1Jezus W drodze do Emaus uczy i zbawia Podręcznik do religii dla I klasy gimnazjum Wydawnictwo WAM 2010
Podręcznik nr AZ-31-01/1-11 do nauczania religii rzymskokatolickiej na terenie całej Polski, z zachowaniem praw biskupów diecezjalnych, przeznaczony dla klasy I gimnazjum, zgodny z programem nauczania nr AZ-3-01/1. Agnieszka Banasiak (Katowice) Paweł Barczyński (Kraków) ks. Krzysztof Biel SJ (Kraków) ks. Ryszard Czekalski (Płock) ks. Andrzej Hajduk SJ (Kraków) ks. Krzysztof Kantowski (Koszalin) ks. Bolesław Klaus (Tarnów) Renata Komurka (Kraków) ks. Józef Kraszewski (Płock) Anna Królikowska (Kraków) ks. Tomasz Lenczewski (Kalisz) Wydanie II zmienione Recenzenci: ks. prof. dr hab. Andrzej Offmański, ks. dr Piotr Tomasik KOMITET REDAKCYJNY ks. Zbigniew Marek SJ (przewodniczący), ks. Krzysztof Biel SJ, ks. Tadeusz Nosek, ks. Franciszek Rzepka SJ ZESPÓŁ AUTORÓW Kierownik ks. Zbigniew Marek SJ (Kraków) ks. Janusz Mółka SJ (Kraków) ks. Tadeusz Nosek (Kraków) ks. Tadeusz Panuś (Kraków) ks. Franciszek Rzepka SJ (Kraków) Eugeniusz Sakowicz (Lublin) ks. Józef Stala (Tarnów) Stefan Suliński (Kraków) Małgorzata Suska (Kraków) s. Anna Walulik CSFN (Kraków) Barbara Wysokińska (Biała Podlaska) ks. Marian Zając (Tarnów) Redakcja: R. Komurka, A. Królikowska Projekt okładki, koncepcja graficzna, skład: Joanna Panasiewicz Imprimatur: Kuria Metropolitalna w Krakowie Bp Kazimierz Nycz, Wikariusz Generalny Ks. prof. dr hab. Jan Dyduch, Kanclerz Kurii Ks. dr hab. Tadeusz Panuś, Cenzor Nr 1451/2004, Kraków, dnia 11 czerwca 2004 ISBN 978-83-7318-373-5 Wydawnictwo WAM Księża Jezuici, Kraków 2004 Wznowienie 2007, 2008, 2009, 2010 WYDAWNICTWO WAM ul. Kopernika 26 31-501 Kraków tel. 12 62 93 200 faks 12 42 95 003 e-mail: wam@wydawnictwowam.pl DZIAŁ HANDLOWY tel. 12 62 93 254-256 faks 12 43 03 210 e-mail: handel@wydawnictwowam.pl Zapraszamy do naszej KSIĘGARNI INTERNETOWEJ http://wydawnictwowam.pl tel. 12 62 93 260, 12 62 93 446-447 faks 12 62 93 261 4 Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez pisemnej zgody wydawcy nie można do podręcznika tworzyć żadnych materiałów pomocniczych. Druk i oprawa: Drukarnia LEYKO Kraków
24. Chrystus Siewca słowa Człowiek, który rozpoznał i przyjął Jezusa jako Boga, jako Zbawiciela może zastanawiać się, dlaczego Dobra Nowina o zbawieniu nie jest podobnie przyjmowana przez wszystkich ludzi. Dlaczego wciąż bywa odrzucana, ośmieszana, zaniedbywana? Okazuje się, że było to jedno z pierwszych pytań, jakie stawiali uczniowie Jezusa i pierwsi chrześcijanie. 99
