INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA W POWIECIE BRZESKIM w 2015 ROKU

WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KRAKOWIE DELEGATURA W TARNOWIE INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA W POWIECIE BRZESKIM w 2015 ROKU Zatwierdził Kierownik Delegatury w Tarnowie mgr Krystyna Gołębiowska TARNÓW, wrzesień 2016

W przypadku wykorzystania informacji zawartych w niniejszym opracowaniu prosimy o podanie źródła. Opracowano w Dziale Monitoringu Środowiska Delegatury WIOŚ w Tarnowie Autorzy: mgr inż. Maria Ogar mgr Iwona Para mgr inż. Teresa Prajsnar lic. Teresa Reczek 2

SPIS TREŚCI 1. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA... 5 1.1. Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku... 5 1.2. Stężenia ozonu troposferycznego na obszarze województwa małopolskiego, w tym powiatu brzeskiego... 10 1.3. Chemizm opadów i depozycja zanieczyszczeń do podłoża... 15 2. MONITORING HAŁASU... 17 3. MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH... 19 4. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH... 20 4.1. Ocena jakości wód w 2015 roku... 26 4.2. Ocena spełniania wymagań określonych dla wód w obszarach chronionych... 33 5. MONITORING WÓD PODZIEMNYCH... 37 Podsumowanie... 39 3

4 Informacja o stanie środowiska

Niniejsze opracowanie wykonano na podstawie informacji uzyskanych z badań monitoringowych, prowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, oraz działań kontrolnych WIOŚ w Krakowie. W 2015 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie realizował zadania w oparciu o Program państwowego monitoringu środowiska województwa małopolskiego na lata 2013-2015 oraz Kierunki działania i plan pracy na 2015 rok. Bieżące i archiwalne informacje dotyczące stanu środowiska w województwie małopolskim znaleźć można na stronie internetowej www.krakow.pios.gov.pl. 1. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA Badania i ocena jakości powietrza prowadzone są w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w podsystemie monitoring jakości powietrza. Celem funkcjonowania podsystemu jest uzyskiwanie informacji i danych dotyczących poziomów substancji w otaczającym powietrzu oraz wyników analiz i ocen w zakresie przestrzegania norm jakości powietrza. 1.1. Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku Roczna ocena jakości powietrza 1) w 3 strefach, wydzielonych na terenie województwa małopolskiego (aglomeracja krakowska, miasto Tarnów oraz strefa małopolska), została wykonana w oparciu o wyniki pomiarów przeprowadzonych w 2015 roku na stacjach monitoringu. Ocenę wykonano pod kątem spełniania kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia dla substancji: dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek azotu (NO2), tlenek węgla (CO), benzen (C6H6), ozon (O3), pył zawieszony PM10 (PM10), pył zawieszony PM2,5 (PM2.5), oraz ołów (Pb), arsen (As), kadm (Cd), nikiel (Ni), benzo(a)piren (B(a)P) w pyle zawieszonym PM10. Ocena wykonana pod kątem spełniania kryteriów odniesionych dla ochrony roślin obejmowała: dwutlenek siarki (SO2), tlenki azotu (NOx) oraz ozon (O3). Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy, stanowią wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwyższych poziomach stężeń danego zanieczyszczenia w strefie. Klasyfikację stref wykonano dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie najwyższych stężeń (tzn. występujących w najbardziej zanieczyszczonych rejonach) na obszarze aglomeracji lub innej strefy, dla kryterium ochrony zdrowia i kryterium ochrony roślin. 1 Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku, WIOŚ Kraków, kwiecień 2016 dostępna na stronie internetowej WIOŚ WWW.krakow.pios.gov.pl. 5

Wartości dopuszczalne substancji w powietrzu zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku 2). Dla wszystkich substancji podlegających ocenie, strefy zaliczono do jednej z poniższych klas: klasa A - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie nie przekraczały odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych, klasa C - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie przekraczały poziomy dopuszczalne lub docelowe powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy ten margines jest określony, klasa D2 - jeżeli stężenia ozonu na jej terenie przekraczały poziom celu długoterminowego. W strefie małopolskiej, do której należy powiat brzeski, w 2015 roku pomiary (automatyczne, manualne) prowadzono na 10 stacjach stałych (Nowy Sącz, Olkusz, Skawina, Szymbark, Trzebinia, Zakopane, Tuchów, Bochnia, Gorlice, Niepołomice oraz 6 stacjach mobilnych (Bukowno, Kęty, Limanowa, Myślenice, Słomniki, Szczawnica). Tab. 1. Wyniki klasyfikacji stref dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w rocznej ocenie pod kątem ochrony zdrowia Kod strefy Nazwa strefy Klasyfikacja stref dla poszczególnych zanieczyszczeń SO 2 NO 2 CO C 6H 6 O 3 O 3 PM10 PM2,5 Pb As Cd Ni B(a)P PL1201 Aglomeracja krakowska PL1202 Miasto Tarnów PL1203 Strefa małopolska *) **) A C A A A D2 C C A A A A C A A A A A D2 C A A A A A C A A A A C D2 C C A A A A C Tab. 2. Wyniki klasyfikacji stref pod kątem ochrony roślin Kod strefy PL1203 Nazwa strefy Strefa małopolska Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń SO 2 NO x O 3 *) O 3 **) A A C D2 Objaśnienia do tabel 1 i 2: * - wg poziomu docelowego;** - wg poziomu celu długoterminowego 2 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U z 2012 r., poz. 1031). 6

Zgodnie z wykonaną klasyfikacją w województwie małopolskim w 2015 roku: dla kryterium ochrony zdrowia do: klasy C zostały zakwalifikowane wszystkie strefy: 1. Aglomeracja Krakowska (NO2, pył zawieszony PM10, benzo(a)piren w pyle PM10, pył zawieszony PM2,5), 2. Miasto Tarnów (pył zawieszony PM10, benzo(a)piren w pyle PM10) 3. Strefa małopolska (ozon, pył zawieszony PM10, benzo(a)piren w pyle PM10, pył zawieszony PM2,5). klasy D2, ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu zostały zakwalifikowane wszystkie strefy dla kryterium ochrony roślin do: klasy C ze względu na przekroczenie poziomu docelowego ozonu zaliczono: 1. Strefę małopolską (O3) klasy D2, ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu została zakwalifikowana: 1. Strefa małopolska Klasyfikacja stref za 2015 rok wykazała, jak w poprzednich latach, przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów stężeń pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, a także dwutlenku azotu w aglomeracji krakowskiej, co wskazuje na konieczność intensyfikacji działań określonych w Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego opracowanym w 2013 roku i wdrożonym uchwałą Nr XLII/662/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30.09.2013 roku. Na terenie województwa małopolskiego wystąpiły w 2015 roku przekroczenia norm następujących substancji: dwutlenku azotu (aglomeracja krakowska), pyłu zawieszonego PM10 (aglomeracja krakowska, miasto Tarnów, strefa małopolska), B(a)P w pyle zawieszonym PM10 (aglomeracja krakowska, miasto Tarnów, strefa małopolska), oraz pyłu zawieszonego PM2,5 (aglomeracja krakowska, strefa małopolska). Obszar powiatu brzeskiego (wszystkie gminy) został zakwalifikowany do obszarów przekroczeń norm stężeń dobowych pyłu zawieszonego PM10 (dopuszczalnej częstości przekroczeń). Dwie gminy: Brzesko i Czchów zakwalifikowano do obszarów przekroczeń norm stężeń średniorocznych pyłu zawieszonego PM2,5. Przyczyną tych przekroczeń było oddziaływanie emisji związanych z indywidualnym ogrzewaniem budynków. 7

Mapy 1-5 przedstawiają rozkłady stężeń średniorocznych uzyskane z danych pomiarowych wybranych zanieczyszczeń powietrza w 2015 roku na obszarze województwa małopolskiego. Mapa 1. Rozkład stężeń benzo(a)pirenu (ng/m 3 ) w pyle zawieszonym PM10 Mapa 2. Rozkład stężeń dwutlenku siarki (µg/m 3 ) Mapa 3. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 (µg/m 3 ) 8

Mapa 4. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 (µg/m 3 ) Mapa 5. Rozkład stężeń dwutlenku azotu (µg/m 3 ) PM10 poziom dopuszczalny Częstość przekroczeń PM10 60 118 120 stężenie [µg/m 3 ] 50 40 30 20 10 0 31 101 104 93 28 25 24 74 18 52 67 44 38 6 100 80 60 40 20 0 Częstość przekroczeń * stacje mobilne Wykres 1. Wartości stężeń średniorocznych oraz częstości przekroczeń normy dobowej pyłu zawieszonego PM10 na stanowiskach pomiarowych w strefie małopolskiej w 2015 roku 9

