Szkoła Podstawowa w Wielowsi ul. Grabowska 2 63-405 Sieroszewice Przedmiotowe zasady oceniania z języka polskiego w klasach IV VI Opracował zespół w składzie: Elżbieta Kołodziejczak Gałka Barbara Morawiec Teresa Migasiewicz 1
Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego w kl. IV VI Opracowany na podstawie: 1. Podstawy programowej kształcenia ogólnego określonej w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, opublikowanego w dniu 15 stycznia 2009 r. w Dzienniku Ustaw Nr 4, poz. 17 (wprow. 23 lutego 2012 r. ). 2. Programu WSiP Jutro pójdę w świat. 3. Podręcznika i zeszytu ćw.wsip (nr dopuszczenia:417/1/2012): a) Hanna Dobrowolska, Urszula Dobrowolska, Jutro pójdę w świat. Podręcznik do kształcenia literackiego i językowego dla szkoły podstawowej. b) Hanna Dobrowolska, Urszula Dobrowolska, Jutro pójdę w świat. Zeszyt ćwiczeń do języka polskiego dla szkoły podstawowej. 4. Rozporządzenia MEN z dnia 30 kwietnia 2007r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. nr 83, poz. 562 ze zm.). 5. Statutu Szkoły oraz Wewnątrzszkolnych Zasad Oceniania. Na początku każdego roku szkolnego, najpóźniej do końca września, uczeń i jego rodzice (prawni opiekunowie) zostają zapoznani z wymaganiami edukacyjnymi z języka polskiego. Uczniowie uzyskują odnośne informacje w czasie pierwszych lekcji języka polskiego, rodzice podczas pierwszego zebrania w szkole. Nauczyciele na podstawie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej dostosowują wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się,umożliwiające sprostanie tym wymaganiom. I. Cele oceniania: a) wspomagające (na bieżąco) ma na celu monitorowanie rozwoju ucznia, b) sumujące (półrocze i koniec roku szkolnego) ma na celu selekcję i monitorowanie systemu szkolnego, c) ocenianie mobilizuje do systematycznej pracy. II. Zasady ogólne 1. Umiejętności ucznia oceniane na lekcjach języka polskiego 2
Na lekcjach języka polskiego ocenie podlega: - mówienie (opowiadania ustne twórcze i odtwórcze) - czytanie: - głośne i wyraziste z uwzględnieniem zasad kultury żywego słowa - ciche ze zrozumieniem - pisanie, redagowanie określonych form wypowiedzi (w domu i w klasie) - posługiwanie się poznanymi zasadami ortograficznymi (dyktanda) - znajomość treści lektur obowiązkowych (2 w klasie IV, po 3 w klasach V i VI) i uzupełniających (2 w klasie IV, po 3 w klasach V i VI) - znajomość wybranych zagadnień z nauki o języku (gramatyki) - inne (recytacja, rysunkowe konkretyzacje utworów literackich, wykonanie określonych projektów, realizacja zadań w grupie). 2. Sposób oceniania poszczególnych umiejętności Umiejętność: Sposób oceniania: - mówienie - kryteria oceny opowiadania ustnego - czytanie: - głośne i wyraziste z uwzględnieniem zasad kultury żywego słowa - ciche ze zrozumieniem - pisanie, redagowanie określonych form wypowiedzi (w domu i w klasie) - posługiwanie się poznanymi zasadami ortograficznymi (dyktanda) - znajomość treści lektur obowiązkowych (2 w klasie IV, po 3 w klasach V i VI) i uzupełniających (2 w klasie IV, po 3 w klasach V i VI) - znajomość treści lektur uzupełniających - znajomość wybranych zagadnień z nauki o języku (gramatyki) - kryteria oceny czytania głośnego - według liczby uzyskanych punktów przeliczanych na oceny [podawane po każdym sprawdzianie] - kryteria oceny pisemnych prac klasowych i domowych (ćwiczenia redakcyjne) - zasady oceniania dyktand - według liczby uzyskanych punktów przeliczanych na oceny [podawane po każdym sprawdzianie] - ocena za notatki przygotowane przez ucznia, w przypadku wątpliwości dodatkowe pytania z treści - według liczby uzyskanych punktów przeliczanych na oceny [podawane po każdym sprawdzianie] 3
