaliczono do jednej z poniższych klas: klasa A - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie nie przekraczały odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych, klasa C - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie przekraczały poziomy dopuszczalne lub docelowe powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy ten margines jest określony, klasa D2 - jeżeli stężenia ozonu na jej terenie przekraczały poziom celu długoterminowego. W strefie małopolskiej, do której należy powiat bocheński, w 2015 roku pomiary (automatyczne, manualne) prowadzono na 10 stacjach stałych (Nowy Sącz, Olkusz, Skawina, Szymbark, Trzebinia, Zakopane, Tuchów, Bochnia, Gorlice, Niepołomice oraz 6 stacjach mobilnych (Bukowno, Kęty, Limanowa, Myślenice, Słomniki, Szczawnica). Tab. 1. Wyniki klasyfikacji stref dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w rocznej ocenie pod kątem ochrony zdrowia Kod strefy Nazwa strefy Klasyfikacja stref dla poszczególnych zanieczyszczeń SO 2 NO 2 CO C 6H 6 O 3 O 3 PM10 PM2,5 Pb As Cd Ni B(a)P PL1201 Aglomeracja krakowska PL1202 Miasto Tarnów PL1203 Strefa małopolska *) **) A C A A A D2 C C A A A A C A A A A A D2 C A A A A A C A A A A C D2 C C A A A A C Tab. 2. Wyniki klasyfikacji stref pod kątem ochrony roślin Kod strefy PL1203 Nazwa strefy Strefa małopolska Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń SO 2 NO x O 3 *) O 3 **) A A C D2 Objaśnienia do tabel 1 i 2: * - wg poziomu docelowego;** - wg poziomu celu długoterminowego 2 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U z 2012 r., poz. 1031). 6

Zgodnie z wykonaną klasyfikacją w województwie małopolskim w 2015 roku: dla kryterium ochrony zdrowia do: klasy C zostały zakwalifikowane wszystkie strefy: 1. Aglomeracja Krakowska (NO2, pył zawieszony PM10, benzo(a)piren w pyle PM10, pył zawieszony PM2,5), 2. Miasto Tarnów (pył zawieszony PM10, benzo(a)piren w pyle PM10) 3. Strefa małopolska (ozon, pył zawieszony PM10, benzo(a)piren w pyle PM10, pył zawieszony PM2,5). klasy D2, ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu zostały zakwalifikowane wszystkie strefy dla kryterium ochrony roślin do: klasy C ze względu na przekroczenie poziomu docelowego ozonu zaliczono: 1. Strefę małopolską (O3) klasy D2, ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu została zakwalifikowana: 1. Strefa małopolska Klasyfikacja stref za 2015 rok wykazała, jak w poprzednich latach, przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów stężeń pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, a także dwutlenku azotu w aglomeracji krakowskiej, co wskazuje na konieczność intensyfikacji działań określonych w Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego opracowanym w 2013 roku i wdrożonym uchwałą Nr XLII/662/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30.09.2013 r. Na terenie województwa małopolskiego wystąpiły w 2015 roku przekroczenia norm następujących substancji: dwutlenku azotu (aglomeracja krakowska), pyłu zawieszonego PM10 (aglomeracja krakowska, miasto Tarnów, strefa małopolska), B(a)P w pyle zawieszonym PM10 (aglomeracja krakowska, miasto Tarnów, strefa małopolska), oraz pyłu zawieszonego PM2,5 (aglomeracja krakowska, strefa małopolska). Na terenie powiatu bocheńskiego wystąpiły przekroczenia poziomu dopuszczalnej częstości przekroczeń stężeń dobowych pyłu zawieszonego PM10 i wartości średniorocznej benzo(a)pirenu w pyle PM10, wartości PM2,5 a także poziomu celu długoterminowego dla stężeń ozonu. 7

Mapy 1-5 przedstawiają rozkłady stężeń średniorocznych uzyskane z danych pomiarowych wybranych zanieczyszczeń powietrza w 2015 roku na obszarze województwa małopolskiego. Mapa 1. Rozkład stężeń benzo(a)pirenu (ng/m 3 ) w pyle zawieszonym PM10 Mapa 2. Rozkład stężeń dwutlenku siarki (µg/m 3 ) Mapa 3. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 (µg/m 3 ) 8

Mapa 4. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 (µg/m 3 ) Mapa 5. Rozkład stężeń dwutlenku azotu (µg/m 3 ) 9

1.2. Wyniki badań jakości powietrza ze stacji w Bochni Badania monitoringowe w 2015 roku prowadzono w stacji pomiarów zanieczyszczeń powietrza, zlokalizowanej w Bochni przy ul. Konfederatów Barskich. Na stacji prowadzone są 24-godzinne pomiary pyłu zawieszonego PM2,5 i PM10 oraz zawartości benzo(a)pirenu w pyle PM10. Tab.3. Charakterystyka stacji monitoringu jakości powietrza w Bochni Lokalizacja stacji Mapa lokalizacji stacji Kod krajowy stacji MpBochKonfed Rok rozpoczęcia pomiarów 2011-01-01 Współrzędne geograficzne 49,969017 20,439511 Wysokość m n.p.m. 202 Typ stacji tło Typ obszaru miejski Mierzone zanieczyszczenia pomiary manualne PM10, PM2.5, benzo(a)piren - Czas uśredniania: 24-godzinny W 2015 roku na stacji w Bochni wyniki pomiarów zanieczyszczeń powietrza przedstawiały się następująco: Stężenie średnioroczne pyłu zawieszonego PM10 wynosiło 36 µg/m 3 (90% dopuszczalnego poziomu), i utrzymywało się na poziomie roku ubiegłego. W okresie grzewczym, czyli od października do marca, średnie stężenie pyłu wynosiło ok. 50 µg/m 3. W tym też okresie notowane były przekroczenia norm. Średnia dla okresu letniego (od kwietnia do września) wynosiła 23 µg/m 3. Przekroczenia dopuszczalnego poziomu stężeń 24-godzinnych odnotowano w roku kalendarzowym 74 razy (211% dopuszczalnej częstości przekroczeń). W porównaniu z rokiem 2014 liczba dni z przekroczeniami normy dobowej była wyższa o 5. W analizowanym okresie nie odnotowano przekroczenia poziomu alarmowego (300 µg/m 3 ). 10

PM10 poziom dopuszczalny częstość przekroczeń 100 18 stężenie [µg/m 3 ] 80 60 40 20 5 16 13 14 14 12 16 14 12 10 8 6 4 2 liczba przekroczeń 0 0 0 0 0 0 0 0 Wykres 1. Wartości średnich miesięcznych stężeń oraz przekroczeń normy dobowej pyłu zawieszonego PM10 w 2015 roku na stanowisku w Bochni stężenie średnioroczne pyłu zawieszonego PM2,5 wynosiło 29 µg/m 3 (116% dopuszczalnego poziomu), i utrzymywało się na poziomie roku ubiegłego. W sezonie zimowym stężenie pyłu wynosiło ok. 42 µg/m 3, a w letnim 16 µg/m 3, co w stosunku do roku ubiegłego oznacza odpowiednio wzrost o 2% i spadek o 8%. PM2,5 poziom dopuszczalny stężenie [µg/m 3 ] 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Wykres 2. Wartości średnich miesięcznych stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 w 2015 roku 11

Stężenie średnioroczne benzo(a)pirenu oznaczane w pyle zawieszonym PM10 wynosiło 8,1 ng/m 3 (810% wartości poziomu docelowego). W porównaniu z rokiem 2014 stężenie wzrosło o 2,1 ng/m 3 (35%). Wyższe stężenia benzo(a)pirenu w pyle PM10 notowano, podobnie jak dla pyłu zawieszonego, głównie w okresie grzewczym. W okresie letnim stężenie B(a)P były poniżej normy(1ng/m 3 ). stężenie [ng/m 3 ] 30 25 20 15 10 5 0 B(a)P poziom docelowy Wykres 3. Wartości średnich miesięcznych stężeń B(a)P w 2015 roku na stanowisku w Bochni Z powyższej analizy wynika, że w 2015 roku na stanowisku pomiarowym w Bochni wystąpiły przekroczenia wartości dopuszczalnych we wszystkich wskaźnikach. Standardy jakości powietrza nie były dotrzymane: w pyle zawieszonym PM10 - przekroczenie dopuszczalnej częstości przekroczeń dla stężeń dobowych (wartość 74 razy; norma - 35 razy) w pyle zawieszonym PM2,5 - przekroczenie dopuszczalnego poziomu (wartość - 29 µg/m 3 ; norma - 25 µg/m 3 ) w benzo(a)pirenie- przekroczenie stężenia średniorocznego (wartość - 8,2 ng/m 3 ; norma-1 ng/m 3 ). Zmiany stężeń średniorocznych zanieczyszczeń powietrza na stanowisku w Bochni w latach 2011-2015 Analiza wyników badań zanieczyszczeń powietrza na stanowisku w Bochni, przy ul. Konfederatów Barskich w latach 2011-2015 wykazała występowanie przekroczeń wartości normatywnych w badanych wskaźnikach. Stężenia średnioroczne PM10 utrzymywały się powyżej wartości dopuszczalnej w latach 2011-2012. Od 2013 roku wartości średnioroczne PM10 były poniżej normy. Zaznaczyć należy, że w analizowanym okresie obserwowano wyraźną tendencję malejącą dla stężeń średniorocznych PM10 spadek o 14 % stosunku do roku 2011. 12

Liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego stężeń 24-godzinnych w pyle PM10 utrzymywała się powyżej dopuszczalnej częstości przekroczeń w całej pięciolatce. Pył zawieszony PM2,5 - jedynie w 2011 roku był poniżej norm, a w kolejnych latach utrzymywał się powyżej wartości dopuszczalnej. B(a)P w całym okresie utrzymywał się znacznie powyżej normy. W latach 2012-2014 w stężeniach B(a)P zarysowywał się trend malejący, ale w 2015 roku wartość ta znowu wzrosła do poziomu z roku 2011. stężenie [µg/m 3 ] 44 42 40 38 36 34 32 PM10 poziom dopuszczalny 42 41 39 36 36 2011 2012 2013 2014 2015 Wykres 4. Zmiany stężeń średniorocznych pyłu PM10 częstość przekroczeń 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 liczba dni z przekroczeniami poziom dopuszczalny 79 74 67 77 69 2011 2012 2013 2014 2015 Wykres 5. Liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego stężeń 24-godzinnych w pyle PM10 PM2,5 poziom dopuszczalny stężenie [µg/m 3 ] 40 35 30 25 20 15 10 5 0 34 30 29 29 21 2011 2012 2013 2014 2015 Wykres 6. Zmiany stężeń średniorocznych pyłu PM 2,5 stężenie [ng/m 3 ] 12 10 8 6 4 2 0 B(a)P poziom docelowy 10,6 8 8,7 8,1 6 2011 2012 2013 2014 2015 Wykres 7. Zmiany stężeń średniorocznych benzo(a)pirenu w pyle PM10 13

Stacja w Bochni na tle pozostałych stacji w strefie małopolskiej w 2015 roku dla wybranych zanieczyszczeń W 2015 roku w strefie małopolskiej stężenia średnioroczne pyłu PM10 zostały przekroczone na 5 stanowiskach (Kęty, Nowy Sącz, Tuchów, Skawina, Niepołomice). Stężenia dobowe PM10 przekroczyły poziom dopuszczalny więcej niż 35 razy w ciągu roku na 9 stanowiskach, w tej grupie znalazło się stanowisko w Bochni. Ponadto na wszystkich stanowiskach w strefie były przekroczone stężenia średnioroczne benzo(a)pirenu. PM10 poziom dopuszczalny Częstość przekroczeń PM10 * stacje mobilne stężenie [µg/m 3 ] 60 50 40 30 20 10 0 31 118 101 104 93 28 25 24 74 18 52 67 44 38 6 120 100 80 60 40 20 0 Częstość przekroczeń Wykres 8. Wartości stężeń średniorocznych oraz częstości przekroczeń normy dobowej pyłu zawieszonego PM10 na stanowiskach pomiarowych w strefie małopolskiej w 2015 roku B(a)P poziom docelowy * stacje mobilne stężenie [ng/m 3 ] 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 8,1 Wykres 9. Stężenia średnioroczne benzo(a)pirenu na stanowiskach pomiarowych w strefie małopolskiej w 2015 roku 14

1.3. Stężenia ozonu troposferycznego na obszarze województwa małopolskiego, w tym powiatu bocheńskiego Ozon to odmiana tlenu o cząsteczce trójatomowej. Jest to drażniący gaz o barwie bladoniebieskiej i charakterystycznej woni. Najwięcej tej substancji znajduje się w warstwie ozonosfery, która stanowi osłonę Ziemi przed promieniowaniem ultrafioletowym. Ozon obecny w warstwie atmosfery przy powierzchni, ma negatywny wpływ na zdrowie ludzkie i roślinność. Jest jednym ze składników smogu fotochemicznego powstającego głównie latem przy wysokich temperaturach i ciśnieniu w miastach o bardzo dużym ruchu samochodowym. Ozon w warstwie atmosfery przy powierzchni Ziemi to zanieczyszczenie wtórne - powstaje na skutek przemian fotochemicznych w powietrzu powodowanych między innymi przez tlenki azotu, węglowodory i tlenek węgla. Największe stężenia obserwuje się przy dużych aglomeracjach miejskich, a głównym powodem jego powstawania jest emisja spalin samochodowych. Emisja tlenków azotu i węglowodorów w spalinach samochodowych limitowana jest w ramach norm Euro, przy czym znaczące zmniejszenie emisji tych substancji wprowadziła, od 2014 roku, norma Euro VI. Zmniejszenie emisji tlenków azotu i węglowodorów można również uzyskać poprzez poprawne wyregulowanie silnika samochodu. Ozon może powodować chwilowe zaburzenia funkcji oddechowych, szybki i płytki oddech oraz bóle głowy, zwłaszcza przy większym obciążeniu wysiłkiem fizycznym. Wysokie stężenia ozonu mogą powodować podrażnienia górnego odcinka dróg oddechowych, kaszel i napady duszności. Możliwe są podrażnienia i swędzenie oczu, bóle klatki piersiowej, podrażnienia śluzówki, a także choroby dróg oddechowych (nosa, gardła i płuc). Dopuszczalne normy dotyczące ozonu (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r.): ze względu na ochronę zdrowia ludzi: 120 µg/m³ to poziom docelowy dla stężenia 8-godzinnego i może być przekraczany nie więcej niż 25 dni w ciągu roku 120 µg/m³ to poziom celu długoterminowego, termin osiągnięcia poziomu celu 2020 rok 180 µg/m³ to poziom informowania dla stężenia 1-godzinnego 240 µg/m³ to poziom alarmowy dla stężenia 1-godzinnego ze względu na ochronę roślin: 18 000 µg/m³*h to poziom docelowy, wyrażony jako AOT40, określany dla okresu wegetacyjnego (1V 31 VII), 6 000 µg/m³*h to poziom celu długoterminowego, wyrażony jako AOT40, określony dla okresu wegetacyjnego (1 V 31 VII) 15

Poniższe informacje zaczerpnięto z raportu: Wyniki modelowania stężeń ozonu troposferycznego na potrzeby rocznej oceny jakości powietrza, dla roku 2015 wykonanego przez Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych EKOMETRIA z siedzibą w Gdańsku, na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Rozkład stężeń ozonu, ze względu na ochronę zdrowia i ochronę roślin, w skali kraju i poszczególnych województw wyznaczono w oparciu o metodę łączenia wyników modelowania stężeń ozonu troposferycznego z wykorzystaniem modelu CAMx z wynikami pomiarów. Metoda łączenia wyników modelowania z pomiarami polegała na stworzeniu dwóch pól stężeń jedno pole uzyskano z danych pomiarowych, drugie pole obejmowało dane modelowe. Pola te połączono, a efektem tego działania było uzyskanie skorygowanej wersji wyników modelowych. Skorygowanie pola wyników modelowania odbyło się w oparciu o pomiary ozonu z 98 stacji dla roku 2015 oraz 74 dla okresu 2013-2015. W obliczeniach rozprzestrzeniania się ozonu wykorzystano bilanse emisji tlenku węgla, niemetanowych lotnych związków organicznych, tlenków azotu oraz tlenków siarki. 1.3.1. Omówienie wyników modelowania i pomiarów stężeń ozonu (metoda łączenia) na obszarze województwa małopolskiego Wartości dla jednego roku (2015) Uśrednione wartości dla 3 lat (2013-2015) Mapa 6. Liczba dni w ciągu roku, w których maksimum dobowe ze stężeń ozonu 8h średnich kroczących przekroczyło wartość 120 µg/m3 w województwie małopolskim Na większości obszaru województwa małopolskiego (mapa 6 lewy panel) w 2015 roku liczba dni, w których stężenie ozonu przekroczyło 120 µg/m 3 (poziom docelowy) była wyższa od dopuszczalnej częstości przekraczania poziomu docelowego w roku, wynoszącej 25. Jedynie w Krakowie oraz w powiatach wielickim, częściowo bocheńskim, tarnowskim, brzeskim, nowosądeckim, myślenickim a także w Tarnowie liczba dni, w których stężenie ozonu przekroczyło 120 µg/m 3 zawierała się w przedziale 11-25 dni. Na obszarze województwa małopolskiego w latach 2013-2015 (mapa 6 prawy panel) stwierdzono wystąpienia przekroczenia poziomu docelowego ozonu w zachodniej części 16

województwa w powiatach: oświęcimskim, wadowickim, suskim, nowotarskim i tatrzańskim. Jedynie w Tarnowie i częściowo powiecie tarnowskim oraz powiecie nowosądeckim stwierdzono najmniejszą liczbę dni (11-15) ze stężeniami powyżej wartości 120 µg/m 3, wyznaczonej dla okresu 2013-2015. Mapa 7. Stężenie ozonu - maksymalna średnia ośmiogodzinna oraz liczba dni w ciągu roku, w których 1 h stężenia ozonu przekroczyły wartość 180 µg/m3 w województwie małopolskim w 2015 roku Na całym obszarze województwa małopolskiego w 2015 roku został przekroczony poziom celu długoterminowego, a stężenia przekraczały 150 µg/m 3. Liczba dni w roku, w których stężenie ozonu przekroczyło poziom informowania wynoszący 180 µg/m 3, na terenie województwa wynosiła od 1 do 2. W województwie małopolskim w 2015 roku nie stwierdzono wystąpienia poziomu alarmowego ozonu (240 µg/m 3 ). Wartości dla jednego roku (2015) Uśrednione wartości dla 3 lat (2013-2015) Mapa 8. Wskaźnik AOT 40 w województwie małopolskim 17

