Procedura reagowania w sytuacji w Gimnazjum nr 1 w Nisku Dokument opracowano na podstawie procedur stworzonych w Zespole Szkól im. Józefa Twaroga w Księżomierzu Przemoc nie jest oznaką siły, lecz słabości" - ks. Jerzy Popiełuszko CYBERPRZEMOC to przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Technologie te, to głównie Internet oraz telefony komórkowe. PODSTAWA PRAWNA Konstytucja Art. 47. Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Konwencja o Prawach Dziecka Art. S. 1. Państwa Strony podejmują działania mające na celu poszanowanie prawa dziecka do zachowania jego tożsamości, w tym obywatelstwa, nazwiska, stosunków rodzinnych zgodnych z prawem, z wyłączeniem prawnych ingerencji. 2. W przypadku, gdy dziecko zostało bezprawnie pozbawione części lub wszystkich elementów swojej tożsamości, Państwa Strony okażą właściwą pomoc i ochronę w celu jak najszybszego przywrócenia jego tożsamości. FORMY CYBERPRZEMOCY Podstawowe formy zjawiska to nękanie, straszenie, szantażowanie z użyciem sieci, publikowanie lub rozsyłanie ośmieszających, kompromitujących informacji, zdjęć, filmów z użyciem sieci oraz podszywanie się w sieci pod kogoś wbrew jego woli. Do działań określających mianem wykorzystywane są głównie: poczta elektroniczna, czaty, komunikatory, strony internetowe, błogi, serwisy społecznościowe, grupy dyskusyjne, serwisy SMS i MMS. ODZIAŁYWANIE NA OFIARĘ Dzieci zazwyczaj nie uświadamiają sobie jak krzywdzące mogą być działania podejmowane online, a ofiary pozostawione sam na sam z problemem często nie potrafią sobie z nimi poradzić. Dlatego bardzo ważną rolę w przeciwdziałaniu pełni najbliższe otocznie dziecka. Rodzice i nauczyciele powinni podejmować działania profilaktyczne oraz szybko interweniować w sytuacji, gdy zachodzi podejrzenie, że dziecko jest ofiarą lub sprawcą przemocy w sieci. 1
I.p. 1. Sprawca dokonał jej po raz pierwszy, bez świadomości szkodliwości swojego czynu, cyberprzemoc ma mały zasięg (mało osób o niej wie, łatwo ją usunąć), zaś charakter dokonanej był mało drastyczny stosująca Działania główne Działania szczegółowe procedurę 1. pierwszego kontaktu Przekazanie informacji o zajściu Zachowanie wobec zgłaszającego cyberprzemoc: 2.. Wychowawca Wychowawca samodzielnie, lub/i przy pomocy informatyka zabezpiecza dowody świadczące o. Gdy ustalenie sprawcy nie jest możliwe, należy skontaktować się z dostawcą usługi internetowej zblokowanie konta, lub/i operatorem sieci komórkowej, który może podjąć kroki w celu ustalenia sprawcy Poinformowanie o zajściu pedagoga szkolnego; Ustalenie okoliczności zdarzenia i ewentualnych świadków; Powiadamia rodziców/przedstawicieli ustawowych sprawcy; Wymierzenie kary sprawcy Wyegzekwowanie od sprawcy zadośćuczynienia wobec ofiary Monitoring Przekazanie uzyskanych informacji wychowawcy klasy, lub w przypadku, gdy ofiara i osoba dopuszczająca się chodzi do innej klasy wychowawców obu klas; - potwierdzenie, że dobrze zrobił, zgłaszając fakt przemocy; - zapewnienie, że wymagało to od niego wiele odwagi Należy zanotować datę i czas otrzymania materiału, treść wiadomości oraz, jeśli to możliwe, dane nadawcy (nazwę użytkownika, adres e-mail, numer telefonu komórkowego itp.) lub adres strony WWW, na której pojawiły się szkodliwe treści czy profil. - telefon komórkowy zapisanie wiadomości, lub nagranie poczty głosowej w pamięci telefonu; - komunikatory zachowanie rozmowy w pamięci, lub skopiowanie i wklejenie do edytora tekstu, zapisanie; - strony serwisów społecznościowych, www, czat kopie materiału widoczną na ekranie zapisać można za pomocą klawiszy Carl+Print Screen i wykonanie operacji wklej" w dokumencie Word, lub wydrukowanie strony bezpośrednio; - e-mail zapisz całą wiadomość, ponieważ zawiera informacje pochodzeniu, można tez dodatkowo wydrukować wiadomość. - współpracuje z pedagogiem szkolnym; - świadkowie: np.: inni