B(a)P poziom docelowy stężenie [ng/m 3 ] 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 * stacje mobilne Wykres 2. Wartości stężeń średniorocznych benzo(a)pirenu na stanowiskach pomiarowych w strefie małopolskiej w 2015 roku W 2015 roku w strefie małopolskiej stężenia średnioroczne pyłu PM10 zostały przekroczone na 5 stanowiskach. Natomiast stężenia średnioroczne benzo(a)pirenu były przekroczone na wszystkich stanowiskach w strefie. 1.2. Stężenia ozonu troposferycznego na obszarze województwa małopolskiego, w tym powiatu brzeskiego Ozon to odmiana tlenu o cząsteczce trójatomowej. Jest to drażniący gaz o barwie bladoniebieskiej i charakterystycznej woni. Najwięcej tej substancji znajduje się w warstwie ozonosfery, która stanowi osłonę Ziemi przed promieniowaniem ultrafioletowym. Ozon obecny w warstwie atmosfery przy powierzchni, ma negatywny wpływ na zdrowie ludzkie i roślinność. Jest jednym ze składników smogu fotochemicznego powstającego głównie latem przy wysokich temperaturach i ciśnieniu w miastach o bardzo dużym ruchu samochodowym. Ozon w warstwie atmosfery przy powierzchni Ziemi to zanieczyszczenie wtórne - powstaje na skutek przemian fotochemicznych w powietrzu powodowanych między innymi przez tlenki azotu, węglowodory i tlenek węgla. Największe stężenia obserwuje się przy dużych aglomeracjach miejskich, a głównym powodem jego powstawania jest emisja spalin samochodowych. Emisja tlenków azotu i węglowodorów w spalinach samochodowych limitowana jest w ramach norm Euro, przy czym znaczące zmniejszenie emisji tych substancji wprowadziła, od 2014 roku, norma Euro VI. Zmniejszenie emisji tlenków azotu i węglowodorów można również uzyskać poprzez poprawne wyregulowanie silnika samochodu. 10

Ozon może powodować chwilowe zaburzenia funkcji oddechowych, szybki i płytki oddech oraz bóle głowy, zwłaszcza przy większym obciążeniu wysiłkiem fizycznym. Wysokie stężenia ozonu mogą powodować podrażnienia górnego odcinka dróg oddechowych, kaszel i napady duszności. Możliwe są podrażnienia i swędzenie oczu, bóle klatki piersiowej, podrażnienia śluzówki, a także choroby dróg oddechowych (nosa, gardła i płuc). Dopuszczalne normy dotyczące ozonu (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r.): ze względu na ochronę zdrowia ludzi: 120 µg/m³ to poziom docelowy dla stężenia 8-godzinnego i może być przekraczany nie więcej niż 25 dni w ciągu roku 120 µg/m³ to poziom celu długoterminowego, termin osiągnięcia poziomu celu 2020 rok 180 µg/m³ to poziom informowania dla stężenia 1-godzinnego 240 µg/m³ to poziom alarmowy dla stężenia 1-godzinnego ze względu na ochronę roślin: 18 000 µg/m³*h to poziom docelowy, wyrażony jako AOT40, określany dla okresu wegetacyjnego (1V 31 VII), 6 000 µg/m³*h to poziom celu długoterminowego, wyrażony jako AOT40, określony dla okresu wegetacyjnego (1 V 31 VII) Poniższe informacje zaczerpnięto z raportu: Wyniki modelowania stężeń ozonu troposferycznego na potrzeby rocznej oceny jakości powietrza, dla roku 2015 wykonanego przez Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych EKOMETRIA z siedzibą w Gdańsku, na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Rozkład stężeń ozonu, ze względu na ochronę zdrowia i ochronę roślin, w skali kraju i poszczególnych województw wyznaczono w oparciu o metodę łączenia wyników modelowania stężeń ozonu troposferycznego z wykorzystaniem modelu CAMx z wynikami pomiarów. Metoda łączenia wyników modelowania z pomiarami polegała na stworzeniu dwóch pól stężeń jedno pole uzyskano z danych pomiarowych, drugie pole obejmowało dane modelowe. Pola te połączono, a efektem tego działania było uzyskanie skorygowanej wersji wyników modelowych. Skorygowanie pola wyników modelowania odbyło się w oparciu o pomiary ozonu z 98 stacji dla roku 2015 oraz 74 dla okresu 2013-2015. W obliczeniach rozprzestrzeniania się ozonu wykorzystano bilanse emisji tlenku węgla, niemetanowych lotnych związków organicznych, tlenków azotu oraz tlenków siarki. 11

1.2.1. Omówienie wyników modelowania i pomiarów stężeń ozonu (metoda łączenia) na obszarze województwa małopolskiego Wartości dla jednego roku (2015) Uśrednione wartości dla 3 lat (2013-2015) Mapa 6. Liczba dni w ciągu roku, w których maksimum dobowe ze stężeń ozonu 8h średnich kroczących przekroczyło wartość 120 µg/m3 w województwie małopolskim Na większości obszaru województwa małopolskiego (mapa 6 lewy panel) w 2015 roku liczba dni, w których stężenie ozonu przekroczyło 120 µg/m 3 (poziom docelowy) była wyższa od dopuszczalnej częstości przekraczania poziomu docelowego w roku, wynoszącej 25. Jedynie w Krakowie oraz w powiatach wielickim, częściowo bocheńskim, tarnowskim, brzeskim, nowosądeckim, myślenickim a także w Tarnowie liczba dni, w których stężenie ozonu przekroczyło 120 µg/m 3 zawierała się w przedziale 11-25 dni. Na obszarze województwa małopolskiego w latach 2013-2015 (mapa 6 prawy panel) stwierdzono wystąpienia przekroczenia poziomu docelowego ozonu w zachodniej części województwa w powiatach: oświęcimskim, wadowickim, suskim, nowotarskim i tatrzańskim. Jedynie w Tarnowie i częściowo powiecie tarnowskim oraz powiecie nowosądeckim stwierdzono najmniejszą liczbę dni (11-15) ze stężeniami powyżej wartości 120 µg/m 3, wyznaczonej dla okresu 2013-2015. 12

Mapa 7. Maksymalna średnia ośmiogodzinna stężeń ozonu oraz liczba dni w ciągu roku, w których 1 h stężenia ozonu przekroczyły wartość 180 µg/m3 w województwie małopolskim w 2015 roku Na całym obszarze województwa małopolskiego w 2015 roku został przekroczony poziom celu długoterminowego, a stężenia przekraczały 150 µg/m 3. Liczba dni w roku, w których stężenie ozonu przekroczyło poziom informowania wynoszący 180 µg/m 3, na terenie województwa wynosiła od 1 do 2. W województwie małopolskim w 2015 roku nie stwierdzono wystąpienia poziomu alarmowego ozonu (240 µg/m 3 ). Wartości dla jednego roku (2015) Uśrednione wartości dla 3 lat (2013-2015) Mapa 8. Wskaźnik AOT 40 w województwie małopolskim W prawie całym województwie małopolskim w 2015 roku wystąpiło przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu, ze względu na ochronę roślin wartość wskaźnika AOT40 przekroczyła 6 000 µg/m 3 *h. Jedynie w Tarnowie wyznaczono wartość poniżej celu długoterminowego. 13

Na omawianym obszarze wartość wskaźnika AOT40 uśredniona dla okresu 2013-2015 nie przekroczyła poziomu docelowego wynoszącego 18 000 µg/m 3 *h jedynie na niewielkim fragmencie powiatu suskiego wartość przekroczyła poziom docelowy. Przyczyną wystąpienia przekroczeń ozonu jest oddziaływanie naturalnych źródeł emisji lub zjawisk naturalnych nie związanych z działalnością człowieka. Z badań przeprowadzonych na terenie Polski w ramach państwowego monitoringu środowiska wynika, że ozon jest zanieczyszczeniem w strefie przyziemnej wykazującym tendencje do przekraczania poziomów dopuszczalnych na wielu obszarach kraju i Europy. Wysokie stężenia tej substancji pojawiają się w sprzyjających warunkach atmosferycznych tj. wysokiej temperatury i promieniowania słonecznego. 1.2.2. Omówienie wyników modelowania i pomiarów stężeń ozonu (metoda łączenia) na obszarze powiatu brzeskiego W 2015 roku w środkowym pasie powiatu brzeskiego, stanowiącym 1/3 jego powierzchni, liczba dni, w których stężenie ozonu przekroczyło 120 µg/m 3 zawierała się w przedziale 16-25 poziom docelowy ozonu został dotrzymany. Dla okresu 2013-2015 na całym obszarze powiatu brzeskiego nie stwierdzono wystąpienia przekroczenia poziomu docelowego ozonu. Na całym obszarze powiatu brzeskiego w 2015 roku został przekroczony poziom celu długoterminowego (120 µg/m 3 ), a stężenia przekraczały 150 µg/m 3. Dla okresu 2013-2015 liczba dni w roku, w których stężenie ozonu przekroczyło poziom informowania (180 µg/m 3 ) wynosiła od 1 do 2. W 2015 roku nie stwierdzono wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego ozonu (240 µg/m 3 ). Na obszarze powiatu brzeskiego w 2015 roku wystąpiło przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu określanego ze względu na ochronę roślin, dla okresu wegetacyjnego - wartość wskaźnika AOT40 przekroczyła 6 000 µg/m 3 *h. Wartość wskaźnika AOT40 uśredniona dla okresu 2013-2015 nie przekroczyła poziomu docelowego wynoszącego 18 000 µg/m 3 *h. Wyniki pomiarów i modelowania stężeń ozonu troposferycznego wykazały, że na terenie powiatu brzeskiego liczba dni z przekroczeniem wartości docelowej nie przekroczyła 25 dni tj. dopuszczalnej ilości dni ze stężeniem 8-godzinnym kroczącym wyższym od 120 μg/m 3. Wyniki modelowania wykazały występowanie na terenie powiatu przekroczenia poziomu celu długoterminowego. 14

