Sytuacja w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce i stan wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce Projekt Bliżej śmieci - dalej od nieporządku Finansujący: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w ramach ogólnopolskiego projektu pn. Bliżej śmieci dalej od nieporządku realizowanego przez Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku
25 państw członkowskich UE POLSKA WĘGRY
Gospodarka odpadami komunalnymi w 2013 roku będzie regulowana w głównej mierze 3 ustawami SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI począwszy od 2013 roku Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dn. 1 lipca 2011 roku USTAWA o GOSPODARCE OPAKOWANIAMI i ODPADAMI OPAKOWANIOWYMI -II kwartał 2013 roku? USTAWA O ODPADACH z dnia 14 grudnia 2012 roku
USTAWA z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tp. Dz.U./1996 nr 132 poz. 622, tj. Dz. U./2012, poz. 391 z późn. zm.) Najważniejsza zmiana Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2011 nr 152, poz. 897)
Podstawowe założenia nowej regulacji Nowa regulacja obowiązkowa dla wszystkich gmin, wdrażana z mocy ustawy w przeciągu max 18 miesięcy Dwa systemy postępowania z odpadami komunalnymi Odrębne systemy organizacyjne postępowania z nieczystościami ciekłymi i wykonywania obowiązków związanych z utrzymaniem czystości i porządku na nieruchomościach Regionalny system gospodarowania odpadami komunalnymi
Systemy odbioru odpadów System gminny (opłatowy) dotyczy właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy Odbiera firma wybrana w drodze przetargu organizowanego przez wójta (albo g.j.o.?) zasady świadczenia usług określa ustawa i (po przetargu) umowa właściciele nieruchomości uiszczają na rzecz gminy opłatę (czy to realizuje zasadę zanieczyszczający płaci?) wysokość opłaty określa rada gminy uchwałą, egzekucja w trybie egzekucji podatkowej System z mocy ustawy obowiązkowy
System wolnego wyboru (umowny) dotyczy właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne właściciele nieruchomości zawierają umowę z firmą wywozową (działającą w oparciu o wpis do rejestru) albo g.j.o. usługa za opłatą określoną w umowie; nadzór gminy zasady świadczenia usług określa ustawa i umowa wybór usługodawcy na zasadzie wolnego wyboru (ustawa narzuca tylko kryteria formalne) Rada gminy może znieść system uchwałą i wprowadzić system gminny
GDZIE JESTEŚMY??
Możliwe problemy związane z wdrożeniem nowego systemu gospodarowania odpadami: opłata za odpady ( ci, którzy wytwarzają mniej odpadów, płacą tyle samo co ci, którzy wytwarzają ich więcej), brak możliwości wpływania gmin na efektywność postępowania z odpadami (brak zachęty do segregacji odpadów), ustalenie liczby mieszkańców zamieszkujących nieruchomości, system finansowania odpadów nie dopnie się, dopłata z budżetu gminy, akceptacja przez mieszkańców dla opłat za odpady (musi być wzrost opłat), wiedza o ilości, rodzaju wytwarzanych odpadów dla wybrania systemu gospodarowania odpadami i przygotowania przetargu na odbiór i zagospodarowanie odpadów, jak rozliczyć mieszkańców z segregacji odpadów? (wyższe opłaty za odpady zmieszane, funkcjonowanie punktów selektywnej zbiórki odpadów), egzekucja uchwał Rady Gmin i przepisów prawa, kontrola- czy będzie prowadzona? ściągalność opłat śmieciowych, windykacja opłat (wymiar, księgowanie, upominanie, raty, umorzenia, windykacja- koszty windykacji), wielkość opłaty za odpady w sąsiednich gminach (udział społeczeństwa w ustalaniu prawa miejscowego), edukacja ekologiczna ujmowana w kosztach administrowania odpadami co z nieruchomościami niezamieszkałymi?
"Egzekucja prawa w zakresie wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi"
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach j.t. Dz. U. z 2012 r. poz. 391 z późn. zm.
Realia: NOWY MODEL GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI Ustawa jest niestabilna. Styczniowa poprawka była dalece spóźniona (weszła w życie dopiero 6.03.2013 r.). Pojawiło się ryzyko rozdźwięku pomiędzy dotychczas wykonanymi przez gminy pracami, a wymaganiami spóźnionego prawa. Znacznie spóźnione było rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, które weszło w życie dopiero 9 lutego 2013 r. Obowiązkiem opracowania i wdrożenia nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi ustawodawca obarczył samorządy gminne. Kosztami funkcjonowania systemu ustawodawca obarczył właścicieli nieruchomości. Nie przewidział udziału innych środków finansowych. Ustawodawca nie przewidział żadnego programu pilotażowego. System bezwzględnie rusza 1 lipca 2013 r. w pełnym zakresie bez żadnych tolerancji.
