POLSKA AKADEMIA NAUK KOMITET PARAZYTOLOGII Instytut Parazytologii PAN 00-818 Warszawa, ul. Twarda 51/55, tel: (22) 697-89-95, fax: (22) 620-62-27: e-mail: moskwa@twarda.pan.pl Protokół z Posiedzenia Plenarnego Komitetu Parazytologii w dniu 26.03.2015 r. Posiedzenie Plenarne Komitetu Parazytologii, w którym wzięło udział 16 członków, odbyło się w Instytucie Parazytologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Na posiedzenie została zaproszona prof. dr hab. Teresa Pojmańska. Program posiedzenia Część otwarta: 1. Otwarcie zebrania 2. Molekularne podłoże odpowiedzi roślin na atak nicieni pasożytniczych referat naukowy wygłosi dr inż. Anita Wiśniewska (Katedra Fizjologii Roślin, SGGW, Warszawa) Część zamknięta: 3. Przyjęcie porządku obrad 4. Przyjęcie protokołu zebrania Komitetu Parazytologii z dnia 20 października 2014 r. 5. Stanowisko Komitetu Parazytologii w sprawie konieczności wprowadzenia zmian do obecnej procedury habilitacyjnej postulowanej przez Komitet Automatyki i Robotyki PAN 6. Stanowisko Komitetu Parazytologii w sprawie legislacji bioekonomii w Polsce zainicjowanej przez Komitet Biotechnologii PAN 7. Omówienie planu pracy Komitetu w 2015 r. 8. Struktura Komitetów Naukowych w kadencji 2015-2018 9. Sprawy bieżące 10. Wolne wnioski Ad. 1. Przewodnicząca Komitetu Parazytologii PAN prof. Bożena Moskwa przywitała członków Komitetu oraz przybyłych gości. W związku z planowanym wykładem, do udziału w części otwartej posiedzenia zostali zaproszenie pracownicy Instytutu Parazytologii. Ad. 2. Pani dr inż. Anita Wiśniewska z Katedry Fizjologii Roślin, SGGW w Warszawie wygłosiła referat pt. Molekularne podłoże odpowiedzi roślin na atak nicieni pasożytniczych W pierwszej części referatu autorka zwróciła uwagę na rozprzestrzenienie oraz straty ekonomiczne powodowane przez nicienie pasożytujące na roślinach, stanowiące ogromny problem w rolnictwie. Lista gatunków nicieni atakujących warzywa i uprawy polowe jest 1
znacząca, a każdy gatunek atakuje tylko niektóre rośliny. Podkreśliła fakt braku jednego sposobu ochrony roślin przed tymi szkodnikami, przy jednoczesnym bagatelizowaniu ich występowania Wiedza ogrodników praktyków na temat tych szkodników jest niewielka, chociażby z powodu małych rozmiarów nicieni. W drugiej części prezentacji autorka przedstawiła mechanizmy atakowania roślin przez nicienie. Zwróciła uwagę min. na nicienie cystowe, będące pasożytami korzeni, indukującymi rozwój struktury odżywiającej nicienia nazywanej syncytium. Syncytium jest wyspecjalizowaną strukturą, rozwojowi której towarzyszy przeprogramowanie metabolizmu komórek do niej włączonych. Od wydzielin nicienia oraz od równoczesnej ekspresji genów rośliny uzależniony jest natężenie zmian w komórkach zaatakowanej rośliny (struktura cytoplazmy, mitochondriów i plastydów). Przedstawiła również mechanizmy odpowiedzi immunologicznej roślin oraz dane dotyczące analizy molekularnej genów biorących udział w odpowiedzi roślin na pasożytnicze nicienie. Ad. 3. Przewodnicząca Komitetu ustosunkowała się do zaproponowanego programu zebrania. Prawidłowe brzmienie punktu 6 powinno być Stanowisko Komitetu Parazytologii w sprawie legislacji biotechnologii w Polsce. W głosowaniu jawnym członkowie zaakceptowali zaproponowany program posiedzenia. Ad. 4. Przewodnicząca Komitetu przypomniała, że członkowie Komitetu otrzymali protokół zebrania Komitetu Parazytologii z dnia 20 października 2014 r. drogą e-mailową, i poprosiła o zgłaszanie uwag lub uzupełnień. Profesor Terasa Pojmańska zgłosiła kilka uwag gramatycznych. Następnie w głosowaniu jawnym