1.3. Chemizm opadów i depozycja zanieczyszczeń do podłoża Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża prowadzone są w ramach podsystemu PMŚ - monitoring jakości powietrza. Systematyczne badania składu fizykochemicznego opadów oraz równoległe obserwacje i pomiary parametrów meteorologicznych prowadzi Wrocławski Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego, na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Celem monitoringu jest określenie obciążenia obszarów leśnych, gleb i wód powierzchniowych substancjami deponowanymi z powietrza-związkami zakwaszającymi, biogennymi i metalami ciężkimi, będącego podstawą do analizy istniejącego stanu 3). W 2015 roku sieć pomiarowo-kontrolna w skali kraju składała się z 23 stacji monitoringowych i 162 posterunków opadowych, z czego na obszarze województwa małopolskiego zlokalizowano 2 stacje monitoringowe (Kasprowy Wierch i Nowy Sącz) oraz 10 posterunków. W 2015 roku na stacjach wykonano pomiary ph opadów, w celu oceny zakwaszenia wód opadowych. Na stacjach monitoringowych w województwie małopolskim wartości ph mieściły się w zakresie od 3,54-7,07. W przypadku 59% próbek opadów stwierdzono kwaśne deszcze (ph poniżej 5,6). Roczny sumaryczny ładunek jednostkowy badanych substancji zdeponowany na obszar województwa wyniósł 51,2 kg/ha i był wyższy niż średni dla całego obszaru Polski o 35,4%. W porównaniu z rokiem ubiegłym w województwie obserwowany był spadek rocznego obciążenia o 2,3%, przy niższej średniorocznej sumie opadów (o 233,5 mm). Największym ładunkiem substancji został obciążony powiat limanowski (55,3 kg/ha), zaś najmniejsze obciążenie powierzchniowe wystąpiło w powiecie dąbrowskim (38,2 kg/ha). Na obszar powiatu brzeskiego wody opadowe w 2015 roku wniosły: 741 ton siarczanów, 562 tony azotu ogólnego, 314 ton wapnia, 336 ton chlorków, 246 ton azotu amonowego, 163 tony sodu, 151 ton azotynów i azotanów, 118 ton potasu, 49 ton magnezu, 16,4 tony fosforu, 10,1 tony cynku, 1,8 tony miedzi, 1,19 tony wolnych jonów wodorowych, 0,58 tony ołowiu, 0,16 tony niklu, 0,035 tony chromu i 0,044 tony kadmu. Udział ładunków całkowitych zanieczyszczeń wniesionych w 2015 roku z opadami na obszar powiatu brzeskiego w obciążeniu powierzchniowym województwa małopolskiego wynosił 3%, a dla poszczególnych badanych substancji, zawierał się w zakresie od 2,2% do 3,6% (kadm, jon wodorowy). Wniesione wraz z opadami w 2015 roku ładunki całkowite poszczególnych zanieczyszczeń, w porównaniu do wielkości z roku 2014, były wyższe dla 2 substancji (chlorki 2,9%, sód 11,3%). Dla pozostałych 15 substancji zanotowano spadki depozycji. Zmiany zawierały się w zakresie od 10,9% (azotyny+azotany) do 63% (chrom). 3 Opracowano na podstawie: E.Liana, M.Popudejski, J.Bokszańska,E.Terlecka, W.Rawa, Wyniki badań monitoringowych w województwie małopolskim w 2015 roku, IMGW-PIB Wrocław 2016. 15

Chrom; 63,0 SPADKI Azotyny+azotany; 10,9 Magnez ; 11,7 Potas; 16,7 Wapń ; 16,8 Siarczany; 18,5 Azot amonowy; 18,6 Azot ogólny ; 23,3 Jon wodorowy; 26,7 Fosfor ogólny ; 29,9 Kadm; 33,5 Cynk ; 36,9 Nikiel; 38,4 Miedź ; 40,6 Ołów; 42,9 Sód ; 11,3 Chlorki; 2,9 70 60 50 40 30 20 10 0 10 20 Wykres 3. Zmiany wielkości ładunków całkowitych zanieczyszczeń wniesionych z opadami na obszar powiatu brzeskiego w 2015 roku w porównaniu z rokiem 2014 Roczny sumaryczny ładunek jednostkowy badanych substancji zdeponowany przez opad mokry na obszar powiatu brzeskiego wyniósł 39,2 kg/ha i był niższy w porównaniu z rokiem ubiegłym o 18%. W 2015 roku wskaźnik obciążenia powierzchni powiatu brzeskiego należał do grupy najmniejszych w województwie. Wyniki dla poszczególnych badanych substancji pokazują, że zdeponowane na obszarze powiatu ładunki utrzymywały się na poziomie najniższej depozycji przypadającej powiatowi dąbrowskiemu i nie przekroczyły średniej dla województwa. [%] WZROSTY dąbrowski brzeski limanowski województwo małopolskie ładunki jednostkowe {kg/ha/rok] 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Siarczany Chlorki Azotyny+azotany Azot amonowy Azot ogólny Sód Potas Wapń Magnez Fosfor ogólny Cynk 0,04 0,03 0,02 0,01 0,00 Miedź Jon wodorowy Ołów Kadm Nikiel Chrom Wykres 4. Depozycja opadów atmosferycznych w 2015 roku na obszar wybranych powiatów i województwa małopolskiego 16

Zanieczyszczenia wniesione z mokrym opadem atmosferycznym stanowią znaczące źródło zanieczyszczeń obszarowych oddziałujących na środowisko naturalne. Kwasotwórcze związki siarki i azotu, związki biogenne (azotu i fosforu) oraz metale ciężkie mają ujemny wpływ na stan środowiska. Natomiast występujące w opadach kationy zasadowe (potas, sód wapń, magnez) powodują neutralizację wód opadowych i mają korzystne oddziaływanie na środowisko. 2. MONITORING HAŁASU Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzi pomiary poziomów hałasu w środowisku emitowanego przez źródła komunikacyjne i przemysłowe. Zgodnie z programem PMŚ dla województwa małopolskiego na lata 2013-2015, w 2015 roku wykonano pomiary hałasu komunikacyjnego oraz przemysłowego. Pomiary hałasu prowadzono w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z 16 czerwca 2011 roku 4). Głównym założeniem pomiarów hałasu komunikacyjnego jest określenie warunków panujących w bezpośrednim sąsiedztwie tras komunikacyjnych i uzyskanie informacji o uciążliwości akustycznej w ich otoczeniu. Pomiary obejmowały drogi, kolej i lotnisko. W województwie małopolskim w 2015 roku pomiary hałasu drogowego przeprowadzono w 16 punktach pomiarowych. Pomiarami objęto 12 powiatów tj.: dąbrowski, krakowski, limanowski, myślenicki, nowosądecki, nowotarski, olkuski, suski, tarnowski, tatrzański, wadowicki, wielicki. W 13 punktach wyznaczono krótkookresowe wskaźniki hałasu (L AeqD i L AeqN ), mające zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska. W 3 punktach prowadzono badania poziomów długookresowych (LN i LDWN), mające zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony środowiska przed hałasem (w szczególności do sporządzania map akustycznych i programów ochrony środowiska przed hałasem). Długość pomiarów w danym obszarze wynosiła w zależności od możliwości 4-10 dób pomiarowych, uwzględniając w tym pomiary wykonane w porze wiosennej oraz jesiennej. Wartości wskaźników hałasu LDWN i LN ustalono zgodnie z wymogami rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 roku 5 ). Pomiary hałasu kolejowego w województwie przeprowadzono w 4 punktach, w tym 3 punkty pomiarowe były zaplanowane na rok 2015 a 1 pomiar hałasu na linii kolejowej nr 99 Szaflary- Biały Dunajec zaległy z 2014 r. Poziom hałasu lotniczego pochodzącego z Portu Lotniczego Kraków-Balice zbadano w 1 punkcie w rejonie zabudowy mieszkaniowej, położonej ok. 3 km od lotniska. 4 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. z 2011 r. Nr 140, poz.824). 5 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 roku w sprawie sposobu ustalenia wartości wskaźnika hałasu L DWN (Dz. U. 2010 Nr 215 poz. 1414) 17

Badania monitoringowe hałasu drogowego przeprowadzone w 2015 roku na terenie województwa małopolskiego wykazały przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu, określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku 6 ), w wielu badanych punktach zarówno w porze dnia jak i nocy. W pomiarach krótkookresowych tylko w trzech punktach (na 13 badanych) w porze dziennej i nocnej dotrzymane zostały poziomy dopuszczalne. W pomiarach długookresowych w dwóch punktach (na 3 badane) w porze dziennej i nocnej dotrzymane zostały poziomy dopuszczalne. W pomiarach hałasu kolejowego przekroczenia wartości dopuszczalnych, stwierdzono w jednym punkcie w porze dziennej i w dwóch punktach w porze nocnej. Hałas lotniczy przekroczył wartość dopuszczalną obowiązującą dla pory nocnej. Na terenie powiatu brzeskiego w 2015 roku wyznaczono jeden punkt monitoringu hałasu komunikacyjnego. Punkt pomiarowy zlokalizowano w Brzesku przy drodze wojewódzkiej nr 768. Wykonano pomiary określając poziomy krótkookresowe oraz natężenie ruchu drogowego. Badania wykonano w lipcu. Długość odcinka pomiarowego wynosiła 0,5 km. Największe natężenie ruchu pojazdów lekkich i ciężkich odnotowano w porze dziennej. Uzyskane dla pory dziennej parametry ruchu to: 375 pojazdów lekkich oraz 34 pojazdy ciężkie na godzinę. W porze nocnej liczba przejeżdżających pojazdów była znacznie mniejsza. Średnie natężenie ruchu pojazdów w ciągu godziny w nocy wyniosło: 47 pojazdów lekkich oraz 4 pojazdy ciężkie. Wyniki pomiarów hałasu w punkcie w Brzesku wykazały przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu zarówno w porze dziennej jak i nocnej, wynoszące odpowiednio 2,4 db i 4,8 db. W ramach działalności kontrolnej WIOŚ w 2015 roku wykonano w zakresie emisji hałasu do środowiska łącznie 5 kontroli (2 kontrole planowe i 3 kontrole interwencyjne). Dwie kontrole zostały przeprowadzone z pomiarami poziomu hałasu. Żadna z kontroli nie wykazała nieprawidłowości w tym zakresie. 6 Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. z 2014 r. poz.112). 18