uczniowie odwiedzający obraźliwe" strony, mogą posiadać informacje na temat ich autora; - informacja przebiegu zdarzenia, oraz zapoznanie z materiałem dowodowym i decyzją w sprawie dalszego postępowania i przyjętych przez szkołę środkach dyscyplinarnych wobec ich dziecka; - wymierzenie kary przewidzianej w WSI /np.: nagana wychowawcy klasy/; - wyegzekwowanie od sprawcy zadośćuczynienia ofierze, którego sposoby realizacji ustalono razem z psychologiem szkolnym; - po zakończeniu interwencji, sprawdzanie, czy wobec ofiary podejmowane są w dalszym ciągu działania przemocowe bądź odwetowe ze strony sprawcy; 2
3. 4. Pedagog szkolny - ustała rzeczywistego sprawcę - dokonuje analizy zdarzenia i planuje dalsze postępowanie; - wsparcie ofiary osoby pokrzywdzonej; rozmowa z uczniem sprawcą przemocy o jego zachowaniu Rozmowa z rodzicami/przedstawicielami ustawowymi ofiary - czasami osoba dokonującą posługuje się skradzioną tożsamością"; - plan wykonywanych czynności; - zatrzymanie i zapewnienie bezpieczeństwa poszkodowanemu; - zrozumienie rozumiem, że jest ci trudno ujawnić to co cię spotkało; - zrozumienie dla odczuć poszkodowanego (zażenowanie, skrępowanie itp.); - udzielenie wskazówek, dotyczących zachowania ofiary, które zapewnią mu bezpieczeństwo (nie utrzymywanie kontaktu ze sprawcą, nie kasowanie dowodów, ewentualna zmian danych kontaktowych) - ustalenie okoliczności zajścia, jego przyczyny, poszukiwanie rozwiązania sytuacji konfliktowej; - komunikat dla ucznia szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy; - omówienie skutków postępowania i kar regulaminowych; - zobowiązanie do zaprzestania działalności, usunięcia szkodliwych materiałów i określenie zasad zadośćuczynienia; -w przypadku działalności grupowej rozmowę należy przeprowadzić z każdym indywidualnie; - nie należy konfrontować sprawcy i ofiary, a także świadka i sprawcy. Należy działać dyskretnie aby nie narazić świadka na szykany; - wzbudzenie w sprawcy refleksji na temat swojego zachowania, zrozumienie krzywdy jaką spowodował i powstrzymanie się od podobnych zachowań w przyszłości; - rodzice/przedstawiciela ustawowi dziecka będącego ofiarą powinni zostać poinformowani o problemie. Przedstawione powinny być im kroki, jakie zostały podjęte w celu wyjaśnienia zajścia oraz zapewnienia bezpieczeństwa poszkodowanemu uczniowi. - sporządza notatkę służbowa; - notatka powinna zawierać zapisy z rozmów Ze sprawcą, poszkodowanym, ich rodzicami oraz świadkami zdarzenia. Dokument powinien zawierać datę i miejsce rozmowy, personalia osób biorących w niej udział i opis ustalonego przebiegu wydarzeń. Notatka powinna być podpisana przez psychologa szkolnego i wychowawcę; - jeżeli zostały zabezpieczone dowody, należy dołączyć je do notatki; Dyrektor szkoły.... 3
2. Sprawca stosował ją jaka długotrwałedziałanie, przez co zasięg powiększył się (sporo osób o niej wie, lub/i może być problem z całkowitym usunięciem). Sprawca działał z brakiem lub małą świadomością wyrządzanej krzywdy. 1.p. stosująca procedurę 1. pierwszego kontaktu Działania główne Przekazanie informacji o zajściu Zachowanie wobec zgłaszającego cyberprzemoc: Działania szczegółowe Przekazanie uzyskanych informacji wychowawcy klasy, lub w przypadku, gdy ofiara i osoba dopuszczająca się chodzi do innej klasy wychowawców obu klas; - potwierdzenie, ze dobrze zrobił, zgłaszając fakt przemocy; - zapewnienie, ze wymagało to od niego wiele odwagi; - zapewnienie dyskrecji; 2.. Wychowawca Wychowawca samodzielnie, lub/i przy pomocy informatyka zabezpiecza dowody świadczące o. Gdy ustalenie sprawcy nie jest mo żliwe, należy skontaktować się z dostawcą usługi internetowej zblokowanie k o n t a, l u b / i o p e r a t o r e m s i e c i komórkowej, który może podjąć kroki w Poinformowanie o zajściu pedagoga szkolnego i dyrektora szkoły; Ustalenie okoliczności zdarzenia i ewentualnych