Wprowadzenie część 1 9 kwietnia 2014
Cel wykładu Uwagi wstępne 1 Określić tło historyczne listu 2 Zapoznać z problematyką autorstwa listu
Uwagi wstępne Najbardziej kontrowersyjny spośród wszystkich ksiąg biblijnych Nowego Testamentu (obok Ewangelii św. Jana, Listu św. Jakuba, Listu św. Judy, Drugiego Listu św. Piotra i Objawienia św. Jana). Nie ma powszechnej zgodności odnośnie do: autorstwa czasu i miejsca powstania adresata a nawet... rodzaju literackiego księgi
Uwagi wstępne Doniosłość Listu Wymienione problemy w niczym nie umniejszają mocy duchowej i doskonałości intelektualnej listu, podobnie jak Ewangelia św. Jana, lecz w sposób bardziej zwięzły i skondensowany maluje obraz Chrystusa jako Boga, Króla i Arcykapłana
Uwagi wstępne 1 Kor. 1, 20 25 (BW) Gdzie jest mądry? Gdzie uczony? Gdzie badacz wieku tego? Czyż Bóg nie obrócił w głupstwo mądrości świata? Skoro bowiem świat przez mądrość swoją nie poznał Boga w jego Bożej mądrości, przeto upodobało się Bogu zbawić wierzących przez głupie zwiastowanie. Podczas gdy Żydzi znaków się domagają, a Grecy mądrości poszukują, My zwiastujemy Chrystusa ukrzyżowanego, dla Żydów wprawdzie zgorszenie, a dla pogan głupstwo, Natomiast dla powołanych - i Żydów, i Greków, zwiastujemy Chrystusa, który jest mocą Bożą i mądrością Bożą. Bo głupstwo Boże jest mędrsze niż ludzie, a słabość Boża mocniejsza niż ludzie.
Nurty wypaczające chrześcijaństwo Już w czasach współczesnych apostołom zarysowały się dwa nurty zagrażające rozwojowi chrześcijaństwa: Filozoficzny (przede wszystkim gnostycyzm) mający swe źródło w filozofii greckiej Religijny (oparty na zakonie) czerpiący obficie z judaizmu Apostoł Paweł wyraźnie dostrzegał te zagrożenia Problem gnostycyzmu poruszał m.in. w Liście do Kolosan, (również Ap. Jan w swym 1 Liście) Z drugim zagrożeniem walczył przede wszystkim w Liście do Galacjan oraz Listach do Rzymian i 1 i 2 do Koryntian Wymienione nurty zasadniczo istnieją do dzisiaj
Uwagi wstępne 1 Kol. 2,20 23 (EIB) Skoro z Chrystusem umarliście dla zasad rządzących światem, to dlaczego tak, jak żyjący w tym świecie dobrowolnie poddajecie się nakazom: Nie dotykaj, nie próbuj, nie ruszaj? Te przepisy i nauki ludzkie dotyczą tego, co i tak przeznaczone do zużycia. Jest w nich tyle mądrości, ile może być w dewocji, poniżaniu się i umartwianiu ciała, jednak poza poprawianiem samopoczucia nie mają one żadnej wartości.
Nurty wypaczające chrześcijaństwo Konflikt pomiędzy Żydami a poganami oraz pomiędzy judeizującymi a pogańskimi chrześcijanami we wczesnym Kościele jest opisany w Dz. 5,34 39; Rz. 9,3; Dz. 28,28; Dz. 11,1 18 Żydzi widząc, że chrześcijanie rosną w liczbie używają wielu argumentów aby odwieść swych braci od wiary w Chrystusa Żydzi próbowali wykazywać doskonałość zakonu Mojżesza
Inne zagrożenia chrześcijaństwa Prześladowania chrześcijan Z jednej strony umacniały wiarę, z drugiej powodowały jej osłabienie jest pisany najprawdopodobniej w czasie prześladowań Nerona Te prześladowania jednak nie miały tak powszechnego charakteru jak za czasów Decjusza (250), Waleriana (257) i Dioklecjana (303-304) Oziębnięcie wiary wśród członków wspólnoty Hbr. 10,25
Autorastwo listu Uwagi wstępne Brak zgodności co do autorstwa Listu do Hebrajczyków istniała już we wczesnym Kościele nie zawiera jak inne księgi a zwłaszcza listy Nowego Testamentu imienia autora w pierwszych wersach księgi Również styl księgi odbiega nieco od pism nowotestamentowych. Odmienności języka (znacznie bliższego klasycznej niż grece koine) niektórzy tłumaczą to faktem, że został napisany pierwotnie po hebrajsku a później przetłumaczony na grecki Pogląd taki utrzymywali Klemens Aleksandryjski i Orygenes Jednak Orygenes, cytowany przez Euzebiusza, stwierdza: Kto naprawdę napisał wie jedynie sam Bóg
