Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu

Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu 714[02]/ZSZ/MENiS/2002.08. PROGRAM NAUCZANIA KOMINIARZ 714[02] Zatwierdzam Minister Edukacji Narodowej i Sportu Warszawa 2002

Autorzy: mgr inż. Janusz Jasek mgr inż. Dariusz Oparowski mgr Zbigniew Zienkiewicz Recenzent: inż. Bernard Grabski Opracowanie redakcyjne: mgr Bożena Stadnicka-Graboś 2

Spis treści I. Plan nauczania... 4 II. Programy nauczania przedmiotów zawodowych... 5 Rysunek techniczny... 5 Podstawy budownictwa... 12 Technologia... 21 Zajęcia praktyczne... 35 3

I. PLAN NAUCZANIA Plan nauczania Zasadnicza szkoła zawodowa Zawód: kominiarz 714[02] Lp. Przedmioty nauczania Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Semestry I IV Klasy I II Forma stacjonarna 1 Rysunek techniczny 2 2 28 2 Podstawy budownictwa 2 2 28 3 Technologia 8 6 110 4 Zajęcia praktyczne 22 16 302 Razem 34 26 468 Forma zaoczna 4

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH RYSUNEK TECHNICZNY Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: określić znaczenie rysunku technicznego, dobrać arkusze rysunkowe i przybory do rysowania, zastosować znormalizowane linie rysunkowe, posłużyć się podziałką, zwymiarować i opisać rysunki, zastosować podstawowe zasady geometrii wykreślnej, posłużyć się dokumentację techniczną, scharakteryzować poszczególne elementy dokumentacji, wykorzystać informacje zawarte w opisie technicznym, rozróżnić oznaczenia graficzne zastosowane w dokumentacji, odczytać rzuty poziome i przekroje pionowe, wykonać szkice obiektów kominiarskich, odczytać rysunki elementów konstrukcyjnych, odczytać kompletną dokumentację, wykonać przedmiary robót, przeprowadzić pomiary, sporządzić rysunki inwentaryzacyjne. Materiał nauczania 1. Podstawy rysunku technicznego Podstawowe pojęcia dotyczące rysunku technicznego. Rodzaje rysunków. Materiały i przybory kreślarskie. Normy rysunku technicznego. Techniki kreślenia. Formaty arkuszy rysunkowych. Podziałki rysunkowe. Tabliczki rysunkowe. Linie rysunkowe. Pismo techniczne. Opis rysunków technicznych. Programy komputerowe do sporządzania rysunków technicznych i przedmiarów robót. Dobieranie formatu arkusza rysunkowego do wykonania rysunków technicznych w określonej podziałce. Dobieranie rodzaju i grubości linii rysunkowych do narysowania osi przedmiotów, urwania przekrojów, linii wymiarowych oraz oddzielenia widoku od przekroju. 5

Dobieranie tabliczek rysunkowych do formatu arkuszy rysunkowych. 2. Rzuty prostokątne Definicja rzutu. Rodzaje rzutów prostokątnych. Płaszczyzny rzutowania prostokątnego. Zasady rzutowania. Rzutowanie prostokątne odcinków. Rzutowanie prostokątne płaszczyzn, figur i brył. Rzutowanie prostokątne elementów budowlanych i instalacyjnych. Widoki, przekroje, półwidoki i rozwinięcia. Podstawy przenikania figur i brył. Wykonywanie w dwóch rzutach rysunku określonej figury geometrycznej. Wykonywanie rzutu przekroju określonego elementu. 3. Rzuty aksonometryczne Rodzaje rzutów aksonometrycznych. Rysunki aksonometryczne. Układy płaszczyzn rzutowania aksonometrycznego. Zasady rzutowania aksonometrycznego na płaszczyznę rysunku. Zasady rzutowania aksonometrycznego w układzie przestrzennym. Rzuty aksonometryczne odcinków. Rzuty aksonometryczne figur prostych i brył. Rzuty aksonometryczne wybranych elementów budowlanych. Sporządzanie w aksonometrii rysunku określonej figury lub bryły. 4. Wymiarowanie rysunków Wymiar rysunkowy. Zasady wymiarowania. Linie wymiarowe. Liczby wymiarowe. Znaki wymiarowe. Oznaczenia wymiarów. Określanie położenia linii wymiarowych na rysunku technicznym. Rozmieszczanie wymiarów na określonym rysunku technicznym. Określanie wielkości i kierunku wpisania znaków oraz liczb wymiarowych na rysunku technicznym w odpowiedniej podziałce. 5. Szkicowanie Etapy szkicowania. Zasady wykonywania szkiców technicznych. Szkice figur i brył w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych. Szkice przedmiotów płaskich i brył. Sporządzanie szkicu technicznego określonej figury lub bryły geometrycznej. 6