świadków; Powiadamia rodziców/przedstawicieli ustawowych sprawcy; Wymierzenie kary sprawcy Wyegzekwowanie od sprawcy zadośćuczynienia wobec ofiary Monitoring Należy zanotować datę i czas otrzymania materiału, treść wiadomości oraz, jeśli to możliwe, dane nadawcy (nazwę użytkownika, adres e-mail, numer telefonu komórkowego itp.) lub adres strony WWW, na której pojawiły się szkodliwe treści czy profil. - telefon komórkowy zapisanie wiadomości, lub nagranie poczty głosowej w pamięci telefonu; - komunikatory zachowanie rozmowy w pamięci, lub skopiowanie i wklejenie do edytora tekstu, zapisanie; - strony serwisów społecznościowych, www, czat kopie materiału widoczną na ekranie zapisać można za pomocą klawiszy Carl+Print Screen i wykonanie operacji wklej" w dokumencie Word, lub wydrukowanie strony bezpośrednio; - e-mail zapisz całą wiadomość, ponieważ zawiera informacje o pochodzeniu, można tez dodatkowo wydrukować wiadomość. - współpracuje z pedagogiem szkolnym; - poinformowane o zajściu dyrektora szkoły; - świadkowie: np.: inni uczniowie odwiedzający obraźliwe" strony, mogą posiadać informacje na temat ich autora; - informacja o przebiegu zdarzenia, oraz zapoznanie z materiałem dowodowym i decyzją w sprawie dalszego postępowania i przyjętych przez szkołę środkach dyscyplinarnych wobec ich dziecka; - wymierzenie kary przewidzianej w WS0 /np.: nagana wychowawcy klasy, nagana dyrektora szkoły!; - czasowy zakaz korzystania z zajęć dodatkowych w szkolnej pracowni informatycznej i przynoszenia do szkoły akcesoriów elektronicznych, itp. - wyegzekwowanie od sprawcy zadośćuczynienia ofierze, którego sposoby realizacji ustalono razem z psychologiem szkolnym; - po zakończeniu interwencji, sprawdzanie, czy wobec ofiary podejmowane są w dalszym ciągu działania przemocowe bądź odwetowe ze strony sprawcy; 4
3. Pedagog szkolny - ustała rzeczywistego sprawcę - dokonuje analizy zdarzenia i planuje dalsze postępowanie; - wsparcie ofiary osoby pokrzywdzonej; Rozmowa z rodzicami/przedstawicielami ustawowymi ofiary Rozmowa z rodzicami/przedstawicielami ustawowymi sprawcy rozmowa z uczniem sprawcą przemocy o jego zachowaniu - czasami osoba dokonującą posługuje się skradzioną tożsamością"; - plan wykonywanych czynności; - zatrzymanie i zapewnienie bezpieczeństwa poszkodowanemu; - zrozumienie rozumiem, że jest ci trudno ujawnić to co cię spotkało; - zrozumienie dla odczuć poszkodowanego (zażenowanie, skrępowanie itp.); - udzielenie wskazówek, dotyczących zachowania ofiary, które zapewnią mu bezpieczeństwo (nie utrzymywanie kontaktu ze sprawcą, nie kasowanie dowodów, ewentualna zmian danych kontaktowych) - rodzice dziecka będącego ofiarą powinni zostać poinformowani o problemie. Przedstawione powinny być im kroki, jakie zostały podjęte w celu wyjaśnienia zajścia oraz zapewnienia bezpieczeństwa poszkodowanemu uczniowi. - opracowanie wspólnie z rodzicami kontraktu dla dziecka, określającego zobowiązania ucznia, rodziców/przedstawicieli ustawowych oraz konsekwencje nieprzestrzegania przyjętych wymagań i terminy realizacji zadań zawartych w umowie; - opracowanie i zatwierdzenie kar dodatkowych dla ucznia/sprawcy, np.: czasowy zakaz korzystania z zajęć dodatkowych w szkolnej pracowni informatycznej i przynoszenia do szkoły akcesoriów elektronicznych, itp. - ustalenie okoliczności zajścia, jego przyczyny, poszukiwanie rozwiązania sytuacji konfliktowej; - komunikat dla ucznia szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy; - omówienie skutków postępowania i kar regulaminowych, a także zatwierdzonych przez rodziców i wychowawcę kar dodatkowych; - zobowiązanie do zaprzestania działalności, usunięcia szkodliwych materiałów i określenie zasad zadośćuczynienia; - w przypadku działalności grupowej rozmowę należy przeprowadzić z każdym indywidualnie; - nie należy konfrontować sprawcy i ofiary, a także świadka