150,00 140,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min 2003 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Wszystkie dane, zawarte w niniejszym raporcie, zostały zagregowane według dni obrotu. Powyższy wykres przedstawia kursy ukształtowane na Rynku Dnia Następnego Towarowej Giełdy Energii S.A. w listopadzie 2003 roku. Linia niebieska prezentuje średnie dobowe kursy ważone wolumenem obrotu dla poszczególnych dni sesji, obliczane na podstawie godzinowych wyników sesji. to wartość o 2,18 PLN/MWh niższa w porównaniu ze średnim ważonym kursem z pażdziernika 2003 roku. Linie czerwona i żółta obrazują, odpowiednio maksymalne i minimalne kursy, w poszczególnych dniach obrotu. Kursy RDN w poszczególnych dniach kształtowały się w przedziale 79,32 PLN/MWh 140,10 PLN/MWh. Średnie ważone dobowe kursy za energię elektryczną na RDN w listopadzie 2003 roku wahały się między 100,17 PLN/MWh a 123,89 PLN/MWh. Miesięczny średni ważony kurs wyniósł 113,40 PLN/MWh; była Strona 1
20% Dynamika Dobowa Średniego Kursu Ważonego Obrotem [%] 15% 10% 5% 0% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30-5% -10% -15% -20% Wykres powyżej prezentuje dynamikę zmian średniego dobowego kursu ważonego wolumenem obrotu, notowanego w listopadzie 2003 roku. Strona 2
8000 Wolumen obrotu [MWh] 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Wykres powyższy przedstawia wolumen energii elektrycznej, który był przedmiotem obrotu na parkiecie RDN Towarowej Giełdy Energii S.A. w poszczególnych dniach obrotu w listopadzie 2003 roku. Niebieskie kolumny prezentują łączny wolumen obrotu notowany w kolejnych dniach. Wolumen energii elektrycznej, która na RDN zmieniła właściciela wyniósł 144 375 MWh. Wolumen transakcji zawartych na parkiecie RDN określił udział tego rynku w fizycznym rynku energii elektrycznej na poziomie 1,22% oraz na poziomie 43,38% w ilości energii pozostawionej przez Operatora Systemu Przesyłowego w ramach tzw. zapotrzebowania nie pokrytego umowami Obroty w poszczególnych dniach października wahały się w przedziale 3 360 MWh 7 537 MWh. Łączne obroty zanotowane w listopadzie 2003 roku wykazały 25,21% spadek w stosunku do obrotów z października 2003 roku. Średni dobowy wolumen, mierzony wg. dni obrotu, w listopadzie 2003 ukształtował się na poziomie 4 813 MWh (średni wolumen w dni robocze 4 893 MWh, w dni wolne od pracy 4 627 MWh) Strona 3
Wolumen i Średni Kurs Ważony Obrotem w poszczególnych godzinach [MWh] [PLN/MWh] 10000 140,00 wolumen średni kurs ważony 9000 120,00 8000 7000 100,00 6000 80,00 5000 4000 60,00 3000 40,00 2000 1000 20,00 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 0,00 Powyższy wykres ilustruje wyniki giełdowe dla poszczególnych godzin obrotu. Kolumny obrazują wolumen obrotu na parkiecie RDN łącznie w poszczególnych godzinach obrotu, a linia odzwierciedla średnie kursy ważone łącznym wolumenem obrotu w kolejnych godzinach. Obroty notowane łącznie w kolejnych godzinach wyodrębniły dwa okresy podwyższonego zapotrzebowania na energię elektryczną, o godzinie 7 rano oraz od godziny 17 do 22 wieczorem. W przeciągu pozostałych godzin doby zapotrzebowanie utrzymywało się na stosunkowo równym poziomie, z nieznacznym spadkiem o godzinie 8 rano. Najwyższy średni kurs ważony obrotem zanotowano w godzinach od 17 do 21. Strona 4
45000 40000 Wolumen w składanych zleceniach [MWh] zlecenia zakupu zlecenia sprzedaży wolumen w transakcjach 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Wykres powyższy obrazuje ilość energii elektrycznej, która weszła na RDN w październiku 2003 w zleceniach zakupu, oznaczonych linią granatową, oraz w zleceniach sprzedaży, oznaczonych linią żółtą, natomiast linia czerwona pokazuje jaki wolumen energii elektrycznej stał się przedmiotem zawartych transakcji. się relacja podaży i popytu na RDN Giełdy. W ostatnich miesiącach obserwujemy wzrost przewagi wolumenu energii elektrycznej, zawartej w zleceniach sprzedaży, nad ilością energii w zleceniach kupna. W listopadzie br. nadwyżka podaży nad popytem osiągnęła poziom 4:1. Krzywe, widoczne na wykresie w przejrzysty sposób pokazują jak kształtuje Strona 5