6. Rysunek maszynowy Zastosowanie rysunku maszynowego. Zasady wykonywania rysunków maszynowych. Podziałki stosowane w rysunkach maszynowych. Wymiarowanie rysunków. Oznaczenia graficzne rysunków maszynowych. Opis i oznaczenia chropowatości powierzchni. Opis i oznaczenia tolerancji i pasowania. Rysunki połączeń rozłącznych i nierozłącznych. Uproszczenia rysunkowe. Oznaczanie i opisywanie chropowatości na określonym rysunku maszynowym. Określanie wybranych oznaczeń graficznych na rysunku maszynowym. 7. Dokumentacja techniczna Znaczenie dokumentacji technicznej. Podstawy sporządzania dokumentacji technicznej. Elementy dokumentacji technicznej. Etapy opracowania dokumentacji technicznej. Rodzaje projektów. Oznaczenia graficzne elementów budowlanych i instalacyjnych. Podstawowe zasady wykonywania rzutów i przekrojów obiektów. Rysunki szczegółów konstrukcyjnych. Dokumentacja technologiczna i techniczno-ruchowa. Instrukcje montażu i eksploatacji. Wskazywanie położenia określonych elementów budynku na przykładowym rysunku. Określanie wymiarów elementów budynku na podstawie rzutu sporządzonego w podziałce 1:50. Określanie przebiegu kanałów dymnych, spalinowych i wentylacyjnych na podstawie dokumentacji. 8. Dokumentacja techniczna konstrukcji zduńskich i kominiarskich Elementy dokumentacji obiektów zduńskich i kominiarskich. Oznaczenia graficzne stosowane w dokumentacji technicznej konstrukcji zduńskich i kominiarskich. Dokumentacja pieców, kotłów rzemieślniczych i przemysłowych, kominów i przewodów. Określanie położenia obiektu zduńskiego w pomieszczeniu na podstawie projektu. Określenie położenia kanałów wentylacyjnych w budynku na podstawie projektu. 7

9. Inwentaryzacja konstrukcji zduńskich i kominiarskich Pojęcie inwentaryzacji. Zasady wykonywania inwentaryzacji. Zasady dokonywania pomiarów inwentaryzacyjnych. Zasady wykonywania inwentaryzacji konstrukcji zduńskich i kominiarskich. Sporządzanie rysunku inwentaryzacyjnego elementów pracowni. 10. Przedmiary prac i zestawienia materiałowe Zasady wykonywania przedmiarów i zestawień materiałów. Katalogi Nakładów Rzeczowych i cenniki materiałów. Podstawy kosztorysowania prac. Sporządzanie zestawienia materiałów potrzebnych do wykonania konstrukcji zduńskich i kominiarskich na podstawie dokumentacji technicznej. Środki dydaktyczne Materiały i przybory kreślarskie. Wzorniki pisma technicznego. Zestaw norm dotyczących rysunku technicznego. Model rzutni prostokątnej. Modele elementów budowlanych, instalacyjnych i maszynowych. Modele: elementów płaskich, brył geometrycznych, przekrojów. Plansze, foliogramy, fazogramy przedstawiające: rodzaje i grubości linii rysunkowych, formaty arkuszy rysunkowych, układ płaszczyzn rzutowania prostokątnego, układ płaszczyzn rzutowania aksonometrycznego. Przykładowe rysunki techniczne. Przykładowe schematy budowlane. Dokumentacja techniczna obiektów zduńskich i kominiarskich. Dokumentacja budowlana. Komplety Katalogów Nakładów Rzeczowych oraz cenniki materiałów. Uwagi o realizacji programu Program nauczania przedmiotu Rysunek techniczny zawiera wiedzę przydatną uczniowi w realizacji przedmiotów i zadań zawodowych. Podstawowym celem kształcenia jest nauczenie ucznia, który będzie w przyszłości wykonywał zawód kominiarza sporządzania prostych 8