członkowie zaakceptowali protokół zebrania Komitetu Parazytologii z dnia 20.10.2014 r. Ad. 5. Przewodnicząca Komitetu poinformowała, że drogą elektroniczną otrzymała materiały dotyczące konieczności wprowadzenia zmian do obecnej procedury habilitacyjnej postulowane przez Komitet Automatyki i Robotyki PAN. Materiały te zostały rozesłane do członków komitetu, z prośbą o uwagi. Przewodnicząca podziękowała wszystkim osobom, które przesłały swoje sugestie. Po analizie, Prezydium Komitetu zebrało sugestie w 6 głównych punktów, które jako oficjalne stanowisko Komitetu zostały przesłane do prof. Mirosławy Marody Wiceprezesa PAN. Główne uwagi dotyczyły konieczności powrotu do obowiązkowego wykładu habilitacyjnego, opiniowania wniosku habilitacyjnego przez Rady Naukowe, kompetencji członków komisji habilitacyjnej w procedurze postępowej. Ad. 6. Przewodnicząca Komitetu poinformowała, o petycji przygotowanej przez Komitet Biotechnologii PAN sprawie legislacji biotechnologii w Polsce. Inicjatorami tej petycji byli prof. Piotr Węgleński oraz prof. Tomasz Twardowski. Petycja powstała w odpowiedzi na zapisy ustawy o organizmach genetycznie zmodyfikowanych, uchwalonej 28.11.2014 r. Zdaniem inicjatorów ustawa jest nadmiernie restrykcyjna, a swoimi zapisami spowoduje zahamowanie badań i wdrożeń w zakresie biomateriałów, biofarmaceutyków czy pozyskiwania bioenergii. Po konsultacjach, Prezydium Komitetu Parazytologii zdecydowało o wyrażeniu poparcia dla stanowiska wypracowanego przez Komitet Biotechnologii PAN. 2
. Ad. 7. Przewodnicząca KP PAN prof. Bożena Moskwa przedstawiła projekt planu pracy Komitetu na rok 2015. 1/ Współorganizacja konferencji naukowych: 1. 54. Dzień Kliniczny Parazytologii Lekarskiej Pasożyty i grzyby zagrożeniem dla ludzi i zwierząt" Łódź, 15.05.2015r.; 2. Włośnica i inne parazytozy odzwierzęce związane ze środowiskiem sylwatycznym", Puławy, 05-07.10.2015r. 2/ Prace nad aktualizacją Słownika Parazytologicznego. 3/ Objęcie patronatem merytorycznym działalności Koła Naukowego Parazytologów na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. 5/ Udział w opracowywaniu rekomendacji dotyczących toksoplazmozy ciężarnych i potomstwa. 6/ Opracowanie opinii nt. aktualnej problematyki w zakresie parazytologii ogólnej, weterynaryjnej i medycznej. 7/ Aktualizacja strony internetowej Komitetu Parazytologii. Podkreśliła, że przygotowując plan pracy Komitetu, w oparciu o zgłoszone propozycje uwzględniła jedynie te propozycje, które zostaną w pełni zrealizowane w roku bieżącym. W głosowaniu jawnym jednomyślnie przyjęto projekt planu Komitetu Parazytologii PAN na 2015 rok. Ad. 8. Przewodnicząca Komitetu przypomniała o zamierzeniach Komisji działającej w Wydziale Nauk Biologicznych i Rolniczych PAN, powołanej do spraw związanych z restrukturyzacją komitetów naukowych. Komisja ta wypracowała pewną propozycję komitetów działających w strukturze wydziału: 1. Komitet Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej 2. Komitet Biologii Molekularnej i Komórkowej 3. Komitet Biologii Środowiskowej 4. Komitet Biomedycyny (propozycja utworzenia komitetu międzywydziałowego pod egidą Wydziału II i V PAN) 5. Komitet Biotechnologii 6. Komitet Nauk Leśnych i Technologii Drewna 7. Komitet Nauk o Żywności 8. Komitet Nauk Rolniczych i Ogrodniczych 9. Komitet Nauk Weterynaryjnych i Biologii Rozrodu 10. Komitet Nauk Zootechnicznych 11. Komitet Ochrony i Inżynierii Środowiska W bieżącej kadencji podejmowano próbę znaczącego ograniczenia liczby komitetów w ramach PAN, jednakże liczne protesty środowiska odsunęły tą kwestię z czasie. W opinii Władz PAN, próba restrukturyzacji sieci komitetów miała odzwierciedlać pogłębiającą się interdyscyplinarność nauki, a w efekcie miała doprowadzić do zmniejszenia liczby komitetów i ograniczenia ich nadmiernej specjalizacji. 3