Autorastwo listu Uwagi wstępne Euzebiusz również uważał, że został napisany początkowo po hebrajsku niekoniecznie przez Pawła, a następnie przetłumaczony przez Klemensa Rzymskiego na grecki Hipolit negował Pawłowe autorstwo listu Kanon Muratoriego nie wymieniał listu Tertulian w Afryce Północnej nie wiedział nic o liście Pawła do Hebrajczyków, ale mówił o liście Barnaby do Hebrajczyków W czasach renesansu wątpliwości co do listu rościł Erazm z Rotterdamu, Luter odmawiając natchnienia przypisywał go Apollosowi. Kalwin również odmawiał autorstwa św. Pawłowi W czasach współczesnych sugerowano, że autorem listu mogła być Pryscylla, ale czasownik opisującemu występujący w rodzaju męskim w Hbr. 11,32, sprzeciwia się tej teorii
Pawłowe autorstwo listu Tradycja przypisuje je Ap. Pawłowi, jednak brak tutaj powszechnej zgodności, gdyż list ten znacząco różni się od pozostałych 13 listów Ap. Pawła Niektóre z późniejszych kopii i przekładów nosiły jednak imię Ap. Pawła w tytule m in. wersje arabskie i Wulgata W początkach chrześcijaństwa kościoły wschodnie przypisywały autorstwo Pawłowi, a zachodnie innym autorom W kościołach zachodnich Pawłowe autorstwo listu zostało przyjęte dopiero w V w. pod wpływem autorytetu Hieronima i Augustyna. Uważali oni, że przyjęcie Pawłowego autorstwa zapewni uznanie kanoniczności tej księgi
Inni potencjalni autorzy Uwagi wstępne Apollos (Dz. 18,24) hellenista i Aleksandryjczyk, wyróżniający się erudycją i znajomością Zakonu Mojżeszowego. Przez niektórych chrześcijan uznawany był za autorytet (1 Kor. 3,4 6, 3,22, 4:6) Barnaba (Dz. 4,34 37) Syna Pocieszenia, lewita rodem z Cypru, bliski towarzysz Ap. Pawła styl listu i sposób wyrażania myśli odpowiada gorliwemu, autorytatywnemu Barnabie. Ojcowie wczesnego kościoła cytowali bowiem fragmenty tego listu jako słowa Barnaby. Łukasz, Klemens Rzymski, Pryscylla, Sylas, Epafras (wzmiankowany w Flp. i Kol.), Tymoteusza a nawet... Najświętsza Dziewica Maryja
Argumenty za autorstwem Ap. Pawła Zagadnienie Listy Pawłowe Hebrajczyków Wyższość chrześcijaństwa nad judaizmem 2 Kor. 3,6 18; Gal. 3,23 25; Gal 4:1-9, Gal. 4.21 31 8,10 11 Jezus Chrystus prawdziwym Bogiem Flp. 2,6, Kol. 1,15 20 1,2 14 Użycie cytatów ze ST za pośrednictwem I znowu Dary Ducha Świętego są udziałem wierzących Rz 15,9 12 1,5 2,12 13 1 Kor 12,4 2,4 Ostateczne wywyższenie Chrystusa 1 Kor. 15,25,27; Flp. 2,9-10 2,8; 10,13; 12,2 Użycie tych samych cytatów ze ST 1 Kor. 15,27; Ef. 1,22; Rz. 12,19 2,8; 10,13 Uniże się Jezusa dla człowieka 2 Kor. 8,9 Flp. 2,7 8 2,9 Pojecie niewoli Gal. 5,1 2,15 Słowo Boże jest mieczem Ducha Świętego Ef. 6,17 4,12 Problem braku wzrostu duchowego u niektórych wierzących. Porównanie związane z pokarmem duchowym: mleko pokarm stały 1 Kor 3,1 2, 1 Kor 14,20 5,12 13
Argumenty za autorstwem Ap. Pawła Zagadnienie Listy Pawłowe Hebrajczyków Śmierć Chrystusa ofiara za grzech. Jest ona wypełnieniem ofiara starotestamentowych Rz. 3,22 26; 1 Kor. 5,7 7,1 10,39 Użycie terminu Pośrednik Gal 3,19 20 8,6 Zakon jako służba Rz 9:4 9,1; 9,6 Zbawienie to odważne i ufne przystąpienie do Boga przez Chrystusa Rz. 5,2; Ef. 2,18; Ef. 3,12 10,19 Przeciwności są bojem Flp. 1,30; Kol. 2,1 10,32 Usprawiedliwienie, lub sprawiedliwość przez wiarę Rz. 1,17; Rz.4,22; Rz. 5,1; Gal. 3,11, Flp. 3,9 10,38; 11,7 Koncepcja biegu chrześcijańskiego 1 Kor. 9,24; Flp. 3,12 14 12,1 Chrześcijanie nie powinni dawać wiary powiewom nauki Autor nie ma sobie nic do zarzucenia co do jakości swojego życia chrześcijańskiego Użycie charakterystycznej Pawłowi frazy Bóg pokoju Ef. 4,14 13,9 2 Kor. 1,12 13,18 Rz. 15,33; 1 Tes. 5,23 13,20
