18.4. Odzyskiwanie przypadkowo usuniętych plików w systemach Windows Vista i Windows 7 W celu przywrócenia usuniętego pliku należy uruchomić menu kontekstowe katalogu, w którym wcześniej znajdował się plik, i wybrać opcję Właściwości. Po pojawieniu się okna dialogowego trzeba zaznaczyć zakładkę Poprzednie wersje, wybrać z listy wcześniejszą wersję folderu i uruchomić opcję Otwórz. Następnie należy odszukać usunięty plik, po uruchomieniu jego menu kontekstowego wybrać opcję Kopiuj i zamknąć okno Właściwości. Na koniec trzeba otworzyć katalog z brakującym plikiem i wkleić go za pomocą kombinacji Ctrl+V. 18.5. Odzyskiwanie danych z kosza systemu Windows Jeżeli w systemie Windows jest włączona funkcja tymczasowego przechowywania kasowanych danych (domyślnie jest włączona), usunięte pliki można odszukać po wybraniu ikony Kosz znajdującej się na pulpicie. Po otwarciu okna Kosz należy odnaleźć usunięty plik bądź cały folder i po wybraniu menu kontekstowego uruchomić opcję Przywróć; dane zostaną z powrotem umieszczone w pierwotnej lokalizacji. Ustawienie dotyczące powierzchni dysku przeznaczonej na kosz można zmodyfikować po wybraniu prawym przyciskiem myszy menu kontekstowego ikony Kosz i uruchomieniu opcji Właściwości. Wielkość kosza można skonfigurować indywidualnie dla każdej partycji. 18.6. Odzyskiwanie usuniętych plików z pamięci masowych za pomocą wyspecjalizowanego oprogramowania Jeżeli próby odzyskania danych za pomocą narzędzi systemowych nie powiodły się, można sięgnąć po aplikacje innych producentów. Lista programów jest długa: od prostych wersji darmowych, przez tanie wersje komercyjne, po drogie i rozbudowane aplikacje. UWAGA Wykasowane pliki nie są fizycznie usuwane z powierzchni dysku, a jedynie wymazywane są z tablicy partycji informacje o ich położeniu. Jeżeli zostały usunięte ważne dane i użytkownik pragnie je odzyskać, należy bezwzględnie odłączyć napęd, aby nowe pliki nie zostały zapisane na miejsce usuniętych. 20
18.6. Odzyskiwanie usuniętych plików z pamięci masowych Na dyskach twardych występują dwa rodzaje błędów: Błędy logiczne (ang. logical errors, software errors) polegają na uszkodzeniu struktury danych i powodują błędy w działaniu oprogramowania. Nie jest to fizyczne uszkodzenie dysku, a tylko struktury przechowywanych danych. Błędy fizyczne (ang. physical errors, hardware errors) to fizyczne uszkodzenia dysku powodujące częściowe dysfunkcje lub całkowite zatrzymanie działania napędu. Fizyczne błędy na dysku twardym mogą się pojawiać z różnych przyczyn, często niezależnych od użytkownika, takich jak przepięcia elektryczne lub zużycie materiału, z którego wykonano elementy mechaniczne. Przyczyną części uszkodzeń jest zła eksploatacja dysku. Lekkie uderzenie w obudowę może spowodować przeniesienie drgań na dysk twardy, co przełoży się na wytrącenie głowicy z prawidłowiej pozycji i spowoduje wystąpienie błędu logicznego. Zbyt mocne uderzenie może doprowadzić do fizycznego kontaktu głowicy i ramienia z talerzem, w wyniku czego nastąpi mechaniczne uszkodzenie nośnika. Zwykli użytkownicy, a nawet serwisy komputerowe nie mają technicznych możliwości naprawy fizycznych uszkodzeń dysku. Otwarcie obudowy napędu bez specjalnej komory bezpyłowej może spowodować jeszcze większe uszkodzenia. Jeżeli bardzo zależy nam na danych zapisanych na uszkodzonym dysku, to jedynym ratunkiem jest wizyta w firmie specjalizującej się w odzyskiwaniu danych. Jeśli przechowywane informacje mają małą wartość, tańszym rozwiązaniem będzie zakup nowego napędu. Podczas pracy z komputerem może się zdarzyć, że po zapisaniu pliku nie będziemy mieć do niego dostępu. Przyczyną mogą być uszkodzone sektory (ang. bad sectors), które najczęściej są oznaką złej eksploatacji lub starzenia się napędu. Uszkodzonych sektorów nie da się naprawić, ponieważ są to fizyczne uszkodzenia powierzchni nośnika. Dyski twarde mają zapasowy obszar, na którym alokują uszkodzone sektory. Po pewnym czasie zaczyna brakować miejsca na obszarze zapasowym i błędne sektory stają się problemem. Jeżeli uszkodzenia sektorów dysku twardego mają charakter logiczny, możemy przystąpić do naprawienia dysku we własnym zakresie nie oczekujmy jednak cudów. Programy do naprawiania dysku nie odzyskują informacji, starają się jedynie naprawić strukturę dysku, ratując to, co pozostało. Efektem naprawy będzie poprawnie działający dysk oraz część odzyskanych danych, które niefortunnie mogą zostać zapisane na miejscu wcześniej uszkodzonych sektorów. Jeżeli priorytetem są dane, w pierwszej kolejności powinniśmy się zająć nie naprawą dysku, ale ich odzyskaniem za pomocą specjalnego oprogramowania. 18.6.1. FIXMBR, FIXBOOT W niektórych przypadkach uszkodzeniu ulega Master Boot Record (MBR) dysku twardego i mimo że wszystkie dane są na dysku, system Windows nie może zostać odnaleziony. Problem można naprawić z poziomu Konsoli odzyskiwania instalatora systemu Windows XP. 21