Na to ważne pytanie odpowiedzi udzielił swoim słuchaczom sam Jezus, opowiadając im następującą przypowieść: Oto siewca wyszedł siać. A gdy siał, jedno padło na drogę; i przyleciały ptaki, i wydziobały je. Inne padło na miejsce skaliste, gdzie nie miało wiele ziemi, i wnet wzeszło, bo nie było głęboko w glebie. Lecz po wschodzie słońca przypaliło się i nie mając korzenia, uschło. Inne znów padło między ciernie, a ciernie wybujały i zagłuszyły je, tak że nie wydało owocu. Inne w końcu padły na ziemię żyzną, wzeszły, wyrosły i wydały plon: trzydziestokrotny, sześćdziesięciokrotny i stokrotny (Mk 4, 3-8). Chrześcijanie rozumieją, że siewcą jest Jezus Chrystus, a ziarnem głoszone przez Niego słowo Boże, Dobra Nowina o zbawieniu. Dwa tysiące lat temu, podczas swego ziemskiego życia, Jezus głosił Ewangelię o zbawieniu w Palestynie, natomiast od swego zmartwychwstania dzieło to wypełnia mocą Ducha Świętego za pośrednictwem Kościoła wobec całej ludzkości. Przyjmującym z wiarą słowo Boże Ewangelię Jezus zwraca uwagę na trudności, na jakie napotyka Jego słowo. Trudności te obrazuje nieurodzajna gleba, na którą pada ziarno. Są nią ludzkie konflikty, napięcia, niezrozumienie, egoizm i wiele innych postaw, jakie przyjmują na co dzień ludzie. Utrudniają lub nawet uniemożliwiają one przyjęcie Ewan- 100
gelii i przynoszenie owoców w postaci nawrócenia i wiary. Pomimo wielu trudności Jezus podkreślił jednak, że inne w końcu padły na ziemię żyzną, wzeszły, wyrosły i wydały plon: trzydziestokrotny, sześćdziesięciokrotny i stokrotny. Wskazał, że ziarno Ewangelii wciąż znajduje w świecie żyzną glebę, grunt podatny na przyjęcie Dobrej Nowiny o zbawieniu i wprowadzanie jej w życie przynoszenie owocu, to znaczy przemienianie historii ludzkości, wnoszenie w nią dobra, które wyrasta z Ewangelii. Ziemią żyzną jest serce przygotowane do przyjęcia Ewangelii. Kościół niesie pomoc człowiekowi, który pragnie stawać się żyzną ziemią, gotową do przyjęcia Jezusa Chrystusa. Przekazuje i wyjaśnia mu znaczenie tajemnicy Jezusa Słowa Bożego. Czyni to zwłaszcza wtedy, gdy: pod przewodnictwem Urzędu Nauczycielskiego pomaga ludziom w medytowaniu nad Ewangelią celem jej głębszego zrozumienia; przez celebrowanie liturgii głosi tajemnicę Jezusa, a także umożliwia słuchanie, przeżywanie i komentowanie Dobrej Nowiny o zbawieniu; życie jego członków chrześcijan oparte na Ewangelii przyczynia się do rozpoznawania przez innych Jezusa Chrystusa; skłania do refleksji, poszukiwań i w ten sposób pomaga wierzącym lepiej rozumieć wyznawaną przez nich wiarę. 101
Wierzę, że przychodzisz, Panie, Jezu Chryste, by zasiać w ludzkich sercach słowo Dobrej Nowiny Ewangelii niosące nadzieję na wypełnienie się obietnic Ojca o niekończącym się życiu. Wierzę, że przychodzisz do nas, Jezu, jako ziarno Dar Życia ofiarowane przez Boga Ojca ludzkości. Wierzę, że przychodzisz, do nas, Panie, Jezu Chryste, aby nas bronić przed złem, aby zapraszać wszystkich do domu Ojca. Proszę Cię, Panie, o wsparcie mojej odwagi, abym chciał usłyszeć Twoje słowo, abym był zdolny je rozważać, a także abym potrafił dochować mu wierności. Pozwól mi, Panie, stawać się każdego dnia coraz żyźniejszą ziemią, w której będzie mogło rozwijać się i wzrastać aż po przynoszenie plonu zasiane w świecie przez Ciebie słowo Ewangelii. Myślałeś o tym, że jesteś ziemią, na której Jezus sieje słowo Boże Ewangelię? Jak sądzisz, jaką ziemią