Argumenty za autorstwem Ap. Pawła Żadne bezpośrednie dowody nie przemawiają za czyimkolwiek autorstwem Paweł jest wymieniany jako autor przez ojców kościoła z II wieku uczniów ludzi, którzy bezpośrednio znali apostołów List był napisany za życia Ap. Pawła, przyjaciela Tymoteusza, z Italii, więźnia Drugi List św. Piotra, list bez wątpienia napisany do Żydów, zawiera stwierdzenie o Ap. Pawle, 2 P 3:15 16 Powszechnym Pawłowym zwyczajem było rozpoczynanie od zagadnień doktrynalnych a kończenie na zaleceniach praktycznych i pozdrowieniach Pozdrowienie końcowe jest bardzo jest bardzo podobne do tych z pozostałych 13 listów Pawłowych. Podobnego pozdrowienia nie ma w żadnej innej księdze NT. Zakończenie (Heb 13,25) jest typowo Pawłowe
Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła List nie nosi jego imienia być może Paweł, z różnych powodów autor nie chciał ujawniać swego imienia, lub też początkowa część listu zaginęła Różnorodność stylu i rytmu Styl i rytm listy Pawłowe pełne są nieregularności, jest bardzo elegancki o niezwykle symetrycznej budowie. Jednak różne problemy i adresaci mogą wymagać różnych stylów Autor wydaje się nie być apostołem ale uczniem apostołów Hbr. 2,3. Można to jednak tłumaczyć figuratywnoscią stylu, faktem, ze Ap. Paweł otrzymał wiarę z rąk Annaniasza będącego prawdopodobnie bezpośrednim uczniem Chrystusa (choć Paweł otrzymał objawienie bezpośrednio od Chrystusa). List został napisany przed zburzeniem Jerozolimy, gdy żyło jeszcze wielu apostołów (trudno więc tu mówić o kolejnym pokoleniu). Paweł nigdzie nie porusza kwestii arcykapłaństwa Chrystusa
Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła Metody nauczania i punkt widzenia Autor Listu do Hebrajczyków dochodzi do tych samych konkluzji stosując inny tryb rozumowania niż Ap. Paweł. Akcenty kładzione są na inne rzeczy (pierwszoplanowe z innych listów są raczej tłem w Liście do Hebrajczyków)
Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła Koncepcja wiary W listach Ap. Pawła oparta jest na Jezusie Chrystusie jako drodze usprawiedliwienia włączając silna opozycje wobec uczynków jako środka zbawienia. W Liście do Hebrajczyków nacisk kładziony jest na wiarę w obietnice (argument trudny do utrzymania np. (Rz. 4))
Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła Sposób prezentowania kontrastu pomiędzy zakonem uczynków a łaską Ap. Paweł postrzega jednak zakon jako prawo, które ma być wypełniane przez ludzi Autor Listu do Hebrajczyków postrzega zakon jako system instytucji powołanych by reprezentować społeczność pomiędzy Bogiem a czcicielami Paweł wykazuje że prawo nie może postawić człowieka we właściwej relacji z Bogiem, gdyż człowiek nie jest w stanie go wypełnić
Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła Sposób prezentowania kontrastu pomiędzy zakonem uczynków a łaską Autor Listu do Hebrajczyków pokazuje, że instytucje starego przymierza nie są w stanie z powodu niedoskonałości ustanowić prawdziwej społeczności z Bogiem Paweł uważa, że powodem słabości starego przymierza nie było samo prawo, które jest święte i dobre, ale fakt, że człowiek nie jest w stanie go wypełnić Autor Listu do Hebrajczyków problem widzi w fakcie, że instytucje starotestamentowe nie są w stanie prawdziwie oczyścić z grzechu (argument trudny do utrzymania (Rz. 8,3))