W prawie całym województwie małopolskim w 2015 roku wystąpiło przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu, ze względu na ochronę roślin wartość wskaźnika AOT40 przekroczyła 6 000 µg/m 3 *h. Jedynie w Tarnowie wyznaczono wartość poniżej celu długoterminowego. Na omawianym obszarze wartość wskaźnika AOT40 uśredniona dla okresu 2013-2015 nie przekroczyła poziomu docelowego wynoszącego 18 000 µg/m 3 *h jedynie na niewielkim fragmencie powiatu suskiego wartość przekroczyła poziom docelowy. Przyczyną wystąpienia przekroczeń ozonu jest oddziaływanie naturalnych źródeł emisji lub zjawisk naturalnych nie związanych z działalnością człowieka. Z badań przeprowadzonych na terenie Polski w ramach państwowego monitoringu środowiska wynika, że ozon jest zanieczyszczeniem w strefie przyziemnej wykazującym tendencje do przekraczania poziomów dopuszczalnych na wielu obszarach kraju i Europy. Wysokie stężenia tej substancji pojawiają się w sprzyjających warunkach atmosferycznych tj. wysokiej temperatury i promieniowania słonecznego. 1.3.2. Omówienie wyników modelowania i pomiarów stężeń ozonu (metoda łączenia) na obszarze powiatu bocheńskiego W 2015 roku na większości obszaru powiatu bocheńskiego liczba dni, w których stężenie ozonu przekroczyło 120 µg/m 3 zawierała się w przedziale 16-25 poziom docelowy ozonu został dotrzymany. Dla okresu 2013-2015 na całym obszarze powiatu nie stwierdzono wystąpienia przekroczenia poziomu docelowego ozonu. Na całym obszarze powiatu w 2015 roku został przekroczony poziom celu długoterminowego (120 µg/m 3 ), a stężenia przekraczały 150 µg/m 3. Dla okresu 2013-2015 liczba dni w roku, w których stężenie ozonu przekroczyło poziom informowania (180 µg/m 3 ) wynosiła od 1 do 2. W 2015 roku nie stwierdzono wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego ozonu (240 µg/m 3 ). Na obszarze powiatu bocheńskiego w 2015 roku wystąpiło przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu określanego ze względu na ochronę roślin, dla okresu wegetacyjnego - wartość wskaźnika AOT40 przekroczyła 6 000 µg/m 3 *h. Wartość wskaźnika AOT40 uśredniona dla okresu 2013-2015 nie przekroczyła poziomu docelowego wynoszącego 18 000 µg/m 3 *h. Wyniki pomiarów i modelowania stężeń ozonu troposferycznego wykazały, że na terenie powiatu bocheńskiego liczba dni z przekroczeniem wartości docelowej nie przekroczyła 25 dni tj. dopuszczalnej ilości dni ze stężeniem 8-godzinnym kroczącym wyższym od 120 μg/m 3. Wyniki modelowania wykazały występowanie na terenie powiatu przekroczenia poziomu celu długoterminowego. 18

1.4. Chemizm opadów i depozycja zanieczyszczeń do podłoża Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża prowadzone są w ramach podsystemu PMŚ - monitoring jakości powietrza. Systematyczne badania składu fizykochemicznego opadów oraz równoległe obserwacje i pomiary parametrów meteorologicznych prowadzi Wrocławski Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego, na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Celem monitoringu jest określenie obciążenia obszarów leśnych, gleb i wód powierzchniowych substancjami deponowanymi z powietrza-związkami zakwaszającymi, biogennymi i metalami ciężkimi, będącego podstawą do analizy istniejącego stanu 3). W 2015 roku sieć pomiarowo-kontrolna w skali kraju składała się z 23 stacji monitoringowych i 162 posterunków opadowych, z czego na obszarze województwa małopolskiego zlokalizowano 2 stacje monitoringowe (Kasprowy Wierch i Nowy Sącz) oraz 10 posterunków. W 2015 roku na stacjach wykonano pomiary ph opadów, w celu oceny zakwaszenia wód opadowych. Na stacjach monitoringowych w województwie małopolskim wartości ph mieściły się w zakresie od 3,54-7,07. W przypadku 59% próbek opadów stwierdzono kwaśne deszcze (ph poniżej 5,6). Roczny sumaryczny ładunek jednostkowy badanych substancji zdeponowany na obszar województwa wyniósł 51,2 kg/ha i był wyższy niż średni dla całego obszaru Polski o 35,4%. W porównaniu z rokiem ubiegłym w województwie obserwowany był spadek rocznego obciążenia o 2,3%, przy niższej średniorocznej sumie opadów (o 233,5 mm). Największym ładunkiem substancji został obciążony powiat limanowski (55,3 kg/ha), zaś najmniejsze obciążenie powierzchniowe wystąpiło w powiecie dąbrowskim (38,2 kg/ha). Na obszar powiatu bocheńskiego wody opadowe w 2015 roku wniosły: 1044 ton siarczanów, 834 tony azotu ogólnego, 502 tony wapnia, 455 ton chlorków, 352 tony azotu amonowego, 215 ton sodu, 222 tony azotynów i azotanów, 187 ton potasu, 73 tony magnezu, 19,9 tony fosforu, 12,5 tony cynku, 2,1 tony miedzi, 1,19 tony wolnych jonów wodorowych, 0,58 tony ołowiu, 0,23 tony niklu, 0,045 tony chromu i 0,071 tony kadmu. Udział ładunków całkowitych zanieczyszczeń wniesionych w 2015 roku z opadami na obszar powiatu bocheńskiego w obciążeniu powierzchniowym województwa małopolskiego wynosił 4,3%, a dla poszczególnych badanych substancji, zawierał się w zakresie od 2,8% do 4,5% (ołów, azot ogólny). Wniesione wraz z opadami w 2015 roku ładunki całkowite poszczególnych zanieczyszczeń, w porównaniu do wielkości z roku 2014, były wyższe dla 5 substancji (sód 49,3%, chlorki 19,7%, azotyny+azotany 14,9%, wapń 11,5%, magnez 11,4%). Siarczany 3 Opracowano na podstawie: E.Liana, M.Popudejski, J.Bokszańska, E.Terlecka, W.Rawa, Wyniki badań monitoringowych w województwie małopolskim w 2015 roku, IMGW-PIB Wrocław 2016. 19

pozostawały na poziomie z 2014 roku. Dla pozostałych 11 substancji zanotowano spadki depozycji. Zmiany zawierały się w zakresie od 4,2% (nikiel) do 50,4% (chrom). Chrom; 50,4 Siarczany; 0,0 Nikiel; 4,2 Potas; 6,1 Azot amonowy; 7,2 Azot ogólny; 12,1 Kadm; 18,3 Fosfor ogólny; 18,4 Ołów; 20,2 Miedź; 24,9 Jon wodorowy; 25,7 Cynk; 30,7 Chlorki; 19,7 Azotyny+azotany; 14,9 Wapń; 11,5 Magnez; 11,4 Sód; 49,3 60 40 20 0 20 40 60 [%] Wykres 10. Zmiany wielkości ładunków całkowitych zanieczyszczeń wniesionych z opadami na obszar powiatu bocheńskiego w 2015 roku w odniesieniu do roku 2014 Roczny sumaryczny ładunek jednostkowy badanych substancji zdeponowany przez opad mokry na obszar powiatu bocheńskiego wyniósł 51,6 kg/ha i był wyższy w porównaniu z rokiem ubiegłym o 2%. W 2015 roku wskaźnik obciążenia powierzchni powiatu bocheńskiego był na poziomie średniej wojewódzkiej. Wyniki dla poszczególnych badanych substancji pokazują, że zdeponowane na obszarze powiatu ładunki oscylowały blisko średnich dla województwa. dąbrowski bocheński limanowski województwo małopolskie ładunki jednostkowe {kg/ha/rok] 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0,04 0,03 0,02 0,01 0,00 Siarczany Chlorki Azotyny+azotany Azot amonowy Azot ogólny Sód Potas Wapń Magnez Fosfor ogólny Cynk Miedź Jon wodorowy Ołów Kadm Nikiel Chrom Wykres 11. Depozycja opadów atmosferycznych w 2015 roku na obszar wybranych powiatów i województwa małopolskiego 20

