Magdalena Sokołowska SCENARIUSZ ZAJĘĆ Typ szkoły: podstawowa Etap kształcenia: I, klasy I III Rodzaj zajęć: zajęcia świetlicowe Temat zajęć: Muzyczny świat Chopina zabawy muzyczno-ruchowe z wykorzystaniem chusty animacyjnej Cele kształcenia: 1. Cel ogólny: kształtowanie umiejętności słuchania muzyki poważnej oraz wyobraźni muzycznej 2. Cele szczegółowe Uczeń: improwizuje muzykę ruchem z wykorzystaniem chusty animacyjnej, przedstawia środkami plastycznymi nastrój słuchanych utworów Fryderyka Chopina, rozpoznaje dźwięki instrumentów muzycznych: fletu, bębenka, tamburynu, trąbki, dzwonków chromatycznych, dobiera ilustracje do treści zdań dotyczących Fryderyka Chopina. Metody kształcenia: praktycznego działania, elementy pedagogiki zabawy Klauza, relaksujące, ekspresji ruchowej, improwizacyjne Formy pracy: zbiorowa Środki dydaktyczne i materiały: płyty z nagraniami utworów Chopina, instrumenty muzyczne, worek, chusta animacyjna, magnetofon, drogowskazy plansze z nazwami miast, ilustracje związane z życiem muzyka (Fryderyk Chopin, Żelazowa Wola, nuty, fortepian, George Sand, koncert, pomnik), blok rysunkowy, kolorowe pisaki, podkładki Czas trwania zajęć: 1,5 godziny zegarowej (mogą być podzielone na części) Przebieg zajęć: 1. Powitanie nauczycielka, przebrana za dyrygenta, wita się z dziećmi siedzącymi na obwodzie chusty animacyjnej i zaprasza je do Krainy muzyki Chopina: Witajcie, dzieci, zapraszam was do udziału w podróży do świata muzyki Chopina. Pamiętacie, kim był i czym się zajmował Fryderyk Chopin? 1
(swobodne wypowiedzi uczniów) Przed nami wyprawa niezwykła i wspaniała. Ja będę waszym dyrygentem i przewodnikiem, a wy będziecie moimi muzykami. 2. Zabawy muzyczno-ruchowe Uwaga! Przed każdą zabawą nauczycielka-dyrygent wyjaśnia, na czym ona polega, co dzieci mają robić. KONCERT. Uczestnicy trzymają za uchwyty naprężoną chustę na wysokości pasa. Śpiewając: Hej, ho, hej, ho, na koncert by się szło, rytmicznie przekazują sobie chustę w prawą stronę. Śpiew zaczynają bardzo powoli, stopniowo zwiększając tempo. Po pewnym czasie następuje zmiana i chusta wędruje w lewą stronę. MUZYCZNY WOREK. Uczestnicy siedzą w kole i podają sobie worek w rytm Mazurka F-dur op. 68 nr 3. Gdy muzyka milknie, zadaniem ucznia, który trzyma worek, jest wyciągnięcie wyimaginowanego instrumentu oraz zaprezentowanie go za pomocą dźwięku i gestów. Dzieci podają jego nazwę. JAKI TO INSTRUMENT? Dzieci siedzą w kręgu na obwodzie chusty animacyjnej, jedno z nich wchodzi pod chustę. Wskazany uczeń gra na wybranym instrumencie (flet, bębenek, tamburyno, trąbka, dzwonki akustyczne), a zadaniem tego pod chustą jest rozpoznanie i nazwanie instrumentu. MUZYCZNA PODRÓŻ. Dzieci wyruszają do Krainy muzyki Chopina. Cała grupa porusza się po obwodzie chusty przy dźwiękach Walca Des-dur op. 70 nr 3. Gdy muzyka milknie, dzieci stają na kolorze wskazanym przez prowadzącego tak, aby wszyscy się zmieścili. Nauczyciel podnosi do góry drogowskazy plansze w kolorze chusty, na których są napisane nazwy miast związanych z kompozytorem, np.: niebieski Stacja Berlin, fioletowy Stacja Paryż, pomarańczowy Stacja Wiedeń, żółty Stacja Żelazowa Wola, czerwony Stacja Warszawa. 2
DESZCZOWA PRZYGODA. Dzieci, słuchając utworu Fryderyka Chopina Preludium Des-dur op. 28 nr 15 Deszczowego, trzymają chustę za uchwyty i kolejno: poruszają się po obwodzie koła raz w prawo, raz w lewo, lekko wachlują chustą odpowiednio do muzyki, na sygnał podnoszą chustę: na wysokość kostek, kolan, ud, brzucha, ramion, głowy, podnoszą chustę do góry, tworząc parasol, stukają palcami w naciągniętą chustę, naśladując mżawkę, deszcz, burzę. KOLOROWE INSTRUMENTY. Uczestnicy trzymają chustę za uchwyty. Podzieleni są na pięć grup według instrumentów (mają przyklejone do ubrań kartki samoprzylepnego papieru, na których są narysowane instrumenty albo napisane ich nazwy). Wszyscy wachlują chustą. Gdy znajduje się ona wysoko, nauczyciel wymienia kolejno nazwy instrumentów (np. czerwone dzwonki chromatyczne, niebieskie fortepiany, fioletowe saksofony, pomarańczowe gitary, żółte perkusje). Dzieci