Dzieje Apostolskie oraz Listy i Apokalipsa o początkach Kościoła EDITIONS DU DIALOGUE SOCIETE D'EDITIONS INTERNATIONALES PARIS 1984
KNAl KY SEMINAR sy. Fronti ko Xaverskeho BANSKA YSTRICA KNIZNICA zapisclnę dficl; znaćkfi prircl&tkove cisigig 16/J.J Tytuł oryginału: IV LA CHIESA DELLE ORIGINI NEGLI ATTI DEGLI APOSTOLI E NEI LORO SCRITTI Istituto S. Gaetano, Vicenza 1979 (Włochy) N91 1979 by Istituto S. Gaetano, Vicenza (Włochy) Wydanie polskie opracowano przy współpracy z Editions du Dialogue 25, rue Surcouf, 75007 Paryż (Francja) 198 1 by Istituto S. Gaetano, Vicenza (Włochy) Wprowadzenie oraz objaśnienia: DON PAOLO CRIVELLARO Przekład wprowadzenia i objaśniei1 z języka włoskiego: DANUTA SZUMSKA Redaktor techniczny wydania polskiego: WITOLD URBANOWICZ SAC Teksty Dziejów Apostolskich, Listów i Apokalipsy według wydania: Pallottinum, PoznaI1 1980 1984 by Editions du Dialogue, Paryż (Francja) Imprimatur : Pontoise, le 15 octobre 198 1 Pere Franc;:ois LE QUERE, Vicaire Episcopal ISBN 2-853 16-037-8 Przedmowa Dzieje Apostolskie oraz Listy i Apokalipsa to druga część tryptyku, na który składa się jako tom pierwszy wydana już Ewangelia Jezusa, a trzecim będzie Historia zbawienia według Starego Testamentu. Niniejszy tom stawia sobie dwa cele: al ukazać historię, życie i nauczanie Kościoła pierwotnego; bl uprzystępnić nauczanie Apostołów przez umieszczenie go w kontekście historycznym; w sposób szczególny chodzi o teksty, które wchodzą w program czytań biblijnych podczas liturgii. Księga Dziejów Apostolskich stanowi najważniejsze źródło, gdy chodzi o historię Kościoła pierwotnego. Odnajdziemy w niej - oprócz opisu kolei życiowych Apostołów i ich uczniów - korzenie teologii chrześcijańskiej. Historia i teologia idą tu ręka w rękę w owej decydującej fazie historii zbawienia. Autor Księgi koncentruje uwagę czytelnika przede wszystkim na roli Ducha Świętego w życiu pierwszych chrześcijan. Niejako punkt kulminacyjny tego okresu stanowi spełnienie obietnicy danej przez Chrystusa: zesłanie Ducha Pocieszyciela. Cała reszta będzie już tylko konsekwencją tego wydarzenia. W Listach Apostołowie podają - można powiedzieć - doraźne porady, zarówno gdy chodzi o doktrynę, jak i o życie praktyczne. Znajdziemy w nich wskazówki dotyczące moralności, wzajemnych relacji między pierwotnymi gminami chrześcijańskimi, między poszczególnymi członkami danej gminy, jak też wyjaśnienia rozwiązujące teologiczne trudności w nowo narodzonym Kościele. Ośrodkiem zainteresowania Apokalipsy jest Kościół. Księga ta stanowi przesłanie nie tylko do siedmiu Kościołów wymienionych imiennie, lecz do całego Kościoła Powszechnego. Autor Apokalipsy przemawia do czytelnika z pozycji proroka zapowiadającego przyszłe losy Kościoła i świata, po powtórnym przyjściu Chrystusa. Tak więc chrześcijanin zainteresowany narodzinami Kościoła, zainteresowany praktycznymi wskazówkami co do życia zasługującego na miano chrześcijańskiego oraz pragnący poznać eschatologiczne problemy Kościoła, znajdzie w niniejszym tomie niezwykle pożyteczną lekturę. 5
