Wrocław, październik 2014 roku

Badanie Mid Term projektu Ochrona siedlisk kluczowych ptaków Doliny Środkowej Wisły w warunkach intensywnej presji aglomeracji warszawskiej który otrzymał dofinansowanie z Instrumentu finansowego LIFE+ Wspólnoty Europejskiej oraz ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wrocław, październik 2014 roku aglomeracji warszawskiej otrzymał dofinansowanie z Instrumentu finansowego LIFE+ Wspólnoty Europejskiej oraz ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Spis treści Abstrakt... 3 NOTA METODOLOGICZNA... 13 Charakterystyka grupy badanej... 15 Ochrona przyrody postawa i wiedza... 19 Spędzanie czasu nad Wisłą... 27 Wiedza o środowisku przyrodniczym i jego ochronie... 41 Znajomość projektu... 65 Podsumowanie... 89 Narzędzie badawcze... 93 Spis Rysunków... 102 2 z 105

ABSTRAKT W zrealizowanym na zlecenie Stołecznego Towarzystwa Ochrony Ptaków w ramach projektu LIFE+ Wisławarszawska.pl badaniu w sierpniu 2014 roku udział wzięło udział łącznie 830 dorosłych mieszkańców Warszawy. Próba badawcza odzwierciedla strukturę populacji Miasta Stołecznego Warszawa, kobiety stanowiły w niej większość 62,0% badanej grupy, mężczyźni pozostałe 38,0%. Podobnie jak płeć respondentów, próba badawcza odzwierciedlała również udział w populacji mieszkańców Warszawy poszczególnych grup wiekowych. Dominowały w mieście osoby w wieku 35-44 lata (19,2%) oraz 25-34 lata (18,1%). Najmniej licznie w próbie badawczej uwzględnieni byli najmłodsi oraz najstarsi respondenci. Prawie połowa respondentów (46%) edukację zakończyła po złożeniu egzaminu maturalnego. Podobny procent (45,7%) legitymował się wykształceniem wyższym, nieco ponad 7% uzyskało wykształcenie gimnazjalne/zawodowe a 1,2% podstawowe. Badanie zostało przeprowadzone w terenie także odpowiednio większy procent respondentów - 61,7% badanej grupy wybrano z 9 dzielnic w pobliżu Wisły. Pozostałe dzielnice z dala od Wisły stanowiły 38,2% ankietowanej grupy. Prawie 60% respondentów utożsamiało ochronę przyrody z ochroną zwierząt i roślin, w dalszej kolejności z ochroną obszarów cennych przyrodniczo 21,2%. Kobiety częściej niż mężczyźni utożsamiają ochronę przyrody z ochroną zwierząt i roślin (39,4% do 19,6% mężczyzn), a także z ochroną obszarów cennych przyrodniczo (12,7% do 8,3% mężczyzn). Mężczyźni za to częściej utożsamiali ten temat z reagowaniem na przypadki niszczenia przyrody. Ankietowani jako podstawowe źródła informacji o środowisku naturalnym/ekologii wskazali: telewizję programy przyrodnicze (39,3% odpowiedzi respondentów), Internet (36,5% odpowiedzi respondentów) oraz wiadomości w telewizji (34,5% wskazań). Mężczyźni częściej jako źródło informacji o ekologii czy środowisku podają programy przyrodnicze w telewizji (43,3% do 36,5% kobiet. Wiadomości w telewizji dużo częściej wskazywały kobiety (37,3% do 29,8% mężczyzn), one również wybierały częściej Internet (36,9%), prasę (30,3%) oraz radio (17,3%). Programy przyrodnicze w telewizji jako źródło informacji o ekologii/ środowisku wybierają osoby w kategorii wiekowej 45-54 lata (46,8% wskazań) oraz 35-44 lata (44,7% wskazań). Wiadomości w telewizji trafiają najczęściej do najmłodszych respondentów (47,7% odpowiedzi), w tej grupie badanych częstym źródłem informacji jest również Internet (63,1% odpowiedzi). Prasę najczęściej wskazują osoby w przedziale wiekowym 35 a 44 lata (32,7%) a wykłady, spotkania, happeningi osoby 3 z 105

w wieku 55-64 lata - 2,9%. Najstarsi respondenci najczęściej o ekologii informacje uzyskują poprzez radio (26,3% wskazań) oraz inne źródła informacji (20,2%). Osoby z wykształceniem wyższym jako źródło informacji o ekologii wskazują na Internet (42,3% ich odpowiedzi), telewizję - programy przyrodnicze wskazują najczęściej osoby z wykształceniem zawodowym (52,4% odpowiedzi), osoby z wykształceniem podstawowym dużo częściej źródeł takich szukają w wiadomościach w telewizji (55,6% odpowiedzi) a w radiu osoby z wykształceniem średnim (17,0%). Respondenci zadeklarowali, że nad Wisłę warszawską chodzą głównie parę razy w roku 35,7%, 16,9% - raz w miesiącu, 14,2% - raz na dwa tygodnie. 17,3% ankietowanych odpowiedziało, że w ogóle nie chodzi nad Wisłę. Najstarsi badani są grupą osób, która zdecydowanie najczęściej w ogóle nie chodzi nad Wisłę (37,5% z nich), parę razy w roku nad Wisłę chodzą badani w wieku 25 a 34 lata (23,3% badanych), raz w miesiącu badani z kategorii wiekowej 45 a 54 lata (23,5% wskazań), kilka razy w tygodniu z największą częstotliwością nad Wisłą pojawiają się najmłodsi respondenci (21,9%). Kilka razy w tygodniu chodzą nad Wisłę osoby z wykształceniem średnim (13,9%), raz na dwa tygodnie (16,1%) osoby z wykształceniem wyższym, raz w miesiącu osoby z wykształceniem zawodowym (20,3%). Miejsce zamieszkania decyduje o częstotliwości chodzenia nad Wisłę, respondenci z grupy osób mieszkających w pobliżu Wisły wybierali odpowiedzi o większym natężeniu wizyt nad Wisłą. Badani zamieszkujący dzielnice z dala od Wisły częściej wybierali możliwość odpowiedzi w ogóle nie chodzę nad Wisłę (66,0% wskazań). Respondenci najchętniej spędzają czas nad Wisłą spotykając się z rodziną/znajomymi - 55,4% badanych, spacerują z psem 26,2% odpowiedzi, jeżdżą na rowerze, rolkach itp. 24,3%, plażują 16,6% i imprezują 8,3%. Kategorię odpowiedzi Inne wskazało 11,8% badanych. Do sposobu spędzania czasu nad Wisłą wybieranego przez mężczyzn zdecydowanie częściej należało wędkowanie 81,8% odpowiedzi do 18,2% odpowiedzi kobiet. W pozostałych kategoriach spędzania wolnego czasu nad Wisłą przodowały kobiety. Imprezują nad Wisłą najczęściej ci z najmłodszych respondentów (35,8% wskazań wśród badanych z kategorii wiekowej 18-24 lata i 34,2% w kategorii 25-34 lata). Z psem spacerują najczęściej respondenci w wieku 35-44 lata 26,7%, plażują osoby w wieku 25 a 34 lata (30,7% odpowiedzi), oni również najczęściej obserwują przyrodę (23,0% odpowiedzi). Aktywny wypoczynek jak jazda na rolkach/rowerze jest wybierana najczęściej przez osoby w średnim wieku - 26,2% odpowiedzi, należy do nich również wędkowanie 25,0% wskazań. 4 z 105

Respondenci z wykształceniem wyższym i średnim z największą częstotliwością deklarowali jako sposób spędzania czasu nad Wisłą spotykanie się z rodziną/znajomymi (53,2% i 59,0% odpowiedzi), imprezują najczęściej osoby z wykształceniem podstawowym (57,1%), respondenci z wykształceniem wyższym dużo częściej niż pozostali nad Wisłą spacerują z psem (31,2%) i jeżdżą na rowerze, rolkach itp. (29,9%) a plażują osoby z wykształceniem podstawowym (42,9%). Im bliżej respondenci mieszkają w okolicy Wisły tym częściej spacerują nad Wisłą z psem (68,4%), wędkują (69,6%) i imprezują (66,7%), osoby zamieszkujące dzielnice dalej od Wisły nad rzeką częściej plażują (52,4%) i spotykają się z rodziną/znajomymi (77,3%) oraz wskazują na możliwość odpowiedzi Inne (31,0%). Respondenci zostali poproszeni o wskazanie atrakcji nad Wisłą warszawską, procent odpowiedzi prezentował się następująco: plaże i miejsca do rekreacji (46,4%), ścieżka spacerowo- rowerowa wzdłuż praskiego brzegu (35,4%) oraz knajpki i miejsca do zabawy (32,8%). Za atrakcyjne uznano również rzekę i wyspy (27,7%) rośliny i zwierzęta występujące w obszarze Wisły warszawskiej (23,8%) oraz bulwary (22,7%). Kobiety jako atrakcje nad Wisłą warszawską najczęściej wskazywały: bulwary (66,0%); statki turystyczne, promy, tramwaje wodne (65,3%); las łęgowy i zarośla wierzbowe wzdłuż praskiego brzegu (64,8%). Mężczyźni również za największą atrakcje uznali bulwary (44,1%), ale i ścieżkę rowerową wzdłuż praskiego brzegu (41,2%). Szlaki turystyczne, promy, tramwaje wodne nad Wisłą warszawską są najatrakcyjniejsze dla osób w kategorii wiekowej 25 a 34 lata (30,6% wskazań), bulwary interesują najmłodszych respondentów (25,6% wskazań). Osoby z wykształceniem podstawowym za najatrakcyjniejsze nad warszawską Wisłą uznają plaże i miejsca do rekreacji, rośliny i zwierzęta, knajpki i miejsca do zabawy (po 57,1% odpowiedzi), osoby z wykształceniem wyższym również zwracają uwagę na plaże i miejsca do rekreacji, ale również na ścieżkę spacerowo- rowerową wzdłuż praskiego brzegu. Większość badanych 98,0% (suma odpowiedzi zdecydowanie i raczej tak) jest przekonana co do potrzeby ochrony środowiska przyrodniczego nad Wisłą. Najczęściej zdecydowane co do potrzeby ochrony środowiska przyrodniczego nad Wisłą były osoby w wieku 35-44 lata (19,2%).Im wyższe wykształcenie posiadają respondenci i zamieszkują dzielnice w pobliżu Wisły tym większe ich przekonanie o potrzebie ochrony środowiska przyrodniczego nad Wisłą. Do podstawowego powodu chronienia środowiska przyrodniczego nad Wisłą należy przekonanie, ze Należy zachować je dla przyszłych pokoleń (31,1% wskazań), stanowi atrakcyjne miejsce do odpoczynku od zgiełku miasta (26,8% odpowiedzi) oraz są to zielone płuca Warszawy. 5 z 105

Kobiety częściej niż mężczyźni są zdania, że środowisko przyrodnicze nad Wisłą należy zachować dla przyszłych pokoleń (59,7% do 40,3%) a także uznaje je za atrakcyjne miejsce do wypoczynku od zgiełku miasta (62,4%) i zielone płuca Warszawy (65,9%). Osoby w przedziale wiekowym 55-64 lata są przekonane, że środowisko przyrodnicze w obrębie Warszawy należy zachować dla przyszłych pokoleń (23,0% odpowiedzi w tej kategorii wiekowej), dla badanych z młodszej kategorii wiekowej (25-34 lata) środowisko to stanowi atrakcyjne miejsce od odpoczynku od zgiełku miasta (24,8% odpowiedzi w tej kategorii wiekowej), dla respondentów w wieku 45-54 lata są to przede wszystkim zielone płuca Warszawy (23,0%) odpowiedź ta również najczęściej występuje wśród najmłodszych respondentów. Respondenci z wykształceniem wyższym najczęściej uznają że środowisko przyrodnicze nad Wisłą jest siedliskiem życia różnych gatunków zwierząt i roślin (17,9%) oraz należy zachować je dla przyszłych pokoleń (32,1%), badani z wykształceniem średnim patrzą na Wisłę jak na atrakcyjne miejsce od odpoczynku i zgiełku miasta (29,7%), dla osób z wykształceniem zawodowym Wisła najczęściej jest zielonymi płucami Warszawy (31,0%). Zamieszkiwanie w pobliżu Wisły wpływa na przekonanie o tym, że środowisko przyrodnicze nad Wisłą należy zachować dla przyszłych pokoleń, stanowi atrakcyjne miejsce od odpoczynku od zgiełku miasta oraz są to zielone płuca Warszawy, jednak mieszkańcy dzielnic z dala od Wisły częściej są przekonani, ze jest to siedlisko różnych gatunków zwierząt i roślin (68,4% do 31,6% w pobliżu Wisły). Przekonanie o braku potrzeby chronienia środowiska przyrodniczego nad Wisłą w obrębie Warszawy wynika przede wszystkim z braku wiedzy o tym terenie. 58,8% ankietowanych uznało, że nad Wisłą znajdują się głównie gatunki pospolite, chronione wskazało 41,2%, od zdania wstrzymało się 32,5%. Badani wskazywali głównie zwierzęta żyjące nad Wisłą warszawską stanowiły 85,3% wskazanych odpowiedzi, gdzie rośliny wymieniło tylko 14,7%. Do najczęściej wymienianych zwierząt żyjących w obrębie Wisły warszawskiej jakie respondenci znają należały: zające (15,6% odpowiedzi), kaczki (13,7%), rybitwy (8,9%), bobry (8,5%), mewy (7,3%), ptaki (6,5%), sarny (2,5%), dziki (2,5%) oraz lisy (2,0%). Najczęściej rozpoznawanymi przez respondentów roślinami są: drzewa liściaste/lasy łęgowe (3,5%), wierzba (3,1%), grążele (1,0%), paprocie (0,7%), topole (0,6%), olchy (0,6%). Prawie 4 badanych (37,6%) posiada wiedzę na temat form ochrony przyrody, 37,3% nie miało pewności w tym temacie a co czwarty badany nie zadeklarował wiedzy w tym zakresie. 6 z 105