jesteś nieurodzajną czy żyzną? Czy możesz powiedzieć o sobie, że przyniesione przez Jezusa zbawcze orędzie jest dla ciebie ważne, że starasz się je zrozumieć i wprowadzać w swoje życie? Zastanów się nad tym, w jaki sposób pracując nad sobą możesz spowodować zwielokrotnienie w twoim otoczeniu owoców Dobrej Nowiny? Przypowieścią nazywamy opowiadanie oparte na porównaniu. Nawiązując do obserwacji ze świata natury albo ludzkiego życia, obrazuje ono zawsze jakąś moralną, religijną postawę. Słuchacz musi sam uświadomić sobie, jakie jest znaczenie przypowieści. Jezus, posługując się przypowieściami, wzywał swoich słuchaczy do uznania prawa Bożego i podejmowania zgodnych z nim decyzji. 102
Spis treści I. SŁOWO O SOBIE POZNAJMY SIĘ 1. Twoja szkoła twoja klasa...11 2. Katecheza zwana religią...14 3. Początek drogi...17 II. ZIARNA SŁOWA W ŚWIECIE 4. Człowiek a tajemnica świata...23 5. Mój świat...27 6. Dziwny jest nasz świat...30 7. Bóg w świecie człowieka...33 8. Ludzie szukają Boga...36 9. Jezus Chrystus...40 10. Jezus mówi o Bogu...44 11. Jezus mówi o człowieku...48 III. SŁOWA EWANGELII 12. Od słów Jezusa do Ewangelii...53 13. Jezus Syn Boży...57 14. Jezus nowy Mojżesz...61 15. Jezus Pan i Zbawiciel...64 16. Jezus Nauczyciel miłości...68 17. Jezus zmartwychwstały Pan...71 18. Jezus najwyższy Kapłan...74 19. We wspólnocie uczniów Chrystusa...78 231
20. Mocni w Panu...81 21. Wierni Panu...85 22. Miłosierni w Panu...88 23. Nasza i moja Ewangelia o Jezusie...91 IV. SŁOWO BOŻE W KOŚCIELE 24. Chrystus Siewca słowa...99 25. Biblia Księgą Kościoła...103 26. Duch Święty w Księdze Kościoła...106 27. Tradycja Kościoła...109 28. Nauczyciele wiary Ojcowie Kościoła...112 29. Odpowiedzialny za skarb Słowa...116 30. Imię naszego Boga...119 V. SŁOWA WIARY I NADZIEI 31. Tajemnica początku...125 32. Człowiek w dziele stworzenia...129 33. Skąd zło w stworzonym przez Boga dobrym świecie?...133 34. Od zła może wyzwolić...136 35. Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej...139 36. Wyprowadź mój lud z Egiptu...142 37. Ja jestem Pan, twój Bóg...145 38. Namaścisz tego, którego ci wskażę...148 39. Oto mój Sługa, którego podtrzymuję...151 232
40. Błogosławiona jesteś, któraś uwierzyła...155 41. Obecny i dobry...159 VI. SŁOWA, KTÓRE WYZWALAJĄ 42. Dziesięć słów Boga...165 43. Nie będziesz miał cudzych bogów przede Mną...169 44. Nie będziesz brał imienia Pana Boga twego nadaremno...172 45. Pamiętaj, abyś dzień święty święcił...176 46. Czcij ojca swego i matkę swoją...180 47. Nie zabijaj...183 48. Nie cudzołóż...187 49. Nie kradnij...190 50. Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu...193 51. Nie pożądaj żony bliźniego swego...196 52. Ani żadnej rzeczy, która jego jest...199 53. Warunek wypełnienia słów Boga...202 VII. SŁOWA, KTÓRE TRWAJĄ 54. Śmierć i co dalej...209 55. Zwycięzca śmierci...213 56. Powołani do zmartwychwstania...217 57. Czas żniwa...220 58. Niebo piekło czyściec...223 59. Aby żyć wiecznie...227 233