PRZEDMOWA Wprowadzenie Indeks tematyczny 26. Spotkanie Szawła z Kościołem jerozolimskim 27. Działalność Piotra u wybrzeży Morza Śródziemnego 28. Bóg objawia się poganinowi Korneliuszowi 29. Bóg poucza swego Apostola Piotra 30. Duch Święty dokonuje dzieła, dzięki któremu ma miejsce chrzest pierwszego poganina 31. W Jerozolimie Piotr wyjaśnia swą postawę 32. Początki chrześcijanstwa w Antiochii 33. MęczeIistwo Jakuba i uwolnienie Piotra 34. Śmierć prześladowcy Heroda Agryppy 35. Szawel i Barnaba wracają do Antiochii 77 77 79 79 81 84 87 88 90 90 Nowy Testamem Sytuacja ogólna Postacie Nazwy etniczne i religijne Księgi Ekspansja chrześcijanstwa Chronologia Dziejów Uwagi metodyczne Kościół od Jerozolimy do Antiochii POCZĄ TKl KOŚCIOŁA l. Od Jezusa do Apostolów 2. Wniebowstąpienie: zakoliczenie drogi Jezusa i początek drogi Kościola 3. Uzupelnienie grona Dwunaslll 4. Pięćdziesiątnica: moc Ducha Świętego ukierunkowuje Kościól 5. Piotr obwieszcza Jezusa Panem i Mesjaszem 6. Życie pierwotnej wspólnoty chrześcijanskiej 7. Uzdrowienie chromego w imię Jezusa 8. Mowa św. Piotra w świątyni 9. Apostolowie Piotr i Jan przed Sanhedrynem 10. Modlitwa Kościola wśród prześladowaii I l. Wspólnota serc i dóbr 12. Wspanialomyślność Barnabasa a oszustwo Ananiasza i Saliry 13. Cuda zdzialane przez Apostolów i wzrost liczby wierzących 14. Sanhedryn przeciw Apostolom 15. Wystąpienie uczonego faryzeusza PRZEŚLADOWANIE I ROZSZERZENIE DZIAŁALNOŚCI 16. Helleniści i posluga "siedmiu" 17. Rozprawa ze Szczepanem 18. lvi owa Szczepana 19. Pierwszy męczennik Chrystusowy 20. Prześladowanie Kościola jerozolimskiego 21. Dzialalność Filipa: Ewangelia dociera do Samarii 22. Dar Ducha Świętego i kieska magii 23. Filip chrzci dworzanina etiopskiego 24. Od prześladowcy do wierzącego: nawrócenie Pawia 25. Szawel: od wierzącego do misjonarla 430 7 8 16 22 23 27 30 33 35 37 37 37 39 41 43 46 47 49 50 53 54 54 56 56 58 60 60 61 62 68 68 69 70 71 7J 75 KOŚCIÓŁ JEROZOLIMSKI Kościół od Antiochii do Rzymu. Działałność misyjna Pawia wśród pogan PIERWSZA WYPRAWA PAWŁA 36. Podróż misyjna Barnaby i Szawla 37. Na Cyprze: spotkanie z magią 38. Działalność w Antiochii Pizydyjskiej wśród Żydów i pogan 39. Działalność w Ikonium, Listrze, Derbe 40. Zorganizowanie wspólnot i powrót do Antiochii TAK ZWANY SOBÓR JEROZOLIMSKI 41. Spory w Antiochii i w Jerozolimie 42. "Sobór" Jerozolimski 43. Dekret Apostołów DRUGA WYPRAWA PAWŁA 44. Paweł wyrusza na misję w towarzystwie Sylasa 45. Odwiedziny w Kościołach, przyłączenie się Tymoteusza 46. Duch Święty prowadzi ich do Europy 47. Filippi: pierwsze doświadczenie misyjne na Zachodzie 48. W Tesalonice: spory z Żydami 49. W Berei: rozruchy przeciw młodemu Kościołowi 50. Ateny, miasto filozofów 51: Mowa Pawła na Areopagu 52. Początki Kościoła w Koryncie 53. Paweł przed sądem prokonsula rzymskiego 54. Powrót do Antiochii PIERWSZY LIST DO TESALONICZAN 55. Pozdrowienie i dziękczynienie Bogu 56. Odwaga Pawła w pełnieniu misji 57. Jesteście dla nas chwalą i radością 58. Co będzie z naszymi zmarlymi? 59. Niespodziane nadejście Pana 60. Zalecenia dla wspólnoty chrześcijaiiskiej 91 93 95 95 96 96 100 102 103 103 103 106 109 109 110 110 III 113 115 115 117 119 120 121 122 123 125 126 128 129 131 431