Zarówno mężczyźni jak i kobiety są w podobnym stopniu przekonani do posiadania wiedzy na temat form ochrony przyrody. Najmłodsi respondenci najczęściej deklarowali, ze nie posiadają wiedzy w zakresie form ochrony przyrody (22,1% odpowiedzi), wiedzę taką najczęściej posiadali badani wieku 35-44 lata (20,5%). Najmniej zdecydowanie w tej kwestii byli mieszkańcy w wieku 25-34 lata (22,9%). Respondenci mieszkający bliżej Wisły częściej niż ci mieszkający daleko od Wisły wskazywali na nie posiadanie wiedzy na temat form ochrony przyrody, miejsce zamieszkania nie warunkowało zróżnicowania w pozytywnej odpowiedzi. Do form ochrony przyrody nad Wisłą znanych respondentom należą przede wszystkim: rezerwat przyrody (31,5% odpowiedzi), Obszar natura 2000 (23,8% odpowiedzi), Pomnik przyrody (18,8% odpowiedzi), Park Krajobrazowy (15,0% wskazań). Co dziesiąta osoba wskazała inne formy ochrony przyrody. W przypadku mężczyzn do najczęściej wskazywanych przez nich form ochrony przyrody był Obszar Natura 2000 (45,3%) oraz Park Narodowy (39,0%), kobiety wybierały formy ochrony przyrody jak Rezerwat przyrody (65,8%) oraz odpowiedź Inne (67,7%). Park Narodowy jako znaną sobie formę ochrony przyrody wskazywali respondenci w wieku 25-34 lata (31,7%),Obszar Natura 200 osoby w wieku 35-44 (23,6%), Park Krajobrazowy respondenci w wieku 45-54 lata (21,5%), Pomnik Przyrody osoby w wieku 25-34 lata (26,5%). Respondenci zamieszkujący dzielnice w pobliżu Wisły jako znane sobie formy ochrony przyrody najczęściej podają: Rezerwat Przyrody (76,6%) oraz Pomnik Przyrody (74,3%), wśród respondentów zamieszkujących dzielnice daleko od Wisły najczęściej wskazywana odpowiedzią była odpowiedź Inne (95,2%) oraz Park Krajobrazowy (41,9%). Co dziesiąty badany wskazał na inne formy ochrony przyrody nad Wisłą: ścieżka dydaktyczna (0,4% odpowiedzi), azyl dla ptaków (0,2%), zakaz rozpalania ognisk nad Wisłą, 1,4% uznało, że nie zna form ochrony przyrody nad Wisłą a 0,4% uznało, że ich nie ma. Nieznacznie ponad połowa badanych (50,4% - suma odpowiedzi bardzo dobrze i dobrze) uznała, że prawy brzeg Wisły (strona praska) jest dobrze zagospodarowany, jako słabe uznało je 31,0% badanych, 9,6% uznało, że jest wręcz bardzo słabo zagospodarowane. Najwyżej oceniają zagospodarowanie prawego brzegu Wisły (strony praskiej) ankietowani zamieszkujący dzielnice w pobliżu Wisły (82,6% - bardzo dobrze i 70,2% dobrze). Respondenci zamieszkujący dzielnice z dala od Wisły częściej są niezdecydowani w tej kwestii 62,7% wskazań na nie wiem, trudno powiedzieć oraz 63,5% na odpowiedź bardzo słabo. 7 z 105

6 ankietowanych (suma odpowiedzi bardzo dobrze i dobrze) pozytywnie oceniło zagospodarowanie lewego brzegu Wisły (strona śródmiejska), słabo oceniło je 24,7% ankietowanych a bardzo słabo 6,3%. Zdania na ten temat nie posiadało 9,0% badanych. Lewy brzeg Wisły (strona śródmiejska) podobnie jak w wypadku prawego brzegu Wisły najwyżej oceniany jest przez mieszkańców rejonów w pobliżu Wisły (86,2% odpowiedzi bardzo dobrze i 65,6% dobrze), bardzo słabo najczęściej oceniają osoby zamieszkujące z dala od Wisły (78,9%). Respondenci do najczęstszej formy ochrony przyrody jaką są zainteresowani wskazują: wycieczki ze znajomymi w ciekawe miejsca (27,6% odpowiedzi), spacery poświęcone odkrywaniu przyrody (16,5% odpowiedzi), obserwacje zwierząt w zoo (13,7% odpowiedzi). 3 odpowiedziało, że nie jest zainteresowane poznawaniem form ochrony przyrody. Mężczyźni preferują takie formy zainteresowania sposobami ochrony przyrody jak: obserwacja ptaków np. z lornetką/lunetą (64,3% odpowiedzi), zorganizowane wyjazdy przyrodnicze (46,4%), spacery poświęcone odkrywaniu przyrody (44,5%). Kobiety najczęściej wybierają obserwację zwierząt w zoo (71,1%), wycieczki ze znajomymi w ciekawe miejsca (69,2%), często przyznają się też, że nie są zainteresowane takimi formami (63,1%). Brak zainteresowania różnymi formami ochrony przyrody najczęściej wskazują najmłodsi uczestnicy (38,5%) ta grupa wskazuje tu również spacery poświęcone odkrywaniu przyrody (25,0%) oraz obserwację ptaków np. z lornetką/lunetą (9,6%). Obserwację zwierząt w zoo najczęściej wybierali badani w wieku 35-44 lata (20,7%), wycieczki ze znajomymi w ciekawe miejsca ci w wieku 25-34 lata (35,4%) a kategorię inne najstarsi respondenci (17,5%). Osoby z wykształceniem wyższym preferują spacery poświęcone odkrywaniu przyrody (60,6%) obserwację ptaków np. z lornetką/lunetą (57,1%) oraz zorganizowane wyjazdy przyrodnicze (52,9%). Średnie wykształcenie skłania do częstszej obserwacji zwierząt w zoo (60,6%) i braku zainteresowania różnymi formami ochrony przyrody (50,2%). Do innych form zainteresowania sposobami ochrony przyrody należały: wycieczki, programy telewizyjne, własna obserwacja. Co piąty badany zadeklarował znajomość projektu WisłaWarszawska.pl (suma odpowiedzi zdecydowanie i raczej tak). Mężczyźni częściej niż kobiety uważaj, że zdecydowanie nie posiadali styczności z projektem WisłaWarszawska.pl jak i raczej nie posiadali (17,0%), kobiety częściej znały projekt. Najczęściej do wiedzy o projekcie WisłaWarszawska.pl przyznawali się badani z najmłodszych kategorii wiekowych 18-24 lata i 25-34 lata. 8 z 105

Respondenci z wykształceniem wyższym zazwyczaj uważali, że raczej znają projekt (56,3% z nich), ci z wykształceniem wyższym częściej byli zdecydowanie przekonani, że znają projekt 58,6 % z nich. Do podstawowego źródła wiedzy o projekcie wisławarszawska.pl należy Internet (22,8% wskazań), prasa (22,8% odpowiedzi), telewizja- wiadomości (19,9%) oraz możliwość odpowiedzi Inne (17,0%). Respondentów zapytano o tematykę projektu WisłaWarszawska.pl, wskazywali tu najczęściej na: ochronę siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy, m.in. rybitw białoczelnych i rybitw rzecznych (62,7% odpowiedzi), 12,2% uznało, że projekt dotyczy programu poprawy jakości wody w Wiśle w Warszawie, 11,7% wskazało inne możliwości odpowiedzi. Mężczyźni jako źródło wiedzy najczęściej wskazują prasę (30,4%) i wiadomości w telewizji (21,4%). Kobiety też sięgają po źródło informacji jakim jest prasa (24,4%), ale równie chętnie poszukują takich informacji w Internecie (24,3%). Programy przyrodnicze wybierali najczęściej badani w przedziale wiekowym 55-64 lata (38,6% z nich), telewizję- wiadomości najmłodsi respondenci (34,8% z nich), Internet osoby w wieku 35-44 lata (39,3%), prasę badani w wieku 25-34 lata (20,4%), wykłady, spotkania, happeningi najstarsi respondenci (10,5%). Badani z wykształceniem wyższym najczęściej jako źródło wiedzy o projekcie traktują Internet (29,3%) i Prasę (26,1%), respondenci, którzy zadeklarowali wykształcenie średnie wskazywali na wiadomości w telewizji (29,3%), prasę (18,7%), kategorię Inne (18,7%). Zdaniem respondentów tematyka projektu WisłaWarszawska.pl dotyczy głównie ochrony siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy m.in. rybitw białoczelnych i rybitw rzecznych (62,7% odpowiedzi), programu poprawy jakości wody w Wiśle w Warszawie (12,2%), co dziesiąty badany uznał, ze projekt dotyczy stworzenia nowoczesnych kąpielisk i plaż na warszawskim odcinku Wisły. Mężczyźni w większym stopniu wskazują, że tematyką projektu jest ochrona siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy (67,3% do 6 kobiet) oraz Program poprawy jakości wody w Wiśle w Warszawie (14,1% do 11,1% kobiet). Kobiety za to częściej wskazywały na stworzenie nowoczesnych kąpielisk i plaż na warszawskim odcinku Wisły (13,0% do 7,1% mężczyzn) oraz budowę mostu wyłącznie dla pieszych i rowerzystów przez Wisłę w Warszawie (3,1% do 1,9% mężczyzn). Badani w wieku 35-44 lata (69,8%) najczęściej uznają, że tematyką projektu jest Ochrona siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy. Również ankietowani z wykształceniem wyższym i średnim najczęściej wskazywali tą tematykę projektu. 9 z 105

Do wymienionych odpowiedzi w kategorii Inne należały: ochrona ptaków/zwierząt nad Wisłą (1,4% wskazań), uregulowanie brzegów i stanu Wisły (1,0% odpowiedzi), ochrona terenów/przyrody nad Wisłą (0,5% wskazań). 1,0% badanych uznał, że nie wie czego dotyczy tematyka projektu. 6,7% badanych miało okazje odwiedzić stronę internetową WisłaWarszawska.pl, pozostałe 92,5% badanych nie miało styczności ze strona internetową projektu. Kobiety częściej niż mężczyźni odwiedzają stronę internetową projektu WisłaWarszawska.pl (7,8% do 5,1% mężczyzn). Im młodszy respondent tym częściej miał sposobność odwiedzić stronę internetową projektu WisłaWarszawska.pl. Im wyższe wykształcenie tym częściej występowała deklaracja odwiedzin strony Internetowej projektu WisłaWarszawska.pl. Respondenci, którzy mieli styczność ze stroną internetową projektu poszukiwali na niej przede wszystkim: Informacji o wydarzeniach nad Wisłą; Informacji o projekcie; Informacji o ochronie przyrody w obrębie Wisły; Informacji o nadwiślańskiej florze i faunie; Planu zagospodarowania terenów nadwiślańskich; Artykułów o ochronie ptaków; Zdjęć nadwiślańskich ptaków; Informacji o ekologii/ochronie przyrody; Informacji o wycieczkach organizowanych w ramach projektu; Przedstawienia projektów zagospodarowania brzegów. Opinie co do strony internetowej są podzielone część badanych uznała, że strona jest jasna, przejrzysta i klarowna, nie brakuje na niej potrzebnych informacji. Jednak pojawiły się głosy, że informacji powinno być więcej, między innymi większa ilość multimediów, mapy z najciekawszymi punktami w obrębie Wisły. Tylko 3,2% ankietowanych zadeklarowało znajomość fanpage WisłaWarszawska.pl. Fanpage został oceniony przez badanych lepiej niż strona internetowa, uznano, że znajduje się na nim więcej informacji i ciekawostek a także jest częściej aktualizowany. Kobiety nieznacznie częściej znają Fanpage niż mężczyźni (2,7% do 2,2%). Im młodszy ankietowany tym częściej miał możliwość zaznajomić się z fanpage projektu WisłaWarszawska.pl. 10 z 105