Główni aktorzy nowego systemu: Gminy/związki gmin Właściciele nieruchomości Przedsiębiorcy odbierający odpady RIPOK i inne instalacje
Główni aktorzy nowego systemu: Każdy podmiotów ma określone ustawą uprawnienia i obowiązki. Każdy podmiot porusza się w granicach zakreślonych przez prawo. Nad każdym podmiotem wiszą konkretne środki egzekucyjne. Ustawa określa: kto, od kogo i co winien egzekwować oraz przy użyciu jakich środków.
Egzekwowanie prawa UCPG Kto? Od kogo? Jakie środki egzekucyjne? WOJEWODA RADY GMINY Środki nadzoru określone ustawą o samorządzie gminnym RIO RADY GMINY Środki nadzoru określone ustawą o RIO WÓJT GMINY WIOŚ MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA WŁAŚCICIELI NIERUCHOMOŚCI PRZEDSIĘBIORCÓW ODBIERAJĄCYCH ODPADY GMINY GMINNEJ JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ RIPOK RIPOK WÓJTA GMINY Obowiązki pieniężne - wszystkie środki egzekucyjne (za wyjątkiem egzekucji z nieruchomości) Obowiązki niepieniężne - grzywna w celu przymuszenia lub - wykonanie zastępcze. Kary pieniężne określone w UCPG Kary pieniężne określone w UCPG Kary pieniężne określone w UCPG Kary pieniężne określone w UCPG Kary pieniężne określone w UCPG
Egzekwowanie prawa przez wojewodę pod lupą: - uchwały rad gmin
EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ WOJEWODĘ OD RAD GMIN na etapie przygotowania systemu (do 30.06.2013 r.) - kontrola zgodności z prawem uchwał rad gmin, - kontrola terminowości podjęcia uchwał na podstawie: art. 6k ust. 1 UCPG art. 6l UCPG art. 6n ust. 1 UCPG art. 6r ust. 3 UCPG. W/w uchwały winny być podjęte do 31.12.2012 r. Po upływie terminu wojewoda powinien wezwać do ich podjęcia i ustalić termin, a w razie bezskuteczności wezwania - wydać zarządzenia zastępcze. na etapie funkcjonowania systemu (od 1.07.2013 r.) - kontrola zgodności z prawem uchwał rad gmin.
Egzekwowanie prawa przez RIO pod lupą: - uchwały rad gmin
EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ RIO OD GMINY RIO nadzoruje i kontroluje gospodarkę finansową gminy - na podstawie ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (j.t. Dz. U. z 2012 r. poz. 1113). w odniesieniu do uchwał budżetowych (postępowanie dwustopniowe): - wezwanie do usunięcia nieprawidłowości w wyznaczonym terminie, - jeżeli wezwanie jest bezskuteczne kolegium izby orzeka o nieważności uchwał w całości lub części. - kolegium izby stwierdzając nieważność uchwały budżetowej, jest zobowiązane ustalić budżet lub jego części dotknięte nieważnością. w stosunku do pozostałych uchwał: - kolegium izby od razu orzeka o nieważności w całości lub części.
Ustawa zawiera 16 upoważnień dla rad gmin do podjęcia uchwał, w tym: - 8 upoważnień ma charakter obligatoryjny, - 8 upoważnień ma charakter fakultatywny, - 15 stanowi akt prawa miejscowego.