DRUGI LIST DO TESALONICZAN 6 I. Okoliczności powtórnego przyjścia Pana 62. Strzeżcie się bezczynności, nie zniechęcajcie się w czynienu dobrze TRZECIA WYPRAWA PAWŁA 63. Ponownie w podróży 64. Zapal misyjny Apołlosa 65. Dzialalność misyjna w Efezie i w okolicach 66. Bunt przeciw Pawiowi 67. Wyprawa do Grecji 68. Niedziela w Troadzie 69. Z Troady do Miletu 70. Pożegnalna mowa do starszych Kościola efeskiego 7 I. Z Miletu ku Jerozolimie PIERWSZY LIST DO KORYNTIAN 72. Pozdrowienie, powody dziękczynienia Bogu 73. Zdarzają się między wami spory' 74. Bądżcie budowlą Bożą' Jesteśmy tylko pomocnikami 75. Zarozumiałość Koryntian; pokora i poświęcenie Apostola 76. powiedzeniu: "Wszystko mi wolno" n. Malżeństwo chrześcijajiskie a dziewictwo 78. Glosząc Ewangelię Pawel stal się slugą wszystkich 79. Przyklady z dziejów Izraela 80. Wybór: albo oltarz Pański, albo bałwochwalstwo 81. Wieczerza Pańska, spotkanie i sprawdzian wspólnoty chrześcijal1skiej 82. Różne dary w jedności Kościola 83. Największy dar, najlepsza droga: milość 84. Zapowiedż wiary: Chrystus zmartwychwstaly 85. Z Chrystusem zmartwychwstaną wszyscy umarli 86. Jak mogą zmartwychwstać ciala? 87. Pewność wierzącego 88. Polecenia, pozdrowienia i życzenia kol1cowe DRUGI LIST DO KORYNTIAN 89. Udręki i nadzieje Apostola 90. Pojednani z Bogiem 9 I. Pawel do falszywych proroków 92. Pawel zmuszony do chlubienia się LIST DO GALATÓW 93. Jedynie Ewangelia Chrystusowa jest prawdziwa 94. Szczególne powolanie i objawienie 95. Gloszona przez Pawła Ewangelia wolności uznana przez Apostołów 96. "Otwarcie mu się sprzeciwiłem.. " 132 133 135 137 139 139 139 141 144 144 145 145 148 150 151 152 153 156 157 158 162 165 166 167 169 172 173 175 176 In 178 180 182 185 186 189 192 195 195 196 199 97. Dzięki wierze i chrztowi przyoblekliście się w Chrystusa 98. "Nie jesteś już niewolnikiem, lecz synem... " 99. "Chcialbym być u was... " I 00. Wolność i miłość, owoce Ducha Świętego I O I. Zakol1czenie. Z Krzyża Chrystusowego nowe stworzenie 201 203 203 204 206 LIST DO RZYMIAN 208 102. Adres i motywy listu 211 103. Bóg zbawia nas darmo w ChryslLIsie 212 104. "Gdzie wzmógł się grzech, tam jeszcze obficiej rozlala się laska przez Jezusa Chrystusa" 2 I 5 105. Ochrzczeni w Chrystusie: wolni od grzechu 2 I 7 106. Uwolnienie od Prawa 2 I 9 107. "Przykazanie, które miało prowadzić do życia, zawiodło mnie ku śmierci" 2 I 9 108. Nowym prawem jest Duch, który daje życie 222 109. Pewność i nadzieja chrześcijanina 224 I 10. Hymn o milości Boga do nas 226 I II. Bóg nie odrzuci I Izraela 227 I 12. Prawdziwe oddawanie czci to życie w milości 230 I I l Plany misyjne Pawia 232 Z JEROZOLIMY DO RZYMU 235 I 14. Przybycie PawIa do Jerozolimy 235 I 15. Bunt w świątyni i pojmanie Pawia 237 I 16. Przemówienie PawIa do Żydów z Jerozolimy 239 I 17. Więziel1 w twierdzy Antonia 24 I I 18. Przed Sanhedrynem 242 I 19. Sprzysiężenie Zydów i odesianie do Cezarei 243 120. Proces przed Feliksem, namiestnikiem rzymskim 246 121. Przed nowym namiestnikiem: "Odwoluje się do Cezara" 248 122. Pawel przed Herodem Agryppą 250 