Piknik Naukowy zorganizowany w czerwcu 2013 i 2014 roku był wydarzeniem, w którym wziął udział największy procent ankietowanych 20,1%, w dalszej kolejności było to Święto Wisły w maju 2012 i 2013 roku 11,3% oraz Majówka na Skarpie w 2013 roku 9,9% wskazań. Do akcji promocyjna edukacyjnych z którymi respondenci mieli największą styczność należały: Bezpłatne rejsy statkiem po Wiśle dla mieszkańców Warszawy i okolic 21,6% wskazań; Aplikacja na smartfony Ptaki Wisły Warszawskiej - 11,8% wskazań; Bezpłatne wycieczki z ornitologiem nad Wisłę- 11,4% wskazań; Plenerowa wystawa fotografii Wisła - ptasia stolica - 11,3% wskazań; Cykl felietonów filmowych w TVP Warszawa o przyrodzie nadwiślańskiej i działaniach w ramach projektu 10,2% wskazań; Bezpłatne wykłady, spacery, warsztaty dla mieszkańców Warszawy i okolic 9,3% wskazań; Audycje i wywiady radiowe o projekcie i przyrodzie nadwiślańskiej 8,6% wskazań; Film przyrodniczy Wisła Warszawska - 8,6% wskazań; Konsultacje społeczne Urządź z nami plaże dot. zagospodarowania plaż, pawilonu edukacyjnego i miejsc do obserwacji ptaków nad Wisłą- 7,5% wskazań. 16,3% respondentów posiada wiedzę na temat wysp lęgowo wegetacyjnych w okolicy Portu Żerańskiego. Kobiety nieznacznie częściej niż mężczyźni deklarują znajomość wysp lęgowo wegetacyjnych. Im starszy respondent tym częściej deklaruje znajomość wysp lęgowo- wegetacyjnych. Im wyższe wykształcenie tym większa wiedza na temat wysp lęgowo- wegetacyjnych. Co drugi badany słyszał ogólne informacje czy pogłoski na temat budowy pływających wysp lęgowo wegetacyjnych, pozostali badani wskazywali ogólny cel zbudowania wysp jakim jest stworzenie miejsc lęgowych dla ptaków i zarazem ich ochrona. ochrona ptaków chronionych ( rybitw) i migrujących poprzez budowę miejsc lęgowych i miejsc wypoczynku dla ptaków migrujących głównie zimą Do pojedynczych wypowiedzi należały: Są to podesty z zejściem do Wisły. Słyszałem, że maja być budowane na drewnianych paletach. Widziałam projekt, chodziłam na cykl spotkań mówili jak będzie zagospodarowany na prawy brzeg Wisły ścieżka rowerowa itp. Chyba mają zostać przeniesione w inne miejsce jeszcze. Wydzielenie miejsc na rozród ptaków głównie rybitw i ptaków, które zimują lub przelatują. Że to pomysł pani prezydent Gronkiewicz Waltz i bardzo fajnie, ja popieram. Jacyś agitatorzy chcieli coś takiego wprowadzić. 11 z 105

Widziałem migawki w telewizji na temat wysp lęgowych, ale nie pamiętam żadnych szczegółów. Prawie połowa badanych (49,5%) uznało, że projekt WisławWarszawska.pl wpłynął na ich zainteresowanie nadwiślańską przyrodą, przeciwnego zdania było 33,8% badanych, 16,6% nie było zdecydowanych w tej kwestii. Sposób w jaki projekt wpłynął na zainteresowanie respondentów nadwiślańską przyrodą to przede wszystkim : Zwiększenie zainteresowania obserwacją Wisły; Zwiększenie zainteresowania do spacerów i przebywania nad Wisłą; Przekonanie o ochronie przyrody nadwiślańskiej; Poznanie projektu i zainteresowanie się nim; Poszerzenie wiedzy na temat nadwiślańskiej przyrody. Kobiety częściej niż mężczyźni są przekonane, że projekt wpłynął na ich zainteresowanie nadwiślańską przyrodą (17,7% odpowiedzi zdecydowanie tak, 35,7% raczej tak). Najmłodsi uczestnicy są najczęściej zdecydowani, że projekt wpłynął na ich zainteresowanie nadwiślańską przyrodą (18,5% odpowiedzi zdecydowanie tak), raczej przekonani są najczęściej badani w wieku 35-44 lata (39,0% odpowiedzi raczej tak). Respondenci z wykształceniem wyższym najczęściej są przekonani, że projekt wpłynął na ich zainteresowanie nadwiślańską przyrodą (21,4% odpowiedzi zdecydowanie tak i 30,1% odpowiedzi raczej tak). Najmniej przekonani są badani z wykształceniem podstawowym (44,5% odpowiedzi na raczej nie i 33,3% odpowiedzi zdecydowanie nie). 12 z 105

NOTA METODOLOGICZNA W zrealizowanym na zlecenie Stołecznego Towarzystwa Ochrony Ptaków w ramach projektu LIFE+ Wisławarszawska.pl badaniu w sierpniu 2014 roku udział wzięło udział łącznie 830 dorosłych mieszkańców Warszawy. Badanie zostało przeprowadzone za pomocą indywidualnych wywiadów z dorosłymi mieszkańcami stolicy. Metoda ta, to badanie bezpośrednie ankietowe (PAPI) - to najbardziej tradycyjna metoda badawcza wśród stosowanych technik ilościowych. Polega ona na przeprowadzeniu wywiadu bezpośredniego z respondentem przez ankietera, który czyta pytanie i odpowiedź respondenta na bieżąco zapisuje w papierowym kwestionariuszu. Ten rodzaj badań jest uważany za jeden z najskuteczniejszych, ponieważ respondent w sytuacji rozmowy z ankieterem face to face, czuje się bardziej zobligowany do udzielenia rzetelnej odpowiedzi. Łącznie ankieterzy przeprowadzili 830 rozmów w oparciu o ustrukturyzowany kwestionariusz wywiadu. Dobór respondentów został ustalony pod względem ich miejsca zamieszkania, z 9 dzielnic w pobliżu Wisły dobrano po średnio 56-57 osób i po 35-36 mieszkańców 9 dzielnic z dala od Wisły. Jako dzielnice w pobliżu Wisły uznano: Białołęka, Bielany, Żoliborz, Śródmieście, Praga Północ, Praga Południe, Mokotów, Wawer Jako dzielnice oddalone od Wisły: Ursynów, Włochy, Ochota, Wola, Ursus, Bemowo, Targówek, Rembertów, 13 z 105

Wesoła. Obie części badania przeprowadzone zostały w oparciu o to samo narzędzie standaryzowany kwestionariusz ankietowy zróżnicowane jedynie w zakresie stosowanych form gramatycznych. Zabieg ten służył zebraniu porównywalnych, trafnych i rzetelnych danych wśród respondentów. Narzędzie badawcze składało się z 21 pytań zamkniętych (zawierających predefiniowaną kafeterię odpowiedzi) oraz 6 pytań otwartych, pozwalających na swobodną wypowiedź respondenta w zadanym temacie. Dodatkowo zostały wprowadzone pytania metryczkowe określające płeć, wiek, wykształcenie i miejsce zamieszkania respondentów. W większości przyjętych kafeterii zastosowano również opcję półotwartą, by osoby badane mogły uzupełnić odpowiedzi proponowane przez badacza właściwymi, jeżeli lista okazała się ich zdaniem niepełna. Kwestionariusz wywiadu zbudowany został na bazie struktury blokowej. Poruszał ogólne zagadnienia związane z ekologią, kwestie dotyczące ochrony przyrody nad Wisłą w obrębie Warszawy, postaw mieszkańców miasta wobec tych działań a także ich wiedzę na temat projektu WisłaWarszawska.pl. 14 z 105

CHARAKTERYSTYKA GRUPY BADANEJ W badaniu zrealizowanym w Warszawie w sierpniu 2014 roku udział wzięło udział łącznie 830 dorosłych mieszkańców miasta. W 2012 roku według danych Głównego Urzędu Statystycznego powiat Miasto Stołeczne Warszawa zamieszkiwało 1715517 osób pełnoletnich; w grupie tej kobiety stanowiły większość (928629). Próba badawcza odzwierciedla strukturę populacji badanej kobiety również stanowią w niej większość. Płeć badanych 38,0% 62,0% Kobieta Mężczyzna Rysunek 1. Płeć badanych, N=830. Jak już wspomniano wyżej próba badawcza odzwierciedla strukturę populacji Miasta Stołecznego Warszawa, kobiety stanowią w niej większość 62,0% badanej grupy, mężczyźni pozostałe 38,0%. Podobnie jak płeć respondentów, próba badawcza odzwierciedla również udział w populacji mieszkańców Warszawy w poszczególnych grupach wiekowych. Dominują w mieście osoby w wieku 15 z 105

35-44 lata (19,2%) oraz 25-34 lata (18,1%). Najmniej licznie w próbie badawczej uwzględnieni byli najmłodsi oraz najstarsi respondenci. Wiek badanych Powyżej 65 lat 13,6% 55-64 45-54 16,4% 17,0% 35-44 25-34 18,1% 19,2% 18-24 15,7% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% Rysunek 2. Badani według wieku. N=830. Prawie połowa respondentów (46%) to osoby, które edukację zakończyły po złożeniu egzaminu maturalnego. Podobny procent (45,7%) legitymuje się wykształceniem wyższym, nieco ponad 7% uzyskało wykształcenie gimnazjalne/zawodowe a 1,2% podstawowe. Wykształcenie Wyższe Średnie 45,7% 46,0% Zawodowe 7,1% Podstawowe 1,2% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 45,0% 5 Rysunek 3. Wykształcenie badanych. N=830. Nieznacznie ponad 60% badanych (61,7%) zamieszkuje dzielnicę w pobliżu Wisły, 38,2% rekrutowało się z dzielnic oddalonych od Wisły. 16 z 105

Miejsce zamieszkania respondenta Dzielnica daleko od Wisły 38,2% Dzielnica w pobliżu Wisły 61,7% 1 2 3 4 5 6 7 Rysunek 4.Miejsce zamieszkania. N=830. Odpowiednio większy procent respondentów (61,7% badanej grupy) wybrano z 9 dzielnic w pobliżu Wisły po 6,7% do 6,9% były to: Białołęka, Bielany, Żoliborz, Śródmieście, Praga Północ, Praga Południe, Mokotów, Wawer. Pozostałe dzielnice z dala od Wisły (38,2% grupy) po średnio od 4,2% do 4,3% to: Ursynów, Włochy, Ochota, Wola, Ursus, Bemowo, Targówek, Rembertów, Wesoła. 17 z 105

Miejsce zamieszkania respondenta - podział na dzielnice 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 6,9% 6,9% 6,9% 6,7% 6,9% 6,9% 6,9% 6,7% 6,9% 4,2% 4,3% 4,2% 4,2% 4,2% 4,3% 4,3% 4,3% 4,2% Rysunek 5. Miejsce zamieszkania respondenta w podziale na dzielnice. N=830. 18 z 105

OCHRONA PRZYRODY POSTAWA I WIEDZA 59,4% respondentów utożsamia ochronę przyrody z ochroną zwierząt i roślin, w dalszej kolejności z ochroną obszarów cennych przyrodniczo 21,2%. Tylko 6,1% wskazało na reagowanie na przypadki niszczenia przyrody a 3,0% edukacje przyrodniczą. Prawie co dziesiąty badany wskazał tu możliwość odpowiedzi Inne. Ochrona przyrody Inne Z reagowaniem na przypadki niszczenia przyrody Z hodowlą zagrożonych gatunków w ogrodach zoologicznych Z ekoturystyką Z edukacją przyrodniczą 9,0% 6,1% 1,2% 0,1% 3,0% Z ochroną obszarów cennych przyrodniczo 21,2% Z ochroną zwierząt i roślin 59,4% 1 2 3 4 5 6 7 Rysunek 6. Skojarzenia z ochroną przyrody. N=830. 19 z 105