- recytacja - kryteria oceny recytacji - rysunkowe konkretyzacje utworów literackich - realizacja określonych projektów - kryteria oceny rysunkowych konkretyzacji utworów - kryteria podawane po realizacji projektu, uwzględniające zasady ustalone przed jego realizacją - ocena realizacji zadań w grupie - kryteria oceny współpracy w grupie Poszczególne obszary aktywności ucznia, umiejętności wraz ze szczegółowymi kryteriami ocen są załącznikiem do niniejszego PZO. 3. Skala ocen (stopni) - celujący (6) - bardzo dobry (5) - dobry plus (4+) - dobry (4) - dostateczny plus (3+) - dostateczny (3) - dopuszczający plus (2+) - dopuszczający (2) - niedostateczny (1) ------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Ocenę z plusem uczeń może otrzymać z (e): - sprawdzianów cichego czytania ze zrozumieniem, - redagowania określonych form wypowiedzi, - dyktand, - sprawdzianów znajomości treści lektur obowiązkowych, - sprawdzianów dotyczących znajomości wybranych zagadnień z nauki o języku (gramatyki). Podane punkty przeliczane są na stopnie, z uwzględnieniem plusów. 4. Plusy (+) i minusy ( ) Uczniowie otrzymują także plusy i minusy. Minus uczeń może otrzymać za: - brak zadania domowego, - brak podręczników, zeszytu, - nieprzyniesienie potrzebnych materiałów, - słabe, złe wywiązanie się z zadań wykonywanych w grupie, - braki, niekompletność (tematów, notatek, zadań domowych) zeszytu przedmiotowego. 4
Trzy minusy równe są ocenie niedostatecznej. Plus uczeń może otrzymać za: - nieskomplikowane, krótkie zadania domowe, - przyniesienie dodatkowych materiałów wykorzystanych podczas lekcji, - dobre wywiązanie się z zadań realizowanych w grupie, - kompletność zeszytu przedmiotowego. Pięć plusów równa się ocenie bardzo dobrej. Stopnie śródroczne i końcoworoczne wystawiane są bez plusów i minusów. 5. Ilość uzyskiwanych ocen w semestrze za poszczególne umiejętności Przyjmuje się minimalną ilość uzyskanych przez ucznia w ciągu jednego okresu stopni za poniższe umiejętności: - mówienie 3 stopnie, - czytanie głośne 3 stopnie, - czytanie ciche ze zrozumieniem 4 stopnie, - pisanie, redagowanie określonych form wypowiedzi (w domu i w klasie) po 3 stopnie, w sumie 6, - posługiwanie się poznanymi zasadami ortograficznymi (dyktanda) po 3 stopnie, - recytacja 1, w sumie 2. 6. Informowanie uczniów i ich rodziców o osiągnięciach, postępach w nauce Uczniowie na początku każdego roku szkolnego zakładają dzienniczek i na bieżąco odnotowują otrzymywane stopnie. Nauczyciel podpisuje oceny i sprawdza, czy rodzice także na bieżąco dokonują podpisów. Szczegółowych informacji o postępach ucznia udzielają nauczyciele podczas spotkań z rodzicami w formie rozmów indywidualnych. 7. Zasady wystawiania ocen na okres i koniec roku Na pierwszy okres i koniec roku cena wystawiana jest z zachowaniem następujących zasad: - Ze wszystkich uzyskanych przez ucznia ocen nauczyciel wystawia stopień, który nie jest średnią arytmetyczną, w jego ustaleniu największą wagę będą miały oceny z prac klasowych, sprawdzianów, testów, a następnie odpowiedzi, pracy na lekcji. - Ocena na pierwszy okres i koniec roku zależy od przewagi uzyskanych ocen cząstkowych (np. jeżeli uczeń spośród ośmiu wystawionych ocen uzyskał pięć ocen dobrych i trzy dostateczne, otrzymuje ocenę dobrą). - W przypadkach wątpliwych (brak przewagi danej oceny; duża rozpiętość, od dopuszczającej do bardzo dobrej, między ocenami) pod uwagę bierze się ogólną liczbę uzyskanych ocen ilościową przewagę danej oceny. 5
- Jeżeli nadal są wątpliwości, ostatecznie decydują oceny uzyskane za czytanie ze zrozumieniem, pisanie w domu i klasie oraz dyktanda. - Uczniowie, którzy mają szansę uzyskać na okres czy koniec roku ocenę dobrą, bardzo dobrą i celującą muszą dodatkowo przeczytać lektury uzupełniające (w klasie IV 2; V i VI 3). - Uczniowie, którzy mają szansę uzyskać na okres czy koniec roku ocenę celującą (przewaga ocen celujących wśród ośmiu wystawionych ocen cząstkowych lub ich ilościowa przewaga) powinni, o ile istnieje taka możliwość, potwierdzić swój wysoki poziom wiedzy i umiejętności poprzez udział i osiąganie zadawalających wyników w konkursach (turniejach, przeglądach itp.) różnego szczebla. - Uczniowie mogą ubiegać się o podwyższenie oceny na okres lub na koniec roku szkolnego, jeśli biorą aktywny udział w pracach koła polonistycznego, koła teatralnego, uczestniczą w konkursach szkolnych i pozaszkolnych, osiągając w nich sukcesy. 8. Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w nauce i stwierdzoną dysleksją rozwojową W stosunku do uczniów z dostosowaniem wymagań edukacyjnych (stwierdzone i zapisane w opinii wydanej przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną) ogólnie stosowane są następujące ułatwienia: - uczniowie mogą zdobyć mniej punktów, aby uzyskać ocenę dopuszczającą (dotyczy to sprawdzianów cichego czytania ze zrozumieniem, sprawdzianów z treści lektur obowiązkowych, sprawdzianów ze znajomości wybranych zagadnień z nauki o języku), - większa tolerancja błędów językowych, ortograficznych i interpunkcyjnych przy ocenianiu ćwiczeń redakcyjnych, - uczniowie mają możliwość poprawy dyktanda na ocenę dopuszczającą (bezbłędne przepisanie tekstu dyktanda z uwzględnieniem poprawek naniesionych przez nauczyciela). Przy ocenie ćwiczeń redakcyjnych uczniów ze stwierdzoną dysleksją rozwojową (stwierdzona i zapisana w opinii wydanej przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną) nie bierze się pod uwagę poprawności ortograficznej i interpunkcyjnej, a odpowiednio komunikatywność wypowiedzi i czytelność z pominięciem zaburzeń strony graficznej pisma. Ponadto dyktanda uczniowie poprawiają do skutku (bezbłędne przepisanie tekstu dyktanda z uwzględnieniem poprawek nanoszonych przez nauczyciela). Ponadto nauczyciel uwzględnia przy ocenianiu uczniów indywidualne wytyczne zapisane w poszczególnych opiniach (np. wolne tempo pracy więcej czasu na sprawdzianach). 9. Inne Omówione i poprawione prace pisane przez uczniów w klasie pozostają w pracowni polonistycznej w oddzielnych imiennych teczkach. Uczniowie i rodzice po wcześniejszym 6
umówieniu się z nauczycielem mają prawo wglądu do teczek i dodatkowych uzasadnień do poszczególnych ocen. Nauczyciel obowiązany jest poprawić i oddać prace kontrolne w terminie 2 tygodni. Prace klasowe Prace stylistyczne jedno lub dwa wypracowania w semestrze zapowiedziane i zapisane w dzienniku tydzień wcześniej Praca stylistyczna nie może zawierać mniej niż 6 (kl.iv), 8 (kl. V), 10 (kl. VI) zdań. W przypadku mniejszej objętości nie zalicza się punktów za poprawność językowostylistyczną,ortograficzną i interpunkcyjną. W oparciu o pisemną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej uczniom dysortograficznym nie obniża się punktów za poprawność ortograficzną, a zalicza się je na korzyść ucznia, jeżeli praca jest estetyczna i czytelna. Zasady poprawiania ocen: uczeń ma prawo z własnej inicjatywy poprawić ocenę niedostateczną z prac klasowych pisemnych w terminie 1 tygodnia ( w szczególnych przypadkach dopuszczalny jest termin 2 tygodni, np. z powodu długotrwałego leczenia, pobytu w szpitalu itp.); poprawa odbywa się podczas dodatkowych zajęć, w dniu wyznaczonym przez nauczyciela, uczeń, który nie pisał pracy kontrolnej, ma obowiązek zaliczenia jej (również pisemnie) w terminie nieprzekraczającym 2 tygodni od momentu oddania przez nauczyciela poprawionych prac, nauczyciel wstawia do dziennika zarówno ocenę negatywną jak i poprawioną, tryb i zasady egzaminów sprawdzających reguluje WZO, Uczniowie mogą ubiegać się o podwyższenie oceny na okres lub na koniec roku szkolnego, jeśli biorą aktywny udział w pracach koła polonistycznego, koła teatralnego, uczestniczą w konkursach szkolnych i pozaszkolnych, osiągając w nich sukcesy. Motywowanie uczniów do postępów w nauce: Nauczyciel: przedstawia jawne, jasne kryteria ocen, wyjaśnia uczniom zasady poprawiania ocen, nagradza twórczość i kreatywność uczniów, stawia przed uczniami zadania o różnym stopniu trudności, stosuje na lekcji metody aktywizujące i różnorodne formy pracy; 7