Tab. 3. Wartości poziomów krótkookresowych hałasu komunikacyjnego w powiecie brzeskim w 2015 roku Nazwa punktu pomiarowego Data pomiarów Równoważny poziom dźwięku A (LAeqD) Dopuszczalny poziom hałasu LAeqD Wielkość przekroczenia Równoważny poziom dźwięku A (LAeqN) Dopuszczalny poziom hałasu LAeqN Wielkość przekroczenia Pora dzienna [db] Pora nocna Brzesko DW 768 2-3.07.2015 67,4 65 2,4 60,8 56 4,8 Szczurowa-Brzesko Objaśnienia: L AeqD równoważny poziom dźwięku A dla pory dnia (rozumianej jako przedział czasu od godz. 6 00-22 00 ); L AeqN - równoważny poziom dźwięku A dla pory nocy (rozumianej jako przedział czasu od godz. 22 00-6 00 ) 3. MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie prowadzi pomiary poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. W 2015 r. WIOŚ w Krakowie wykonał badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, na obszarze województwa małopolskiego, w 45 punktach pomiarowych zlokalizowanych w miejscach dostępnych dla ludności, po 15 dla trzech kategorii obszarów: centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys., pozostałe miasta oraz tereny wiejskie. Pomiary prowadzono zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku 7). Przekroczenia wartości dopuszczalnej określono według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku 8 ). Badania polegały na pomiarze natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziałach częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3 000 MHz. Próg czułości sondy pomiarowej wynosi 0,3 V/m. Celem pomiarów było określenie oddziaływania pól elektromagnetycznych w miejscach dostępnych dla ludności. 7 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. z 2007 Nr 221, poz.1645). 8 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzenia dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883) 19

Z przeprowadzonych w 2015 roku pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku wynika, że w żadnym punkcie na terenie województwa małopolskiego nie wystąpiły przekroczenia wartości dopuszczalnej (7 V/m). Badania wykazały, że dla poszczególnych kategorii obszaru, średnia wartość natężenia PEM wynosiła: - 0,468 V/m dla obszaru centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys., - 0,214 V/m dla obszaru pozostałe miasta, - 0,163 V/m dla obszaru tereny wiejskie. Na terenie powiatu brzeskiego w 2015 roku pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych wykonano w 1 punkcie zlokalizowanym w Porębie Spytkowskiej (kategoria obszaru: tereny wiejskie). Średnia wartość natężenia PEM była poniżej 0,3 V/m, a więc znacznie poniżej wartości dopuszczalnej wynoszącej 7 V/m. 4. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW) z dnia 23 października 2000 roku 9 ), która jest podstawowym aktem prawnym dotyczącym ochrony wód w Unii Europejskiej, zmieniła podejście do systemu zarządzania wodami, w tym do badań i oceny ich jakości. Zgodnie z RDW podstawową jednostkę gospodarowania wodami stanowią tzw. jednolite części wód (jcw), które należy rozumieć jako oddzielne i znaczące elementy wód powierzchniowych takie jak: rzeka, jezioro, zbiornik, strumień, część strumienia, rzeki lub kanału, wody przejściowe lub pas wód przybrzeżnych. Wyróżnia się naturalne i silnie zmienione lub sztuczne jednolite części wód. Zarządzanie wodami musi uwzględniać uwarunkowania wynikające z dokonanego podziału na jednolite części wód. Stąd też monitoring wód, którego głównym celem jest dostarczenie informacji o stanie wód, niezbędnych do gospodarowania wodami, w tym do ich ochrony przed eutrofizacją i zanieczyszczeniami antropogenicznymi, jest realizowany w jednolitych częściach wód powierzchniowych. RDW zobowiązuje Polskę do osiągnięcia do 2015 roku dobrego stanu wód. Badania wód realizowane są w oparciu o wieloletnie programy monitoringu środowiska dla województwa małopolskiego (programy te są dostępne na stronie internetowej WIOŚ w Krakowie www.krakow.pios.gov.pl). Podstawą do prowadzenia badań w 2015 roku był program Państwowego Monitoringu 9 Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. 20

Środowiska województwa małopolskiego na lata 2013-2015 10. Zgodnie z programem, oceny jakości jednolitych części wód rzecznych w powiecie brzeskim oparto na badaniach i pomiarach wykonywanych w ramach monitoringów: diagnostycznego i operacyjnego. Jednolite części wód występujące na obszarach chronionych (obszary ujęć wód pitnych, obszary wrażliwe na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniem pochodzącym ze źródeł komunalnych, obszary ochrony gatunków i siedlisk zależne od wód, w tym należące do sieci Natura 2000, obszary wód wykorzystywanych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych) badano także według odrębnych przepisów, w celu ustalenia stopnia spełniania dodatkowych wymagań dla tych obszarów. Warunki hydrometeorologiczne obszaru badań w 2015 roku Rok 2015 na obszarze całej Polski został sklasyfikowany jako ekstremalnie ciepły. Średnia roczna temperatura była o 2,5 o C wyższa od średniej rocznej z wielolecia 1971-2000. W klasyfikacji termicznej poszczególnych miesięcy w roku, zdecydowaną większość stanowiły miesiące sklasyfikowane jako ciepłe, bardzo ciepłe i anomalnie ciepłe. Miesiącem ekstremalnie ciepłym był sierpień, w którym średnie miesięczne temperatury były wyższe o 3-5 o C od średniej miesięcznej dla sierpnia z wielolecia 1971-2000. Dla przykładu w dniu 31.08.2015 r. odnotowano w Tarnowie maksymalną temperaturę w ciągu całego 2015r., wynosząca 37,7 o C. W ciągu roku ilość dni gorących, z temperaturami powyżej 30 o C, wynosiła 47, z czego 21,2% (10 dni), to dni z falami upałów, w których temperatura przekraczała 35 o C. Klasyfikację termiczną poszczególnych miesięcy i roku 2015 dla wybranych stacji referencyjnych przedstawiono poniżej. Miesiąc Kraków Kielce Rzeszów I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok chłodny normalny lekko ciepły ciepły bardzo ciepły anomalnie ciepły ekstremalnie ciepły Tab. 4. Termiczna klasyfikacja miesięcy i roku 2015 wg skali H. Lorenz Źródło: Biuletyn Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej 2015 10 Program Państwowego Monitoringu Środowiska województwa małopolskiego na lata 2013-2015 w województwie małopolskim, Kraków 2012 21

Pod względem ilości opadów rok sklasyfikowano jako suchy. W poszczególnych meteorologicznych porach roku, rozkład sum opadów atmosferycznych w roku 2015 przedstawiał się następująco: zima (XII 2014 - II 2015) 108% normy normalna, wiosna (III V) 95% normy normalna, lato (VI-VIII) 55% normy bardzo suche, jesień (IX-XI) 104% normy normalna. W skali kraju klasyfikacja miesięcy roku hydrologicznego 2015 była następująca: bardzo wilgotny styczeń, wilgotny marzec, normalny grudzień (2014), maj, wrzesień, suchy lipiec, październik, bardzo suchy kwiecień, czerwiec, skrajnie suchy listopad (2014), luty, sierpień Na terenie powiatu średnioroczne sumy opadów, w odniesieniu do okresu wielolecia 1971-2000, były na poziomie 80-90%. Według danych dla stacji meteorologicznej Tarnów roczna suma opadów wyniosła 617,2 mm, przy czym we wrześniu, który był miesiącem najbardziej deszczowym, suma opadów wyniosła 150,2 mm. Najwyższe sumy opadów były na poziomie 140-180% średniomiesięcznych opadów z wielolecia dla września. Najbardziej suchym miesiącem był sierpień, w którym miesięczna suma opadów była na poziomie 10-30% w stosunku do wielolecia. W całym roku odnotowano 157 dni deszczowych, przy czym tylko 10,2% stanowiły dni z opadem powyżej 10 mm, natomiast 37,6% - dni z opadem 1-5 mm. Klasyfikację opadową miesięcy i roku 2015 przedstawiono poniżej. Miesiąc Kraków Kielce Rzeszów I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok Tab. 5. Klasyfikacja opadowa miesięcy i roku 2015 wg skali Z. Kaczorowskiej Źródło: Biuletyn Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej 2015 wilgotny i bardzo wilgotny skrajnie wilgotny normalny suchy bardzo suchy skrajnie suchy Wskutek panujących warunków atmosferycznych od maja 2015r. obserwowano obniżanie się zwierciadła wód podziemnych oraz spadek wydajności źródeł. W sierpniu na 22

terenie województwa małopolskiego odnotowano spadki poniżej granicy stanu niskiego ostrzegawczego (SNO). W przypadku wód powierzchniowych w obydwu półroczach panowały zupełnie odmienne warunki. W pierwszej połowie roku stany wód w dorzeczu Wisły układały się przeważnie w strefie stanów średnich, a okresowo notowano wzrosty stanów. Od czerwca następował systematyczny spadek stanów, do stanów poniżej strefy stanów niskich. Sieć monitoringu wód W roku 2015 badania wód powierzchniowych dla powiatu brzeskiego przeprowadzono w 10 punktach pomiarowo- kontrolnych, zlokalizowanych w 8 jednolitych częściach wód powierzchniowych, na 7 rzekach i 1 zbiorniku: Wisła, Raba, Gróbka, Uszewka, Uszwica, Dunajec, Zbiornik Rożnów. Oceniane jednolite części wód mają status wód silnie zmienionych. Wykonawcą badań było Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie i Delegatura w Nowym Sączu oraz Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Kielcach. 23