9,1% respondentów miało inne skojarzenia z ochroną przyrody niż te zaproponowane w kafeterii odpowiedzi, należały do nich między innymi: segregacja śmieci/sprzątanie odpadów (2,7%), ekologia/ochrona przyrody (1,2%), czyste powietrze/środowisko (1,2%), wszystkie wymienione w kafeterii odpowiedzi (1,1%). Inne formy ochrony przyrody Mało skuteczne nawoływania, zła reklama Z wszystkim co nas otacza Zabezpieczenie przyszłosci ludzkosci Szacunek do przyrody Z wszystkimi proponowanymi mozliwościami Greenpeace Rezerwaty/parki przyrody Ochrona zagrożonych gatunków Natura 2000 Czyste powietrze/ środowisko Segregacja śmieci/sprzątanie odpadów Ekologia/ochrona przyrody 0,1% 0,3% 0,1% 0,2% 0,1% 0,6% 0,6% 0,8% 1,1% 1,2% 1,2% 2,7% 0,5% 1,0% 1,5% 2,0% 2,5% 3,0% Rysunek 7. Skojarzenia z ochroną przyrody, Inne formy ochrony przyrody, n=75 (9,0% z wszystkich odpowiedzi), N całkowite=830. Kobiety częściej niż mężczyźni utożsamiają ochronę przyrody z ochroną zwierząt i roślin (39,4% do 19,6% mężczyzn), a także z ochroną obszarów cennych przyrodniczo (12,7% do 8,3% mężczyzn). Za to mężczyźni częściej wskazywali na odpowiedź reagowanie na przypadki niszczenia przyrody (7,1%) oraz odpowiedź Inne (13,1%). 20 z 105

Ochrona przyrody/podział ze względu na płeć Mężczyzna 7,1% 1,9% 3,2% 13,1% 22,1% 52,6% Kobieta 6,6% 5,6% 0,8% 2,9% 20,4% 63,5% 1 2 3 4 5 6 7 Inne Z reagowaniem na przypadki niszczenia przyrody Z hodowlą zagrożonych gatunków w ogrodach zoologicznych Z ekoturystyką Z edukacją przyrodniczą Z ochroną obszarów cennych przyrodniczo Z ochroną zwierząt i roślin Rysunek 8. Skojarzenia z ochroną przyrody. N=830, podział na płeć respondentów. Ochronę przyrody z hodowlą zagrożonych gatunków w ogrodach zoologicznych najczęściej utożsamiają osoby z wykształceniem zawodowym (61,0%), reagowanie na przypadki niszczenia przyrody kojarzy się najczęściej osobom z wykształceniem podstawowym (44,4%), ochrona obszarów cennych przyrodniczo pojawia się najczęściej w wypadku osób z wykształceniem zawodowym, średnim i wyższym. 21 z 105

Ochrona przyrody a wykształcenie Wyższe 4,5% 4,5% 12,4% 18,8% 58,7% Średnie 1,8% 6,3% 7,1% 23,3% 59,7% Zawodowe 6,8% 5,1% 27,1% 61,0% Podstawowe 11,2% 44,4% 44,4% 1 2 3 4 5 6 7 Inne Z reagowaniem na przypadki niszczenia przyrody Z hodowlą zagrożonych gatunków w ogrodach zoologicznych Z ekoturystyką Z edukacją przyrodniczą Z ochroną obszarów cennych przyrodniczo Z ochroną zwierząt i roślin Rysunek 9. Skojarzenia z ochroną przyrody. N=830, podział na wykształcenie respondentów. Do podstawowego źródła informacji o środowisku naturalnym/ekologii należą: telewizja programy przyrodnicze (39,3% odpowiedzi respondentów), Internet (36,5% odpowiedzi respondentów) oraz telewizja wiadomości (34,5% wskazań). Duży procent odpowiedzi posiadały też źródła jak prasa 29,9% oraz radio - 15,4%. Kategorię Inne wskazało 8,9% badanych. 22 z 105

Źródło informacji o środowisku naturalnym/ekologii Inne 8,9% Wykłady, spotkania, happeningi 1,8% Internet Telewizja programy przyrodnicze Telewizja wiadomości 34,5% 36,5% 39,3% Radio 15,4% Prasa 29,9% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 45,0% Rysunek 10. Źródło informacji o środowisku naturalnym/ekologii. Pytanie wielokrotnego wyboru. N=830. Do innych wymienionych źródeł informacji na temat środowiska naturalnego/ekologii należały: książki/literatura/publikacje (2,3% wskazań), własne obserwacje/doświadczenie (2,1% wskazań), edukacja na uczelni/ w szkole (1,0%), tablice informacyjne (0,7%) oraz ulotki/broszury (0,6%). 0,7% nie czerpie informacji lub nie zna źródeł o środowisku naturalnym/ekologii. Urząd dzielnicy Tablice informacyjne Telewizja śniadaniowa Od rodziców Ulotki, broszury Tablice informacyjne Rozmowa ze znajomymi Edukacja na uczelni/ w szkole Podróże Obserwacja/doświadczenie Nie czerpię informacji/nie znam źródeł Książki/Literatura/Publikacje Inne źródła czerpania informacji o środowisku naturalnym/ekologii 0,2% 0,3% 0,2% 0,2% 0,3% 0,3% 0,6% 0,7% 0,7% 1,0% 2,1% 2,3% 0,5% 1,0% 1,5% 2,0% 2,5% Rysunek 11. Źródło informacji o środowisku naturalnym/ekologii odpowiedź Inne, n=74 (8,9% z wszystkich odpowiedzi), N całkowite=83. 23 z 105

Mężczyźni częściej jako źródło informacji o ekologii czy środowisku podają programy przyrodnicze w telewizji (43,3% do 36,5% kobiet. Wiadomości w telewizji dużo częściej wskazywały kobiety (37,3% do 29,8% mężczyzn), one również wybierały częściej Internet (36,9%), prasę (30,3%) oraz radio (17,3%). Źródło informacji a płeć Mężczyzna Kobieta 0,6% 2,5% 7,2% 11,9% 12,5% 17,3% 29,2% 30,3% 35,9% 36,9% 36,5% 43,3% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 45,0% 5 Inne Wykłady, spotkania, happeningi Internet Telewizja programy przyrodnicze Telewizja - wiadomości Radio Prasa Rysunek 12. Źródło informacji o środowisku naturalnym/ekologii. N=830, podział na płeć respondentów. Programy przyrodnicze w telewizji jako źródło informacji o ekologii/ środowisku wybierają osoby w kategorii wiekowej 45-54 lata (46,8% wskazań) oraz 35-44 lata (44,7% wskazań). Wiadomości w telewizji trafiają do najmłodszych respondentów (47,7% odpowiedzi), w tej grupie badanych częstym źródłem informacji jest również Internet (63,1% odpowiedzi). Prasę najczęściej wskazują osoby w przedziale wiekowym 35 a 44 lata (32,7%) a wykłady, spotkania, happeningi osoby w wieku 55-64 lata - 2,9%. Najstarsi respondenci najczęściej o ekologii informacje uzyskują poprzez radio (26,3% wskazań) oraz inne źródła informacji (20,2%). 24 z 105

Źródło informacji/podział na wiek Powyżej 65 lat 1,8% 20,2% 7,0% 31,6% 26,3% 32,5% 42,1% 55-64 2,9% 11,8% 25,0% 16,2% 33,1% 33,1% 42,6% 45-54 0,7% 8,5% 26,2% 15,6% 29,1% 36,9% 46,8% 35-44 1,3% 4,4% 13,2% 34,0% 32,7% 41,5% 44,7% 25-34 2,7% 5,3% 9,3% 24,0% 23,3% 42,7% 50,7% 18-24 1,5% 6,2% 23,8% 14,6% 20,8% 47,7% 63,1% 1 2 3 4 5 6 7 Inne Internet Telewizja - wiadomości Prasa Wykłady, spotkania, happeningi Telewizja - programy przyrodnicze Radio Rysunek 13. Źródło informacji o środowisku naturalnym/ekologii. N=830, podział na wiek respondentów. Osoby z wykształceniem wyższym jako źródło informacji o ekologii wskazują przede wszystkim Internet (42,3% ich odpowiedzi), telewizję- programy przyrodnicze wybierają osoby z wykształceniem zawodowym (52,4% odpowiedzi), badani z wykształceniem podstawowym dużo częściej źródeł takich szukają w wiadomościach w telewizji (55,6% odpowiedzi) a w radiu z wykształceniem średnim (17,0%). 25 z 105

Źródło informacji/podział na wykształcenie Wyższe 3,2% 13,5% 15,1% 26,2% 33,1% 33,3% 42,3% Średnie 0,8% 5,0% 17,0% 26,7% 33,5% 42,9% 39,5% Zawodowe 1,7% 10,2% 18,6% 30,5% 54,2% 50,8% Podstawowe 11,1% 33,3% 33,3% 44,4% 55,6% 1 2 3 4 5 6 Inne Wykłady, spotkania, happeningi Internet Telewizja - wiadomości Telewizja - programy przyrodnicze Radio Prasa Rysunek 14. Źródło informacji o środowisku naturalnym/ekologii. N=830, podział na wykształcenie respondentów. 26 z 105

SPĘDZANIE CZASU NAD WISŁĄ Respondenci deklarują, że nad Wisłę warszawską najczęściej chodzą parę razy w roku 35,7%, 16,9% - raz w miesiącu, 14,2% - raz na dwa tygodnie. 17,3% ankietowanych odpowiedziało, że w ogóle nie chodzi nad Wisłę. Częstotliwość chodzenia nad Wisłę W ogóle nie chodzę nad Wisłę 17,3% Inna częstotliwość 4,3% Parę razy w roku 35,7% Raz w miesiącu 16,9% Raz na dwa tygodnie 14,2% Kilka razy w tygodniu 11,6% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 Rysunek 15. Częstotliwość chodzenia nad Wisłę. N=830. Do innej częstotliwości chodzenia nad Wisłę (4,3% wskazań) zdaniem ankietowanych należały między innymi częstotliwości: raz na tydzień (1,2%), okazjonalnie/rzadko (1,0%), raz w roku (0,6%), raz na kilka lat (0,6%). 27 z 105

Inna częstotliwość chodzenia nad Wisłę Okazjonalnie/rzadko 1,0% Raz na kilka lat Raz w roku 0,6% 0,6% Raz na pół roku 0,4% Kilka razy w miesiącu 0,5% Raz na tydzień 1,2% 0,2% 0,4% 0,6% 0,8% 1,0% 1,2% 1,4% Rysunek 16. Częstotliwość chodzenia nad Wisłę, n=36 (4,3% z wszystkich odpowiedzi), N całkowite=830. Najstarsi badani są grupą osób, która zdecydowanie najczęściej w ogóle nie chodzi nad Wisłę (37,5% z nich), inną częstotliwość wskazywali najczęściej respondenci w przedziale wiekowym 35 a 44 lata (36,1% tej grupy) ci sami wskazywali również możliwość odpowiedzi raz na dwa tygodnie (28,8%), parę razy w roku nad Wisłę chodzą badani w wieku 25 a 34 lata (23,3% badanych), raz w miesiącu badani z kategorii wiekowej 45 a 54 lata (23,5% wskazań), kilka razy w tygodniu z największą częstotliwością nad Wisłą pojawiają się najmłodsi respondenci (21,9%). 28 z 105

Częstotliwość chodzenia nad Wisłę a wiek Powyżej 65 lat 8,8% 7,1% 5,1% 9,4% 25,0% 37,5% 55-64 7,6% 11,1% 13,6% 12,5% 19,3% 24,3% 45-54 16,0% 13,9% 15,2% 13,6% 19,8% 23,5% 35-44 11,8% 17,9% 18,6% 16,7% 28,8% 36,1% 25-34 6,9% 13,9% 18,6% 17,8% 19,8% 23,3% 18-24 3,5% 15,5% 18,6% 21,9% 27,1% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 W ogóle nie chodzę nad Wisłę Inna częstotliwość Parę razy w roku Raz w miesiącu Raz na dwa tygodnie Kilka razy w tygodniu Rysunek 17. Częstotliwość chodzenia nad Wisłę, podział na wiek respondentów, N=830. 29 z 105