Zanieczyszczenia wniesione z mokrym opadem atmosferycznym stanowią znaczące źródło zanieczyszczeń obszarowych oddziałujących na środowisko naturalne. Kwasotwórcze związki siarki i azotu, związki biogenne (azotu i fosforu) oraz metale ciężkie mają ujemny wpływ na stan środowiska. Natomiast występujące w opadach kationy zasadowe (potas, sód wapń, magnez) powodują neutralizację wód opadowych i mają korzystne oddziaływanie na środowisko. 2. MONITORING HAŁASU Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzi pomiary poziomów hałasu w środowisku emitowanego przez źródła komunikacyjne i przemysłowe. Zgodnie z programem PMŚ dla województwa małopolskiego na lata 2013-2015, w 2015 roku wykonano pomiary hałasu komunikacyjnego oraz przemysłowego. Pomiary hałasu prowadzono w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z 16 czerwca 2011 roku 4). Głównym założeniem pomiarów hałasu komunikacyjnego jest określenie warunków panujących w bezpośrednim sąsiedztwie tras komunikacyjnych i uzyskanie informacji o uciążliwości akustycznej w ich otoczeniu. Pomiary obejmowały drogi, kolej i lotnisko. W województwie małopolskim w 2015 roku pomiary hałasu drogowego przeprowadzono w 16 punktach pomiarowych. Pomiarami objęto 12 powiatów tj.: dąbrowski, krakowski, limanowski, myślenicki, nowosądecki, nowotarski, olkuski, suski, tarnowski, tatrzański, wadowicki, wielicki. W 13 punktach wyznaczono krótkookresowe wskaźniki hałasu (L AeqD i L AeqN ), mające zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska. W 3 punktach prowadzono badania poziomów długookresowych (LN i LDWN), mające zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony środowiska przed hałasem (w szczególności do sporządzania map akustycznych i programów ochrony środowiska przed hałasem). Długość pomiarów w danym obszarze wynosiła w zależności od możliwości 4-10 dób pomiarowych, uwzględniając w tym pomiary wykonane w porze wiosennej oraz jesiennej. Wartości wskaźników hałasu LDWN i LN ustalono zgodnie z wymogami rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 roku 5 ). Pomiary hałasu kolejowego w województwie przeprowadzono w 4 punktach, w tym 3 punkty pomiarowe były zaplanowane na rok 2015, a 1 pomiar hałasu na linii kolejowej nr 99 Szaflary - Biały Dunajec zaległy z 2014 r. Poziom hałasu lotniczego pochodzącego z Portu Lotniczego Kraków-Balice zbadano w 1 punkcie w rejonie zabudowy mieszkaniowej, położonej ok. 3 km od lotniska. 4 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. z 2011 r. Nr 140, poz.824). 5 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 roku w sprawie sposobu ustalenia wartości wskaźnika hałasu L DWN (Dz. U. 2010 Nr 215 poz. 1414) 21

Badania monitoringowe hałasu drogowego przeprowadzone w 2015 roku na terenie województwa małopolskiego wykazały przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu, określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku 6 ), w wielu badanych punktach zarówno w porze dnia jak i nocy. W pomiarach krótkookresowych tylko w trzech punktach (na 13 badanych) w porze dziennej i nocnej dotrzymane zostały poziomy dopuszczalne. W pomiarach długookresowych w dwóch punktach (na 3 badane) w porze dziennej i nocnej dotrzymane zostały poziomy dopuszczalne. W pomiarach hałasu kolejowego przekroczenia wartości dopuszczalnych, stwierdzono w jednym punkcie w porze dziennej i w dwóch punktach w porze nocnej. Hałas lotniczy przekroczył wartość dopuszczalną obowiązującą dla pory nocnej. Na terenie powiatu bocheńskiego w 2015 roku wyznaczono jeden punkt monitoringu hałasu komunikacyjnego. Punkt pomiarowy zlokalizowano w miejscowości Zielona, gm. Drwinia przy drodze wojewódzkiej nr 965. Wykonano pomiary określając poziomy krótkookresowe oraz natężenie ruchu drogowego. Badania wykonano w miesiącu maju. Długość odcinka pomiarowego wynosiła 3,1 km. Największe natężenie ruchu pojazdów lekkich i ciężkich odnotowano w porze dziennej. Uzyskane dla pory dziennej parametry ruchu to: 1112 pojazdów lekkich oraz 104 pojazdy ciężkie na godzinę. W porze nocnej liczba przejeżdżających pojazdów była znacznie mniejsza i wynosiła odpowiednio 97 i 8 pojazdów na godzinę. Wyniki pomiarów hałasu w punkcie w Zielonej wykazały przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu w porze nocnej, wynoszące 2 db. W ramach działalności kontrolnej WIOŚ w zakresie emisji hałasu do środowiska w 2015 roku wykonano 5 kontroli pozaplanowych problemowych interwencyjnych (na wniosek). Trzy z nich zostały przeprowadzone z pomiarami emisji hałasu przemysłowego. Wszystkie kontrole wykazały nieprawidłowości w tym zakresie. W 1 przypadku stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnej poziomu hałasu, określonej w decyzji Starosty Bocheńskiego. W pozostałych podmiotach stwierdzono naruszenia przepisów w zakresie ochrony środowiska. Podjęte działania pokontrolne obejmowały: zarządzenia pokontrolne (4) zobowiązujące podmioty do ograniczenia nadmiernej uciążliwości hałasowej w środowisku, wystąpienia do organów administracji rządowej i samorządowej (9 wystapień) oraz mandat karny (1). 6 Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. z 2014 r. poz.112). 22

Tab. 4. Wartości poziomów krótkookresowych hałasu komunikacyjnego w powiecie bocheńskim w 2015 roku Nazwa punktu pomiarowego Data pomiarów Równoważny poziom dźwięku A (LAeqD) Dopuszczalny poziom hałasu LAeqD Wielkość przekroczenia Równoważny poziom dźwięku A (LAeqN) Dopuszczalny poziom hałasu LAeqN Wielkość przekroczenia Zielona Gm. Drwinia DW 965 Bochnia - Zielona 11-12.05. 2015 r. Pora dzienna Pora nocna [db] 64,4 65-58 56 2 Objaśnienia: L AeqD równoważny poziom dźwięku A dla pory dnia (rozumianej jako przedział czasu od godz. 6 00-22 00 ); L AeqN - równoważny poziom dźwięku A dla pory nocy (rozumianej jako przedział czasu od godz. 22 00-6 00 ) 3. MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie prowadzi pomiary poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. W 2015 r. WIOŚ w Krakowie wykonał badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, na obszarze województwa małopolskiego, w 45 punktach pomiarowych zlokalizowanych w miejscach dostępnych dla ludności, po 15 dla trzech kategorii obszarów: centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys., pozostałe miasta oraz tereny wiejskie. Pomiary prowadzono zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku 7). Przekroczenia wartości dopuszczalnej określono według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku 8 ). Badania polegały na pomiarze natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziałach częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3 000 MHz. Próg czułości sondy pomiarowej wynosi 0,3 V/m. Celem pomiarów było określenie oddziaływania pól elektromagnetycznych w miejscach dostępnych dla ludności. 7 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. z 2007 Nr 221, poz.1645). 8 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzenia dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883) 23

Z przeprowadzonych w 2015 roku pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku wynika, że w żadnym punkcie na terenie województwa małopolskiego nie wystąpiły przekroczenia wartości dopuszczalnej (7 V/m). Badania wykazały, że dla poszczególnych kategorii obszaru, średnia wartość natężenia PEM wynosiła: - 0,468 V/m dla obszaru centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys., - 0,214 V/m dla obszaru pozostałe miasta, - 0,163 V/m dla obszaru tereny wiejskie. Na terenie powiatu bocheńskiego w 2015 roku pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych wykonano w 1 punkcie zlokalizowanym w Łapanowie (kategoria obszaru: tereny wiejskie). Średnia wartość natężenia PEM była poniżej 0,3 V/m, a tym samym nie przekraczała normy. 4. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW) z dnia 23 października 2000 roku 9 ), która jest podstawowym aktem prawnym dotyczącym ochrony wód w Unii Europejskiej, zmieniła podejście do systemu zarządzania wodami, w tym do badań i oceny ich jakości. Zgodnie z RDW podstawową jednostkę gospodarowania wodami stanowią tzw. jednolite części wód (jcw), które należy rozumieć jako oddzielne i znaczące elementy wód powierzchniowych takie jak: rzeka, jezioro, zbiornik, strumień, część strumienia, rzeki lub kanału, wody przejściowe lub pas wód przybrzeżnych. Wyróżnia się naturalne i silnie zmienione lub sztuczne jednolite części wód. Zarządzanie wodami musi uwzględniać uwarunkowania wynikające z dokonanego podziału na jednolite części wód. Stąd też monitoring wód, którego głównym celem jest dostarczenie informacji o stanie wód, niezbędnych do gospodarowania wodami, w tym do ich ochrony przed eutrofizacją i zanieczyszczeniami antropogenicznymi, jest realizowany w jednolitych częściach wód powierzchniowych. RDW zobowiązuje Polskę do osiągnięcia do 2015 roku dobrego stanu wód. Badania wód realizowane są w oparciu o wieloletnie programy monitoringu środowiska dla województwa małopolskiego (programy te są dostępne na stronie internetowej WIOŚ w Krakowie www.krakow.pios.gov.pl). Podstawą do prowadzenia badań w 2015 roku był program Państwowego Monitoringu 9 Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. 24

Środowiska województwa małopolskiego na lata 2013-2015 10. Zgodnie z programem, oceny jakości jednolitych części wód rzecznych w powiecie bocheńskim oparto na badaniach i pomiarach wykonywanych w ramach monitoringów: diagnostycznego i operacyjnego. Jednolite części wód występujące na obszarach chronionych (obszary ujęć wód pitnych, obszary wrażliwe na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniem pochodzącym ze źródeł komunalnych, obszary ochrony gatunków i siedlisk zależne od wód, w tym należące do sieci Natura 2000, obszary wód wykorzystywanych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych) badano także według odrębnych przepisów, w celu ustalenia stopnia spełniania dodatkowych wymagań dla tych obszarów. Warunki hydrometeorologiczne obszaru badań w 2015 roku Rok 2015 na obszarze całej Polski został sklasyfikowany jako ekstremalnie ciepły. Średnia roczna temperatura była o 2,5 o C wyższa od średniej rocznej z wielolecia 1971-2000. W klasyfikacji termicznej poszczególnych miesięcy w roku, zdecydowaną większość stanowiły miesiące sklasyfikowane jako ciepłe, bardzo ciepłe i anomalnie ciepłe. Miesiącem ekstremalnie ciepłym był sierpień, w którym średnie miesięczne temperatury były wyższe o 3-5 o C od średniej miesięcznej dla sierpnia z wielolecia 1971-2000. Dla przykładu w dniu 31.08.2015 r. odnotowano w Tarnowie maksymalną temperaturę w ciągu całego 2015r., wynoszącą 37,7 o C. W ciągu roku ilość dni gorących, z temperaturami powyżej 30 o C, wynosiła 47, z czego 21,2% (10 dni), to dni z falami upałów, w których temperatura przekraczała 35 o C. Klasyfikację termiczną poszczególnych miesięcy i roku 2015 dla wybranych stacji referencyjnych przedstawiono poniżej. Miesiąc Kraków Kielce Rzeszów I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok chłodny normalny lekko ciepły ciepły bardzo ciepły anomalnie ciepły ekstremalnie ciepły Tab. 5. Termiczna klasyfikacja miesięcy i roku 2015 wg skali H. Lorenz Źródło: Biuletyn Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej 2015 10 Program Państwowego Monitoringu Środowiska województwa małopolskiego na lata 2013-2015 w województwie małopolskim, Kraków 2012 25