Tab. 6. Charakterystyka sieci monitoringu wód powierzchniowych, w oparciu o którą prowadzono badania jakości wód dla powiatu brzeskiego w 2015 roku Nazwa jcw Kod jcw Nazwa rzeki Nazwa punktu pomiarowego Kod punktu km biegu rzeki Typ abiotyczny wód 1) Silnie zmieniona lub sztuczna jcw (T/N) Rodzaj Monitoringu 2) Czy jcw występuje na obszarze chronionym? Dorzecze: Górna Wisła kod: 2000 Zlewnia: Wisła od Przemszy do Dunajca; kod: 213 Wisła od Raby do Dunajca Raba od Zb. Dobczyce do ujścia Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku) PLRW200021213999 Wisła Opatowiec PL01S1001_1492 160 21 T PLRW20001921389999 Raba Uście Solne PL01S1501_1809 2,6 20 T PLRW200019213949 Gróbka Górka PL01S1501_2172 1,2 19 T Uszewka PLRW2000172139489 Uszewka Ujście do Gróbki PL01S1501_ 1812 0,5 17 T MDRWS MORWS MOEURWS MDRWS MORWS MOEURWS MDRWS MORWS MDnaRWS MOnaRWS MOEURWS MORWS MOEURWS Tak Tak Tak Tak Uszwica do Niedźwiedzia Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia PLRW2000122139669 PLRW200019213969 Uszwica Uszwica Brzesko Okocim PL01S1501_3408 39,9 12 T MOPIRWS Tak Maszkienice Dół PL01S1501_1813 25,6 12 T Wola Przemykowska PL01S1501_1815 0,6 19 T MORWS MOEURWS MORWS MOEURWS Tak Tak Zlewnia: Dunajec; kod: 214 Dunajec od początku Zb. Rożnów do PLRW20000214739 końca Zb. Czchów Dunajec od Zb. Czchów do ujścia PLRW20001921499 Zb. Rożnów Dunajec Zbiornik Rożnów powyżej zapory PL01S1501_1870 0 T Piaski Drużków PL01S1501_1817 67,0 20 T Ujście Jezuickie PL01S1501_1828 0,1 20 T MDZW MOZW MOEUZW MOnaRWS MOPIRWSM ORERWS MOEURWS MDRWS MORWS MOnaRWS MORERWS MOEURWS Objaśnienia: 1) Typ abiotyczny wód 0-typ nieokreślony, 12-potok fliszowy, 17-potok nizinny piaszczysty, 19-rzeka nizinna piaszczysto- gliniasta, 20-rzeka nizinna żwirowa, 21-wielka rzeka nizinna 2) MD monitoring diagnostyczny, MO monitoring operacyjny, MDna - program monitoringu diagnostycznego na obszarach chronionych zależnych od wód, w tym na terenach ochrony siedlisk lub gatunków (Natura 2000), MOna - program monitoringu operacyjnego na obszarach chronionych zależnych od wód, w tym na terenach ochrony siedlisk lub gatunków (Natura 2000), MOEU monitoring operacyjny jakości wód narażonych na eutrofizację ze źródeł komunalnych, MOPI monitoring operacyjny jakości wód, które są wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia, MORE program monitoringu operacyjnego jakości wód wykorzystywanych do celów rekreacyjnych, w tym do kąpielisk Tak Tak Tak Kody programów monitoringu w odniesieniu do kategorii wód, w której są prowadzone: RW program monitoringu realizowany na JCW rzecznej naturalnej RWS program monitoringu realizowany na JCW rzecznej sztucznej bądź silnie zmienionej ZW program monitoringu realizowany na sztucznym zbiorniku wodnym 24

Mapa 9. Sieć monitoringu wód powierzchniowych, w oparciu o którą przeprowadzono klasyfikację jakości wód powierzchniowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 25

4.1. Ocena jakości wód w 2015 roku Ocenę jakości wód przeprowadzono według: rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 258, poz. 1549) rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. 2014 poz.1482) rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz.1728) zasad klasyfikacji stanu wód przyjętych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (pismo GIOŚ z dnia 29.04.2014 r.) Zgodnie z metodyką oceny stanu jednolitych części wód, w zestawie danych do oceny, oprócz wyników z danego roku badawczego, uwzględnia się także wyniki z lat wcześniejszych, przy czym wyniki uzyskane w danym roku badawczym obowiązują do czasu uzyskania wyników nowych, bardziej aktualnych. Taki sposób oceny, poprzez dziedziczenie wyników oceny, polega na przeniesieniu wyników elementów biologicznych, fizykochemicznych, hydromorfologicznych oraz chemicznych na kolejny rok w przypadku, gdy nie były one objęte monitoringiem w analizowanym okresie. W przypadku elementów biologicznych dziedziczenie oceny odbywa się na poziomie pojedynczego elementu, przy czym wyniki oceny dla ichtiofauny można dziedziczyć maksymalnie przez 6 lat, zaś wyniki dla pozostałych elementów biologicznych nie mogą być starsze niż 3 lata. Ocena elementów hydromorfologicznych musi być z roku, z którego pochodzą najnowsze dane biologiczne. Dla potrzeb klasyfikacji elementów fizykochemicznych wykorzystuje się najbardziej aktualne wyniki, przy czym nie mogą być one jednak starsze niż 3 lata. Do oceny danej jednolitej części wód wykorzystuje się wartości wskaźników uzyskane na stanowisku reprezentatywnym. W przypadku wskaźników chemicznych ocena może być dziedziczona w całości lub w przypadku uzyskania nowszych danych, ocenę koryguje się w oparciu o aktualne wskaźniki. Zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną celem środowiskowym dla obszarów chronionych jest osiągnięcie do roku 2015 dobrego stanu/potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód oraz zgodności ze wszystkimi normami dla tych obszarów. Ponieważ jest to warunek łączny, ocena stanu wód w obszarach chronionych jest wynikową klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego, stanu chemicznego i oceny spełniania wymagań dodatkowych. 26

Dla jcw w powiecie brzeskim ocenę wykonano w zakresie potencjału ekologicznego, stanu chemicznego spełniania wymagań dla obszarów chronionych oraz stanu wód. Potencjał ekologiczny jest wynikiem klasyfikacji elementów biologicznych oraz wspierających je elementów hydromorfologicznych i fizykochemicznych łącznie z zanieczyszczeniami syntetycznymi (np. fenole lotne, cyjanki) i niesyntetycznymi (metale np. bar, bor, cynk, glin). Zgodnie z aktualnie przyjętą przez GIOŚ zasadą dotyczącą wykonania klasyfikacji wód, ocenę stanu jednolitych części wód powiatu brzeskiego w 2015 roku wykonano na podstawie badań prowadzonych w latach 2013-2015 z uwzględnieniem mechanizmu dziedziczenia wyników. W trzyletnim okresie badawczym (2013-2015) w powiecie brzeskim badaniami objęto 8 jednolitych części wód, tj.: Wisła od Raby do Dunajca, Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku), Uszewka, Uszwica do Niedźwiedzia, Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia, Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów, Dunajec od Zb. Czchów do ujścia. Klasyfikacja w zakresie elementów biologicznych od roku 2012 obejmuje badania fitoplanktonu, fitobentosu, makrofitów, makrobezkręgowców bentosowych oraz ichtiofaunę. Dla wszystkich tych elementów ustalono standardy ekologiczne, a wartości dopuszczalne indeksów określono dla poszczególnych typów abiotycznych wód, w podziale na 5 klas jakości. Wskaźnik ichtiofauna stosuje się tylko do oceny jednolitych części wód, nie jest on jednak uwzględniany przy ocenie punktów pomiarowo kontrolnych. Wskaźnik ichtiofauna w powiecie brzeskim, w latach 2012-2015 był badany w trzech jcw: Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku) i Dunajec od Zb. Czchów do ujścia. Klasyfikacja jakości wód w zakresie elementów biologicznych w tym okresie wykazała: II klasę jakości wód w czterech jcw tj.: Wisła od Raby do Dunajca, Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Uszewka, Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia, Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów, Dunajec od Zb. Czchów do ujścia, III klasę jakości wód w dwóch jcw tj.: Uszwica do Niedźwiedzia, IV klasę jakości wód w jcw tj.: Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku). Elementy hydromorfologiczne odpowiadały I klasie jakości wód w jednej jcw tj.: Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów, natomiast II klasie jakości wód odpowiadały pozostałe przebadane jcw powiatu brzeskiego. W zakresie badanych elementów fizykochemicznych w czterech jcw tj.: Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia, Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów, Dunajec od Zb. Czchów do ujścia spełnione były wymagania określone dla 27