Prawa i obowiązki ucznia (kontrakt): ( zapoznajemy ucznia z jego obowiązkami na początku roku szkolnego w formie ustnej bądź zapisujemy w zeszycie przedmiotowym) uczeń jest zobowiązany do prowadzenia zeszytu przedmiotowego na bieżąco (zgodnie z wymaganiami nauczyciela) notatki z lekcji, na których był nieobecny, muszą być uzupełnione w ciągu tygodnia, pisemne prace domowe muszą być wykonane w zeszycie (brak zeszytu oznacza brak zadania domowego i w konsekwencji ocenę niedostateczną), za brak zadania domowego, w przypadku zgłoszenia tego faktu nauczycielowi, uczeń otrzymuje minus odnotowany w dzienniku; 3 minusy oznaczają ocenę ndst.; w przypadku niezgłoszenia nieprzygotowania nauczycielowi, uczeń otrzymuje ocenę ndst., uczeń powinien posiadać na ławce podręcznik, egzemplarz omawianej lektury oraz inne pomoce zalecane przez nauczyciela; notoryczny brak w/w pomocy traktowany będzie jako lekceważenie obowiązków szkolnych i może wpłynąć na ocenę z zachowania, prace klasowe, sprawdziany z nauki o języku, sprawdziany ortograficzne (dyktanda) są obowiązkowe i poprzedzone tygodniową zapowiedzią; jeżeli z przyczyn losowych uczeń nie może ich napisać z całą klasą, powinien to uczynić w terminie tygodniowym od rozdania poprawionych prac, poprawa ocen niedostatecznych (patrz PZO: Zasady poprawiania ocen), krótkie sprawdziany (kartkówki), obejmujące trzy ostatnie tematy mogą być niezapowiedziane, nauczyciel ma obowiązek sprawdzenia i oddania prac w ciągu dwóch tygodni, oceny są jawne i umotywowane przez nauczyciela, zarówno dla ucznia, jak i rodziców, każdy uczeń ma prawo do zdobycia dodatkowych ocen za prace nadobowiązkowe, zlecone przez nauczyciela, bądź podjęte ze swojej inicjatywy, uczeń zagrożony oceną niedostateczną na semestr bądź koniec roku szkolnego ma możliwość jej poprawienia najpóźniej na dwa tygodnie przed radą klasyfikacyjną; inne oceny nie podlegają poprawie (na ocenę końcową uczeń pracuje cały rok), jeśli uczeń opuścił 50% lekcji i brak jest podstaw do wystawienia oceny, nie jest klasyfikowany i musi złożyć egzamin klasyfikacyjny w terminie ustalonym przez dyrekcję szkoły, przed wyznaczoną komisją egzaminacyjną; taki uczeń otrzymuje na miesiąc przed egzaminem zestaw zagadnień obowiązujących do zaliczenia przedmiotu, uczeń trzykrotnie w ciągu semestru może zgłosić nieprzygotowanie do zajęć, aktywność ucznia na lekcji może być oceniana także w formie plusów, których określona liczba (5) składa się na ocenę bardzo dobrą; brak aktywności na zajęciach bądź brak orientacji w zadaniach wykonywanych na lekcji może być oceniany jako minusy, których określona liczba (3) równa się ocenie niedostatecznej, uczeń przyłapany na próbie ściągania otrzymuje ocenę niedostateczną, uczeń, którego dłuższa forma wypowiedzi pisemnej jest niesamodzielna otrzymuje ocenę niedostateczną. Uczniowie mogą ubiegać się o podwyższenie oceny na okres lub na koniec roku szkolnego, jeśli biorą aktywny udział w pracach koła polonistycznego, koła teatralnego, uczestniczą w konkursach szkolnych i pozaszkolnych, osiągając w nich sukcesy. 8
KRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE IV OCENA CELUJĄCA - Wiedza ucznia wykracza poza obowiązujący program nauczania. - Proponuje rozwiązania twórcze i oryginalne. - Bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach szkolnych, międzyszkolnych. - Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach (np. udział w akademiach, inscenizacjach teatralnych, współpraca z gazetką szkolną, itp.), prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny. OCENA BARDZO DOBRA - Wypowiedzi ustne i pisemne są poprawne pod względem stylistyczno-językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym. - Posługuje się poznanymi formami wypowiedzi (opowiadanie, opis wyglądu przedmiotu, dialog, list do najbliższych). - Samodzielnie sporządza plan odtwórczy i kompozycyjny własnej