rysunków technicznych, przedmiarów i obmiarów prac oraz czytania dokumentacji technicznej. Nauczyciel powinien opracować szczegółowy program nauczania, zgodny z potrzebami i możliwościami realizacji w konkretnych warunkach. Program stanowi logiczną całość, a zaproponowane w poszczególnych działach tematycznych ćwiczenia nauczyciel może wykorzystywać podczas zajęć. Wskazane jest przygotowanie i uzupełnienie programu innymi ćwiczeniami. W procesie nauczania przedmiotu należy odwoływać się do wiedzy zdobytej przez uczniów na lekcji geometrii. Podczas realizacji programu nauczania przedmiotu proponuje się następującą organizację zajęć: zajęcia powinny odbywać się w pracowni wyposażonej w stanowiska komputerowe, stoły kreślarskie i materiały dydaktyczne związane z rysunkiem technicznym, wyposażenie pracowni powinno zapewnić możliwość samodzielnej pracy uczniów, formy pracy uczniów powinny być zróżnicowane, preferowana indywidualna praca przy oddzielnym stanowisku kreślarskim, w nauczaniu należy stosować metody aktywizujące oraz ćwiczenia i pokazy. Szczególną uwagę należy zwracać na opanowanie przez uczniów umiejętności: sporządzania szkiców i rysunków technicznych, poprawnej interpretacji informacji zawartych w kominiarskiej dokumentacji technicznej, komunikowania, samodzielnego podejmowania decyzji. Ważne jest kształtowanie umiejętności komunikowania i samodzielnego podejmowania decyzji, ponieważ są to umiejętności ponad-zawodowe przydatne zarówno w życiu codziennym, jak i pracy zawodowej. Przedstawione w tabeli liczby godzin przeznaczone na realizację poszczególnych działów programu mają charakter orientacyjny. Proponowany podział godzin na realizację poszczególnych działów Lp. Działy tematyczne Liczba godzin 1. Podstawy rysunku technicznego 4 2. Rzuty prostokątne 6 3. Rzuty aksonometryczne 6 4. Wymiarowanie rysunków 4 5. Szkicowanie 4 9

6. Rysunek maszynowy 8 7. Dokumentacja techniczna 10 Dokumentacja techniczna konstrukcji zduńskich i 8. kominiarskich 12 9. Inwentaryzacja konstrukcji zduńskich i kominiarskich 14 10. Przedmiary prac i zestawienia materiałowe 8 Razem 76 Propozycje metod sprawdzania i oceny edukacyjnych osiągnięć ucznia Sprawdzanie postępów uczniów powinno odbywać się w sposób ciągły i systematyczny w trakcie realizacji programu nauczania przedmiotu, na podstawie przedstawionych na początku zajęć kryteriów. Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji ćwiczeń mogą być sprawdzane za pomocą testów osiągnięć szkolnych oraz sprawdzianów ustnych. Zadania w teście mogą być otwarte (krótkiej odpowiedzi, z luką) lub zamknięte (wyboru wielokrotnego, typu prawda-fałsz, na dobieranie). Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwację ucznia podczas szkicowania i rysowania. Obserwując czynności ucznia i dokonując oceny jego pracy należy zwracać uwagę na: poprawną interpretację informacji zawartych w dokumentacji technicznej, dobór materiałów i przyborów do rysowania, stosowanie właściwych oznaczeń i opisów rysunków, wykonywanie rysunków zawodowych, wykonywanie przedmiarów prac kominiarskich. Oceniając uczniów należy zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, poprawne posługiwanie się terminologią techniczną oraz wnioskowanie. Ocenianie osiągnięć uczniów powinno być dokonywane zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Literatura Buksiński T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1996 Maksymowicz A.: Rysunek zawodowy. WSiP, Warszawa 1998 Straszak K.: Rysunek zawodowy dla zasadniczej szkoły budowlanej. Część ogólna. WSiP, Warszawa 1989 Szczepkowski A.: Poradnik rysunkowy. WSiP, Warszawa 1989 10

Wojciechowski L.: Zawodowy rysunek budowlany. WSiP, Warszawa 1999 Zbiór Polskich Norm: Rysunek techniczny budowlany. Wydawnictwa Normalizacyjne ALFA-WERO Sp. z o.o., Warszawa 1997 Zbiór Polskich Norm: Rysunek techniczny i rysunek techniczny maszynowy. Wydawnictwa Normalizacyjne ALFA-WERO Sp. z o.o., Warszawa 1997 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych 11