stanu bardzo dobrego (I klasa). Wody jcw tj.: Wisła od Raby do Dunajca, Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku), Uszewka, Uszwica do Niedźwiedzia spełniały wymagania określone dla stanu dobrego (II klasa). Dla grupy specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych ustalono jeden zakres wartości dopuszczalnych dla stanu bardzo dobrego i dobrego, wprowadzając zróżnicowane definicje tych stanów: stan bardzo dobry oznacza stan, w którym stężenia zanieczyszczeń syntetycznych są bliskie zeru lub poniżej granicy wykrywalności, natomiast stężenia zanieczyszczeń niesyntetycznych odpowiadają warunkom niezakłóconym. Jednolite części wód, które osiągnęły stan bardzo dobry to Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia i Dunajec od Zb. Czchów do ujścia, stan dobry - stężenia zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych nie przekraczają poziomów ustalonych dla nich w rozporządzeniu. Stan ten osiągnęły jcw Wisła od Raby do Dunajca, Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku), Uszwica do Niedźwiedzia, Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów, w których stwierdzono podwyższone wartości boru, fenoli lotnych oraz indeksu oleju mineralnego. Wartości te nie przekroczyły poziomów odpowiadających II klasie. W rezultacie, interpretacja wyników badań wskaźników jakości wód wchodzących w skład elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych wykazała, że: 28 potencjał ekologiczny dobry osiągnęły wody sześciu jcw tj.: Wisła od Raby do Dunajca, Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Uszewka, Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia, Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów, Dunajec od Zb. Czchów do ujścia, potencjał ekologiczny umiarkowany występował w jcw Uszwica do Niedźwiedzia, potencjał ekologiczny słaby występował w jcw Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku). Ocena stanu chemicznego wód Stan chemiczny wód powierzchniowych określają stężenia substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających stanowiących zagrożenie dla środowiska wodnego (grupa wskaźników chemicznych charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego). Normy środowiskowe tych zanieczyszczeń dla poszczególnych kategorii wód (rzek, jezior, wód przejściowych i przybrzeżnych) zostały określone dla stężeń średniorocznych i maksymalnych. Dopuszczalny poziom stężeń średniorocznych chroni wody przed zanieczyszczeniami długotrwałymi, natomiast stężeń maksymalnych - krótkotrwałymi. Metodyka oceny stanu chemicznego wymaga, aby dla wszystkich substancji spełnione były równocześnie dwa warunki, a co za tym idzie o dobrym stanie chemicznym możemy mówić wyłącznie wtedy, kiedy stwierdzane stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają

stężeń średniorocznych określanych przez średnią arytmetyczną oraz stężeń maksymalnych wyrażanych jako 90-percentyl obliczany z uzyskanych wyników. Jednolita część wód osiąga dobry stan chemiczny jeżeli stężenia średnioroczne i maksymalne nie są przekraczane w żadnym z punktów pomiarowych. Wymogi te dotyczą zarówno jednolitych części wód w obszarach chronionych jak i poza nimi. W 2015 roku stan chemiczny wód badano w 7 punktach pomiarowo-kontrolnych. W 6 przypadkach tj. w punktach pomiarowo-kontrolnych: Raba Uście Solne, Gróbka Górka, Uszwica Maszkienice Dół, Uszwica Wola Przemykowska, Dunajec Zbiornik Rożnów, Dunajec Piaski Drużków ocena stanu chemicznego została wykonana na podstawie wyników z lat 2012-2014, zgodnie z przeprowadzoną weryfikacją ocen (z dziedziczeniem wyników oceny). W pozostałych punktach pomiarowo-kontrolnych ocena stanu chemicznego została wykonana na podstawie wyników z 2015 r. We wszystkich badanych jcw stan chemiczny oceniono jako dobry. W wyniku przeprowadzonej w okresie 2012-2015 klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych dla powiatu brzeskiego stwierdzono, że: w pięciu jednolitych częściach wód tj.: Wisła od Raby do Dunajca, Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia, Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów, Dunajec od Zb. Czchów do ujścia stan wód był dobry, w dwóch jednolitych częściach wód tj.: Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku), Uszwica do Niedźwiedzia, stan wód był zły. 29

Mapa 10. Ocena stanu wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych powierzchniowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 30

Tab. 7. Ocena jakości wód w punktach pomiarowo-kontrolnych w powiecie brzeskim w 2015 roku (bez uwzględnienia wymagań dla obszarów chronionych) Nazwa jcw Kod jcw Kod punktu pomiarowokontrolnego Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Silnie zmieniona lub sztuczna jcw (T/N) Klasa elementów biologicznych Klasa elementów hydromorfologicznych Klasa elementów fizykochemicznych Klasyfikacja substancji szczególnie szkodliwych POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY STAN WÓD Wisła od Raby do Dunajca PLRW200021213999 PL01S1001_1492 Wisła - Opatowiec T II* II* II* II* DOBRY DOBRY DOBRY Raba od Zb. Dobczyce do ujścia PLRW20001921389999 PL01S1501_1809 Raba Uście Solne T II* II* I II* DOBRY DOBRY* DOBRY Gróbka od Potoku Okulickiego PLRW200019213949 (bez Potoku) PL01S1501_2172 Gróbka - Górka T III II II II UMIARKOWANY DOBRY* ZŁY Uszewka PLRW2000172139489 PL01S1501_1812 Uszewka ujście do Gróbki T II* II* II* DOBRY PL01S1501_3408 Uszwica Brzesko Okocim T IV* II* II II SŁABY ZŁY Uszwica do Niedźwiedzia PLRW2000122139669 PL01S1501_1813 Uszwica Maszkienice Dół T III II II II UMIARKOWANY DOBRY* ZŁY Uszwica od Niedźwiedzia do Uszwica Wola PLRW200019213969 PL01S1501_1815 T II II I I DOBRY DOBRY* DOBRY ujścia Przemykowska Dunajec od początku Zb. PLRW20000214739 PL01S1501_1870 Dunajec Zbiornik Rożnów T II I I II* DOBRY DOBRY* DOBRY Rożnów do końca Zb. Czchów Dunajec od Zb. Czchów do ujścia PLRW20001921499 Objaśnienia: * dziedziczone wyniki oceny Potencjał ekologiczny (jcw silnie zmienione) potencjał maksymalny potencjał dobry potencjał umiarkowany potencjał słaby potencjał zły MAKSYMALNY DOBRY UMIARKOWANY SŁABY ZŁY PL01S1501_1817 Dunajec Piaski Drużków T I II I I DOBRY DOBRY PL01S1501_1828 Dunajec Ujście Jezuickie T II II I I DOBRY DOBRY* DOBRY

Tab.8. Ocena jakości wód w jednolitych częściach wód w powiecie brzeskim w 2015 roku (bez uwzględnienia wymagań dla obszarów chronionych) Nazwa jcw Kod jcw Kod punktu Nazwa pomiarowokontrolnego pomiarowokontrolnego punktu Silnie zmieniona lub sztuczna jcw (T/N) Klasa elementów biologicznych Klasa elementów hydromorfologicznych Klasa elementów fizykochemicznych Klasyfikacja substancji szczególnie szkodliwych POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY STAN WÓD Wisła od Raby do Dunajca PLRW200021213999 PL01S1001_1492 Wisła - Opatowiec T II* II* II* II* DOBRY DOBRY DOBRY Raba od Zb. Dobczyce do ujścia PLRW20001921389999 PL01S1501_1809 Raba Uście Solne T II* II* I II* DOBRY DOBRY* DOBRY Gróbka od Potoku Okulickiego PLRW200019213949 (bez Potoku) PL01S1501_2172 Gróbka - Górka T IV II II II SŁABY DOBRY* ZŁY Uszewka PLRW2000172139489 PL01S1501_1812 Uszewka ujście do Gróbki T II* II* II* DOBRY Uszwica do Niedźwiedzia PLRW2000122139669 PL01S1501_1813 Uszwica Maszkienice Dół T III II II II UMIARKOWANY DOBRY* ZŁY Uszwica od Niedźwiedzia do PLRW200019213969 ujścia Dunajec od początku Zb. PLRW20000214739 Rożnów do końca Zb. Czchów Dunajec od Zb. Czchów do PLRW20001921499 ujścia Objaśnienia: * dziedziczone wyniki oceny potencjał maksymalny potencjał dobry potencjał umiarkowany potencjał słaby potencjał zły PL01S1501_1815 PL01S1501_1870 PL01S1501_1828 Potencjał ekologiczny (jcw silnie zmienione) MAKSYMALNY DOBRY UMIARKOWANY SŁABY ZŁY Uszwica Wola Przemykowska Dunajec Zbiornik Rożnów Dunajec Ujście Jezuickie T II II I I DOBRY DOBRY* DOBRY T II I I II* DOBRY DOBRY* DOBRY T II II I I DOBRY DOBRY* DOBRY 32