wypowiedzi. - Wykazuje się bardzo dobrą wiadomością przeczytanego tekstu. - Nazywa elementy świata przedstawionego. - Podaje cechy baśni i odróżnia baśń od innych utworów literackich. - Samodzielnie i sprawnie posługuje się słownikiem ortograficznym. - Wskazuje narratora i osobę mówiącą w wierszu. - Wskazuje epitety, porównania, wersy, rymy w utworze poetyckim. - Bierze czynny udział w lekcji. - Płynnie czyta nowy tekst. - Rozróżnia poznane części mowy. - Wskazuje różnice między osobową a nieosobową (bezokoliczniki) formą czasownika. - Poprawnie stosuje formy liczby, osoby, rodzaju, czasu. - Biegle odmienia rzeczownik przez przypadki i poprawnie stosuje w zdaniach, oddziela temat od końcówki. - Odmienia przymiotniki i zauważa zależność form przymiotnika od określanego rzeczownika. - Wyróżnia w zdaniu podmiot i orzeczenie. - Rozpoznaje i układa zdania pojedyncze i złożone. - Potrafi zbudować zdanie z podanych związków wyrazowych. - Odróżnia głoskę od litery, spółgłoskę od samogłoski. - Określa cechy spółgłoski. - Zna zasady akcentowania w języku polskim i poprawnie akcentuje. OCENA DOBRA - Czyta poprawnie stosując zasady prawidłowego przestankowania. - Jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy językowo - stylistyczne,logiczne i ortograficzne. - W wypowiedziach próbuje oceniać zachowania bohaterów literackich. - Dostrzega i wymienia elementy świata przedstawionego. - Wskazuje w baśni kontrasty i rozumie morał. 9
- Wskazuje narratora. - Poprawnie sporządza plan rozmowy. - Potrafi posługiwać się słownikiem ortograficznym. - Potrafi wskazać w wierszu epitet, porównanie, rytm, wers, strofę. - Rozróżnia poznane części mowy. - Poprawnie odmienia (stosuje w zdaniach) czasowniki i rzeczowniki. - Poprawnie odmienia przymiotniki. - Umie wskazać w zdaniu podmiot i orzeczenie. - Wskazuje i układa zdania pojedyncze i złożone. - Rozróżnia głoskę, literę, samogłoskę i spółgłoskę. - Określa cechy spółgłosek. - Poprawnie dzieli wyrazy na sylaby. OCENA DOSTATECZNA - W wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawności w zakresie budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii. - Przy małej pomocy nauczyciela wypowiada się w szkolnych formach pisemnych. - Czyta poprawnie, nie zawsze przestrzega zasad przestankowania. - Wskazuje epitety, porównania, wersy, strofy, rymy z pomocą nauczyciela. - Odróżnia postacie i wydarzenia realistyczne od fantastycznych. - Tworzy bezokoliczniki od czasowników w formie osobowej i odwrotnie. - Rozpoznaje rzeczownik w funkcji podmiotu i czasownik funkcji orzeczenia. - Odmienia rzeczowniki przez przypadki. - Odmienia czasowniki przez osoby, liczby, czasy i rodzaje. - Podane zdania dzieli na pojedyncze i złożone. - Rozróżnia głoskę, literę, samogłoskę i spółgłoskę. - Dzieli wyrazy na sylaby. OCENA DOPUSZCZAJĄCA - Technika cichego i głośnego czytania pozwala na zrozumienie tekstu. - Pomimo błędów językowych, stylistycznych, logicznych i ortograficznych popełnianych w wypowiedziach możliwe jest zrozumienie napisanej pracy. - Przy pomocy nauczyciela rozróżnia części mowy. - Stosuje w tekście poprawne formy rzeczownika. - Wskazuje podmiot i orzeczenie przy pomocy nauczyciela. - Stosuje w tekście poprawne formy łatwiejszych czasowników. - Wyróżnia głoski, litery i sylaby. - Zna podstawowe zasady ortograficzne. OCENA NIEDOSTATECZNA - Otrzymuje ją uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. 10