PODSTAWY BUDOWNICTWA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: posłużyć się podstawową terminologią budowlaną, określić kompetencje inwestora, wykonawcy i nadzoru budowlanego, scharakteryzować technologie wykonania budynków, scharakteryzować rodzaje gruntów, określić zasady organizowania robót ziemnych i budowlanych zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, scharakteryzować materiały budowlane, instalacyjne i izolacyjne, określić skład betonów i zapraw budowlanych, scharakteryzować rodzaje, konstrukcje i sposób wykonania fundamentów, ścian, stropów, balkonów, dachów, stropodachów, schodów i klatek schodowych, określić sposób montażu rusztowań budowlanych, scharakteryzować rodzaje izolacji budowlanych, scharakteryzować materiały i wykończeniowe technologie budowlane, scharakteryzować rodzaje i sposób wykonania instalacji budowlanych, skorzystać z dokumentacji technicznej, zorganizować magazynowanie, składowanie i transportowanie materiałów budowlanych. Materiał nauczania 1. Wprowadzenie do podstaw budownictwa Podstawowe regulacje prawne. Proces inwestycyjny. Obowiązki inwestora i wykonawcy inwestycji. Nadzory budowlane. Uprawnienia do wykonywania samodzielnych funkcji w budownictwie. Rodzaje budowli i budynków. Elementy i funkcje budynku. Obciążenia działające na budynek. Układy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynku. Technologia wykonania budynku. Wymagania higieniczno-sanitarne w budownictwie. Wymagania przeciwpożarowe w budownictwie. Ognioodporność budowli. Znak bezpieczeństwa materiałów. Certyfikat zgodności materiałów z normami. Deklaracja zgodności materiałów z aprobatą techniczną. 12

Zestawianie przedstawionych na rysunku elementów budynku w grupy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne. Określanie elementów składowych budynku na rysunku. 2. Grunty budowlane i roboty ziemne Klasyfikacja gruntów budowlanych. Zakres robót ziemnych. Rodzaje wykopów i sposób ich wykonania. Narzędzia i sprzęt do robót ziemnych. Zasady składowania i wywożenia ziemi z wykopów. Zasady zabezpieczania ścian wykopów. Zasady odwodniania i zasypywania wykopów. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas prac ziemnych. Określanie rodzaju gruntu na podstawie przykładowej próbki. Dobieranie sposobu wykonania i zabezpieczania wykopu określonego rodzaju gruntu. 3. Materiały budowlane Rodzaje materiałów budowlanych. Fizyczne, mechaniczne i chemiczne właściwości materiałów budowlanych. Naturalne materiały kamienne. Ceramiczne wyroby budowlane. Drewno budowlane i materiały drewnopochodne. Metale i wyroby metalowe stosowane w budownictwie. Szkło budowlane. Tworzywa sztuczne i wyroby z tworzyw sztucznych. Materiały malarskie, kleje. Materiały ścierne. Środki do zabezpieczania i konserwacji materiałów budowlanych. Określanie właściwości wybranych materiałów budowlanych. Określanie rodzaju materiałów budowlanych na podstawie próbek. 4. Betony i zaprawy Funkcje i znaczenie betonów i zapraw. Rodzaje betonów i zapraw. Składniki betonów i zapraw. Właściwości betonów i zapraw. Woda do celów budowlanych. Technologia wykonania betonów i zapraw. Spoiwa budowlane. Kruszywa budowlane. Sprzęt i narzędzia do wykonania betonów i zapraw. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania betonów i zapraw. Obliczanie ilości poszczególnych składników dla określonej objętości betonu Dobieranie składników dla betonu B-15. 13