W 2014 r. w ramach Wydziału II dokonano kompleksowej oceny działalności komitetów utworzonych w kadencji PAN 2011-2014. W ramach Wydziału Nauk Biologicznych i Rolniczych PAN działa łącznie 26 komitetów, a Komitet Parazytologii uplasował się na 9 pozycji. Profesor Moskwa poinformowała, że 11.12.2014 r. odbyła się 127. sesja Zgromadzenia Ogólnego PAN, które podjęło uchwałę o strukturze komitetów naukowych w kadencji 2015-2018, zgodnie z propozycjami przedstawionymi przez poszczególne Wydziały PAN. Jednakże Władze wydziału wracają do restrukturyzacji sieci Komitetów. Rada Kuratorów, na posiedzeniu w dniu 15.01.2015 r. zaproponowała likwidację 3 komitetów, które znalazły się na końcu listy rankingowej. Są to Komitet Nauk Ogrodniczych, Komitet Nauk Leśnych oraz Komitet Technologii Drewna. Aktualne trwa bardzo burzliwa dyskusja miedzy Komitetami a Władzami Wydziału o celowości takiej decyzji. Przewodnicząca Komitetu przypomniała, że kadencja Komitetu Parazytologii trwa do 06.12.2015 r. i trudno przewidzieć jakie będą dalsze ustalenia dotyczące struktury komitetów działających w Wydziale II w kolejnej kadencji. Ad. 9. Sprawy bieżące Na wniosek prof. Anny C. Majewskiej poruszono kwestię znaczącego ograniczania godzin z parazytologii na Uniwersytetach Medycznych związanych z reorganizacja studiów. Inni członkowie Komitetu poinformowali, że podobna sytuacja jest na większości uczelni, parazytologia znika jako samodzielny przedmiot. Zagadnienia z zakresu parazytologii są wykładane w ramach mikrobiologii lub innych przedmiotów pokrewnych. Jedynie tam, gdzie powstają nowe kierunki studiów (np. Biotechnologia na UW czy Dietetyka na AWF w Poznaniu) przedmioty z zakresu parazytologii znajdują swoje odzwierciedlenie w programie studiów. Prof. E. Gołąb poinformowała o przepisach nowej ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych. Ustawa w obecnym brzmieniu nie tylko zaostrza wymagania dotyczące procedur badawczych, ale również nakłada obowiązek odbycia szkoleń, praktyk i staży dla osób planujących, wykonujących i uczestniczących w wykonywaniu procedur badawczych. Rozporządzanie może zakłócić ciągłość badań z użyciem zwierząt. Prof. T. Pojmańska przedstawiła kwestię konieczności uaktualnienia składu osobowego autorów pracujących nad Słownikiem Parazytologicznym. Wniosła o wykreślenie z listy autorów dr hab. Tomasza Cencka, który odmówił udziału w pracach ze względu na liczne obowiązki w jednostce macierzystej. Zaproponowała włącznie do składu autorskiego p. dr Elizę Głowską z Zakładu Morfologii Zwierząt Instytutu Biologii Środowiska Wydziału Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Dr E. Głowska podejmie się opracowania haseł dotyczących filogenezy pasożytów. Profesor Pojmańska przypomniała również o ustaleniach dotyczących harmonogramu prac. Ad. 10. Wolne wnioski Prof. Piotr Kurnatowski zaprosił członków komitetu do uczestnictwa w 54. Dniu Klinicznym Parazytologii Lekarskiej, który odbędzie się w Łodzi 15 maja 2015 roku pod hasłem "Pasożyty i grzyby zagrożeniem dla ludzi i zwierząt". 4
Dr hab. T. Cencek zaprosił do udziału w konferencji naukowej dotyczącej włośnicy i innych parazytoz odzwierzęcych związanych ze środowiskiem sylwatycznym, która odbędzie się w dniach 05-07.10.2015r w PIWET w Puławach. Warszawa, 27 marca 2015 r. Protokółowała Dr hab. Anna Rocka, prof. ndzw. IP PAN 5