Ocena celująca: KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO V - Wiedza ucznia wykracza poza obowiązujący program nauczania. - Proponuje rozwiązania twórcze i oryginalne. - Bierze udział i osiąga sukces w konkursach szkolnych, miedzyszkolnych. - Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach (np.: udział w akademiach, inscenizacjach teatralnych, współpraca ze szkolna gazetką, itp.), prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny. Ocena bardzo dobra: - Wypowiedzi ustne i pisemne ucznia są poprawne pod względem stylistyczno językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym. - Posługuje się poznanymi w klasie piątej formami wypowiedzi (sprawozdanie z wycieczki, opis przedmiotu, wyglądu człowieka z elementami charakterystyki, list prywatny, zaproszenie). - Podejmuje próby charakterystyki postaci na wyrazistych przykładach. - Układa plan odtwórczy lektury, plan kompozycyjny własnej wypowiedzi. - Bardzo dobra znajomość przeczytanego tekstu pozwala na swobodne jego analizowanie, ocenę postępowania i poglądów bohaterów; pisanie opowiadania twórczego z elementami opisu, z dialogiem. - Zwraca uwagę na problematykę moralną zawartą w poznanych lekturach. - Posługuje się Słownikiem ortograficznym, Słownikiem wyrazów bliskoznacznych. - Porównuje cechy gatunkowe baśni i bajki. - Wskazuje środki artystyczne poznane w klasie IV oraz różne rodzaje przenośni. - Tworzy czasowniki dokonane od niedokonanych, stosuje w zdaniu czasowniki w formie osobowej i nieosobowej. - Określa znaczenie trybów czasownika, biegle odmienia czasowniki w trybie rozkazującym i przypuszczającym. - Zna zasady pisowni cząstki by z czasownikami. - W odmianie rzeczownika przez przypadki wyróżnia temat, końcówkę, temat oboczny, oboczność. - Rozpoznaje przyimki i wyrażenia przyimkowe. - Tworzy przysłówki od przymiotników. - Podaje poprawne formy liczebników. - Klasyfikuje rodzaje wypowiedzeń, podaje ich przykłady. - Wyróżnia w zdaniu zespoły składniowe. - Rozpoznaje części zdania, wskazuje sposób ich wyrażania. - Układa zdanie pojedyncze rozwinięte według podanego wykresu. - Rozróżnia zdania złożone. - Przekształca zdanie na równoważnik zdania i odwrotnie. - Wskazuje różnicę między samogłoską i spółgłoską. - Omawia zależności brzmienia głoski od ruchów i pozycji narządów mowy. - Podaje zasady akcentowania wyrazów w języku polskim oraz zasady wymawiania wyrazów bezakcentowych. 11
Ocena dobra - Czyta poprawnie stosując zasady poprawnej intonacji i akcentowania. - Jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać nieliczne błędy językowo-stylistyczne, logiczne, ortograficzne. - Potrafi samodzielnie poprawić większość własnych błędów. - Podejmuje próby wypowiadania się w formach trudniejszych niż określone podstawą programową )opowiadanie twórcze, opis postaci z elementami charakterystyki). - W wypowiedziach próbuje oceniać i wartościować problemy, zjawiska dotyczące języka, literatury oraz kultury. - Rozróżnia mity, legendy, bajki, nowele. - Poprawnie sporządza plan ramowy i szczegółowy lektury. - Określa formę gramatyczną czasowników. - Stosuje w zdaniu czasowniki w formie osobowej i nieosobowej. - Odmienia czasowniki w trybie rozkazującym i przypuszczającym. - Wskazuje różnice w odmianie podanych czasowników, wyodrębnia temat i końcówkę. - Uzasadnia pisownię rzeczownika, odwołując się do odmiany. - W zdaniu wskazuje przyimki i wyrażenia przyimkowe. - Wskazuje podobieństwa i różnice przymiotnikami i przysłówkami. - Określa formę gramatyczną przymiotnika z rzeczownikiem. - Zastępuje słowem liczebniki podane cyfrą i odwrotnie. - Stosuje w zdaniu liczebniki w odpowiednim przypadku. - Podaje przykłady współczesnego i porządnego zespołu składniowego. - Robi wykres zdania pojedynczego rozwiniętego (na łatwych przykładach). - Przekształca zdanie pojedyncze na złożone i odwrotnie. - Wskazuje zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie. - Określa cechy głoski. - Rozpoznaje wyrazy bezakcentowe. - Poprawnie akcentuje wyrazy na 3., 4. sylabie od końca. Ocena dostateczna - W wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań, stosowania poznanego słownictwa i ortografii. - W miarę samodzielnie wypowiada się w szkolnych formach pisemnych (opowiadanie odtwórcze, dialogi, opisy przedmiotu i postaci, sprawozdanie, list, zaproszenie) - Opanował technikę poprawnego czytania i doskonali ją względem dykcji, intonacji, akcentowania. - Poprawia przy pomocy nauczyciela popełnione błędy. - Umie wymienić elementy świata przedstawionego (miejsce i czas akcji, bohaterów, wydarzenia). - Odróżnia zdarzenia, postacie fantastyczne od realistycznych. - W utworze lirycznym wskazuje epitety, porównania, przenośnie z pomocą nauczyciela. 12