5. Izolacje Funkcje izolacji. Rodzaje izolacji. Izolacje termiczne. Izolacje przeciwwilgociowe. Izolacje antykorozyjne. Izolacje akustyczne. Sprzęt i narzędzia do wykonania izolacji. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania izolacji. Określanie właściwości izolacji termicznych. Dobieranie sposobu wykonania izolacji przeciwwilgociowej dla określonego elementu budowlanego. Dobieranie sposobu wykonania izolacji antykorozyjnej dla określonego elementu budowlanego. 6. Materiały izolacyjne Rodzaje materiałów izolacyjnych. Fizyczne, mechaniczne i chemiczne właściwości materiałów izolacyjnych. Materiały do izolacji termicznych. Materiały do izolacji przeciwwilgociowych. Materiały do izolacji antykorozyjnych. Materiały do izolacji akustycznych. Określanie właściwości materiałów izolacyjnych termicznych. Dobieranie izolacji termicznej dla określonego elementu budowlanego. 7. Fundamenty Rodzaje fundamentów. Współpraca gruntu z fundamentem. Technologia wykonania fundamentów. Izolacje fundamentów. Przejścia instalacji przez fundamenty. Sprzęt i narzędzia do wykonania fundamentów. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania fundamentów. Ćwiczenie Określanie rodzaju i sposobu izolacji przykładowego fundamentu. 8. Ściany Podział ścian. Funkcje ścian. Przewody dymne, spalinowe i wentylacyjne. Konstrukcje i wykonanie ścian. Wymagania cieplne ścian. Izolacje ścienne. Otwory budowlane. Przejścia instalacji przez ściany. Elementy architektoniczne ścian. Sprzęt i narzędzia do wykonania ścian. Rodzaje rusztowań budowlanych. Montaż rusztowań. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania ścian. 14

Określanie rodzaju przewodu kominowego na podstawie przykładowego projektu. 9. Stropy i balkony Rodzaje, funkcje stropów i balkonów. Konstrukcje i wykonanie stropów. Wymagania cieplne stropów. Izolacje stropów. Przejścia instalacji przez stropy. Konstrukcje i wykonanie balkonów. Sprzęt i narzędzia do wykonania stropów i balkonów. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania stropów i balkonów. Określanie rodzaju i sposobu izolacji przykładowego stropu. 10. Dachy i stropodachy Rodzaje dachów. Kształty dachów. Elementy dachów. Konstrukcje i wykonanie dachów. Pokrycia dachowe. Obróbki blacharskie dachów. Rynny i rury spustowe. Świetliki. Rodzaje stropodachów. Konstrukcje i wykonanie stropodachów. Wymagania dla dachów i stropodachów. Izolacja dachów i stropodachów. Przejścia instalacji przez dachy i stropodachy. Narzędzia i sprzęt do wykonania dachów i stropodachów. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania dachów i stropodachów. Określanie elementów składowych dachu na podstawie przykładowego projektu. 11. Schody i klatki schodowe Rodzaje, funkcje schodów i klatek schodowych. Elementy schodów. Kształty schodów. Konstrukcje i wykonanie schodów. Elementy klatek schodowych. Konstrukcje i wykonanie klatek schodowych. Wymagania dla klatek schodowych i schodów. Pochylnie. Dźwigi osobowe i towarowe. Sprzęt i narzędzia do wykonania schodów i klatek schodowych. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania schodów i klatek schodowych. Określanie i wskazywanie elementów schodów na rysunku. 15

12. Instalacje budowlane Rodzaje i funkcje instalacji. Instalacje wodno-kanalizacyjne. Instalacje przeciwpożarowe. Instalacje ogrzewcze. Instalacje gazowe. Wentylacja i klimatyzacja. Instalacje elektryczne. Przejścia instalacji przez przegrody budowlane. Technologia wykonania instalacji. Sprzęt i narzędzia do wykonania instalacji. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania instalacji. Określanie rodzaju instalacji występujących w projekcie budowlanym. Obliczanie długości określonej instalacji na podstawie przykładowego projektu budowlanego. 13. Materiały instalacyjne Rodzaje materiałów instalacyjnych. Fizyczne, mechaniczne i chemiczne właściwości materiałów instalacyjnych. Rury. Armatura. Przewody elektryczne. Środki do zabezpieczania i konserwacji materiałów instalacyjnych. Określanie rodzaju rur na podstawie dokumentacji budowlanej. 14. Prace wykończeniowe Rodzaje prac wykończeniowych. Prace szklarskie, malarskie, ciesielskie i zduńskie. Okładziny. Podłogi i posadzki. Tynki. Okna i drzwi. Technologia prac wykończeniowych. Sprzęt i narzędzia do wykonania robót wykończeniowych. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania robót wykończeniowych. Ćwiczenie Określanie rodzaju tynku na podstawie próbki. 15. Gospodarka materiałowa Składowanie i magazynowanie materiałów budowlanych. Zasady magazynowania i składowania materiałów budowlanych. Przechowywanie materiałów na placu budowy. Miejsca składowania i magazynowania materiałów budowlanych. Transportowanie materiałów budowlanych. Szacowanie ilości składowanych i magazynowanych materiałów. Gospodarka materiałami budowlanymi. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas składowania, magazynowania i transportowania materiałów. 16