UCHWAŁY RAD GMIN na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach Lp. Podstawa prawna Nazwa uchwały Obligatoryjn a/ fakultatywna 1 art. 4 ust. 1 i 3 2 art. 6 ust. 1a Uchwała w sprawie uchwalenia regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Uchwała w sprawie określenia innych sposobów udokumentowania wykonania obowiązków pozbywania się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych obligatoryjna do 31.12.2012 fakultatywna 3 art. 6 ust. 2 i 4 art. 6 ust. 2 oraz ust. 4 i 4a 4 art. 6a ust. 1, 2 i 3 5 art. 6c ust. 2 Uchwała w sprawie określenia górnych stawek opłat za usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych (1) Uchwała w sprawie określenia górnych stawek opłat za usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych (2) Uchwała w sprawie przejęcia od właścicieli nieruchomości obowiązków w zakresie pozbywania się nieczystości ciekłych oraz uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości Uchwała w sprawie postanowienia o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne obligatoryjna do 30.06.2013 fakultatywna fakultatywna
UCHWAŁY RAD GMIN na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach c.d. 6 art. 6d ust. 2 Uchwała o podziale obszaru gminy na sektory fakultatywna 7 art. 6j ust. 2 Uchwała w sprawie uchwalenia jednej stawki opłaty ponoszonej przez właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, za gospodarowanie odpadami komunalnymi od gospodarstwa domowego 8 art. 6j ust. 5 Uchwała w sprawie ustalenia sposobu obliczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie nieruchomości, która w części stanowi nieruchomość, którą zamieszkują mieszkańcy, a w części nieruchomość, którą nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne fakultatywna fakultatywna 9 art. 6k ust. 1 i ust. 3 Uchwała w sprawie dokonania wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i ustalenia stawki tej opłaty oraz ustalenia stawki opłaty za pojemnik o określonej pojemności obligatoryjna do 31.12.2012 10 art. 6l Uchwała w sprawie określenia terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi obligatoryjna do 31.12.2012 11 art. 6n ust. 1 Uchwała w sprawie określenia wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości obligatoryjna do 31.12.2012 12 art. 6r ust. 3 Uchwała w sprawie określenia szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów obligatoryjna do 31.12.2012
UCHWAŁY RAD GMIN na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach c.d. 13 art. 6r ust. 4 Uchwała w sprawie określenia rodzajów dodatkowych usług świadczonych przez gminę w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów oraz wysokości cen za te usługi fakultatywna 14 art. 7 ust. 3 Uchwała w sprawie określenia wymagań, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami oraz prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt, a także grzebowisk i spalarni zwłok zwierzęcych i ich części obligatoryjna (dostosować do nowelizacji ustawy o ochronie zwierząt) 15 art. 7 ust. 3a Uchwała w sprawie określenia wymagań, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych obligatoryjna do 30.06.2013 r. 16 art. 6l ust. 2 Uchwała w sprawie poboru opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w drodze inkasa oraz wyznaczenia inkasentów i określenia wysokości wynagrodzenia za inkaso. Uchwała nowa wprowadzona ustawą z dnia 25 stycznia 2013 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (weszła w życie 6 marca 2013 r.). fakultatywna
Egzekwowanie prawa przez wójta gminy pod lupą: - właściciele nieruchomości, - przedsiębiorcy odbierający odpady.
Właściciele nieruchomości Ważne spostrzeżenia: Ustawodawca adresuje przepisy do właścicieli nieruchomości. Obowiązkami obarczył tylko właścicieli nieruchomości, a nie poszczególnych mieszkańców (wytwórców odpadów). Tylko właściciele są odpowiedzialni za realizację obowiązków ustawowych i tylko od właścicieli będzie egzekwowane prawo. Ustawodawca nie uregulował obszaru pomiędzy właścicielami a mieszkańcami (wytwórcami odpadów). Właściciel musi sam uporać się z poszczególnymi mieszkańcami, bo od ich postępowania zależy czy właściciel wykona swoje obowiązki ustawowe. To właściciel, a nie mieszkaniec, składa deklarację. To właściciel decyduje w imieniu mieszkańców czy będzie segregował odpady. Ustawodawca pozbawił mieszkańców prawa wypowiedzenia się w sprawie segregacji odpadów. Mieszkaniec nie ma formalnego prawa głosu - został niejako ubezwłasnowolniony. Skutki powyższych regulacji będą szczególnie widoczne w budynkach wielolokalowych, gdzie za mieszkańców decyduje zarząd wspólnoty.
EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ WÓJTA GMINY OD WŁAŚCICIELI NIERUCHOMOŚCI Wójt gminy egzekwuje: od właścicieli nieruchomości zamieszkałych przez mieszkańców: - wyposażenia nieruchomości w pojemniki do zbierania odpadów oraz utrzymywania ich w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, chyba że gmina przejmie te obowiązki w zamian za opłatę, - złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami, - zbierania odpadów w sposób zdeklarowany w deklaracji oraz określony w regulaminie, - uiszczania opłaty w terminach i w sposób określony uchwałą rady gminy od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych przez mieszkańców: - wyposażenia nieruchomości w pojemniki do zbierania odpadów oraz utrzymywania ich w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, - zbierania odpadów w sposób określony w regulaminie, - zawarcia umowy na odbiór odpadów komunalnych z uwzględnieniem uchwały rady gminy w sprawie górnych stawek opłat, - okazywania, na żądanie, umowy i dowodów uiszczania opłat za usługę odbioru odpadów komunalnych,
UPRAWNIENIA KONTROLNE WÓJTA GMINY do kontroli stosuje się przepisy art. 379 i art. 380 Poś; wójt, burmistrz lub prezydent miasta może wystąpić z wnioskiem do Policji o pomoc, jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia czynności kontrolnych; Policja jest obowiązana do zapewnienia kontrolującym pomocy.