- Tworzy bezokoliczniki od czasowników w formie osobowej i odwrotnie. - Rozróżnia czasowniki dokonane i niedokonane. - Odmienia czasowniki we wszystkich trybach (proste przykłady). - Nazywa przypadki i pytania, na które odpowiadają. - Odmienia prze przypadki rzeczowniki o prostej odmianie. - Rozpoznaje rzeczowniki o roli orzeczenia i określenia czasownika. - Odmienia przymiotniki przez przypadki. - Rozpoznaje w zadaniu liczebniki. - Rozróżnia zdanie i równoważnik zdania, podaje przykłady typów zdań. - Łączy w zespoły składniowe wyrazy tworzące zdania. - Wpisuje zdanie w podany wykres. - Podane zdania dzieli na pojedyncze i złożone. - Z podanych zdań pojedynczych tworzy zdanie złożone. - Dzieli wyrazy na głoski. - Odróżnia głoski od samogłosek. - Dzieli wyrazy na sylaby. - Poprawnie akcentuje wyrazy na 2. sylabie od końca. Ocena dopuszczająca - Jego technika cichego i głośnego czytania pozwala na zrozumienie tekstu. - Względna poprawność językowa i rzeczowa wypowiedzi ustnych świadczy o zrozumieniu przez niego analizowanego zagadnienia. - Pomimo błędów językowych, stylistycznych, logicznych i ortograficznych popełnianych w wypowiedziach pisemnych możliwe jest zrozumienie napisanej pracy. - Rozróżnia podstawowe części mowy. - Wskazuje podmiot i orzeczenia. - Odmienia rzeczownik i przymiotnik przez przypadki. - Odmienia czasownik przez osoby, liczby, czasy, tryby. - Odróżnia zdanie pojedyncze od złożonego. - Wyróżnia głoski, litery, sylaby w podanym wyrazie. - Poprawnie pisze wyrazy poznane na lekcjach ortografii oraz zna zasady ortograficzne. Ocena niedostateczna - Otrzymuje ją uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. 13
KRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE VI celująca Wiedza ucznia wykracza poza obowiązujący program nauczania. Proponuje rozwiązania twórcze i oryginalne. Bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach szkolnych, międzyszkolnych. Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach (np.: udział w akademiach, inscenizacjach teatralnych, współpraca ze szkolną gazetką, itp.), prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny. bardzo dobra - Wypowiedzi ustne i pisemne są poprawne pod względem stylistyczno-językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym. - Biegle posługuje się słownikami i encyklopedią. - Samodzielnie sporządza notatki z lekcji. - Redaguje charakterystykę postaci, podejmuje próbę charakterystyki porównawczej i autocharakterystyki: określa motywację czynów bohaterów, ocenia ich postępowanie. - Opowiadania twórcze wzbogaca dialogami, elementami opisów, charakterystyki. - W sposób świadczący o znajomości utworu redaguje list do postaci literackiej. - Redaguje sprawozdanie, a w pracy poświęconej oglądanemu filmowi lub spektaklowi podejmuje próby recenzji. - Rozumie i poprawnie posługuje się terminami w zakresie wiedzy o epice, liryce i dramacie. - Podejmuje próby analizy i interpretacji wiersza, wyodrębnia środki stylistyczne, odróżnia obrazowanie realistycznie od fantastycznego. - Wymienia rodzaje zaimków, omawia ich odmianę, funkcję w zdaniu, uzasadnia zastosowanie skróconych form zaimków. - Biegle stopniuje przymiotniki, pisze poprawnie nie z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym. - Rozpoznaje różne typy liczebników, określa jego formy gramatyczne i funkcję w zdaniu, odmienia trudniejsze liczebniki złożone. - Stosuje w zdaniu rzeczownik w różnych funkcjach składniowych (podmiotu, dopełnienia, przydawki). - Rozpoznaje zdanie z orzeczeniem imiennym, omawia jego budowę. - Omawia, podając przykłady, różne sposoby wyrażania orzeczenia oraz podmiotu, przydawki i dopełnienia. - Przeprowadza klasyfikację zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie, rysuje ich wykresy. - Przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazów pochodzących od wyrażeń przyimkowych i od czasowników. - Wskazuje przyrostek lub przedrostek jako formant w jednym wyrazie i jako składnik podstawy słowotwórczej w innym. - Podaje przykład wyrażeń z obocznymi tematami słowotwórczymi. - Daje przykłady wyrazów utworzonych za pomocą różnych formantów. 14