Kilka razy w tygodniu chodzą nad Wisłę osoby z wykształceniem średnim (13,9%), raz na dwa tygodnie (16,1%) osoby z wykształceniem wyższym, raz w miesiącu osoby z wykształceniem zawodowym (20,3%). Częstotliwość chodzenia nad Wisłę a wykształcenie Wyższe 5,6% 10,1% 16,9% 17,5% 16,1% 33,8% Średnie 3,1% 17,0% 16,0% 13,1% 13,9% 36,9% Zawodowe 3,4% 10,2% 8,5% 22,0% 20,3% 35,6% Podstawowe 11,1% 11,1% 22,2% 55,6% 1 2 3 4 5 6 W ogóle nie chodzę nad Wisłę Inna częstotliwość Parę razy w roku Raz w miesiącu Raz na dwa tygodnie Kilka razy w tygodniu Rysunek 18. Częstotliwość chodzenia nad Wisłę, podział na wykształcenie respondentów, N=830 30 z 105

Miejsce zamieszkania decyduje o częstotliwości chodzenia nad Wisłę, respondenci z grupy osób mieszkających w pobliżu Wisły wybierali odpowiedzi o większym natężeniu wizyt nad Wisłą 63,5% odpowiedzi w wypadku częstotliwości kilka razy w tygodniu, 75,5% raz na dwa tygodnie i 82,9% raz w miesiącu. Badani zamieszkujący dzielnice z dala od Wisły częściej wybierali możliwość odpowiedzi w ogóle nie chodzę nad Wisłę (66,0% wskazań) i inną częstotliwość (66,7% wskazań). Częstotliwość chodzenia nad Wisłę a miejsce zamieszkania Dzielnica daleko od Wisły 17,1% 24,5% 37,8% 36,5% 66,0% 66,7% Dzielnica w pobliżu Wisły 34,0% 33,3% 62,2% 63,5% 82,9% 75,5% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 W ogóle nie chodzę nad Wisłę Inna częstotliwość Parę razy w roku Raz w miesiącu Raz na dwa tygodnie Kilka razy w tygodniu Rysunek 19. Częstotliwość chodzenia nad Wisłę, podział na miejsce zamieszkania respondentów, N=830. Respondenci najchętniej spędzają czas nad Wisłą spotykając się z rodziną/znajomymi - 55,4% badanych, spacerują z psem 26,2% odpowiedzi, jeżdżą na rowerze, rolkach itp. 24,3%, plażują 16,6% i imprezują 8,3%. Kategorię odpowiedzi Inne wskazało 11,8% badanych. 31 z 105

Sposób spędzania czasu nad Wisłą Inne 11,8% Obserwuję przyrodę 5,6% Plażuję 16,6% Imprezuję Wędkuję 6,4% 8,3% Jeżdżę na rowerze, rolkach itp. Spaceruję z psem 24,3% 26,2% Spotykam się z rodziną/znajomymi 55,4% 1 2 3 4 5 6 Rysunek 20. Sposób spędzania czasu nad Wisłą, N=830. Do innych sposobów spędzania wolnego czasu (11,8% odpowiedzi) zdaniem badanych należały: odpoczynek (5,5% wskazań), spacer (3,4% odpowiedzi), praca (2,4% odpowiedzi) oraz bieganie (0,5%). Inne sposoby spędzania wolnego czasu nad Wisłą Praca 2,4% Odpoczynek 5,5% Bieganie 0,5% Spacer 3,4% 1,0% 2,0% 3,0% 4,0% 5,0% 6,0% Rysunek 21.Inne sposoby spędzania czasu nad Wisłą, n=38 (11,8% wszystkich odpowiedzi) N całkowite=830. Do sposobu spędzania czasu nad Wisłą wybieranego przez mężczyzn zdecydowanie częściej należało wędkowanie 81,8% odpowiedzi do 18,2% odpowiedzi kobiet. W pozostałych kategoriach spędzania wolnego czasu nad Wisłą przodowały kobiety. 32 z 105

Sposób spędzania czasu nad Wisłą a płeć Mężczyzna 22,8% 37,0% 30,3% 34,2% 38,5% 38,9% 33,9% 81,8% Kobieta 18,2% 63,0% 69,7% 65,8% 61,5% 61,1% 66,1% 77,2% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Inne Plażuję Wędkuję Spaceruję z psem Obserwuję przyrodę Imprezuję Jeżdżę na rowerze, rolkach itp. Spotykam się z rodziną/znajomymi Rysunek 22. Sposób spędzania czasu nad Wisłą a płeć, N=830. Nie jest specjalnym zaskoczeniem, że imprezują nad Wisłą najczęściej ci z najmłodszych respondentów (35,8% wskazań wśród badanych z kategorii wiekowej 18-24 lata i 34,2% w kategorii 25-34 lata). Z psem spacerują najczęściej respondenci w wieku 35-44 lata 26,7% odpowiedzi, plażują osoby w wieku 25 a 34 lata (30,7% odpowiedzi), oni również najczęściej obserwują przyrodę (23,0% odpowiedzi). Aktywny wypoczynek jak jazda na rolkach/rowerze jest wybierana najczęściej przez osoby w średnim wieku - 26,2% odpowiedzi, należy do nich również wędkowanie 25,0% wskazań. 33 z 105

Sposób spędzania czasu a wiek 19,7% 13,9% 2,6% Powyżej 65 lat 2,3% 4,2% 9,4% 18,5% 18,0% 2,6% 55-64 22,7% 10,2% 17,2% 19,8% 13,9% 16,7% 45-54 22,7% 16,7% 17,4% 18,5% 19,7% 20,2% 35-44 25,0% 22,4% 26,7% 9,9% 23,0% 25-34 11,4% 30,7% 17,8% 22,9% 13,6% 11,5% 18-24 15,9% 27,2% 12,2% 22,9% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 Inne Plażuję Wędkuję Spaceruję z psem Obserwuję przyrodę Imprezuję Jeżdżę na rowerze, rolkach itp. Spotykam się z rodziną/znajomymi Rysunek 23. Sposób spędzania czasu nad Wisłą a wiek, N=830. 34 z 105

Respondenci z wykształceniem wyższym i średnim z największą częstotliwością deklarowali jako sposób spędzania czasu nad Wisłą spotykanie się z rodziną/znajomymi (53,2% i 59,0% odpowiedzi), imprezują najczęściej osoby z wykształceniem podstawowym (57,1%), respondenci z wykształceniem wyższym dużo częściej niż pozostali nad Wisłą spacerują z psem (31,2%) i jeżdżą na rowerze, rolkach itp. (29,9%) a plażują osoby z wykształceniem podstawowym (42,9%). Sposób spędzania czasu nad Wisłą a wykształcenie Wyższe 2,2% 10,5% 19,4% 14,6% 13,1% 29,9% 31,2% 53,2% Średnie 7,9% 12,9% 17,7% 18,9% 20,2% 22,7% 22,7% 59,0% Zawodowe 2,2% 8,7% 6,5% 10,9% 17,4% 21,7% 21,7% 45,7% Podstawowe 14,3% 28,6% 28,6% 42,9% 57,1% 57,1% 1 2 3 4 5 6 7 Inne Plażuję Wędkuję Spaceruję z psem Obserwuję przyrodę Imprezuję Jeżdżę na rowerze, rolkach itp. Spotykam się z rodziną/znajomymi Rysunek 24. Sposób spędzania czasu nad Wisłą a wykształcenie. N=830. 35 z 105

Im bliżej respondenci mieszkają w okolicy Wisły tym częściej spacerują nad Wisłą z psem (68,4%), wędkują (69,6%) i imprezują (66,7%), osoby zamieszkujące dzielnice dalej od Wisły nad rzeką częściej plażują (52,4%) i spotykają się z rodziną/znajomymi (77,3%) oraz wskazują na możliwość odpowiedzi Inne (31,0%). Sposób spędzania czasu wolnego a miejsce zamieszkania Dzielnica daleko od Wisły 20,8% 22,2% 31,0% 35,7% 37,0% 52,4% 52,6% 77,3% Dzielnica w pobliżu Wisły 30,4% 58,3% 50,9% 75,0% 78,9% 66,7% 69,6% 68,4% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Inne Plażuję Wędkuję Spaceruję z psem Obserwuję przyrodę Imprezuję Jeżdżę na rowerze, rolkach itp. Spotykam się z rodziną/znajomymi Rysunek 25. Sposób spędzania czasu nad Wisłą a miejsce zamieszkania, N=830. Respondenci zostali poproszeni o wskazanie atrakcji nad Wisłą warszawską, procent odpowiedzi prezentował się następująco: plaże i miejsca do rekreacji (46,4%), ścieżka spacerowo- rowerową wzdłuż praskiego brzegu (35,4%) oraz knajpki i miejsca do zabawy (32,8%). Za atrakcyjne uznano również rzekę i wyspy (27,7%) rośliny i zwierzęta występujące w obszarze Wisły warszawskiej (23,8%) oraz bulwary (22,7%). 36 z 105

Atrakcje nad Wisłą Inne Statki turystyczne, promy, tramwaje wodne Bulwary Rośliny i zwierzęta Ścieżka spacerowo-rowerowa wzdłuż praskiego brzegu Ścieżka rowerowa wzdłuż brzegu Knajpki i miejsca do zabawy Las łęgowy i zarośla wierzbowe wzdłuż praskiego brzegu Rzeka i wyspy Plaże i miejsca do rekreacji 5,0% 18,1% 22,7% 23,8% 35,4% 29,7% 32,8% 20,7% 27,7% 46,4% 5,0% 115,0%225,0%335,0%445,0%5 Rysunek 26.Atrakcje nad Wisłą warszawską, pytanie wielokrotnego wyboru, N=830. Kobiety jako atrakcje nad Wisłą warszawską najczęściej wskazują: bulwary (66,0%); statki turystyczne, promy, tramwaje wodne (65,3%); las łęgowy i zarośla wierzbowe wzdłuż praskiego brzegu (64,8%). Mężczyźni również za największą atrakcje uznają bulwary (44,1%), ale i ścieżkę rowerową wzdłuż praskiego brzegu (41,2%). 37 z 105

Atrakcje nad Wisłą a płeć Mężczyzna 44,1% 34,7% 34,0% 41,2% 38,2% 35,2% 4 34,6% Kobieta 55,9% 65,3% 66,0% 58,8% 61,8% 64,8% 6 65,4% 1 2 3 4 5 6 7 Inne Statki turystyczne, promy, tramwaje wodne Bulwary Rośliny i zwierzęta Ścieżka spacerowo-rowerowa wzdłuż praskiego brzegu Ścieżka rowerowa wzdłuż brzegu Knajpki i miejsca do zabawy Las łęgowy i zarośla wierzbowe wzdłuż praskiego brzegu Rzeka i wyspy Plaże i miejsca do rekreacji Rysunek 27. Atrakcje nad Wisłą warszawską a płeć, N=830. Szlaki turystyczne, promy, tramwaje wodne nad Wisłą warszawską są najatrakcyjniejsze dla osób w kategorii wiekowej 25 a 34 lata (30,6% wskazań), bulwary interesują najmłodszych respondentów (25,6% wskazań), ścieżka spacerowo-rowerowa wzdłuż praskiego brzegu i ścieżka rowerowa wzdłuż brzegu przyciągają najczęściej respondentów w wieku 35 a 44 lata, knajpki i miejsca dla zabawy co zrozumiałe są najatrakcyjniejsze dla najmłodszych kategorii wiekowych (od 18-24 lata i 25-34 lata). Las łęgowy i zarośla wierzbowe wzdłuż praskiego brzegu wskazują najczęściej badani w przedziale wiekowym 55 a 64 lata (22,5%), rzekę i wyspy w wieku 35-44 lata (21,4% odpowiedzi), plażę i miejsca do rekreacji wybierają osoby w wieku 25 a 34 lata (27,4%). 38 z 105

Atrakcje nad Wisłą a wiek Powyżej 65 lat 55-64 4,5% 6,5% 26,5% 17,2% 2,6% 4,7% 8,1% 13,4% 10,5% 26,5% 18,6% 20,2% 6,2% 6,9% 13,5% 22,5% 45-54 8,8% 12,2% 13,7% 17,8% 14,1% 16,0% 17,6% 18,3% 35-44 26,5% 16,0% 23,7% 26,6% 14,1% 23,6% 20,1% 21,4% 25-34 8,8% 15,4% 30,6% 19,0% 18,5% 21,8% 25,8% 27,4% 18-24 2,9% 12,1% 9,8% 25,6% 14,1% 25,8% 20,2% 23,3% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% Inne Statki turystyczne, promy, tramwaje wodne Bulwary Rośliny i zwierzęta Ścieżka spacerowo-rowerowa wzdłuż praskiego brzegu Ścieżka rowerowa wzdłuż brzegu Knajpki i miejsca do zabawy Las łęgowy i zarośla wierzbowe wzdłuż praskiego brzegu Rzeka i wyspy Plaże i miejsca do rekreacji Rysunek 28. Atrakcje nad Wisłą warszawską a wiek, N=830. 39 z 105