Pod względem ilości opadów rok sklasyfikowano jako suchy. W poszczególnych meteorologicznych porach roku, rozkład sum opadów atmosferycznych w roku 2015 przedstawiał się następująco: zima (XII 2014 - II 2015) 108% normy normalna, wiosna (III V) 95% normy normalna, lato (VI-VIII) 55% normy bardzo suche, jesień (IX-XI) 104% normy normalna. W skali kraju klasyfikacja miesięcy roku hydrologicznego 2015 była następująca: bardzo wilgotny styczeń, wilgotny marzec, normalny grudzień (2014), maj, wrzesień, suchy lipiec, październik, bardzo suchy kwiecień, czerwiec, skrajnie suchy listopad (2014), luty, sierpień Na terenie powiatu średnioroczne sumy opadów, w odniesieniu do okresu wielolecia 1971-2000, były na poziomie 80-90%. Według danych dla stacji meteorologicznej Tarnów roczna suma opadów wyniosła 617,2 mm, przy czym we wrześniu, który był miesiącem najbardziej deszczowym, suma opadów wyniosła 150,2 mm. Najwyższe sumy opadów były na poziomie 140-180% średniomiesięcznych opadów z wielolecia dla września. Najbardziej suchym miesiącem był sierpień, w którym miesięczna suma opadów była na poziomie 10-30% w stosunku do wielolecia. W całym roku odnotowano 157 dni deszczowych, przy czym tylko 10,2% stanowiły dni z opadem powyżej 10 mm, natomiast 37,6% - dni z opadem 1-5 mm. Klasyfikację opadową miesięcy i roku 2015 przedstawiono poniżej. Miesiąc Kraków Kielce Rzeszów I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok Tab. 6. Klasyfikacja opadowa miesięcy i roku 2015 wg skali Z. Kaczorowskiej Źródło: Biuletyn Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej 2015 wilgotny i bardzo wilgotny skrajnie wilgotny normalny suchy bardzo suchy skrajnie suchy Wskutek panujących warunków atmosferycznych od maja 2015r. obserwowano obniżanie się zwierciadła wód podziemnych oraz spadek wydajności źródeł. W sierpniu na 26

terenie województwa małopolskiego odnotowano spadki poniżej granicy stanu niskiego ostrzegawczego (SNO). W przypadku wód powierzchniowych w obydwu półroczach panowały zupełnie odmienne warunki. W pierwszej połowie roku stany wód w dorzeczu Wisły układały się przeważnie w strefie stanów średnich, a okresowo notowano wzrosty stanów. Od czerwca następował systematyczny spadek stanów, do stanów poniżej strefy stanów niskich. Sieć monitoringu wód W roku 2015 badania wód powierzchniowych dla powiatu bocheńskiego przeprowadzono w 10 punktach pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych w 8 jednolitych częściach wód powierzchniowych, na 9 rzekach: Wisła, Drwinka, Raba, Stradomka, Tarnawka, Przeginia, Potok Trzciański, Gróbka, Uszwica. Oceniane jednolite części wód mają status wód naturalnych (1 jcw) oraz wód silnie zmienionych (7 jcw). Wykonawcą badań było Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie. 27

Mapa 9. Sieć monitoringu wód powierzchniowych, w oparciu o którą przeprowadzono klasyfikację jakości wód powierzchniowych w 2015 roku w powiecie bocheńskim 28

Tab. 7. Charakterystyka sieci monitoringu wód powierzchniowych, w oparciu o którą prowadzono badania jakości wód dla powiatu bocheńskiego w 2015 roku Nazwa jcw Kod jcw Nazwa rzeki Nazwa punktu pomiarowego Kod punktu km biegu rzeki Typ abiotyczny wód 1) Silnie zmieniona lub sztuczna jcw (T/N) Rodzaj Monitoringu 2) prowadzonego w latach 2013-2015 Czy jcw występuje na obszarze chronionym? Dorzecze: Górna Wisła kod: 2000 Zlewnia: Wisła od Przemszy do Dunajca; kod: 213 Wisła od Podłężanki do Raby Drwinka z dopływami PLRW200019213799 Wisła PLRW20002621379899 Drwinka Stanowisko PZW PL01S1501_1796 134,1 19 T Świniary PL01S1501_1797 2,6 26 N MORWS MORWSna MOEU MORW MORWna MOEU Drwinia PL01S1501_3407 4,9 26 N MDRWna Tak Tak Tak Raba od Zb. Dobczyce do ujścia PLRW20001921389999 Raba Uście Solne PL01S1501_1809 2,6 20 T MDRWS MORWS MOEURWS Tak Stradomka od Tarnawki do ujścia PLRW2000142138899 Stradomka Stradomka PL01S1501_1805 1,5 14 T MORWS MOEURWS MOPI Tak Tarnawka PLRW2000122138849 Tarnawka Boczów II PL01S1501_1804 0,8 12 T MORWS MORWSna MOEU Przeginia Rdzawa PL01S1501_3259 3,9 12 T MOPI Tak Tak Potok Trzciański Gróbka do Potoku Okulickiego PLRW2000122138869 Potok Trzciański Łąkta Górna PL01S1501_1806 7,9 12 T PLRW200016213944 Gróbka Okulice PL01S1501_1810 11,8 16 T MORWS MOEU MOPI MORWS MOEU Tak Tak Uszwica do Niedźwiedzia PLRW2000122139669 Uszwica Maszkienice Dół PL01S1501_1813 25,6 12 T MORWS MOEU Tak Objaśnienia: 1) Typ abiotyczny wód 12-potok fliszowy, 14-mała rzeka fliszowa, 16-potok nizinny lessowo-gliniasty, 19-rzeka nizinna piaszczysto- gliniasta, 20-rzeka nizinna żwirowa, 26-ciek w dolinie wielkiej rzeki nizinnej 2) MO monitoring operacyjny, MOEU monitoring operacyjny jakości wód narażonych na eutrofizację ze źródeł komunalnych, MOPI monitoring operacyjny jakości wód, które są wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia, MOna monitoring operacyjny na obszarach chronionych zależnych od wód, w tym na terenach ochrony siedlisk lub gatunków (Natura 2000), MD monitoring diagnostyczny, MDna monitoring diagnostyczny do oceny spełniania wymogów w obszarach Natura 2000 Kody programów monitoringu w odniesieniu do kategorii wód, w której są prowadzone: RW program monitoringu realizowany na JCW rzecznej naturalnej RWS program monitoringu realizowany na JCW rzecznej sztucznej bądź silnie zmienionej 29

4.1. Ocena jakości wód w 2015 roku Ocenę jakości wód przeprowadzono według: rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 258, poz. 1549) rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz.1728) rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. 2014 poz.1482) zasad klasyfikacji stanu wód przyjętych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (pismo GIOŚ z dnia 29.04.2014 r.) Zgodnie z metodyką oceny stanu jednolitych części wód, w zestawie danych do oceny, oprócz wyników z danego roku badawczego, uwzględnia się także wyniki z lat wcześniejszych, przy czym wyniki uzyskane w danym roku badawczym obowiązują do czasu uzyskania wyników nowych, bardziej aktualnych. Taki sposób oceny, poprzez dziedziczenie wyników oceny, polega na przeniesieniu wyników elementów biologicznych, fizykochemicznych, hydromorfologicznych oraz chemicznych na kolejny rok w przypadku, gdy nie były one objęte monitoringiem w analizowanym okresie. W przypadku elementów biologicznych dziedziczenie oceny odbywa się na poziomie pojedynczego elementu, przy czym wyniki oceny dla ichtiofauny można dziedziczyć maksymalnie przez 6 lat, zaś wyniki dla pozostałych elementów biologicznych nie mogą być starsze niż 3 lata. Ocena elementów hydromorfologicznych musi być z roku, z którego pochodzą najnowsze dane biologiczne. Dla potrzeb klasyfikacji elementów fizykochemicznych wykorzystuje się najbardziej aktualne wyniki, przy czym nie mogą być one jednak starsze niż 3 lata. Do oceny danej jednolitej części wód wykorzystuje się wartości wskaźników uzyskane na stanowisku reprezentatywnym. W przypadku wskaźników chemicznych ocena może być dziedziczona w całości lub w przypadku uzyskania nowszych danych, ocenę koryguje się w oparciu o aktualne wskaźniki. Zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną celem środowiskowym dla obszarów chronionych jest osiągnięcie do roku 2015 dobrego stanu/potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód oraz zgodności ze wszystkimi normami dla tych obszarów. Ponieważ jest to warunek łączny, ocena stanu wód w obszarach chronionych jest wynikową klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego, stanu chemicznego i oceny spełniania wymagań dodatkowych. 30