Ocena dobra - Czyta poprawnie stosując zasady prawidłowego przestankowania. - Jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy językowe. - Podejmuje próby redagowania form wypowiedzi: opowiadania twórcze z dialogiem, elementami opisu, list literacki, charakterystyka z pogłębioną oceną postaci, sprawozdanie ze spektaklu teatralnego, filmu. - Dobra znajomość tekstu pozwala mu na opowiadania losów bohaterów, omówienie elementów świata przedstawionego. - Popranie pisze plan ramowy i szczegółowy. - Wskazuje poznane środki stylistyczne w wierszu. - Potrafi samodzielnie poprawić większość własnych błędów. - Wymienia rodzaje zaimków. - Wyróżnia przysłówki wśród innych części mowy. - Poprawnie stopniuje przymiotniki. - Podaje przykłady różnych typów liczebników, odmienia liczebnik złożony i nieokreślony. - Na konkretnych przykładach omawia sposób wyrażenia orzeczenia i podmiotu. - Wyróżnia w zdaniu związki wyrazów i nazywa je. - Od podanego wyrazu podstawowego tworzy kilka wyrazów pochodnych będących różnymi częściami mowy. - Rozpoznaje wyraz pochodny, który może być podstawowym dla innego wyrazu. - Tworzy wyrazy pochodne od wyrażenia przyimkowego i od czasownika. - Wyjaśnia pisownię podanego wyrazu, odwołując się do wiadomości ze słowotwórstwa. Ocena dostateczna - W wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawności w zakresie budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii. - W miarę samodzielnie posługuje się następującymi formami wypowiedzi: opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, streszczenie, opis, sprawozdanie, charakterystyka postaci, list, zaproszenie, telegram. - Jego technika głośnego i cichego czytania pozwala na zrozumienie tekstu. - Umie wyróżnić podstawowe elementy świata przedstawionego. - Odróżnia podmiot liryczny od bohatera utworu. - Poprawia popełnione błędy językowe przy pomocy nauczyciela, gromadzi słownictwo na zadany temat. - Wyróżnia w tekście czasowniki w formie osobowej i nieosobowej; określa formę fleksyjną czasowników. - Wskazuje orzeczenie czasownikowe i imienne. - Odmienia podane rzeczowniki przez przypadki, oddziela temat od końcówki. - Rozpoznaje w zdaniu zaimki, przysłówki, przymiotniki i liczebniki. - Potrafi rozpoznać ich związek z wyrazem określanym. - Stopniuje przymiotniki. - Rozróżnia przyimki proste i złożone, wyrażenia przyimkowe. - Wskazuje na różnicę między zdaniem i równoważnikiem zdania. 15
- Na łatwiejszych przykładach omawia sposoby wyrażenia przymiotników. - Rozpoznaje zdanie bezpodmiotowe. - Nazywa w zdaniu części zdania (na prostszych przykładach). - Układa zdania złożone z podanych zdań pojedynczych. Ocena dopuszczająca - Jego technika czytania pozwala na zrozumienie tekstu. - Względna poprawność językowa i rzeczowa wypowiedzi ustnych i pisemnych świadczy o zrozumieniu przez niego analizowanego zagadnienia. - Przy pomocy nauczyciela rozpoznaje części mowy i określa ich funkcję w zdaniu (na prostych przykładach). - Odróżnia zdania pojedyncze od złożonych. - Łączy wyrazy w zespoły składniowe. - Zestawia pary wyrazów podstawowych i pochodnych. - Przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazu o przejrzystej budowie wskazuje podstawę słowotwórczą i formant. - Tworzy wyrazy pochodne za pomocą podanych formantów. Ocena niedostateczna Otrzymuje ją uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. 16