i sprawcy. Należy działać dyskretnie aby nie narazić świadka na szykany; - wzbudzenie w sprawcy refleksji na temat swojego zachowania, zrozumienie krzywdy jaką spowodował i powstrzymanie się od podobnych zachowań w przyszłości; 4. Dyrektor szkoły - sporządza notatkę służbowa; - notatka powinna zawierać zapisy z rozmów Ze sprawcą, poszkodowanym, ich rodzicami oraz świadkami zdarzenia. Dokument powinien zawierać datę i miejsce rozmowy, personalia osób biorących w niej udział i opis ustalonego przebiegu wydarzeń. Notatka powinna być podpisana przez psychologa szkolnego i wychowawcę; - jeżeli zasłały zabezpieczone dowody, należy dołączyć je do notatki; - podjęcie kroków dyscyplinujących; - udziela kary przewidzianej szkolnym WSI; - przeprowadza rozmowę z rodzicami/przedstawicielami ustawowymi ucznia/sprawcy ; - przeprowadza rozmowę ze sprawcą ; 5
Lp. 1. Procedury reagowania wobec 3. Sprawca stosował ją jako długotrwałe działanie, przez co zasięg powiększył się (sporo osób o niej wie, może być problem z całkowitym usunięciem). Sprawca był świadomy wyrządzanej krzywdy, lub/i działanie ma charakter recydywy. /Lub sprawca jest nieznany hub rodzice/przedstawiciele ustawowi ucznia/sprawcy odmawiają współpracy ze szkołą, a cyberprzemoc trwa nadal /lub zostało popełnione przestępstwo. stosuj ąca pierwszego kontaktu Działania główne Przekazanie informacji o zajściu Zachowanie wobec zgłaszającego cyberprzemoc: 2. Wychowawca Wychowawca samodzielnie, lub/i przy pomocy informatyka zabezpiecza 3. Pedagog szkolny dowody świadczące o. Gdy ustalenie sprawcy nie jest mo żliwe, należy skontaktować się z dostawcą usługi internetowej zblokowanie k o n t a, l u b / i o p e r a t o r e m s i e c i komórkowej, który może podjąć kroki w celu Poinformowanie ustalenia sprawcy o zajściu pedagoga szkolnego i dyrektora szkoły; Ustalenie okoliczności zdarzenia i ewentualnych świadków; Powiadamia rodziców/przedstawicieli ustawowych sprawcy; Wymierzenie kary sprawcy Wyegzekwowanie od Działania szczegółowe Przekazanie uzyskanych informacji wychowawcy klasy, lub w przypadku, gdy ofiara i osoba dopuszczająca się chodzi do innej klasy wychowawców obu klas; - potwierdzenie, że dobrze zrobił, zgłaszając fakt przemocy; - zapewnienie, że wymagało to od niego wiele odwagi; Należy zanotować datę i czas otrzymania materiału, treść wiadomości oraz, jeśli to możliwe, dane nadawcy (nazwę użytkownika, adres e-mail, numer telefonu komórkowego itp.) lub adres strony WWW, na której pojawiły się szkodliwe treści czy profil. - telefon komórkowy zapisanie wiadomości, lub nagranie poczty głosowej w pamięci telefonu; - komunikatory zachowanie rozmowy w pamięci, lub skopiowanie i wklejenie do edytora tekstu, zapisanie; - strony serwisów społecznościowych, www, czat kopie materiału widoczną na ekranie zapisać można za pomocą klawiszy Ca ri+print Screen i wykonanie operacji wklej" w dokumencie Word, lub wydrukowanie strony bezpośrednio; - e-mail zapisz całą wiadomość, ponieważ zawiera informacje o pochodzeniu, można tez dodatkowo wydrukować wiadomość. - współpracuje z pedagogiem szkolnym; - poinformowane o zajściu dyrektora szkoły; - świadkowie: np.: inni uczniowie odwiedzający obraźliwe" strony, mogą posiadać informacje na temat ich autora; - informacja o przebiegu zdarzenia, oraz zapoznanie z materiałem dowodowym i decyzją w sprawie dalszego postępowania i przyjętych przez szkołę środkach dyscyplinarnych wobec ich dziecka; - wymierzenie kary przewidzianej w WSO /np.: nagana wychowawcy klasy, nagana dyrektora szkoły/; - czasowy zakaz korzystania z zajęć dodatkowych w szkolnej pracowni informatycznej i przynoszenia do szkoły akcesoriów elektronicznych, itp. - wyegzekwowanie od sprawcy zadośćuczynienia ofierze, którego sposoby realizacji sprawcy zadośćuczynienia ustalono razem z psychologiem szkolnym; Monitoring - po zakończeniu interwencji, sprawdzanie, czy wobec ofiary podejmowane są w dalszym ciągu działania przemocowe bądź odwetowe ze strony sprawcy; - ustala rzeczywistego sprawcę; - czasami osoba dokonującą posługuje się skradzioną tożsamością"; - dokonuje analizy zdarzenia i planuje - plan wykonywanych czynności; dalsze postępowanie; 6