250% Dynamika udziału Członków TGE S.A. w RDN [%] 200% 150% 100% 50% 0% -50% -100% -150% -200% Elektrownia Bełchatów S.A. Będziński Zakład Elektroenergetyczny S.A. Zespół Elektrowni Dolna Odra S.A. Grupa Energetyczna ENEA S.A. ENERGA Gdańska Kompania Energetyczna S.A. Elektrownie Szczytowo-Pompowe S.A. Górnośląski Zakład Elektroenergetyczny S.A. Elektrownia Kozienice S.A. LUBZEL - Lubelskie Zakłady Energetyczne S.A. Elektrownia "Opole" S.A. Zespół Elektrowni Ostrołęka S.A. Zespół Elektrowni PAK S.A. PKE S.A. Elektrownia im. Tadeusza Kościuszki S.A. Elektrownia Rybnik S.A. Elektrownia Skawina S.A. STOEN S.A. Beskidzka Energetyka S.A. Zakład Energetyczny Białystok S.A. Zakład Energetyczny Częstochowa S.A. Elbląskie Zakłady Energetyczne S.A. Zakład Energetyczny Jelenia Góra S.A. Energetyka Kaliska S.A. Zakład Energetyczny Koszalin S.A. Zakład Energetyczny Kraków S.A. Zakład Energetyczny Legnica S.A. Łódzki Zakład Energetyczny S.A. Zakład Energetyczny Łódź Teren S.A. Zakład Energetyczny S.A. w Olsztynie Zakład Energetyczny Opole S.A. Zakłady Energetyczne Okręgu Radomsko-Kieleckiego S.A. Zakład Energetyczny Płock S.A. Rzeszowski Zakład Energetyczny S.A. Zakład Energetyczny Słupsk S.A. Zakład Energetyczny Tarnów S.A. Zakład Energetyczny Toruń S.A. Zakład Energetyczny Wałbrzych S.A. Zakład Energetyczny Warszawa-Teren S.A. Zakład Energetyczny Wrocław S.A. Zamojska Korporacja Energetyczna S.A. Powyższy wykres przedstawia dynamikę obrotów na RDN poszczególnych Członków Towarowej Giełdy Energii S.A. w listopadzie 2003, mierzoną wolumenem energii w zawartych transakcjach kupna i sprzedaży energii, w stosunku do poprzedzającego miesiąca. Strona 6
Dane tygodniowe 125,00 Średni Tygodniowy Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 120,00 115,00 110,00 105,00 100,00 95,00 90,00 30 cze - 6 lip 21 lip - 27 lip 11 sie - 17 sie 1 wrz - 7 wrz 22 wrz - 28 wrz 13 paz - 19 paz 3 lis - 9 lis 24 lis - 30 lis 60000 Wolumen Tygodniowy [MWh] 50000 40000 30000 20000 10000 0 30 cze - 6 lip 21 lip - 27 lip 11 sie - 17 sie 1 wrz - 7 wrz 22 wrz - 28 wrz 13 paz - 19 paz 3 lis - 9 lis 24 lis - 30 lis Wykresy przedstawione powyżej prezentują wyniki giełdowe z ostatnich dwudziestu dwóch tygodni. Strona 7
150,00 Dane miesięczne Średni Miesięczny Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 Luty Marzec Maj Czerwiec Luty Marzec Maj Czerwiec Luty Marzec Maj Czerwiec 2000 2001 2002 2003 300000 Wolumen Miesięczny [MWh] 250000 200000 150000 100000 50000 0 Sierpień Wrzesień Grudzień Luty Marzec Maj Czerwiec Sierpień Wrzesień Grudzień Luty Marzec Maj Czerwiec Sierpień Wrzesień Grudzień Luty Marzec Maj Czerwiec Sierpień Wrzesień 2000 2001 2002 2003 Powyższe wykresy prezentują historię notowań na RDN w ujęciu miesięcznym i obejmują cały okres funkcjonowania Giełdy: od lipca 2000 roku do listopada 2003 roku. Strona 8
35% Dynamika Średniego Miesięcznego Kursu Ważonego Obrotem [%] 25% 15% 5% -5% -15% -25% 500% Dynamika Wolumenu Miesięcznego [%] 400% 300% 200% 100% 0% -100% -200% Wykresy powyżej odzwierciedlają dynamikę zmian średniego kursu miesięcznego oraz wolumenu miesięcznego na RDN w okresie od lipca 2000 roku do listopada 2003 roku. Strona 9
Rynek Terminowy W listopadzie 2003 roku Giełda prowadziła notowania na Finansowym Rynku Terminowym następujących kontraktów finansowych: miesięczne (FFM01-04, FFM02-04, FFM03-04), tygodniowe (FFW46-03, FFW47-03, FFW48-03, FFW49-03, FFW50-03, FFW51-03, FFW52-03, FFW53-03) i szczytowe na energię elektryczną dostarczaną w godzinach 19-21 w dni robocze (PW46-03, PW47-03, PW48-03, PW49-03, PW50-03). W listopadzie przeprowadzono 18 sesji, na których nie zawarto żadnych transakcji. 24 listopada ruszyły notowania na Parkiecie Jednodniowym, nowym rynku, prowadzonym przez Towarową Giełdę Energii S.A. W listopadzie przeprowadzono 5 sesji, na których nie zawarto żadnych transakcji. Strona 10