Osoby z wykształceniem podstawowym za najatrakcyjniejsze nad warszawską Wisłą uznają plaże i miejsca do rekreacji, rośliny i zwierzęta, knajpki i miejsca do zabawy (po 57,1% odpowiedzi), osoby z wykształceniem wyższym również zwracają uwagę na plaże i miejsca do rekreacji, ale również na ścieżkę spacerowo- rowerową wzdłuż praskiego brzegu. Atrakcje nad Wisłą a wykształcenie Inne Statki turystyczne, promy, tramwaje wodne Bulwary Rośliny i zwierzęta Ścieżka spacerowo-rowerowa wzdłuż praskiego brzegu Ścieżka rowerowa wzdłuż brzegu Knajpki i miejsca do zabawy Las łęgowy i zarośla wierzbowe wzdłuż praskiego brzegu Rzeka i wyspy Plaże i miejsca do rekreacji 7,3% 3,5% 20,1% 16,7% 13,0% 28,6% 20,4% 26,2% 13,0% 42,9% 25,8% 21,5% 21,7% 33,8% 37,9% 34,8% 35,0% 28,7% 6,5% 28,3% 36,9% 32,6% 23,2% 18,9% 15,2% 14,3% 29,3% 27,4% 23,9% 39,5% 43,5% 57,1% 57,1% 53,3% 57,1% 1 2 3 4 5 6 Wyższe Średnie Zawodowe Podstawowe Rysunek 29. Atrakcje nad Wisłą warszawską a wykształcenie. N=830. 40 z 105

WIEDZA O ŚRODOWISKU PRZYRODNICZYM I JEGO OCHRONIE Większość badanych 98,0% (suma odpowiedzi zdecydowanie i raczej tak) jest przekonana co do potrzeby ochrony środowiska przyrodniczego nad Wisłą, tylko 0,9% jest nieprzekonanych aby istniała taka konieczność a 1,1% wstrzymała się od opinii na ten temat. Przekonanie o ochronie środowiska przyrodniczego nad Wisłą Nie wiem, trudno powiedzieć 1,1% Zdecydowanie nie 0,2% Raczej nie 0,7% Raczej tak 21,2% Zdecydowanie tak 76,8% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Rysunek 30.Przekonanie o ochronie środowiska przyrodniczego nad Wisłą, N=830. Kobiety częściej niż mężczyźni są przekonane, że należy chronić środowisko przyrodnicze nad Wisłą, największy procent odpowiedzi nie wiem, trudno powiedzieć wskazali mężczyźni (77,8% do 22,2% kobiet). Przekonanie o odchronie środowiska przyrodniczego nad Wisłą a płeć Mężczyzna 33,3% 37,7% 37,0% 77,8% Kobieta 22,2% 66,7% 62,3% 63,0% 10 2 4 6 8 10 12 Nie wiem, trudno powiedzieć Zdecydowanie nie Raczej nie Raczej tak Zdecydowanie tak Rysunek 31. Przekonanie o ochronie środowiska przyrodniczego nad Wisłą a płeć, N=830 Najczęściej zdecydowane co do potrzeby ochrony środowiska przyrodniczego nad Wisłą są respondenci w wieku 35-44 lata (19,2%), raczej zdecydowanie w tej kwestii są najmłodsi badani (28,0%), najmniej przekonani co do takiej potrzeby są najstarsi respondenci. 41 z 105

Powyżej 65 lat 55-64 45-54 35-44 25-34 18-24 Przekonanie o ochronie środowiska przyrodniczego nad Wisłą a wiek 16,7% 4,6% 15,9% 11,1% 16,7% 16,0% 16,6% 33,3% 5 33,3% 16,6% 17,3% 5 17,1% 19,2% 17,7% 18,7% 33,3% 28,0% 12,4% 55,6% 1 2 3 4 5 6 Nie wiem, trudno powiedzieć Zdecydowanie nie Raczej nie Raczej tak Zdecydowanie tak Rysunek 32. Przekonanie o ochronie środowiska przyrodniczego nad Wisłą a wiek, N=830. 42 z 105

Im wyższe wykształcenie tym większe przekonanie o potrzebie ochrony środowiska przyrodniczego nad Wisłą. Przekonanie o ochronie środowiska a wykształcenie Wyższe 2,1% 0,3% 13,8% 82,5% Średnie 0,3% 27,2% 72,0% Zawodowe 1,7% 22,0% 76,3% Podstawowe 44,4% 55,6% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Nie wiem, trudno powiedzieć Zdecydowanie nie Raczej nie Raczej tak Zdecydowanie tak Rysunek 33. Przekonanie o ochronie środowiska przyrodniczego nad Wisłą a wykształcenie, N=830. 43 z 105

Im bliżej Wisły mieszkają respondenci tym większe mają przekonanie o potrzebie ochrony środowiska przyrodniczego nad Wisłą. Przekonanie o ochronie środowiska przyrodniczego nad Wisłą a miejsce zamieszkania Dzielnica daleko od Wisły 19,5% 37,8% 5 5 Dzielnica w pobliżu Wisły 5 5 57,6% 78,3% 10 2 4 6 8 10 12 Nie wiem, trudno powiedzieć Zdecydowanie nie Raczej nie Raczej tak Zdecydowanie tak Rysunek 34. Przekonanie o ochronie środowiska przyrodniczego nad Wisłą a miejsce zamieszkania, N=830. Do podstawowego powodu chronienia środowiska przyrodniczego nad Wisłą należy przekonanie, ze Należy zachować je dla przyszłych pokoleń (31,1% wskazań), stanowi atrakcyjne miejsce do odpoczynku od zgiełku miasta (26,8% odpowiedzi) oraz są to zielone płuca Warszawy. Inny powód wskazało 3,9% badanych. 44 z 105

Powody chronienia środowiska przyrodniczego nad Wisłą Inny powód 3,9% Jest to siedlisko życia różnych gatunków zwierząt i roślin 16,4% Są to "zielone płuca Warszawy" 22,8% Stanowi atrakcyjne miejsce do odpoczynku od zgiełku miasta 26,8% Należy zachować je dla przyszłych pokoleń 31,1% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% Rysunek 35.Powody chronienia środowiska przyrodniczego nad Wisłą. N=830. Do innych powodów ochrony środowiska przyrodniczego nad Wisłą należy przede wszystkim przekonanie o jego walorach przyrodniczych (1,9% odpowiedzi) a także jego pięknie i wyjątkowości (0,9% odpowiedzi). 0,7% wskazało tu wszystkie wymienione poprzednio odpowiedzi w kafeterii. Inne powody ochrony środowiska przyrodniczego nad Wisłą Miejsce do spędzania czasu wolnego 0,2% Wisła to wizytówka Warszawy 0,2% Ze względu na walory przyrodnicze/ochronę środowiska 1,9% Z wszystkich wymienionych powodów 0,7% Ze względu na jego piękno/wyjątkowość 0,9% 0,2% 0,4% 0,6% 0,8% 1,0% 1,2% 1,4% 1,6% 1,8% 2,0% Rysunek 36. Inne powody chronienia środowiska przyrodniczego nad Wisłą. N=830. 45 z 105

Kobiety częściej niż mężczyźni są zdania, że środowisko przyrodnicze nad Wisłą należy zachować dla przyszłych pokoleń (59,7% do 40,3%) a także uznaje je za atrakcyjne miejsce do wypoczynku od zgiełku miasta (62,4%) i zielone płuca Warszawy (65,9%). Powody ochrony środowiska przyrodniczego nad Wisłą a płeć Mężczyzna 40,6% 35,3% 34,1% 37,6% 40,3% Kobieta 59,4% 64,7% 65,9% 62,4% 59,7% 1 2 3 4 5 6 7 Inny powód Jest to siedlisko życia różnych gatunków zwierząt i roślin Są to "zielone płuca Warszawy" Stanowi atrakcyjne miejsce do odpoczynku od zgiełku miasta Należy zachować je dla przyszłych pokoleń Rysunek 37. Powody chronienia środowiska przyrodniczego nad Wisłą a płeć. N=830. Respondenci w przedziale wiekowym 55-64 lata są przekonani, że środowisko przyrodnicze w obrębie Warszawy należy zachować dla przyszłych pokoleń (23,0% odpowiedzi w tej kategorii wiekowej), dla badanych z młodszej kategorii wiekowej (25-34 lata) środowisko to stanowi atrakcyjne miejsce od odpoczynku od zgiełku miasta (24,8% odpowiedzi w tej kategorii wiekowej), dla respondentów w wieku 45-54 lata są to przede wszystkim zielone płuca Warszawy (23,0%) odpowiedź ta również najczęściej występuje wśród najmłodszych ankietowanych. Najstarsi respondenci wskazywali z największą częstotliwością możliwość odpowiedzi inny powód 34,4%. 46 z 105

Powody ochrony środowiska przyrodniczego nad Wisłą a wiek Powyżej 65 lat 55-64 45-54 35-44 25-34 18-24 22,6% 13,5% 6,9% 11,5% 21,9% 17,3% 10,3% 12,4% 23,0% 12,5% 15,0% 21,6% 15,6% 16,9% 9,4% 21,8% 18,9% 20,6% 16,9% 12,5% 14,3% 15,7% 24,8% 18,1% 9,4% 9,0% 2 19,7% 13,6% 34,4% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 Inny powód Jest to siedlisko życia różnych gatunków zwierząt i roślin Są to "zielone płuca Warszawy" Stanowi atrakcyjne miejsce do odpoczynku od zgiełku miasta Należy zachować je dla przyszłych pokoleń Rysunek 38. Powody chronienia środowiska przyrodniczego nad Wisłą a wiek. N=830. 47 z 105

Badani z wykształceniem wyższym najczęściej uznają że środowisko przyrodnicze nad Wisłą jest siedliskiem życia różnych gatunków zwierząt i roślin (17,9%) oraz należy zachować je dla przyszłych pokoleń (32,1%), badani z wykształceniem średnim patrzą na Wisłę jak na atrakcyjne miejsce od odpoczynku i zgiełku miasta (29,7%), dla osób z wykształceniem zawodowym Wisła najczęściej jest zielonymi płucami Warszawy (31,0%). Powody ochrony środowiska przyrodniczego a wykształcenie Wyższe Średnie Zawodowe Podstawowe 1,7% 2,9% 5,5% 10,3% 11,1% 15,8% 17,9% 20,9% 23,4% 23,4% 22,2% 32,1% 29,7% 27,9% 31,0% 27,6% 29,3% 33,3% 33,3% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% Inny powód Jest to siedlisko życia różnych gatunków zwierząt i roślin Są to "zielone płuca Warszawy" Stanowi atrakcyjne miejsce do odpoczynku od zgiełku miasta Należy zachować je dla przyszłych pokoleń Rysunek 39. Powody chronienia środowiska przyrodniczego nad Wisłą a wykształcenie. N=830. Zamieszkiwanie w pobliżu Wisły wpływa na przekonanie o tym, że środowisko przyrodnicze nad Wisłą należy zachować dla przyszłych pokoleń, stanowi atrakcyjne miejsce od odpoczynku od zgiełku miasta oraz są to zielone płuca Warszawy, jednak mieszkańcy dzielnic z dala od Wisły częściej są przekonani, ze jest to siedlisko różnych gatunków zwierząt i roślin (68,4% do 31,6% w pobliżu Wisły). 48 z 105

Powody chronienia środowiska przyrodniczego nad Wisłą a miejsce zamieszkania Dzielnica daleko od Wisły 44,6% 4 35,0% 68,4% Dzielnica w pobliżu Wisły 31,6% 55,4% 6 65,0% 10 2 4 6 8 10 12 Inny powód Jest to siedlisko życia różnych gatunków zwierząt i roślin Są to "zielone płuca Warszawy" Stanowi atrakcyjne miejsce do odpoczynku od zgiełku miasta Należy zachować je dla przyszłych pokoleń Rysunek 40. Powody chronienia środowiska przyrodniczego nad Wisłą a miejsce zamieszkania. N=830. Przekonanie o braku potrzeby chronienia środowiska przyrodniczego nad Wisłą w obrębie Warszawy wynika przede wszystkim z braku wiedzy o tym terenie. 58,8% ankietowanych uznało, że nad Wisłą znajdują się głównie gatunki pospolite, chronione wskazało 41,2%, od zdania wstrzymało się 32,5%. 49 z 105