Dokonywanie podziału materiałów budowlanych (z określonego zestawu) według sposobu przechowywania. Środki dydaktyczne Podstawowe akty prawne dotyczące budownictwa. Zestaw norm. Przykładowe egzemplarze dokumentacji technicznej. Modele: ścian wielowarstwowych, stropów, okładzin ściennych i podłogowych, pokryć dachowych, zabezpieczania wykopów. Plansze, foliogramy, fazogramy przedstawiające rodzaje: gruntów, fundamentów, ścian, stropów i balkonów, dachów i stropodachów, izolacji, instalacji budowlanych. Filmy dydaktyczne. Próbki materiałów budowlanych. Katalogi i materiały reklamowe. Czasopisma specjalistyczne. Uwagi o realizacji programu Program nauczania przedmiotu składa się z piętnastu działów tematycznych ułożonych w sposób logiczny. Taki układ ułatwia uczniom przyswajanie wiedzy a nauczycielowi prowadzenie zajęć. Realizując program nauczania przedmiotu Podstawy budownictwa należy zwrócić uwagę na problematykę dotyczącą pojęć i terminologii budowlanej, materiałów budowlanych, technologii budownictwa. Zagadnienia te stanowią podbudowę kształcenia w zawodach budowlanych. Ważne jest opanowanie przez uczniów działu tematycznego dotyczącego materiałów budowlanych, ponieważ nabyta wiedza będzie wykorzystywana podczas realizacji przedmiotów technologia i zajęcia praktyczne. W procesie nauczania należy odwoływać się do wiadomości i umiejętności uczniów nabytych podczas zajęć z rysunku technicznego. W praktyce budowlanej często używane są określenia żargonowe i zapożyczone, w związku z tym wskazane jest zwracanie uwagi na posługiwanie się przez uczniów poprawną terminologią. W pracy nauczyciela powinny znaleźć zastosowanie przede wszystkim metody aktywizujące: sytuacyjna, inscenizacji, dyskusja dydaktyczna oraz metoda projektów. Dla ułatwienia zrozumienia 17

realizowanych treści, wskazane jest prezentowanie filmów dydaktycznych, organizowanie wycieczek na budowę. Ze względu na dużą różnorodność i wytwarzanie nowych materiałów, należy kształtować umiejętność trafnego wyboru materiałów, z uwzględnieniem jakości, trwałości, możliwości zastosowania, ochrony środowiska oraz czynnika ekonomicznego. Zajęcia należy prowadzić w pracowni wyposażonej w modele elementów budowlanych oraz próbki materiałów. Należy stosować zarówno indywidualną jak i grupową formę pracy uczniów. Każdy uczeń powinien mieć możliwość bezpośredniej identyfikacji materiałów. Program nauczania należy aktualizować wprowadzając wiadomości o nowych technologiach i materiałach budowlanych. Wskazane jest korzystanie z internetu do pozyskiwania informacji dotyczących materiałów budowlanych. Należy zachęcać uczniów do korzystania z fachowej literatury i czasopism. Zaleca się, żeby w trakcie realizacji programu nauczania rozszerzać w miarę możliwości te zagadnienia, które dotyczą bezpośrednio zawodu kominiarz. Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów programu nauczania: Lp. Działy tematyczne Liczba godzin 1. Wprowadzenie do podstaw budownictwa 4 2. Grunty budowlane i roboty ziemne 3 3. Materiały budowlane 8 4. Betony i zaprawy 8 5. Izolacje 6 6. Materiały izolacyjne 4 7. Fundamenty 4 8. Ściany 5 9. Stropy i balkony 4 10. Dachy i stropodachy 4 11. Schody i klatki schodowe 2 12. Instalacje budowlane 6 13. Materiały instalacyjne 4 14. Prace wykończeniowe 8 15. Gospodarka materiałowa 6 Razem 76 18