123. Mowa obronna Pawia 253 124. Agryppa uznaje niewinność Pawła 255 125. Wyjazd do Rzymu 255 126. Burza rozbija okręt 259 127. Wylądowanie na Malcie 26 I 128. Z Malty ku Rzymowi 263 129. Gloszenie Ewangelii w stolicy cesarstwa 264 LIST DO FILIPIAN 266 130. Serdeczne pozdrowienie 267 13 I. Pawel więziel1: "Dla mnie żyć to Chrystus'" 269 132. Naśladujcie milość i pokorę Chrystusa 270 133. Łagodność i radość chrześcijal1ska 272 LIST DO FILEMONA 274 134. Oryginalny sposób przedstawienia 274 432 433
LIST DO KOLOSAN 135. Pozdrowienie, dziękczynienie i modlitwa 136. Syn Boży, Początek stworzenia i Glowa Kościola 137. Moc śmierci a zmartwychwstanie Jezusa 138. Zmartywychwstanie z Chrystusem do nowego życia 139. Wiadomości i pozdrowienia od Pawia LIST DO EFEZJAN 140. Bóg nas ukochal i zbawil w Chrystusie 141. Poznanie Chrystusa jako Glowy. Kościola 142. Zydzi i poganie: jeden lud w Chrystusie 143. Jedność i wzrost Kościola, Ciała Chrystusowego 144. Zycie małżonków chrześcijaiiskich wzorowane na miłości Chrystusa do Kościoła 145. Inne wskazówki dotyczące życia rodzinnego 146. "Zbroja" chrześcijanina Kościół IV Cesarshvie Rzymskim RYS H/STOR YCZNY 276 277 279 281 28.1 285 286 287 289 291 29.1 294 297 298 299 30ł 166. Biec wytrwale, nawet w doświadczeniach 167. KOlicowe zalecenia LISTY DO CAŁEGO KOŚCIOŁA LIST JAKUBA 168. Doświadczenie w wierze i mądrość 169. Zamieniajcie slowo w czyn' 170. Nie dokonujcie niesprawiedliwego wyboru' 171. Niech wasza wiara wyraża się w uczynkach! 172. Biada wam, bogacze, przez waszą niesprawiedliwość! 173. Módlcie się w chorobie i przy każdej innej okazji PIERWSZY LIST PIOTRA 174. Żywa nadzieja, radosna wierność 175. Nowy lud: kapłani i prorocy królestwa Bożego 176. Umiejętność cierpienia na wzór Chrystusa 177. Błogosławiony prześladowany za dobre uczynki 178. Zakoliczenie.142.14.1.146.146.147.148.149.150.15.1.15.1 356.157 359.160.162.16.1 LISTY PASTERSKIE PA WŁA LIST DO TYTUSA 147. Podstawy moralnej postawy chrześcijan PłERWSZY LIST bo TYMOTEUSZA 148. Sytuacja, która wymaga interwencji Apostoła 149. Apostoł doznał na sobie miłosierdzia i zaurania Bożego 150. Bóg pragnie zbawienia wszystkich ludzi 151. Wybór biskupów i diakonów 152. Kościół i objawiona tajemnica 153. Obowiązki pasterskie Tymoteusza 154. Sprawa wdów 155. Poważne zagrożenie ze strony bogactw a właściwe' ich użycie DRUGł LIST DO TYMOTEUSZA 156. Wiara i męstwo 157. Apostol winien być zdolny do cierpienia dla Chrystusa 158. Znajdziesz światlo i siłę w Piśmie natchnionym przez Boga 159. Duchowy testament Pawła 160. Ostatnie wiadomości 308 309 309 312 313 314 315 315 317 319 320.121 32.1.12.1 324.125 326.117 LIST JUDY 179. Trwajcie w milości Bożej. z dala od rałszywych proroków DRUGI LIST PIOTRA 180. Powołanie chrześcijaliskie 181. Świadectwo Apostołów asiowo proroków 182. Wytrwalość i nadzieja w oczekiwaniu dnia Paliskiego 183. Wzrastanie w lasce i w poznawaniu Pana LISTY JANA DRUGI LIST JANA 184. Trudności Kościola' TRZECI LIST JANA 185. Do wiernego i odważnego ucznia PIERWSZY LIST JANA 186. We wspólnocie z Ojcem i z Jezusem Syn Boży stał się czlowiekiem 187. Pokusy "świata" I 88. M iłujmy jedni drugich 189. Bóg jest miłością 364.164 366.167 369.170.17.1.174 374.174.176 376 378 379 381 382.183 LIST DO HEBRAJCZYKÓW 161. Chrystus, Syn Boży, jest wyższy od aniołów 162. Chrystus stał się bratem ludzi, aby ich zbawić 163. Chrystus prawdziwym arcykapłanem 164. Jezus ofiarą przebłagalną i pośrednikiem nowego przymierza 165. Wielkie przykłady wiary 434.1.10.1.11.1.11.1.1.1 33ó JJ APOKALIPSA 190. Prolog 191. Widzenie wstępne: Chrystus Król 192. Słabnący zapał Kościola w Erezie 193. Prześladowanie Kościoła w Smyrnie 194. Kościół w Pergamonie dopuszczający balwochwalstwo 195. Również w Tiatyrze Kościól przeżywa pokusę bałwochwalstwa 385 389 390 391 393 394.195 435
196. 197. 198. 199. 200. 201. 202. 203. 204. 205. 206. 207. 208. 209. 210. 211. 2 I 2. 2 I 3. W Sardach Kościól zasypiający Kościól w Filadelfii maly, lecz wierny W Laodycei Kościól letni i pelen iluzji Bog wszechświata ma w swym ręku losy świata Chrystus, Baranek zabity, objawia sens dziejów PIąta pleczęc: ofiara męczenników Szósta pieczęć i wielość wybranych, spośród Izraela i z calej ludzkości Slodma pleczęc: modlitwa Ludu Bożego Trąba slodma: objawienie ostateczne Widzenie: Niewiasta i Smok Widzenie: "Bestia" morska i "Bestia" ziemska Widzenie: zwycięski hymn idących za Barankiem Upadek "Wielkiego Babilonu" Mesjaliskie królowanie Chrystusa Walka. zwycięstwo i sąd ostateczny Nowa Jerozolima Oblubienica Chrystusa. Miasto Boże "Przyjdż, Panie Jezu!" 397 398 399 401 404 405 406 407 408 409 413 414 417 419 421 423 424 427 INDEKS RZECZOWY \V niniejszym tomie - inaczej nil. w poprzednim - indeks zagadnieli ulo7.ono nie alrabetycznie. lecz tematycznie. Cyfry odsylują do numeru zamieszczonego fragmentu Pisma. SŁOWO BOŻE I - Religia chrześcijańska Stanowi podstawę doswiadczenia chrzescijanskiego: 4. 10. 16.2 I. 22. 30-32. 35. 37..18.40.44-47.49.52.65.157,159.161,169.175.182. 186-187.21.1 - jest radosną nowiną. <!liwikeliq: 55. 57. 75. 78. 93-95.102-10.1.1.15-136.140. 156 - oferuje :ba\\'iel/ie. laskr. życie: 14..18. 70. 102. 140. 145. 174, 186 - zapowiada. "ell/iel/ie dawnych obietnic: 5. 8. 10. 18. 23, 38. 42. 48. 49. 12.1. 129.165.181 - zawiera obielilice IlU f'i":ys:lo. (:: 58-61. 84-87.109.140.147.157.159.160. 174.178.180-182,184.187,188,190-198.207.210-213 Zwraca się do \l"s:yslkich lwu bez wyjątku: 24. 29-.11. 39.42.97. III. 12.1. 129. 138.142.147.150.174.202 Odpowiedzią człowieka jest WłARA - czyli odpowiedni s!wsd/j ż.\'cia. pewna "droga": 24. 47. 64-66. 116. 120 - czyli liiem(}. ( objawionej nauce: 16,.17. 38. 40. 47. 120. 12.1. 175. 188 (gdy chodzi o poszczególne przejawy wiary. zob. rozdz. VIII) II - Bóg 436 Jego PRZYM loty - Bóg jest JedYI/\': 8.1. I 12. 171 - Ż\'\1'\':.19. 152. 164. 202 - Naj;\,\,żs:l' 18.47 - \\'ieczny: początek i koniec: 190. 21 I - SI\\'(;rca i Pali wszechswiata: 10, 39, 51. 107. I 10. 136. 177. 182 - obecl/y wszędzie. szczególnie przy ludziach: 5 I. I I I - Zbawca: 147. 148. 150 Jego OBJA WIENIE następuje: - poprzez sili'ocel/ie:.19. 51 - za posrectnictwem prorokl;\\': 102, 161, 181 - li'.lelisie Chrl'SImie 51.140.147.161. 180. 186.200 437