4 Dyrektor szkoły - wsparcie ofiary osoby pokrzywdzonej; Rozmowa z rodzicami/przedstawicielami ustawowymi ofiary Rozmowa z rodzicami/przedstawicielami ustawowymi sprawcy rozmowa z uczniem sprawcą przemocy o jego zachowaniu - zatrzymanie i zapewnienie bezpieczeństwa poszkodowanemu; - zrozumienie rozumiem, że jest ci trudno ujawnić to co cię spotkało; - zrozumienie dla odczuć poszkodowanego (zażenowanie, skrępowanie itp.); - udzielenie wskazówek, dotyczących zachowania ofiary, które zapewnią mu bezpieczeństwo (nie utrzymywanie kontaktu ze sprawcą, nie kasowanie dowodów, ewentualna zmian danych kontaktowych) - rodzice dziecka będącego ofiarą powinni zostać poinformowani o problemie. Przedstawione powinny być im kroki, jakie zostały podjęte w celu wyjaśnienia zajścia oraz zapewnienia bezpieczeństwa poszkodowanemu uczniowi. - opracowanie wspólnie z rodzicami kontraktu dla dziecka, określającego zobowiązania ucznia, rodziców/przedstawicieli ustawowych, oraz konsekwencje nieprzestrzegania przyjętych wymagań i terminy realizacji zadań zawartych w umowie; - opracowanie i zatwierdzenie kar dodatkowych dla ucznia/sprawcy, np.: czasowy zakaz korzystania z zajęć dodatkowych w szkolnej pracowni informatycznej i przynoszenia do szkoły akcesoriów elektronicznych, itp. - zaproponowanie skierowania ucznia/sprawcy do udziału w programie terapeutycznym; - ustalenie okoliczności zajścia, jego przyczyny, poszukiwanie rozwiązania sytuacji konfliktowej; - komunikat dla ucznia szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy; - omówienie skutków postępowania i kar regulaminowych, a także zatwierdzonych przez rodziców i wychowawcę kar dodatkowych; - zobowiązanie do zaprzestania działalności, usunięcia szkodliwych materiałów i określenie zasad zadośćuczynienia; - w przypadku działalności grupowej rozmowę należy przeprowadzić z każdym indywidualnie; - nie należy konfrontować sprawcy i ofiary, a także świadka i sprawcy. Należy działać dyskretnie aby nie narazić świadka na szykany; - wzbudzenie w sprawcy refleksji na temat swojego zachowania, zrozumienie krzywdy jaką spowodował i powstrzymanie się od podobnych zachowań w przyszłości; - sporządza notatkę służbową; - notatka powinna zawierać zapisy z rozmów Ze sprawcą, poszkodowanym, ich rodzicami oraz świadkami zdarzenia. Dokument powinien zawierać datę i miejsce rozmowy, personalia osób biorących w niej udział i opis ustalonego przebiegu wydarzeń. Notatka powinna być podpisana przez psychologa szkolnego i wychowawcę; - jeżeli zostały zabezpieczone dowody, należy dołączyć je do notatki; - podjęcie kroków dyscyplinujących; - udziela kary przewidzianej szkolnym W50; - przeprowadza rozmowę z rodzicami/przedstawicielami ustawowymi ucznia/sprawcy - zawiadomienie odpowiednich organów państwowych; ; - przeprowadza rozmowę ze sprawcą ; - w przypadku naruszenia prawa np, groźby karalne, propozycje seksualne, publikowanie nielegalnych treści itp., zostaje powiadomiona policja; - w przypadku gdy sprawca jest nieznany, a treści dotyczących nie da się usunąć i zablokować, zostaje powiadomiona policja; - w przypadku, gdy rodzice/opiekunowie ustawowi odmawiają współpracy ze szkołą, a cyberprzernoc trwa, lub się nasila, zostaje powiadomiona policja, lub/i sąd rodzinny; - w przypadku, gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne jej środki wychowawcze <rozmowa z rodzicami/opiekunami ustawowymi, konsekwencje regulaminowe wobec ucznia, spotkania z pedagogiem itp.), a ich zastosowanie Me przynosi żadnych rezultatów, zostaje powiadomiony sąd rodzinny; 7