Propozycje metod sprawdzania i oceny edukacyjnych osiągnięć ucznia Sprawdzanie postępów ucznia powinno odbywać się na bieżąco, w trakcie realizacji programu nauczania, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Podczas oceniania należy sprawdzać umiejętności ucznia w operowaniu zdobytą wiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie terminologii budowlanej oraz poprawność wnioskowania. Ocena osiągnięć szkolnych powinna aktywizować i mobilizować do pracy ucznia jak i nauczyciela. Proces oceniania ucznia powinien obejmować: diagnozę stanu wiedzy i umiejętności pod kątem założonych celów kształcenia, identyfikowanie postępów w toku realizacji programu nauczania przedmiotu oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu założonych celów kształcenia, sprawdzanie wiedzy i umiejętności po zrealizowaniu programu nauczania. Szczególną uwagę należy zwracać na znajomość materiałów budowlanych, które są wykorzystywane w pracy kominiarza. Do sprawdzania osiągnięć szkolnych ucznia proponuje się stosować: sprawdziany ustne poziomu wiadomości i umiejętności, sprawdziany pisemne (testy osiągnięć szkolnych), obserwację wykonywanych ćwiczeń. Po zakończeniu realizacji działów tematycznych proponuje się zastosowanie testu dydaktycznego wielostopniowego. Zadania w teście mogą być otwarte (krótkiej odpowiedzi, z luką) lub zamknięte (wyboru wielokrotnego, na dobieranie, typu prawda -fałsz). Ocenianie osiągnięć uczniów powinno być dokonywane zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Literatura Kuczyński A., Lenkiewicz W.: Zarys budownictwa ogólnego. WSiP, Warszawa 1999 Praca zbiorowa: Poradnik kierownika budowy. PZiTB, Arkady, Warszawa 1989 Praca zbiorowa: Poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 1997 Słowiński Z.: Technologia budownictwa. Część 1. WSiP, Warszawa 1991 Słowiński Z.: Technologia budownictwa. Część 2. WSiP, Warszawa 1993 Słowiński Z.: Technologia budownictwa. Część 3. WSiP, Warszawa 1993 19

Szymański E., Wrześniowski Z.: Materiały budowlane. WSiP, Warszawa 1997 Szymański E.: Materiałoznawstwo budowlane. WSiP, Warszawa 1999 Tauszyński K.: Budownictwo z technologią. Część 1. WSiP, Warszawa 1992 Urban L.: Murarstwo i tynkarstwo. Podręcznik dla ZSZ. WSiP, Warszawa 1995 Wojciechowski L.: Materiały budowlane w budownictwie indywidualnym. Arkady, Warszawa 1998 Wojewoda K.: Magazynowanie, składowanie i transportowanie materiałów budowlanych. Podręcznik dla ucznia. Zeszyt 3. REA, Warszawa 1999 Wolski Z.: Zarys materiałoznawstwa budowlanego. WSiP, Warszawa 1994 Zarządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 15.12.1994 r. w sprawie dziennika budowy oraz tablicy informacyjnej. (M.P. Nr 2, poz. 29 z 1995 r.) Czasopisma specjalistyczne: Murator, Atlas, Materiały Budowlane Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 20

TECHNOLOGIA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: wyjaśnić zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, zorganizować stanowisko pracy na budowie i w zakładzie rzemieślniczym zgodnie z zasadami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisami ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, zaplanować kolejność prac, sporządzić przedmiary i obmiary robót, wyjaśnić zasady wykonywania podstawowych operacji technologicznych obróbki ręcznej metali, wyjaśnić proces spalania paliw technicznych, wyjaśnić zasady odprowadzania spalin, określić rodzaje, przeznaczenie, budowę przewodów spalinowych, dymnych, wentylacyjnych i systemów kominowych, scharakteryzować konstrukcje zduńskie i kominiarskie oraz ich armaturę, określić wymagania dla pomieszczeń, w których występują konstrukcje zduńskie i kominiarskie, wyjaśnić zasady poruszania się po elementach konstrukcyjnych budynku i komina, scharakteryzować materiały stosowane w konstrukcjach ognioodpornych, określić skład zapraw ognioodpornych, określić przeznaczenie, zasady doboru i przygotowywania narzędzi oraz urządzeń kominiarskich, posłużyć się sygnałami kominiarskimi, wyjaśnić zasady usuwania przeszkód w przewodach kominowych, wyjaśnić zasady czyszczenia i osadzania nasad kominowych, wyjaśnić zasady czyszczenia: przewodów kominowych, trzonów kuchennych, pieców przemysłowych i rzemieślniczych, kotłów, kominów przemysłowych, wyjaśnić zasady wypalania kominów, urządzeń paleniskowych, wędzarni, wyjaśnić zasady wykonywania podstawowych prac murarskich, tynkarskich, betoniarskich i malarskich, wyjaśnić zasady dokonywania przeglądów stanu przewodów kominowych, 21