Podsumowanie W listopadzie 2003 roku na Rynku Dnia Następnego Towarowej Giełdy Energii S.A. odnotowano spadek obrotów w stosunku do poprzedzającego miesiąca o 25,21%. Miesięczny wolumen ukształtował się na poziomie 144 375 MWh. Miesięczny średni ważony kurs wyniósł 113,40 PLN/MWh i był o 2,18 PLN/MWh niższy niż w październiku 2003 roku. Należy sobie odpowiedzieć na pytanie jaka jest przyczyna spadku obrotów i średnioważonego kursu. Najprostsza odpowiedź brzmi: wyjątkowo ciepły listopad. Ale przyczyna leży dużo głębiej, a jest nią nieprawidłowa budowa portfela kontraktów (kupna/ sprzedaży) przez poszczególnych uczestników. Na bardziej rozwiniętych rynkach łączny wolumen transakcji giełdowych w stosunku do sprzedaży finalnej waha się pomiędzy ok. 10% a 30%. Niższe wartości dotyczą rynków: holenderskiego i niemieckiego, a wyższe skandynawskiego. Struktura portfela uzależniona jest od ryzyka rynkowego, wynikającego w tym przypadku ze zmienności zapotrzebowania (pogoda, zmienność zapotrzebowania odbiorców przemysłowych związana z cyklami technologicznymi, awarie techniczne). Poszczególne czynniki ryzyka związane są ściśle ze strukturą technologiczną sektora energetycznego, a zwłaszcza podsektora wytwarzania. Brak opadów atmosferycznych lub ich nadmiar na rynku skandynawskim w ogromnym stopniu wpływa na ilość dostępnej energii, a co za tym idzie, na ceny. Struktura bliższa rynkowi polskiemu to rynki: niemiecki i holenderski, a to że na transakcje giełdowe na rynku spotowym (RDN, RDB) uczestnicy zostawiają tam ok. 10% swojego całkowitego wolumenu transakcyjnego wynika z ich wieloletniego doświadczenia. Obraz listopada to obraz rynku permanentnie przekontraktowanego, na którym podaż w niektórych dniach przekraczała 6-7 krotnie popyt. Efektem przekontraktowania była ogromna aktywność przede wszystkim spółek dystrybucyjnych, występujących podstawowo jako sprzedający. Brakowało tylko kupujących, poza nielicznymi wyjątkami, wykorzystujących okazję do tanich zakupów. Przekontraktowanie to wymierne straty na rynku bilansującym, wielokrotnie przewyższające opłaty giełdowe, ponoszone przez uczestników. Z sygnałów docierających z rynku wynikało również, że część wytwórców w ostatnim czasie (nie tylko w listopadzie) oferowało spółkom dystrybucyjnym elastyczne kontrakty sprzedaży, biorąc tym samym na siebie całe ryzyko zmienności zapotrzebowania. Na innych rynkach taka usługa jest dużo droższa niż standardowe kontrakty. U nas z pewnością też tak będzie, zwłaszcza, że w przyszłym roku mają powstać tzw. grupy bilansujące, gdzie usługa elastycznego reagowania na potrzeby uczestników będzie miała swoją cenę. Następne kluczowe pytanie to: do czego służy spotowy rynek giełdowy? Spełnia on dwie istotne role: wyznacza obiektywną rynkową cenę energii, stanowiącą odniesienie dla innych transakcji na rynku, oraz umożliwia uczestnikom wstępne zbilansowanie swoich pozycji kontraktowych. Aby skutecznie spełnione były obydwie role, rynek giełdowy musi mieć odpowiednią płynność, czyli wolumen obrotów, wynikający z transakcji zawieranych przez uczestników. Co się dzieje jeśli ten wolumen jest za mały? Po pierwsze trudno zawrzeć transakcję, a po drugie łatwo wpłynąć na kurs. Wpłynąć na kurs mogą zarówno spółki dystrybucyjne występując jako sprzedający energię po odpowiednio niskiej cenie, jak też wytwórcy, którzy ze sprzedających mogą stać się w pewnych momentach kupującymi energię po odpowiednio wysokich cenach. Ale w końcu i tak wszystko wiąże się z prawidłową bądź nieprawidłową strukturą portfeli kontraktów kupna/sprzedaży budowanych przez uczestników. Energii elektrycznej na polskim rynku nie brakuje. Trzeba tylko umieć skutecznie na nim grać. Zaproponowana w ostatnim czasie przez Towarową Giełdę Energii S.A. zmiana struktury opłat giełdowych na 2004 rok ma w założeniu ułatwić Członkom Giełdy budowę prawidłowych portfeli kontraktów kupna/ sprzedaży, która powinna wiązać się z pozostawieniem większego wolumenu transakcyjnego na transakcje giełdowe. Ma temu służyć obniżenie opłat transakcyjnych, Strona 11
tak aby w jak najmniejszym stopniu wysokość opłat wpływała na koszty zawieranych transakcji wynikających z realizowanej strategii rynkowej przez poszczególnych Członków. Można mieć tylko nadzieję, że będzie to początkiem racjonalniejszych zachowań wszystkich uczestników na rynku. Strona 12