4.2. Ocena spełniania wymagań określonych dla wód w obszarach chronionych Jakość wód według wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia W roku 2015 badania jakości wód ujmowanych dla celów zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia prowadzono w obszarze powiatu brzeskiego w zlewniach Uszwicy i Dunajca, w punktach pomiarowo-kontrolnych Uszwica Brzesko-Okocim oraz Dunajec Piaski Drużków. Ocena jakości wód wykazała, że w punkcie Dunajec Piaski Drużków wody odpowiadały kategorii fizykochemicznej A1. Natomiast według wskaźników bakteriologicznych odpowiadały kategorii A2 (wody te wymagają typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego). Wody w punkcie Uszwica Brzesko-Okocim nie spełniały wymagań dla wód przeznaczonych na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę do picia, ze względu na przekroczone wartości wskaźników fizykochemicznych poza A3 tj.: amoniak oraz poza A3 bakteriologicznych tj.: ogólna liczba bakterii grupy coli. Tab. 9. Ocena wód wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia w powiecie brzeskim w 2015 roku Nazwa jcw Kod jcw Rzeka Nazwa km Kategoria jakości wód Kategoria wód według wskaźników Punkt pomiarowokontrolny Fizykochemicznych Bakteriologicznych Ocena spełnienia wymagań dla obszarów chronionych Uszwica do Niedźwiedzia PLRW2000122139669 Uszwica Brzesko- Okocim 39,9 poza A3* poza A3 amoniak poza A3 - ogólna liczba bakterii coli N Dunajec od Zb. Czchów do ujścia PLRW20001921499 Dunajec Piaski Drużków 67,0 A2 A1 A2 - ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek., paciorkowce fekalne T Objaśnienia: * Notowano podwyższone stężenia manganu, takie zjawisko jest naturalne na tym terenie. Ocena spełnienia wymagań dla obszarów chronionych przeznaczonych do poboru na zaopatrzenie w wodę do spożycia T spełnione wymogi N niespełnione wymogi 33

W monitorowanej jednolitej części wód - Dunajec od Zb. Czchów do ujścia spełnione były wymagania dla obszarów chronionych będących jednolitymi częściami wód przeznaczonymi do poboru wody na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. Jcw Uszwica do Niedźwiedzia nie spełniała tych wymogów. Jakość wód narażonych na eutrofizację ze źródeł komunalnych Ochrona wód przed eutrofizacją ma na celu zapobieżenie, zmniejszenie lub eliminację negatywnych następstw działań człowieka na faunę i florę, ziemię, wodę, powietrze, klimat oraz krajobraz, a także na zdrowie i jakość życia ludności. Ocena eutrofizacji zawiera się w ocenie stanu ekologicznego wód, ponieważ zwiększona dostawa związków biogennych i wzrost ich stężenia w wodach wywiera wpływ na stan elementów biologicznych i fizykochemicznych, co może skutkować nieosiągnięciem dobrego stanu ekologicznego wód. Przyczyną eutrofizacji jest dopływ do wód związków biogennych: - ze źródeł rolniczych (spływy powierzchniowe, nawożenie), - ze źródeł komunalnych (zrzuty ścieków komunalnych). W całym dorzeczu Górnej Wisły nie stwierdzono zagrożenia eutrofizacją ze źródeł rolniczych, natomiast wszystkie jednolite części wód uznane są za zagrożone eutrofizacją ze źródeł komunalnych. Rozporządzenie w sprawie klasyfikacji wód wprowadza do systemu ocen metodykę oceny stopnia zagrożenia wód eutrofizacją ze źródeł komunalnych. Zakres wskaźników przyjętych do oceny obejmuje: - elementy biologiczne (fitoplankton lub fitobentos), - elementy fizykochemiczne (tlen rozpuszczony, BZT5, ogólny węgiel organiczny, azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosfor ogólny). Jako wartości graniczne przyjęto granicę między stanem dobrym a umiarkowanym, a podstawą klasyfikacji są stężenia średnioroczne. Eutrofizację stwierdzono w dwóch jednolitych częściach wód powiatu brzeskiego: Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku) w punkcie Gróbka Górka oraz Uszwica do Niedźwiedzia w punkcie Uszwica Maszkienice Dół. 34

Jakość wód przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych Ocena spełniania wymagań w obszarach chronionych przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych obejmuje: - ocenę występowania przyśpieszonej eutrofizacji w wyniku presji antropogenicznej, wskazującej na możliwość zakwitu glonów, - ocenę stanu sanitarnego, tj. stopnia zanieczyszczenia bakteriologicznego wód. Ocenę występowania przyśpieszonej eutrofizacji przeprowadza się w oparciu o zasady obowiązujące w klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego, w zakresie wskaźników określonych w załączniku nr 3 tabela nr 7 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. 11). W roku 2015 oceny spełniania wymagań w obszarach chronionych przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych dokonano w jednolitej części wód - Dunajec od Zb. Czchów do ujścia. Stwierdzono, że badana jednolita część wód spełnia wymagania. W ocenie spełniania wymagań określonych dla wód w obszarach chronionych spełnione zostały wymagania, ze względu na które monitorowano te obszary, w punktach pomiarowych: Wisła Opatowiec, Raba Uście Solne, Uszewka ujście do Gróbki, Uszwica Wola Przemykowska, Dunajec Zbiornik Rożnów, Dunajec Piaski Drużków oraz Dunajec Ujście Jezuickie. W pozostałych punktach pomiarowo-kontrolnych tj.: Gróbka Górka, Uszwica Brzesko-Okocim, Uszwica Maszkienice Dół stan wód nie spełniał wymagań. Ocena stanu wód W 2015 roku w powiecie brzeskim stan wód oceniono w 8 punktach pomiarowokontrolnych tj.: Wisła Opatowiec, Raba Uście Solne, Gróbka Górka, Uszwica Brzesko Okocim, Uszwica Maszkienice Dół, Uszwica Wola Przemykowska, Dunajec Zbiornik Rożnów, Dunajec Ujście Jezuickie. W trzech punktach pomiarowo kontrolnych tj.: Gróbka Górka, Uszwica Brzesko Okocim, Uszwica Maszkienice Dół stan wód określono jako zły w pozostałych punktach pomiarowo-kontrolnych stan wód określono jako dobry. 11Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. 2011 nr 258, poz. 1550). 35

Tab. 10. Ocena stanu wód w punktach pomiarowo-kontrolnych monitoringu obszarów chronionych powiatu brzeskiego w 2015 roku Nazwa jcw klasyfikowanej Kod jcw klasyfikowanej Kod punktu pomiarowokontrolnego Nazwa punktu pomiarowokontrolnego POTENCJAŁ EKOLOGICZNY W PPK MONITORINGU OBSZARÓW CHRONIONYCH STAN CHEMICZNY W PPK MONITORINGU OBSZARÓW CHRONIONYCH Ocena spełniania wymagań dla obszaru chronionego przeznaczone do poboru wody na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia siedlisk lub gatunków dla których stan wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie przeznaczonymi do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych (dla jcw) wrażliwe na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych * dziedziczone wyniki oceny ** wymagania inne niż osiągnięcie dobrego stanu chemicznego Objaśnienia: Ocena spełnienia wymagań dla obszarów chronionych przeznaczonych do poboru na zaopatrzenie w wodę do spożycia STAN WÓD W PPK MONITORINGU OBSZARÓW CHRONIONYCH Wisła od Raby do Dunajca PLRW200021213999 PL01S1001_1492 Wisła - Opatowiec DOBRY DOBRY T DOBRY Raba od Zb. Dobczyce do ujścia PLRW20001921389999 PL01S1501_1809 Raba Uście Solne DOBRY DOBRY* T DOBRY Gróbka od Potoku Okulickiego (bez PLRW200019213949 PL01S1501_2172 Gróbka - Górka UMIARKOWANY DOBRY* T N ZŁY Potoku) Uszewka PLRW2000172139489 PL01S1501_1812 Uszewka ujście do Gróbki DOBRY T Uszwica Brzesko PL01S1501_3408 SŁABY N ZŁY Uszwica do Okocim PLRW2000122139669 Niedźwiedzia Uszwica PL01S1501_1813 UMIARKOWANY DOBRY* N ZŁY Maszkienice Dół Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia PLRW200019213969 PL01S1501_1815 Uszwica Wola Przemykowska DOBRY DOBRY* T DOBRY Dunajec od początku Dunajec Zbiornik Zb. Rożnów do końca PLRW20000214739 PL01S1501_1870 Rożnów Zb. Czchów DOBRY DOBRY* T DOBRY Dunajec od Zb. Czchów do ujścia PLRW20001921499 PL01S1501_1817 PL01S1501_1828 Dunajec Piaski Drużków Dunajec Ujście Jezuickie T spełnione wymogi N niespełnione wymogi DOBRY DOBRY** T T T DOBRY DOBRY* T DOBRY 36