przyporządkowane do poszczególnych instrumentów przebiegają pod chustą, zamieniając się miejscami i łapiąc inne uchwyty chusty. Na hasło,,koncert wszyscy zmieniają miejsce. DOBIERZ OBRAZ. Nauczyciel rozkłada pod chustą ilustracje związane z życiem Chopina. Wszyscy siedzą na podłodze, trzymając chustę na wysokości ramion. Wyznaczone dziecko wchodzi pod chustę i wybiera ilustrację, o której czyta nauczyciel, np.: Fryderyk Chopin był najsłynniejszym polskim kompozytorem. (Fryderyk Chopin) Urodził się w Żelazowej Woli w 1810 roku. (Żelazowa Wola) Komponował mazurki, sonety, nokturny, polonezy. (nuty) Pisał utwory na fortepian. (fortepian) Przyjaciółką i towarzyszką życia Chopina była pisarka George Sand. (George Sand) Najsłynniejszy pomnik Chopina znajduje się w Łazienkach. (pomnik) TANIEC. Wszyscy leżą na chuście, trzymając nogi zwrócone do środka, i słuchają utworu Fryderyka Chopina Ballada F-dur op. 38 nr 2. Jednocześnie wykonują polecenia nauczyciela: 3
Trzymamy się za ręce, przesuwamy do środka i zmieniamy pozycję kładziemy się na chuście na plecach. Trzymamy się za ręce i podnosimy je do góry, kładziemy je za głowę i znowu podnosimy do góry. Trzymamy się za ręce i podnosimy nogi do góry. WEHIKUŁ CZASU. Jedno dziecko, trzymając planszę (nie pokazuje, co na nie jest), siada na środku chusty, a pozostałe kręcą nią, idąc coraz szybciej w jedną stronę. Uczeń siedzący na chuście stara się utrzymać równowagę i pokazuje, co znajduje się na planszy jest to data i ilustracja ważnego wydarzenia z życia Chopina (np. 1810 narodziny, 1816 pierwsze lekcje, 1828 podróż do Berlina, 1830 wyjazd do Wiednia, 1831 wyjazd do Paryża, 1849 śmierć, 1927 pierwszy konkurs chopinowski), a wszyscy czytają i ewentualnie komentują. MUZYCZNA CHUSTA. Uczestnicy trzymają rozciągniętą chustę i poruszają się w takt melodii, wachlując chustą. Proponowane fragmenty utworów Fryderyka Chopina: Etiuda c-moll op. 10 nr 12 Rewolucyjna, Preludium Des-dur op. 28 nr 15 Deszczowe, Walc cis-moll op. 64 nr 2, Polonez cis-moll op. 26 nr 1, Polonez es-moll op. 26 nr 2, Sonata b-moll op. 35 cz. 3 (marsz). MUZYCZNY RYSUNEK. Dzieci siedzą w kole na obrzeżach chusty, otrzymują kartki bloku rysunkowego z podkładkami oraz pisaki (każde dziecko ma pisak w innym kolorze). Zadaniem uczniów jest wykonanie rysunków kojarzących się im ze słuchanym utworem. (Proponowane utwory Chopina: Etiuda c-moll op. 10 nr 12 Rewolucyjna, Preludium Des-dur op. 28 nr 15 Deszczowe, Walc cis-moll op. 64 nr 2, Polonez cis-moll op. 26 nr 1, Polonez es-moll op. 26 nr 2, Sonata b-moll op. 35 cz. 3 marsz). Dzieci mogą rysować tylko w czasie, kiedy gra muzyka. Kiedy muzyka milknie, każde przekazuje swój rysunek dziecku siedzącemu po jego lewej stronie. Rysowanie trwa do momentu, kiedy praca wróci do właściciela. Na zakończenie dzieci oglądają rysunki i odpowiadają na pytania: Czy podobają się wam własne prace? Czy rysunki miały tak wyglądać? Co czuliście, kiedy przekazywaliście swoje kartony koleżance lub koledze? 4
MASAŻ RELAKSACYJNY. Dzieci siedzą jedno za drugim na obwodzie chusty plecami do siebie. Wykonują masaż według słów nauczyciela przy dźwiękach Preludium Des-dur op. 28 nr 15 Deszczowego i Walca cis-moll op. 64 nr 2. KONCERT CHOPINOWSKI Przy pianinie siedzi Chopin (siedzimy z wyprostowanymi plecami) i pięknie nam gra. (każdy głaszcze dziecko z przodu po włosach i ramionach) Na klawiszach palce składa leciuteńko, (delikatnie opukujemy plecy) gra nam Preludium Deszczowe. (lekko dmuchamy we włosy) Słychać, jakby deszczyk kapał: kap! kap! (szybko i lekko stukamy wszystkimi palcami) A tu nagle zmiana rytmu, klawisze aż drżą, (delikatnie potrząsamy plecami) po klawiszach wszystkie palce szybko mkną, (ostukujemy plecy krawędziami dłoni) bo już Chopin walca nam gra. (ruchem okrężnym gładzimy plecy dłonią) Czujesz dreszczyk? (delikatnie szczypiemy kark) Bibliografia: Bogdanowicz M., W co się bawić z dziećmi, Harmonia, Gdańsk 2007. Rojewska J., Grupa bawi się i pracuje, UNUS, Wrocław 2000. Ger Storms, Gry przy muzyce, Akademos, Poznań 1991. Zabawa z chustą animacyjną, red. A. Wasilak, KLANZA. 5