Dla jednolitych części wód w powiecie bocheńskim ocenę wykonano w zakresie stanu/potencjału ekologicznego, stanu chemicznego spełniania wymagań dla obszarów chronionych oraz stanu wód. Stan/potencjał ekologiczny jest wynikiem klasyfikacji elementów biologicznych oraz wspierających je elementów hydromorfologicznych i fizykochemicznych łącznie z zanieczyszczeniami syntetycznymi (np. fenole lotne, cyjanki) i niesyntetycznymi (metale np. bar, bor, cynk, glin). Zgodnie z aktualnie przyjętą przez GIOŚ zasadą dotyczącą wykonania klasyfikacji wód, ocenę stanu jednolitych części wód powiatu bocheńskiego w 2015 roku wykonano na podstawie badań prowadzonych w latach 2013-2015 z uwzględnieniem mechanizmu dziedziczenia wyników. W trzyletnim okresie badawczym (2013-2015) w powiecie bocheńskim badaniami objęto 8 jednolitych części wód, tj.: Wisła od Podłężanki do Raby, Drwinka z dopływami, Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Stradomka od Tarnawki do ujścia, Tarnawka, Potok Trzciański, Gróbka do Potoku Okulickiego, Uszwica do Niedźwiedzia. Klasyfikacja w zakresie elementów biologicznych od roku 2012 obejmuje badania fitoplanktonu, fitobentosu, makrofitów, makrobezkręgowców bentosowych oraz ichtiofaunę. Dla wszystkich tych elementów ustalono standardy ekologiczne, a wartości dopuszczalne indeksów określono dla poszczególnych typów abiotycznych wód, w podziale na 5 klas jakości. Wskaźnik ichtiofauna stosuje się tylko do oceny jednolitych części wód, nie jest on uwzględniany przy ocenie punktów pomiarowo-kontrolnych. Wskaźnik ichtiofauna w powiecie bocheńskim, w latach 2012-2015 był badany w dwóch jcw: Tarnawka i Raba od Zb. Dobczyce do ujścia. Klasyfikacja jakości wód w zakresie elementów biologicznych w tym okresie wykazała: I klasę jakości wód w jcw Drwinka z dopływami, II klasę jakości wód w jcw Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Potok Trzciański, Gróbka do Potoku Okulickiego, III klasę jakości wód w jcw Stradomka od Tarnawki do ujścia, Tarnawka, Uszwica do Niedźwiedzia, IV klasę jakości wód w jcw Wisła od Podłężanki do Raby. Klasyfikacja jakości wód w zakresie elementów biologicznych w punktach pomiarowo - kontrolnych w tym okresie wykazała: I klasę jakości wód w ppk Drwinka Świniary, Przeginia Rdzawa, II klasę jakości wód w ppk Drwinka Drwinia, Raba Uście Solne, Tarnawka Boczów II, Potok Trzciański Łąkta Górna, Gróbka Okulice, III klasę jakości wód w ppk Stradomka Stradomka, Uszwica Maszkienice Dół, IV klasę jakości wód w ppk Wisła Stanowisko PZW. 31

Elementy hydromorfologiczne odpowiadały II klasie jakości wód we wszystkich przebadanych jcw powiatu bocheńskiego poza jcw Drwinka z dopływami, w której elementy te odpowiadały I klasie jakości wód. W zakresie badanych elementów fizykochemicznych w czterech jcw tj.: Stradomka od Tarnawki do ujścia, Tarnawka, Potok Trzciański, Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, spełnione były wymagania określone dla stanu bardzo dobrego (I klasa). Wody jcw: Drwinka z dopływami, Gróbka do Potoku Okulickiego oraz Uszwica do Niedźwiedzia spełniały wymagania określone dla stanu dobrego (II klasa). Wody jcw Wisła od Podłężanki do Raby nie spełniały wymagań określonych dla poziomu dobrego elementów fizykochemicznych (PPD). Dla grupy specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych ustalono jeden zakres wartości dopuszczalnych dla stanu bardzo dobrego i dobrego, wprowadzając zróżnicowane definicje tych stanów: stan bardzo dobry oznacza stan, w którym stężenia zanieczyszczeń syntetycznych są bliskie zeru lub poniżej granicy wykrywalności, natomiast stężenia zanieczyszczeń niesyntetycznych odpowiadają warunkom niezakłóconym. Jednolite części wód, które osiągnęły stan bardzo dobry to Tarnawka i Potok Trzciański, stan dobry - stężenia zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych nie przekraczają poziomów ustalonych dla nich w rozporządzeniu. Stan ten osiągnęły jcw Wisła od Podłężanki do Raby, Drwinka z dopływami, Stradomka od Tarnawki do ujścia, Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Gróbka do Potoku Okulickiego, Uszwica do Niedźwiedzia, w których stwierdzono podwyższone wartości aldehydu mrówkowego, boru, fenoli lotnych oraz indeksu oleju mineralnego. Wartości te nie przekroczyły poziomów odpowiadających II klasie. W rezultacie, interpretacja wyników badań wskaźników jakości wód wchodzących w skład elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych wykazała, że: stan ekologiczny dobry osiągnęły wody jcw Drwinka z dopływami, potencjał ekologiczny dobry osiągnęły wody jcw tj.: Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Potok Trzciański, Gróbka do Potoku Okulickiego, potencjał ekologiczny umiarkowany występował w jcw tj.: Stradomka od Tarnawki do ujścia, Tarnawka, Uszwica do Niedźwiedzia, potencjał ekologiczny słaby występował w jcw: Wisła od Podłężanki do Raby. Ocena stanu chemicznego wód Stan chemiczny wód powierzchniowych określają stężenia substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających stanowiących zagrożenie dla środowiska wodnego (grupa wskaźników chemicznych charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego). 32

Normy środowiskowe tych zanieczyszczeń dla poszczególnych kategorii wód (rzek, jezior, wód przejściowych i przybrzeżnych) zostały określone dla stężeń średniorocznych i maksymalnych. Dopuszczalny poziom stężeń średniorocznych chroni wody przed zanieczyszczeniami długotrwałymi, natomiast stężeń maksymalnych - krótkotrwałymi. Metodyka oceny stanu chemicznego wymaga, aby dla wszystkich substancji spełnione były równocześnie dwa warunki, a co za tym idzie o dobrym stanie chemicznym możemy mówić wyłącznie wtedy, kiedy stwierdzane stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają stężeń średniorocznych określanych przez średnią arytmetyczną oraz stężeń maksymalnych wyrażanych jako 90-percentyl obliczany z uzyskanych wyników. Jednolita część wód osiąga dobry stan chemiczny jeżeli stężenia średnioroczne i maksymalne nie są przekraczane w żadnym z punktów pomiarowych. Wymogi te dotyczą zarówno jednolitych części wód w obszarach chronionych jak i poza nimi. W 2015 roku stan chemiczny wód oceniano w 9 punktach pomiarowo-kontrolnych. W 2 przypadkach tj. w punktach pomiarowo-kontrolnych: Wisła Stanowisko PZW oraz Potok Trzciański Łąkta Górna ocena stanu chemicznego została wykonana na podstawie wyników z 2015 r.. W pozostałych punktach pomiarowo-kontrolnych ocena stanu chemicznego została wykonana na podstawie wyników z lat 2013-2014 zgodnie z przeprowadzoną weryfikacją ocen (dziedziczeniem wyników oceny). W punkcie pomiarowo-kontrolnym Drwinka Drwinia elementy chemiczne wykazały stan poniżej dobrego-przekroczone stężenia średnioroczne (ze względu na przekroczenia wskaźnika kadm). We wszystkich pozostałych przebadanych punktach tj.: Wisła Stanowisko PZW, Drwinka - Świniary, Raba Uście Solne, Stradomka Stradomka, Tarnawka Boczów II, Potok Trzciański Łąkta Górna, Gróbka - Okulice, Uszwica - Maszkienice Dół elementy chemiczne wykazały stan dobry. W wyniku przeprowadzonej w okresie 2013-2015 klasyfikacji jednolitych części wód dla powiatu bocheńskiego stwierdzono, że: w trzech jednolitych częściach wód tj.: Potok Trzciański, Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Gróbka do Potoku Okulickiego, stan wód był dobry, w pozostałych jednolitych częściach wód tj.: Wisła od Podłężanki do Raby, Drwinka z dopływami, Stradomka od Tarnawki do ujścia, Tarnawka, Uszwica do Niedźwiedzia stan wód był zły. 33