zlokalizować oraz określić sposób usunięcia usterek konstrukcji zduńskich i kominiarskich, skorzystać z dokumentacji technicznej, wyjaśnić zasady wykonywania napraw i prac konserwacyjnych konstrukcji zduńskich i kominiarskich, prowadzić dokumentację prac kominiarskich, obliczyć koszty pracy, zużycie materiałów i sprzętu. Materiał nauczania 1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska Prawna ochrona pracy. Wymagania bhp oraz ochrony ppoż. podczas wykonywania obiektów zduńskich. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesach pracy. Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Środki ochrony osobistej. Wentylacja i klimatyzacja pomieszczeń. Bezpieczeństwo pracy przy urządzeniach elektrycznych. Bezpieczeństwo pracy przy urządzeniach pod ciśnieniem. Zagrożenia pożarowe, zasady ochrony przeciwpożarowej. Zasady bezpieczeństwa przy transporcie oraz magazynowaniu materiałów i wyrobów. Składowanie odpadów budowlanych. Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy. Pierwsza pomoc w wypadkach przy pracy. Zabezpieczenie miejsca wypadku. Dobieranie środków ochrony osobistej stosownie do rodzaju pracy. Udzielanie pierwszej pomocy osobie rażonej prądem elektrycznym lub zatrutej tlenkiem węgla. Opanowanie sposobu alarmowania straży pożarnej, zgodnie z instrukcją. Dobieranie sprzętu i środków gaśniczych, w zależności od rodzaju pożaru. Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia zarzewia pożaru. Wyznaczanie miejsca składowania odpadów budowlanych. Wykonywanie (na fantomie) sztucznego oddychania, zgodnie z obowiązującymi zasadami. 22

2. Podstawowe operacje technologiczne Przepisy bhp i ochrony ppoż. obowiązujące podczas wykonywania podstawowych operacji technologicznych. Ślusarskie stanowisko robocze. Przyrządy pomiarowe. Elektronarzędzia. Narzędzia ślusarskie do obróbki ręcznej metalu. Technologia trasowania. Technologia cięcia i przecinania metali. Technologia gięcia i prostowania metali. Technologia piłowania powierzchni płaskich i kształtowych. Technologia wiercenia. Technologia gwintowania wewnętrznego i zewnętrznego. Technologia wykonywania połączeń nitowanych. Technologia lutowania lutem miękkim. Proste prace montażu mechanicznego. Właściwości drewna. Technologia prostych prac stolarskich i ciesielskich. 3.Proces spalania paliw technicznych Rodzaje paliw. Właściwości fizykochemiczne paliw. Przebieg procesu spalania. Współczynnik nadmiaru powietrza. Techniczne uwarunkowania procesu spalania. Charakterystyka procesu spalania paliw technicznych. Warunki ekonomicznego spalania. Rozszerzalność termiczna. Elementy wymiany ciepła. Produkty spalania. Rodzaje sadzy. Obliczanie ciągu w przewodach kominowych o przekroju 25 cm x 25 cm i długości 1500 cm. Określanie wpływu punktu rosy na konstrukcję przewodów kominowych wykonanych z cegły. Określanie rodzajów gazów spalinowych powstałych podczas spalania gazu ziemnego. Określanie zasad pomiaru ciągu komina o przekroju 25 cm x 25 cm i długości 1500 cm. Określanie przyczyn pękania kominów. 4. Kanały wentylacyjne, spalinowe i dymne Przepisy bhp i ochrony ppoż. obowiązujące podczas odprowadzania spalin i wentylacji pomieszczeń. Odprowadzanie spalin. Rodzaje i budowa przewodów kominowych. Przekroje kanałów spalinowych. Wkłady kominowe. Odprowadzanie kondensatu z kominów. Urządzenia regulujące ciąg kominowy. Kanały wentylacyjne i ich uzbrojenie. Wymagania stawiane pomieszczeniom, w których występują konstrukcje zduńskie i kominiarskie. 23