UPRAWNIENIA KONTROLNE (wg Poś) Kontrolujący musi mieć imienne upoważnienie od wójta gminy do kontroli. Uprawnienia: prawo wstępu na teren nieruchomości osób fizycznych - w godzinach od 6 do 22, a na teren przedsiębiorstwa - przez całą dobę; prawo żądania informacji oraz przesłuchiwania osób; prawo żądania okazania dokumentów. Dokumentacja kontroli: protokół, jeden egz. dla kontrolowanego; protokół podpisują: kontrolujący oraz kontrolowany, który może wnieść swoje uwagi wraz z uzasadnieniem; w razie odmowy podpisania protokołu kontrolujący umieszcza o tym wzmiankę w protokole, a odmawiający podpisu może, w terminie 7 dni, przedstawić swoje stanowisko na piśmie.
ŚRODKI EGZEKWOWANIA PRAWA PRZEZ WÓJTA GMINY OD WŁAŚCICIELI NIERUCHOMOŚCI od właścicieli nieruchomości zamieszkałych przez mieszkańców: wydanie decyzji podatkowej wymiarowej w razie: niezłożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wpłacenia mniejszej kwoty opłaty lub są wątpliwości co do danych zawartych w deklaracji (art. 6o i 6p UCPG), wszczęcie postępowania egzekucyjnego w razie nie uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami - organem egzekucyjnym jest wójt, burmistrz, prezydent (art. 6qa UCPG), wystąpienie o ukaranie karą grzywny w razie nie wykonywania obowiązków ustawowych lub zbierania odpadów w sposób niezgodny z regulaminem (art. 10 ust. 2 i 2a UCPG), od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych przez mieszkańców: przejęcie w drodze decyzji administracyjnej odbioru odpadów komunalnych w zamian za ustaloną opłatę za odbieranie odpadów z rygorem natychmiastowej wykonalności (art. 6 ust. 7 UCPG), coroczne przedłużanie (aż do skutku) decyzji o odbiorze odpadów komunalnych z tych nieruchomości (art. 6 ust. 10 UCPG), wszczęcie postępowania egzekucyjnego w razie nie uiszczania opłaty za odbieranie odpadów (art. 6 ust. 12 UCPG) - organem egzekucyjnym jest naczelnik urzędu skarbowego,
EGZEKWOWANIE PRAWA PRZEZ WOJTA GMINY OD PRZEDSIĘBIORCÓW ODBIERAJĄCYCH ODPADY Zakres kontroli: - prawidłowość dokumentów niezbędnych do wpisu do rejestru działalności regulowanej, - prawidłowość odbierania odpadów od właścicieli nieruchomości, - prawidłowość przekazywania selektywnie zebranych odpadów komunalnych do instalacji odzysku i unieszkodliwiania, a odpadów zmieszanych, zielonych oraz pozostałości po sortowaniu do regionalnych instalacji przetwarzania odpadów; - terminowość i rzetelność sprawozdań przekazywanych wójtowi, - osiąganie wymaganych poziomów recyklingu i ograniczenia masy odpadów biodegradowalnych.
KARY DLA PRZEDSIĘBIORCY Wójt nakłada kary pieniężne, w drodze decyzji, na przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, który: odbiera odpady komunalne bez wymaganego wpisu do rejestru działalności regulowanej kara w wys. 5000 zł za pierwszy miesiąc wykonywania działalności bez wymaganego wpisu oraz 10 000 zł za każdy kolejny miesiąc wykonywania działalności bez wymaganego wpisu; miesza selektywnie zebrane odpady komunalne ze zmieszanymi odpadami komunalnymi kara w wys. od 10 000 zł do 50 000 zł; nie przekazuje odebranych od właścicieli nieruchomości zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do RIPOK kara w wys. od 500 zł do 2000 zł za pierwszy ujawniony przypadek; przekazuje nierzetelne sprawozdanie, o którym mowa w art. 9n podlega karze pieniężnej w wysokości od 500 zł do 5000 zł; przekazuje po terminie sprawozdanie, o którym mowa w art. 9n podlega karze pieniężnej w wysokości 100 zł za każdy dzień opóźnienia. działa bezumownie kara obliczona na podstawie ustawy nie osiąga wymaganych poziomów recyklingu i poziomu ograniczenia odpadów biodegradowalnych kara pieniężna, obliczona odrębnie dla wymaganego poziomu (stawka opłaty z Poś za odpady zmieszane x ilość ton brakującej masy odpadów). Kary stanowią dochód budżetu gminy.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