Tab.8. Ocena jakości wód w punktach pomiarowo-kontrolnych w powiecie bocheńskim w 2015 roku, (bez uwzględnienia wymagań dla obszarów chronionych) Nazwa jcw Kod jcw Kod punktu pomiarowokontrolnego Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Klasa elementów biologicznych Klasa elementów hydromorfologiczn ych Klasa elementów fizykochemicznych Klasyfikacja substancji szczególnie szkodliwych STAN/ POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY STAN WÓD Wisła od Podłężanki Wisła PLRW200019213799 PL01S1501_1796 do Raby Stanowisko PZW IV II PPD II SŁABY DOBRY ZŁY Drwinka - Drwinka z PL01S1501_1797 I* I* II* II* DOBRY DOBRY* DOBRY PLRW20002621379899 Świniary dopływami PL01S1501_3407 Drwinka - Drwinia II I II II* DOBRY PSD_sr* ZŁY Raba od Zb. Dobczyce do ujścia PLRW20001921389999 PL01S1501_1809 Raba Uście Solne II* II* I II* DOBRY DOBRY* DOBRY Stradomka od Stradomka - PLRW2000142138899 PL01S1501_1805 Tarnawki do ujścia Stradomka III* II* I II UMIARKOWANY DOBRY* ZŁY Tarnawka PL01S1501_1804 Tarnawka PLRW2000122138849 Boczów II II II I I* DOBRY DOBRY* DOBRY PL01S1501_3259 Przeginia - Rdzawa I* II* I I DOBRY Potok Trzciański PLRW2000122138869 PL01S1501_1806 Potok Trzciański Łąkta Górna II II I I DOBRY DOBRY DOBRY Gróbka do Potoku Okulickiego PLRW200016213944 PL01S1501_1810 Gróbka - Górka II II II II DOBRY DOBRY* DOBRY Uszwica do Uszwica PLRW2000122139669 PL01S1501_1813 Niedźwiedzia Maszkienice Dół III II PPD II UMIARKOWANY DOBRY* ZŁY Objaśnienia: * dziedziczone wyniki oceny PSD_sr poniżej stanu dobrego-przekroczone stężenia średnioroczne potencjał maksymalny potencjał dobry potencjał umiarkowany potencjał słaby potencjał zły Potencjał ekologiczny (jcw silnie zmienione) MAKSYMALNY DOBRY UMIARKOWANY SŁABY ZŁY 34

Tab.9. Ocena jakości wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych w powiecie bocheńskim w 2015 roku (bez uwzględnienia wymagań dla obszarów chronionych) Nazwa jcw Kod jcw Kod punktu pomiarowokontrolnego Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Klasa elementów biologicznych Klasa elementów hydromorfologiczny ch Klasa elementów fizykochemicznych Klasyfikacja substancji szczególnie szkodliwych STAN/ POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY STAN WÓD Wisła od Podłężanki do Raby PLRW200019213799 Drwinka z dopływami PLRW20002621379899 Raba od Zb. Dobczyce do ujścia Stradomka od Tarnawki do ujścia PL01S1501_1796 PL01S1501_1797 Wisła Stanowisko PZW Drwinka - Świniary IV II PPD II SŁABY DOBRY ZŁY I* I* II* II* DOBRY DOBRY* ZŁY PLRW20001921389999 PL01S1501_1809 Raba Uście Solne II* II* I II* DOBRY DOBRY* DOBRY PLRW2000142138899 PL01S1501_1805 Tarnawka PLRW2000122138849 PL01S1501_1804 Potok Trzciański PLRW2000122138869 PL01S1501_1806 Stradomka - Stradomka Tarnawka Boczów II Potok Trzciański Łąkta Górna III* II* I I UMIARKOWANY DOBRY* ZŁY III II I I* UMIARKOWANY DOBRY* ZŁY II II I I DOBRY DOBRY DOBRY Gróbka do Potoku Okulickiego PLRW200016213944 PL01S1501_1810 Gróbka - Górka II II II II DOBRY DOBRY* DOBRY Uszwica do Uszwica PLRW2000122139669 PL01S1501_1813 Niedźwiedzia Maszkienice Dół III II II II UMIARKOWANY DOBRY* ZŁY Objaśnienia: * dziedziczone wyniki oceny Potencjał ekologiczny (jcw silnie zmienione) potencjał maksymalny MAKSYMALNY potencjał dobry DOBRY potencjał umiarkowany UMIARKOWANY potencjał słaby SŁABY potencjał zły ZŁY 35

Mapa 10. Ocena stanu chemicznego wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych w powiecie bocheńskim w 2015 roku 36

Mapa 11. Ocena stanu/potencjału ekologicznego wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych w powiecie bocheńskim w 2015 roku 37

Mapa 12. Ocena stanu wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych w powiecie bocheńskim w 2015 roku 38

4.2. Ocena spełniania wymagań określonych dla wód w obszarach chronionych Jakość wód według wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia W roku 2015 badania jakości wód ujmowanych dla celów zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia prowadzono w obszarze powiatu bocheńskiego w zlewni Raby w punkcie Raba Dobczyce i zlewni rzeki Stradomka w punktach pomiarowo-kontrolnych Stradomka Stradomka, Przeginia Rdzawa oraz Potok Trzciański Łąkta Górna. Ocena jakości wód wykazała, że w punkcie Raba Dobczyce, wody odpowiadały kategorii fizykochemicznej A2 oraz kategorii bakteriologicznej A2. W punktach Stradomka Stradomka i Przeginia Rdzawa wody odpowiadały kategorii fizykochemicznej A2, natomiast według wskaźników bakteriologicznych odpowiadały kategorii A3 (wody te wymagają wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego). W punkcie Potok Trzciański Łąkta Górna, wody odpowiadały kategorii fizykochemicznej A1 oraz kategorii bakteriologicznej A3 (tj. woda wymagająca wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego). W monitorowanych jcw na terenie powiatu bocheńskiego tj.: Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Stradomka od Tarnawki do ujścia, Tarnawka, Potok Trzciański spełnione były wymagania dla obszarów chronionych będących jednolitymi częściami wód przeznaczonymi do poboru wody na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. 39

Tab. 10. Ocena wód wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia w powiecie bocheńskim w 2015 roku Nazwa jcw Rzeka Nazwa km Kategoria jakości wód Kategoria wód według wskaźników Punkt pomiarowokontrolny Fizykochemicznych Bakteriologicznych Ocena spełnienia wymagań dla obszarów chronionych Raba od Zb. Dobczyce do ujścia Raba Dobczyce 59,8 A2* A2 barwa, nasycenie tlenem A2 - ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli typu kałowego, paciorkowce kałowe Tak Stradomka od Tarnawki do ujścia Stradomka Stradomka 1,5 A3* A2 indeks fenolowy A3 - ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli typu kałowego Tak Tarnawka Przeginia Rdzawa 3,9 A3 A2 BZT 5 A3 - ogólna liczba bakterii coli Tak Potok Trzciański Potok Trzciański Łąkta Górna 7,9 A3 A1 A3 - ogólna liczba bakterii coli Tak * Notowano podwyższone stężenia manganu, takie zjawisko jest naturalne na tym terenie Jakość wód narażonych na eutrofizację ze źródeł komunalnych Ochrona wód przed eutrofizacją ma na celu zapobieżenie, zmniejszenie lub eliminację negatywnych następstw działań człowieka na faunę i florę, ziemię, wodę, powietrze, klimat oraz krajobraz, a także na zdrowie i jakość życia ludności. Ocena eutrofizacji zawiera się w ocenie stanu ekologicznego wód, ponieważ zwiększona dostawa związków biogennych i wzrost ich stężenia w wodach wywiera wpływ na stan elementów biologicznych i fizykochemicznych, co może skutkować nieosiągnięciem dobrego stanu ekologicznego wód. Przyczyną eutrofizacji jest dopływ do wód związków biogennych: - ze źródeł rolniczych (spływy powierzchniowe, nawożenie), - ze źródeł komunalnych (zrzuty ścieków komunalnych). 40

W całym dorzeczu Górnej Wisły nie stwierdzono zagrożenia eutrofizacją ze źródeł rolniczych, natomiast wszystkie jednolite części wód uznane są za zagrożone eutrofizacją ze źródeł komunalnych. Rozporządzenie w sprawie klasyfikacji wód wprowadza do systemu ocen metodykę oceny stopnia zagrożenia wód eutrofizacją ze źródeł komunalnych. Zakres wskaźników przyjętych do oceny obejmuje: - elementy biologiczne (fitoplankton lub fitobentos), - elementy fizykochemiczne (tlen rozpuszczony, BZT5, ogólny węgiel organiczny, azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosfor ogólny). Jako wartości graniczne przyjęto granicę między stanem dobrym a umiarkowanym, a podstawą klasyfikacji są stężenia średnioroczne. Eutrofizację stwierdzono w trzech jednolitych częściach wód powiatu bocheńskiego: Wisła od Podłężanki do Raby w punkcie Wisła Stanowisko PZW, Stradomka od Tarnawki do ujścia w punkcie Stradomka Stradomka oraz Uszwica do Niedźwiedzia w punkcie Uszwica Maszkienice Dół. Ocena stanu wód W 2015 roku w powiecie bocheńskim stan wód oceniono w 9 punktach pomiarowokontrolnych tj.: Wisła Stanowisko PZW, Drwinka Świniary, Drwinka Drwinia, Raba Uście Solne, Stradomka Stradomka, Tarnawka Boczów II, Potok Trzciański Łąkta Górna, Gróbka Okulice, Uszwica Maszkienice Dół. W czterech punktach pomiarowo-kontrolnych tj.: Wisła Stanowisko PZW, Drwinka Drwinia, Stradomka Stradomka, Uszwica Maszkienice Dół, stan wód nie spełniał wymagań. 41