Po uruchomieniu instalatora należy wybrać opcję naprawy istniejącej wersji systemu, a po wczytaniu konsoli odzyskiwania użyć polecenia fixmbr, które utworzy standardowy obszar MBR. W razie uszkodzenia sektora rozruchowego partycji systemowej Volume Boot Record (VBR) Windows XP należy użyć polecenia fixboot, które powinno naprawić uszkodzenia. W przypadku systemów Windows Vista i Windows 7 należy użyć polecenia bootrec.exe z przełącznikiem /fixmbr lub /fixboot w wierszu poleceń z poziomu środowiska odzyskiwania systemu Windows RE. Dodatkowo użycie przełącznika /rebuildbcd spowoduje odbudowanie bazy BCD. 18.6.2. MHDD Jednym z lepszych narzędzi służących do diagnozowania i naprawy fizycznie uszkodzonych sektorów dysku twardego jest darmowa aplikacja MHDD. Po pobraniu z internetu obrazu ISO (http://hddguru.com/software/2005.10.02-mhdd/) należy przygotować płytę CD i uruchomić program podczas inicjacji komputera. UWAGA Warto wspomnieć, że nieumiejętne posługiwanie się tego typu oprogramowaniem może prowadzić do utraty danych lub całkowitego uszkodzenia dysku twardego. Po wczytaniu programu zostanie wyświetlona lista dostępnych napędów; należy wybrać dysk twardy przewidziany do naprawy (wprowadzić przyporządkowaną mu liczbę i potwierdzić klawiszem Enter). Pojawi się wiersz poleceń ze znakiem zachęty MHDD> po wybraniu klawisza funkcyjnego F1 bądź wpisaniu polecenia help wyświetli się lista wszystkich dostępnych funkcji programu (jest ich sporo). MHDD umożliwia m.in.: Sprawdzenie powierzchni dysku w celu przeprowadzenia skanowania powierzchni dysku należy dwa razy wybrać klawisz funkcyjny F4, a następnie nacisnąć klawisz ESC (rysunek 18.7) sprawdzana jest szybkość odczytu poszczególnych sektorów; czasy powyżej 150 ms są traktowane jako niepokojące i wskazują na dość mocne zużycie tych miejsc, a powyżej 500 ms na uszkodzone sektory (ang. bad sectors). Odczyt parametrów S.M.A.R.T. opcję uaktywnia klawisz F8, powodując wyświetlenie parametrów dysku. Usuwanie wolnych i uszkodzonych sektorów w celu usunięcia uszkodzonych sektorów należy wykonać czyszczenie całego dysku (uwaga: dane są usuwane bezpowrotnie) poleceniem erase, następnie włączyć skanowanie klawiszem F4, a w oknie Scan parameters wybrać opcję Remap. Ponowny wybór F4, a następnie ESC spowoduje przeskanowanie dysku i realokację (przeniesienie na zapasowy obszar dysku) wolnych i uszkodzonych sektorów. 22
18.6. Odzyskiwanie usuniętych plików z pamięci masowych Rysunek 18.7. Proces skanowania powierzchni dysku przez program MHDD 18.6.3. StrongRecovery Do odzyskiwania uszkodzonych bądź usuniętych plików może posłużyć aplikacja StrongRecovery (http://www.strongrecovery.com/pl/download.html). W celu odzyskania utraconych danych należy uruchomić aplikację, wybrać napęd, który będzie poddany skanowaniu, i kliknąć Dalej. Po analizie danych nagłówkowych z tablicy partycji pojawi się okno umożliwiające przeglądanie danych na dysku. W oknie przeglądarki programu (rysunek 18.8) należy odszukać zaginione pliki po ich zaznaczeniu i wybraniu prawym klawiszem menu kontekstowego trzeba wybrać opcję Odzyskaj; podanie miejsca docelowego powoduje, że pliki zostają zapisane na dysku. Rysunek 18.8. Interfejs programu StrongRecovery (Windows XP) 23
18.6.4. CDCheck Komercyjne oprogramowanie CDCheck (30-dniowa wersja trial jest dostępna pod adresem http://www.kvipu.com/cdcheck/download.php) umożliwia odzyskanie danych z częściowo uszkodzonych nośników optycznych. Po włożeniu płyty do napędu należy wybrać z listy przyporządkowaną do niego ikonę, a następnie opcję Odzyskaj. Pojawia się okno Odzyskiwanie ustawienia, w którym można określić Folder źródłowy, Folder docelowy, czyli miejsce, gdzie będą przechowywane odzyskane pliki. W sekcji Zaawansowane opcje można zmienić domyślne parametry programu (niezalecane). Po wyborze opcji Kontynuuj uruchamia się proces odzyskiwania danych; w zależności od wielkości nośnika i liczby uszkodzeń odzyskiwanie może potrwać nawet kilkanaście godzin (rysunek 18.9). Rysunek 18.9. Ustawienia odzyskiwania danych w programie CDCheck (Windows XP) 18.7. Odzyskiwanie rejestru systemu Windows Kopię zapasową rejestru systemu Windows można wykonać za pomocą Edytora rejestru (regedit), który otwiera się z poziomu menu Start po wprowadzeniu nazwy regedit w polu Wyszukaj programy i pliki. W oknie edytora należy zaznaczyć główną gałąź rejestru Komputer i z menu kontekstowego wybrać opcję Eksportuj (lub w menu głównym w Plik). Po podaniu miejsca docelowego plik z kopią rejestru (z rozszerzeniem.reg) zostanie zapisany na nośniku. 24