5. MONITORING WÓD PODZIEMNYCH Badania i ocena stanu wód podziemnych prowadzone są w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w podsystemie monitoring jakości wód podziemnych. Celem monitoringu jakości wód podziemnych jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód podziemnych, śledzenie jego zmian oraz sygnalizacja zagrożeń w skali kraju, na potrzeby zarządzania zasobami wód podziemnych i oceny skuteczności podejmowanych działań ochronnych. Monitoring jakości wód podziemnych w sieci krajowej prowadzony jest przez Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy, na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Przedmiotem badań i oceny są jednolite części wód podziemnych (JCWPd), dla których określany jest stan ilościowy i chemiczny. Poza badaniami na poziomie krajowym, w uzasadnionych przypadkach wykonywane są przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska uzupełniające badania wód podziemnych w zakresie elementów fizykochemicznych. Podstawą ich realizacji są wojewódzkie programy monitoringu środowiska Zgodnie z programem wojewódzkim PMŚ na lata 2013-2015 w 2015 roku na obszarze województwa małopolskiego badania jakości wód podziemnych prowadzono w sieciach: krajowej i regionalnej. Sieć krajową tworzyło 66 punktów obserwacyjnych, z czego w 61 prowadzono obserwacje ilościowe stanu wód oraz wahania zwierciadła wód, natomiast monitoring stanu chemicznego prowadzono w 11 punktach. Sieć regionalną tworzyło 12 punktów zlokalizowanych na ujęciach wód podziemnych. W punktach tych badany był stan chemiczny wód. Na podstawie badań sporządzono: ocenę stanu chemicznego wód podziemnych ujmowanych do zaopatrzenia ludności w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 roku 12) oraz ocenę spełniania wymagań dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w oparciu o rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 roku 13). Klasyfikacja wód podziemnych w 2015 roku w punktach pomiarowych stanu chemicznego przedstawiała się następująco: - wody odpowiadające klasie I (wody bardzo dobrej jakości) stwierdzono w 1 punkcie pomiarowo-kontrolnym, 12 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U.2016 poz.85). 13 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U.2015., poz.1989.). 37

w 2015 roku - wody klasy II (wody dobrej jakości) w 6 ppk, - wody III klasy (wody zadowalającej jakości) stwierdzono w 11 punktach, - wody klasy IV (wody niezadowalającej jakości) w 5 ppk, - nie stwierdzono wód klasy V (wody złej jakości). Ocena stanu chemicznego wykazała, że 78,3% wód podziemnych w województwie małopolskim było w dobrym stanie chemicznym (I, II, III klasa), a pozostałe 21,7% w stanie słabym. Jakość wód podziemnych w powiecie brzeskim Na terenie powiatu brzeskiego w roku 2015 badania wód podziemnych prowadzone były w sieci 3 punktów obserwacyjnych zlokalizowanych w Bielczy i Czchowie (2 punkty). Monitoring ilościowy w punktach: Bielcza i Czchów prowadziła Państwowa Służba Hydrogeologiczna. Stan chemiczny wód badany był w 1 punkcie monitoringu regionalnego zlokalizowanym na ujęciu wody w Czchowie. Badania prowadzone były przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie. Tab. 11. Ocena jakości wód podziemnych dla powiatu brzeskiego w 2015 roku Miejscowość Gmina Rodzaj sieci monitoringu JCWPd Klasa jakości wody w punkcie Spełnianie wymagań dla wód do picia Czchów Czchów regionalny 153 II tak Źródło: Regionalny monitoring wód podziemnych, WIOŚ Kraków Ocena stanu chemicznego wód podziemnych w 2015 roku w punkcie obserwacyjnym w Czchowie wykazała występowanie wód II klasy jakości, co odpowiada dobremu stanowi chemicznemu wód. Ocena jakości wód podziemnych według wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi wykazała, że wody te spełniały wymagania. 38

w 2015 roku Podsumowanie 1. W ocenie jakości powietrza w 2015 roku strefa małopolska, do której należy powiat brzeski, została zakwalifikowana do klasy C/D2, ze względu na ponadnormatywne stężenia pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5, benzo(a)pirenu w pyle PM10 oraz ozonu (dla poziomu celu długoterminowego). Zakwalifikowanie do klasy C wymaga podejmowania szczególnych działań (planów i programów naprawczych). Zakwalifikowanie do klasy D2, ze względu stężenie ozonu powyżej poziomu celu długoterminowego, wymaga działań dążących do osiągnięcia tego poziomu do 2020 roku. 2. W 2015 roku wskaźnik obciążenia powierzchni powiatu brzeskiego zanieczyszczeniami wniesionymi z mokrym opadem atmosferycznym należał do najmniejszych w województwie. 3. Pomiary poziomu hałasu drogowego w 2015 roku przeprowadzone w punkcie pomiarowym - Brzesko, przy drodze wojewódzkiej, wykazały przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu zarówno w porze dziennej jak i nocnej, i wyniosły odpowiednio 2,4 db i 4,8 db. 4. Pomiary pól elektromagnetycznych w 2015 roku wykonano w punkcie pomiarowym - Poręba Spytkowska (kategoria obszaru: tereny wiejskie). Średnia wartość natężenia PEM była poniżej 0,3 V/m, a tym samym nie przekraczała normy (7 V/m). 5. Ocena jakości wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych w powiecie brzeskim w okresie 2012-2015 wykazała, że: - stan wód był dobry w pięciu jednolitych częściach wód tj.: Wisła od Raby do Dunajca, Raba od Zb. Dobczyce do ujścia, Uszwica od Niedźwiedzia do ujścia, Dunajec od początku Zb. Rożnów do końca Zb. Czchów, Dunajec od Zb. Czchów do ujścia, - stan wód był zły w dwóch jednolitych częściach wód tj.: Gróbka od Potoku Okulickiego (bez Potoku), Uszwica do Niedźwiedzia. 6. Ocena jakości wód podziemnych w powiecie brzeskim w 2015 roku na ujęciu w Czchowie wykazała, że wody były w dobrym stanie chemicznym (II klasa) i spełniały wymagania dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. 39

w 2015 roku SPIS TABEL, WYKRESÓW i MAP Tab. 1. Wyniki klasyfikacji stref dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w rocznej ocenie pod kątem ochrony zdrowia... 6 Tab. 2. Wyniki klasyfikacji stref pod kątem ochrony roślin... 6 Mapa 1. Rozkład stężeń benzo(a)pirenu (ng/m 3 ) w pyle zawieszonym PM10... 8 Mapa 2. Rozkład stężeń dwutlenku siarki (µg/m 3 )... 8 Mapa 3. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 (µg/m 3 )... 8 Mapa 4. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 (µg/m 3 )... 9 Mapa 5. Rozkład stężeń dwutlenku azotu (µg/m 3 )... 9 Wykres 1. Wartości stężeń średniorocznych oraz częstości przekroczeń normy dobowej pyłu zawieszonego PM10 na stanowiskach pomiarowych w strefie małopolskiej w 2015 roku... 9 Wykres 2. Wartości stężeń średniorocznych benzo(a)pirenu na stanowiskach pomiarowych w strefie małopolskiej w 2015 roku... 10 Mapa 6. Liczba dni w ciągu roku, w których maksimum dobowe ze stężeń ozonu 8h średnich kroczących przekroczyło wartość 120 µg/m3 w województwie małopolskim... 12 Mapa 7. Maksymalna średnia ośmiogodzinna stężeń ozonu oraz liczba dni w ciągu roku, w których 1 h stężenia ozonu przekroczyły wartość 180 µg/m3 w województwie małopolskim w 2015 roku... 13 Mapa 8. Wskaźnik AOT 40 w województwie małopolskim... 13 Wykres 3. Zmiany wielkości ładunków całkowitych zanieczyszczeń wniesionych z opadami na obszar powiatu brzeskiego w 2015 roku w porównaniu z rokiem 2014... 16 Wykres 4. Depozycja opadów atmosferycznych w 2015 roku na obszar wybranych powiatów i województwa małopolskiego... 16 Tab. 3. Wartości poziomów krótkookresowych hałasu komunikacyjnego w powiecie brzeskim w 2015 roku... 19 Tab. 4. Termiczna klasyfikacja miesięcy i roku 2015 wg skali H. Lorenz... 21 Tab. 5. Klasyfikacja opadowa miesięcy i roku 2015 wg skali Z. Kaczorowskiej... 22 Tab. 6. Charakterystyka sieci monitoringu wód powierzchniowych, w oparciu o którą prowadzono badania jakości wód dla powiatu brzeskiego w 2015 roku... 24 Mapa 9. Sieć monitoringu wód powierzchniowych, w oparciu o którą przeprowadzono klasyfikację jakości wód powierzchniowych w powiecie brzeskim w 2015 roku... 25 Mapa 10. Ocena stanu wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych powierzchniowych w powiecie brzeskim w 2015 roku... 30 Tab. 7. Ocena jakości wód w punktach pomiarowo-kontrolnych w powiecie brzeskim w 2015 roku (bez uwzględnienia wymagań dla obszarów chronionych)... 31 Tab.8. Ocena jakości wód w jednolitych częściach wód w powiecie brzeskim w 2015 roku (bez uwzględnienia wymagań dla obszarów chronionych)... 32 Tab. 9. Ocena wód wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia w powiecie brzeskim w 2015 roku... 33 Tab. 10. Ocena stanu wód w punktach pomiarowo-kontrolnych monitoringu obszarów chronionych powiatu brzeskiego w 2015 roku... 36 Tab. 11. Ocena jakości wód podziemnych dla powiatu brzeskiego w 2015 roku... 38 40

w 2015 roku 41

w 2015 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie 33-100 Tarnów, ul. Krasińskiego 7a tel. +48-14-6215364 fax +48-14-6220599 insp@wios.tarnow.pl www.wios.tarnow.pl www.krakow.pios.gov.pl 42