Tab. 11. Ocena stanu wód w punktach pomiarowo-kontrolnych monitoringu obszarów chronionych powiatu bocheńskiego w 2015 roku Ocena spełniania wymagań dla obszaru chronionego Nazwa jcw klasyfikowanej Kod jcw klasyfikowanej Kod punktu pomiarowokontrolnego Nazwa punktu pomiarowokontrolnego STAN/ POTENCJAŁ EKOLOGICZNY W PPK MONITORINGU OBSZARÓW CHRONIONYCH STAN CHEMICZNY W PPK MONITORINGU OBSZARÓW CHRONIONYCH przeznaczone do poboru wody na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia siedlisk lub gatunków dla których stan wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie wrażliwe na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych STAN WÓD W PPK MONITORINGU OBSZARÓW CHRONIONYCH Wisła od Podłężanki do Raby Drwinka z dopływami Raba od Zb. Dobczyce do ujścia Stradomka od Tarnawki do ujścia Tarnawka PLRW200019213799 PLRW20002621379899 PLRW20001921389999 PLRW2000142138899 PLRW2000122138849 PL01S1501_1796 PL01S1501_1797 PL01S1501_3407 PL01S1501_1809 PL01S1501_1805 PL01S1501_1804 PL01S1501_3259 Potok Trzciański PLRW2000122138869 PL01S1501_1806 Gróbka do Potoku Okulickiego Wisła Stanowisko PZW Drwinka - Świniary Drwinka - Drwinia Raba Uście Solne Stradomka - Stradomka Tarnawka Boczów II Przeginia - Rdzawa Potok Trzciański Łąkta Górna SŁABY DOBRY T N ZŁY DOBRY DOBRY* T DOBRY DOBRY PSD_śr* T T ZŁY DOBRY T DOBRY UMIARKOWANY DOBRY* T N ZŁY DOBRY DOBRY* T T DOBRY DOBRY DOBRY** T DOBRY DOBRY T T DOBRY PLRW200016213944 PL01S1501_1810 Gróbka - Górka DOBRY DOBRY* T DOBRY Uszwica do Niedźwiedzia PLRW2000122139669 PL01S1501_1813 Objaśnienia: * dziedziczone wyniki oceny ** wymagania inne niż osiągnięcie dobrego stanu chemicznego Uszwica Maszkienice Dół UMIARKOWANY DOBRY* N ZŁY Ocena spełnienia wymagań dla obszarów chronionych przeznaczonych do poboru na zaopatrzenie w wodę do spożycia T spełnione wymogi N niespełnione wymogi 42

Podsumowanie 1. W ocenie jakości powietrza w 2015 roku strefa małopolska, do której należy powiat bocheński, została zakwalifikowana do klasy C/D2, ze względu na przekroczenie w stężeniach dobowych pyłu zawieszonego PM10 dopuszczalnej częstości przekroczeń, ponadnormatywne stężenia PM2,5, benzo(a)pirenu w pyle PM10 oraz ozonu (dla poziomu celu długoterminowego). Zakwalifikowanie do klasy C wymaga podejmowania szczególnych działań (planów i programów naprawczych). Zakwalifikowanie do klasy D2, ze względu stężenie ozonu powyżej poziomu celu długoterminowego, wymaga działań dążących do osiągnięcia tego poziomu do 2020 roku. 2. W 2015 roku wskaźnik obciążenia powierzchni powiatu bocheńskiego zanieczyszczeniami wniesionymi z mokrym opadem atmosferycznym utrzymywał się na poziomie średnim dla województwa małopolskiego. 3. Pomiary poziomu hałasu drogowego w 2015 roku przeprowadzone w punkcie pomiarowym Zielona (gm. Drwinia), przy drodze wojewódzkiej, wykazały przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu w porze nocnej(o 2 db). 4. Pomiary pól elektromagnetycznych w 2015 roku wykonano w punkcie pomiarowym - Łapanów (kategoria obszaru: tereny wiejskie). Średnia wartość natężenia PEM była poniżej 0,3 V/m, a tym samym nie przekraczała normy. 5. Ocena jakości wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych w powiecie bocheńskim w okresie 2013-2015 wykazała, że: w trzech jednolitych częściach wód tj.: Potok Trzciański, Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Gróbka do Potoku Okulickiego - stan wód był dobry, w pięciu pozostałych jednolitych częściach wód tj.: Wisła od Podłężanki do Raby, Drwinka z dopływami, Stradomka od Tarnawki do ujścia, Tarnawka, Uszwica do Niedźwiedzia - stan wód był zły. 6. W monitorowanych jcw na terenie powiatu bocheńskiego tj.: Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Stradomka od Tarnawki do ujścia, Tarnawka, Potok Trzciański spełnione były wymagania dla obszarów chronionych będących jednolitymi częściami wód przeznaczonymi do poboru wody na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. 7. Eutrofizację stwierdzono w trzech jednolitych częściach wód powiatu bocheńskiego: Wisła od Podłężanki do Raby w punkcie Wisła Stanowisko PZW, Stradomka od Tarnawki do ujścia w punkcie Stradomka Stradomka oraz Uszwica do Niedźwiedzia w punkcie Uszwica Maszkienice Dół. 8. W 2015 roku w powiecie bocheńskim nie prowadzono badań osadów dennych rzek. 9. W 2015 roku w powiecie bocheńskim nie prowadzono badań jakości wód podziemnych. 43

w 2015 roku SPIS TABEL, WYKRESÓW i MAP Tab. 1. Wyniki klasyfikacji stref dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w rocznej ocenie pod kątem ochrony zdrowia... 6 Tab. 2. Wyniki klasyfikacji stref pod kątem ochrony roślin... 6 Mapa 1. Rozkład stężeń benzo(a)pirenu (ng/m 3 ) w pyle zawieszonym PM10... 8 Mapa 2. Rozkład stężeń dwutlenku siarki (µg/m 3 )... 8 Mapa 3. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 (µg/m 3 )... 8 Mapa 4. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 (µg/m 3 )... 9 Mapa 5. Rozkład stężeń dwutlenku azotu (µg/m 3 )... 9 Tab.3. Charakterystyka stacji monitoringu jakości powietrza w Bochni...10 Wykres 1. Wartości średnich miesięcznych stężeń oraz przekroczeń normy dobowej pyłu zawieszonego PM10 w 2015 roku na stanowisku w Bochni...11 Wykres 2. Wartości średnich miesięcznych stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 w 2015 roku...11 Wykres 3. Wartości średnich miesięcznych stężeń B(a)P w 2015 roku na stanowisku w Bochni...12 Wykres 4. Zmiany stężeń średniorocznych pyłu PM10...13 Wykres 5. Liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego stężeń 24- godzinnych w pyle PM10...13 Wykres 6. Zmiany stężeń średniorocznych pyłu PM 2,5...13 Wykres 7. Zmiany stężeń średniorocznych benzo(a)pirenu w pyle PM10...13 Wykres 8. Wartości stężeń średniorocznych oraz częstości przekroczeń normy dobowej pyłu zawieszonego PM10 na stanowiskach pomiarowych w strefie małopolskiej w 2015 roku...14 Wykres 9. Stężenia średnioroczne benzo(a)pirenu na stanowiskach pomiarowych w strefie małopolskiej w 2015 roku...14 Mapa 6. Liczba dni w ciągu roku, w których maksimum dobowe ze stężeń ozonu 8h średnich kroczących przekroczyło wartość 120 µg/m3 w województwie małopolskim...16 Mapa 7. Stężenie ozonu - maksymalna średnia ośmiogodzinna oraz liczba dni w ciągu roku, w których 1 h stężenia ozonu przekroczyły wartość 180 µg/m3 w województwie małopolskim w 2015 roku...17 Mapa 8. Wskaźnik AOT 40 w województwie małopolskim...17 Wykres 10. Zmiany wielkości ładunków całkowitych zanieczyszczeń wniesionych z opadami na obszar powiatu bocheńskiego w 2015 roku w odniesieniu do roku 2014...20 Wykres 11. Depozycja opadów atmosferycznych w 2015 roku na obszar wybranych powiatów i województwa małopolskiego...20 Tab. 4. Wartości poziomów krótkookresowych hałasu komunikacyjnego w powiecie bocheńskim w 2015 roku...23 Tab. 5. Termiczna klasyfikacja miesięcy i roku 2015 wg skali H. Lorenz...25 Tab. 6. Klasyfikacja opadowa miesięcy i roku 2015 wg skali Z. Kaczorowskiej...26 Mapa 9. Sieć monitoringu wód powierzchniowych, w oparciu o którą przeprowadzono klasyfikację jakości wód powierzchniowych w 2015 roku w powiecie bocheńskim...28 Tab. 7. Charakterystyka sieci monitoringu wód powierzchniowych, w oparciu o którą prowadzono badania jakości wód dla powiatu bocheńskiego w 2015 roku...29 44

w 2015 roku Tab.8. Ocena jakości wód w punktach pomiarowo-kontrolnych w powiecie bocheńskim w 2015 roku, (bez uwzględnienia wymagań dla obszarów chronionych)... 34 Tab.9. Ocena jakości wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych w powiecie bocheńskim w 2015 roku (bez uwzględnienia wymagań dla obszarów chronionych)... 35 Mapa 10. Ocena stanu chemicznego wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych w powiecie bocheńskim w 2015 roku... 36 Mapa 11. Ocena stanu/potencjału ekologicznego wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych w powiecie bocheńskim w 2015 roku... 37 Mapa 12. Ocena stanu wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych w powiecie bocheńskim w 2015 roku... 38 Tab. 10. Ocena wód wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia w powiecie bocheńskim w 2015 roku... 40 45

w 2015 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie 33-100 Tarnów, ul. Krasińskiego 7a tel. +48-14-6215364 fax +48-14-6220599 insp@wios.tarnow.pl www.wios.tarnow.pl www.krakow.pios.gov.pl 46