Gatunki nad Wisłą Nie wiem, nie orientuję się 32,5% Żadne 1,8% Pospolite 58,8% Chronione 41,2% 1 2 3 4 5 6 7 Rysunek 41.Gatunki nad Wisłą znane respondentowi. Pytanie wielokrotnego wyboru N=830. Badani wskazywali głównie zwierzęta żyjące nad Wisłą warszawską stanowiły 85,3% wskazanych odpowiedzi, gdzie rośliny wymieniło 14,7%. Procent wskazanych roślin i zwierząt Rośliny 14,7% Zwierzęta 85,3% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Rysunek 42.Procent wskazanych roślin i zwierząt. N=830. 50 z 105

Do najczęściej wymienianych zwierząt żyjących w obrębie Wisły warszawskiej jakie respondenci znają należały: zające (15,6% odpowiedzi), kaczki (13,7%), rybitwy (8,9%), bobry (8,5%), mewy (7,3%), ptaki (6,5%), sarny (2,5%), dziki (2,5%) oraz lisy (2,0%). Rodzaje zwięrzat nad Wisłą Ryby Nutria Norka Kuna Jelenie Wiewiórki Lisy Dzik Jaszczurki Jeże Sarny Wydry Bobry Zające Czapla Bażanty Łabędzie Derkacz Kurka wodna Sieweczka Rzeczna Orzeł Bielik Gołębie Dzięcioły Wrony Skowronki Rybitwy Bociany Mewy Kaczki Kormorany Kruki Zagrożone gatunki Ptaki Nie wiem/nie znam 2,0% 0,4% 0,3% 0,5% 0,6% 0,7% 2,0% 2,5% 0,3% 1,2% 2,5% 1,1% 0,6% 0,4% 1,5% 0,2% 0,4% 0,2% 0,2% 0,5% 0,7% 1,2% 0,8% 1,0% 1,2% 0,6% 0,2% 1,0% 6,5% 7,3% 8,5% 8,9% 13,7% 15,6% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 1 12,0% 14,0% 16,0% 18,0% Rysunek 43.Rodzaje zwierząt nad Wisłą, n=324. 51 z 105

Najczęściej rozpoznawanymi przez respondentów roślinami są: drzewa liściaste/lasy łęgowe (3,5%), wierzba (3,1%), grążele (1,0%), paprocie (0,7%), topole (0,6%), olchy (0,6%). Rodzaje roślin nad Wisłą Nie wiem/nie znam Buk Drzewa liściaste/lasy łęgowe Grzyby Grążele Drzewa owocowe Rdest Olcha Leszczyna Dąb Brzoza Irys dziki Tatarak Paprocie Jeżyna Dzika róża Wierzba Kaliny Topole 0,4% 0,2% 0,1% 0,5% 0,6% 0,4% 0,4% 0,5% 0,2% 0,5% 0,7% 0,2% 0,3% 0,3% 0,6% 1,0% 1,2% 3,1% 3,5% 0,5% 1,0% 1,5% 2,0% 2,5% 3,0% 3,5% 4,0% Rysunek 44.Rodzaje roślin nad Wisłą, n=56. 52 z 105

Prawie 4 badanych (37,6%) posiada wiedzę na temat form ochrony przyrody, 37,3% nie miało pewności w tym temacie a co czwarty badany nie zadeklarował wiedzy w tym zakresie. Wiedza na temat form ochrony przyrody nad Wisłą Nie wiem, trudno powiedzieć 37,3% Nie 25,1% Tak 37,6% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 Rysunek 45.Wiedza na temat form ochrony przyrody nad Wisłą. N=830. Zarówno mężczyźni jak i kobiety są w podobnym stopniu przekonani do posiadania wiedzy na temat form ochrony przyrody. Wiedza na temat form ochrony przyrody nad Wisłą a płeć Mężczyzna 23,1% 36,2% 40,7% Kobieta 26,0% 35,9% 38,1% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 45,0% Nie wiem, trudno powiedzieć Nie Tak Rysunek 46. Wiedza na temat form ochrony przyrody nad Wisłą a płeć. N=830. Najmłodsi respondenci najczęściej deklarowali, ze nie posiadają wiedzy w zakresie form ochrony przyrody (22,1% odpowiedzi), wiedzę taką najczęściej posiadali badani wieku 35-44 lata (20,5%). Najmniej zdecydowanie w tej kwestii byli mieszkańcy w wieku 25-34 lata (22,9%). 53 z 105

Wiedza na temat form ochrony przyrody a wiek Powyżej 65 lat 55-64 12,9% 13,5% 14,9% 11,5% 18,1% 18,2% 45-54 16,1% 17,8% 16,6% 35-44 18,4% 18,8% 20,5% 25-34 16,3% 14,6% 22,9% 18-24 11,6% 15,2% 22,1% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% Nie wiem, trudno powiedzieć Nie Tak Rysunek 47. Wiedza na temat form ochrony przyrody nad Wisłą a wiek. N=830 Respondenci mieszkający bliżej Wisły częściej niż ci mieszkający daleko od Wisły wskazywali na nie posiadanie wiedzy na temat form ochrony przyrody, miejsce zamieszkania nie warunkowało zróżnicowania w pozytywnej odpowiedzi. 54 z 105

Wiedza na temat form ochrony przyrody a miejsce zamieszkania Dzielnica daleko od Wisły 29,3% 36,2% 47,5% Dzielnica w pobliżu Wisły 52,5% 63,8% 70,7% 1 2 3 4 5 6 7 8 Nie wiem, trudno powiedzieć Nie Tak Rysunek 48. Wiedza na temat form ochrony przyrody nad Wisłą a miejsce zamieszkania. N=830 Do form ochrony przyrody nad Wisłą znanych respondentom należą przede wszystkim: rezerwat przyrody (31,5% odpowiedzi), Obszar natura 2000 (23,8% odpowiedzi), Pomnik przyrody (18,8% odpowiedzi), Park Krajobrazowy (15,0% wskazań). Co dziesiąta osoba wskazała inne formy ochrony przyrody. Formy ochrony przyrody nad Wisłą Inne 1 Pomnik przyrody 18,8% Obszar Natura 2000 23,8% Park krajobrazowy Park narodowy 13,2% 15,0% Rezerwat przyrody 31,5% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% Rysunek 49.Formy ochrony przyrody nad Wisłą. N=830. 55 z 105

W przypadku mężczyzn do najczęściej wskazywanych przez nich form ochrony przyrody był Obszar Natura 2000 (45,3%) oraz Park Narodowy (39,0%), kobiety wybierały formy ochrony przyrody jak Rezerwat przyrody (65,8%) oraz odpowiedź Inne (67,7%). Formy ochrony przyrody a płeć Mężczyzna 32,3% 34,2% 35,5% 39,0% 38,8% 45,3% Kobieta 54,7% 67,7% 65,8% 64,5% 61,0% 61,2% 1 2 3 4 5 6 7 8 Inne Pomnik przyrody Obszar Natura 2000 Park krajobrazowy Park narodowy Rezerwat przyrody Rysunek 50. Formy ochrony przyrody nad Wisłą a płeć. N=830. Park Narodowy jako znaną sobie formę ochrony przyrody wskazywali respondenci w wieku 25-34 lata (31,7%),Obszar Natura 200 osoby w wieku 35-44 (23,6%), Park Krajobrazowy respondenci w wieku 45-54 lata (21,5%), Pomnik Przyrody osoby w wieku 25-34 lata (26,5%). 56 z 105

Formy ochrony przyrody a wiek Powyżej 65 lat 6,1% 6,6% 11,1% 15,1% 14,6% 22,6% 55-64 4,9% 12,0% 17,6% 15,1% 13,3% 33,9% 45-54 11,3% 14,5% 17,6% 17,9% 21,5% 23,2% 35-44 9,7% 19,7% 23,6% 19,4% 19,5% 21,4% 25-34 11,3% 11,8% 15,5% 26,5% 25,5% 31,7% 18-24 6,1% 11,2% 16,2% 19,6% 17,1% 15,3% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 Inne Pomnik przyrody Obszar Natura 2000 Park krajobrazowy Park narodowy Rezerwat przyrody Rysunek 51. Formy ochrony przyrody nad Wisłą a wiek. N=830. Respondenci zamieszkujący dzielnice w pobliżu Wisły jako znane sobie formy ochrony przyrody najczęściej podają: Rezerwat Przyrody (76,6%) oraz Pomnik Przyrody (74,3%), wśród respondentów zamieszkujących dzielnice daleko od Wisły najczęściej wskazywana odpowiedzią była odpowiedź Inne (95,2%) oraz Park Krajobrazowy (41,9%). 57 z 105

Formy ochrony przyrody a miejsce zamieszkania Dzielnica daleko od Wisły 25,7% 30,5% 25,7% 23,4% 41,9% 95,2% Dzielnica w pobliżu Wisły 4,8% 58,1% 74,3% 69,5% 74,3% 76,6% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Inne Pomnik przyrody Obszar Natura 2000 Park krajobrazowy Park narodowy Rezerwat przyrody Rysunek 52. Formy ochrony przyrody nad Wisłą a miejsce zamieszkania. N=830. Co dziesiąty badany wskazał na inne formy ochrony przyrody nad Wisłą: ścieżka dydaktyczna (0,4% odpowiedzi), azyl dla ptaków (0,2%), zakaz rozpalania ognisk nad Wisłą, 1,4% uznało, że nie zna form ochrony przyrody nad Wisłą a 0,4% uznało, że ich nie ma. Inne formy ochrony przyrody nad Wisłą Ścieżka dydatkyczna 0,2% Ochrona ryb 0,1% Nie można rozpalać ognisk 0,2% Nie ma form ochrony przyrody 0,4% Azyl dla ptaków 0,2% Nie znam 1,4% 0,2% 0,4% 0,6% 0,8% 1,0% 1,2% 1,4% 1,6% Rysunek 53.Inne formy ochrony przyrody nad Wisłą, n=39 (9,0% wszystkich odpowiedzi), N całkowite=830. Nieznacznie ponad połowa badanych (50,4% - suma odpowiedzi bardzo dobrze i dobrze) uznała, że prawy brzeg Wisły (strona praska) jest dobrze zagospodarowany, jako słabe uznało je 31,0% badanych, 9,6% uznało, że jest wręcz bardzo słabo zagospodarowane. 9,0% nie miało zdania na ten temat. 58 z 105

Ocena zagospodarowania prawego brzegu Wisły (strona praska) Nie wiem, trudno powiedzieć 9,0% Bardzo słabo 9,6% Słabo 31,0% Dobrze 40,6% Bardzo dobrze 9,8% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 45,0% Rysunek 54.Ocena zagospodarowania prawego brzegu Wisły (strona praska). N=830. Najwyżej oceniają zagospodarowanie prawego brzegu Wisły (strony praskiej) ankietowani zamieszkujący dzielnice w pobliżu Wisły (82,6% - bardzo dobrze i 70,2% dobrze). Respondenci zamieszkujący dzielnice z dala od Wisły częściej są niezdecydowani w tej kwestii 62,7% wskazań na nie wiem, trudno powiedzieć oraz 63,5% na odpowiedź bardzo słabo. Ocena zagospodarowania prawego brzegu Wisły (strona praska) a miejsce zamieszkania Dzielnica daleko od Wisły 17,4% 29,8% 42,5% 62,7% 63,5% Dzielnica w pobliżu Wisły 37,30% 36,50% 57,5% 70,2% 82,6% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Nie wiem, trudno powiedzieć Bardzo słabo Słabo Dobrze Bardzo dobrze Rysunek 55. Ocena zagospodarowania prawego brzegu Wisły (strona praska) a miejsce zamieszkania. N=830. 59 z 105

6 ankietowanych (suma odpowiedzi bardzo dobrze i dobrze) pozytywnie oceniło zagospodarowanie lewego brzegu Wisły (strona śródmiejska), słabo oceniło je 24,7% ankietowanych a bardzo słabo 6,3%. Zdania na ten temat nie posiadało 9,0% badanych. Ocena zagospodarowania lewego brzegu Wisły (strona śródmiejska) Nie wiem, trudno powiedzieć 9,0% Bardzo słabo 6,3% Słabo 24,7% Dobrze 4 Bardzo dobrze 2 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 45,0% Rysunek 56.Ocena zagospodarowania lewego brzegu Wisły (strona śródmiejska), N=830. Lewy brzeg Wisły (strona śródmiejska) podobnie jak w wypadku prawego brzegu Wisły najwyżej oceniany jest przez mieszkańców rejonów w pobliżu Wisły (86,2% odpowiedzi bardzo dobrze i 65,6% dobrze), bardzo słabo najczęściej oceniają osoby zamieszkujące z dala od Wisły (78,9%). 60 z 105

Ocena zagospodarowania lewego brzegu Wisły (strona śródmiejska) a miejsce zamieszkania Dzielnica daleko od Wisły 13,8% 41,4% 34,4% 68,6% 78,9% Dzielnica w pobliżu Wisły 21,1% 31,4% 58,6% 65,6% 86,2% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Nie wiem, trudno powiedzieć Bardzo słabo Słabo Dobrze Bardzo dobrze Rysunek 57. Ocena zagospodarowania lewego brzegu Wisły a miejsce zamieszkania (strona śródmiejska), N=830. Respondenci do najczęstszej formy ochrony przyrody jaką są zainteresowani wskazują: wycieczki ze znajomymi w ciekawe miejsca (27,6% odpowiedzi), spacery poświęcone odkrywaniu przyrody (16,5% odpowiedzi), obserwacje zwierząt w zoo (13,7% odpowiedzi). 3 odpowiedziało, że nie jest zainteresowane poznawaniem form ochrony przyrody. Formy zainteresowania sposobami ochrony przyrody Inne 3,7% Nie jestem zainteresowany 3 Zorganizowane wyjazdy przyrodnicze 3,4% Spacery poświęcone odkrywaniu przyrody 16,5% Obserwacje ptaków np. z lornetką/lunetą 5,1% Obserwacje zwierząt w zoo 13,7% Wycieczki ze znajomymi w ciekawe miejsca 27,6% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% Rysunek 58.Formy zainteresowania sposobami ochrony przyrody. N=830. 61 z 105

Mężczyźni preferują takie formy zainteresowania sposobami ochrony przyrody jak: obserwacja ptaków np. z lornetką/lunetą (64,3% odpowiedzi), zorganizowane wyjazdy przyrodnicze (46,4%), spacery poświęcone odkrywaniu przyrody (44,5%). Kobiety najczęściej wybierają obserwację zwierząt w zoo (71,1%), wycieczki ze znajomymi w ciekawe miejsca (69,2%), często przyznają się też, że nie są zainteresowane takimi formami (63,1%). Formy zainteresowania sposobami ochrony przyrody Mężczyzna 28,9% 30,8% 36,9% 45,2% 46,4% 44,5% 64,3% Kobieta 35,7% 54,8% 53,6% 55,5% 63,1% 71,1% 69,2% 1 2 3 4 5 6 7 8 Inne Zorganizowane wyjazdy przyrodnicze Obserwacje ptaków np. z lornetką/lunetą Wycieczki ze znajomymi w ciekawe miejsca Nie jestem zainteresowany Spacery poświęcone odkrywaniu przyrody Obserwacje zwierząt w zoo Rysunek 59. Formy zainteresowania sposobami ochrony przyrody a płeć. N=830. Brak zainteresowania różnymi formami ochrony przyrody najczęściej wskazują najmłodsi uczestnicy (38,5%) ta grupa wskazuje tu również spacery poświęcone odkrywaniu przyrody (25,0%) oraz obserwację ptaków np. z lornetką/lunetą (9,6%). Obserwację zwierząt w zoo najczęściej wybierali badani w wieku 35-44 lata (20,7%), wycieczki ze znajomymi w ciekawe miejsca ci w wieku 25-34 lata (35,4%) a kategorię inne najstarsi respondenci (17,5%). 62 z 105

Formy zainteresowania sposobami ochrony przyrody a wiek 1,4% 2,9% 17,5% Inne 1,3% 1,9% Nie jestem zainteresowany 27,2% 37,7% 20,7% 24,5% 35,5% 38,5% Zorganizowane wyjazdy przyrodnicze 0,9% 2,2% 2,8% 2,3% 5,3% 5,7% Spacery poświęcone odkrywaniu przyrody 22,8% 14,2% 25,0% 9,2% 11,3% 17,6% Obserwacje ptaków np. z lornetką/lunetą 4,4% 3,5% 9,6% 4,4% 2,3% 6,0% Obserwacje zwierząt w zoo 0,9% 5,1% 14,9% 16,9% 2 20,7% Wycieczki ze znajomymi w ciekawe miejsca 15,8% 25,2% 27,7% 28,0% 30,8% 35,4% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 45,0% Powyżej 65 lat 55-64 45-54 35-44 25-34 18-24 Rysunek 60. Formy zainteresowania sposobami ochrony przyrody a wiek. N=830. Osoby z wykształceniem wyższym częściej preferują spacery poświęcone odkrywaniu przyrody (60,6%) obserwację ptaków np. z lornetką/lunetą (57,1%) oraz zorganizowane wyjazdy przyrodnicze (52,9%). Średnie wykształcenie skłania do częstszej obserwacji zwierząt w zoo (60,6%) i braku zainteresowania różnymi formami ochrony przyrody (50,2%). 63 z 105

Formy zainteresowania sposobami ochrony przyrody a wykształcenie Wyższe 34,5% 29,8% 45,2% 53,6% 60,6% 57,1% 52,9% Średnie 42,9% 35,7% 38,1% 42,7% 51,6% 50,2% 60,6% Zawodowe 3,2% 3,6% 2,2% 2,4% 4,4% 9,6% 12,9% Podstawowe 2,4% 1,5% 2,4% 1 2 3 4 5 6 7 Inne Zorganizowane wyjazdy przyrodnicze Obserwacje ptaków np. z lornetką/lunetą Wycieczki ze znajomymi w ciekawe miejsca Nie jestem zainteresowany Spacery poświęcone odkrywaniu przyrody Obserwacje zwierząt w zoo Rysunek 61. Formy zainteresowania sposobami ochrony przyrody a wykształcenie. N=830. Do innych form zainteresowania sposobami ochrony przyrody należały: wycieczki, programy telewizyjne, własna obserwacja. 64 z 105

ZNAJOMOŚĆ PROJEKTU Co piąty badany zadeklarował znajomość projektu WisłaWarszawska.pl (suma odpowiedzi zdecydowanie i raczej tak). Znajomość projektu WisłaWarszawska.pl Trudno powiedzieć/nie wiem 6,1% Zdecydowanie nie 56,9% Raczej nie 16,4% Raczej tak 17,1% Zdecydowanie tak 3,5% 1 2 3 4 5 6 Rysunek 62. Znajomość projektu WisłaWarszawska.pl N=830. Mężczyźni częściej niż kobiety uważaj, że zdecydowanie nie posiadali styczności z projektem WisłaWarszawska.pl jak i raczej nie posiadali (17,0%), kobiety częściej znały projekt. 65 z 105

Znajomość projektu a płeć Mężczyzna 2,9% 5,4% 17,0% 15,1% 59,6% Kobieta 3,9% 6,4% 16,1% 18,4% 55,2% 1 2 3 4 5 6 7 Trudno powiedzieć/nie wiem Zdecydowanie nie Raczej nie Raczej tak Zdecydowanie tak Rysunek 63. Znajomość projektu WisłaWarszawska.pl a płeć, N=830. Najczęściej do wiedzy o projekcie WisłaWarszawska.pl przyznawali się badani z najmłodszych kategorii wiekowych 18-24 lata i 25-34 lata. 66 z 105

Znajomość projektu a wiek Powyżej 65 lat 55-64 45-54 35-44 25-34 18-24 1,8% 3,5% 4,4% 2,9% 5,0% 3,5% 5,3% 4,7% 13,2% 13,2% 18,4% 16,2% 13,5% 22,0% 10,7% 17,0% 17,6% 19,3% 21,3% 8,5% 16,2% 10,8% 6,9% 58,1% 56,0% 54,7% 49,4% 57,6% 68,3% 1 2 3 4 5 6 7 8 Trudno powiedzieć/nie wiem Zdecydowanie nie Raczej nie Raczej tak Zdecydowanie tak Rysunek 64. Znajomość projektu WisłaWarszawska.pl a wiek, N=830. Respondenci z wykształceniem wyższym częściej uważali, że raczej znają projekt (56,3% z nich), ci z wykształceniem wyższym częściej byli zdecydowanie przekonani, że znają projekt - 58,6 % z nich. 67 z 105

Znajomość projektu a wykształcenie Wyższe 42,8% 43,4% 41,4% 49,0% 56,3% Średnie 37,3% 40,9% 46,6% 51,5% 58,6% Zawodowe 4,4% 2,8% 8,9% 13,7% Podstawowe 1,7% 0,7% 1 2 3 4 5 6 7 Trudno powiedzieć/nie wiem Zdecydowanie nie Raczej nie Raczej tak Zdecydowanie tak Rysunek 65. Znajomość projektu WisłaWarszawska.pl a wykształcenie, N=830. Do podstawowego źródła wiedzy o projekcie wisławarszawska.pl należy Internet (22,8% wskazań), prasa (22,8% odpowiedzi), telewizja- wiadomości (19,9%) oraz możliwość odpowiedzi Inne (17,0%). Źródło wiedzy o projekcie Inne 17,0% Z Wykładów, spotkań, happeningów 7,0% Z Internetu 22,8% Z Telewizji programy przyrodnicze 6,4% Z telewizji wiadomości 19,9% Z radia 4,1% Z prasy 22,8% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% Rysunek 66. Źródło wiedzy o projekcie. N=830. Respondentów zapytano o tematykę projektu WisłaWarszawska.pl, wskazywali tu najczęściej na: ochronę siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy, m.in. rybitw białoczelnych i 68 z 105

rybitw rzecznych (62,7% odpowiedzi), 12,2% uznało, że projekt dotyczy programu poprawy jakości wody w Wiśle w Warszawie, 11,7% wskazało inne możliwości odpowiedzi. Mężczyźni jako źródło wiedzy najczęściej wskazują prasę (30,4%) i wiadomości w telewizji (21,4%). Kobiety też sięgają po źródło informacji jakim jest prasa (24,4%), ale równie chętnie poszukują takich informacji w Internecie (24,3%). Źródło wiedzy o projekcie a płeć Mężczyzna 1,8% 3,6% 7,1% 16,1% 19,6% 21,4% 30,4% Kobieta 3,5% 5,2% 6,1% 17,4% 19,1% 24,3% 24,4% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% Inne Z Wykładów, spotkań, happeningów Z Internetu Z Telewizji programy przyrodnicze Z telewizji wiadomości Z radia Z prasy Rysunek 67. Źródło wiedzy o projekcie a płeć. N=830. Programy przyrodnicze wybierali najczęściej badani w przedziale wiekowym 55-64 lata (38,6% z nich), telewizję- wiadomości najmłodsi respondenci (34,8% z nich), Internet osoby w wieku 35-44 lata (39,3%), prasę badani w wieku 25-34 lata (20,4%), wykłady, spotkania, happeningi najstarsi respondenci (10,5%). 69 z 105

Źródło wiedzy o projekcie a wiek Powyżej 65 lat 5,3% 10,5% 31,6% 31,5% 55-64 11,5% 19,2% 19,2% 38,6% 45-54 2,8% 22,2% 19,4% 33,3% 35-44 3,6% 7,1% 7,1% 21,4% 39,3% 25-34 10,3% 15,4% 23,1% 20,4% 18-24 4,3% 8,7% 17,5% 21,7% 34,8% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 45,0% Z Wykładów, spotkań, happeningów Z Telewizji programy przyrodnicze Z radia Z Internetu Z telewizji wiadomości Z prasy Rysunek 68. Źródło wiedzy o projekcie a wiek. N=830. 70 z 105

Badani z wykształceniem wyższym najczęściej jako źródło wiedzy o projekcie traktują Internet (29,3%) i Prasę (26,1%), respondenci, którzy zadeklarowali wykształcenie średnie wskazywali na wiadomości w telewizji (29,3%), prasę (18,7%), kategorię Inne (18,7%). Źródło wiedzy o projekcie a wykształcenie Wyższe Średnie Zawodowe Podstawowe 12,0% 16,3% 18,7% 16,0% 18,7% 26,1% 25,0% 25,0% 29,3% 29,3% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% Inne Z Internetu Z telewizji wiadomości Z prasy Z Wykładów, spotkań, happeningów Z Telewizji programy przyrodnicze Z radia Rysunek 69. Źródło wiedzy o projekcie a wykształcenie. N=830. Zdaniem respondentów tematyka projektu WisłaWarszawska.pl dotyczy głównie ochrony siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy m.in. rybitw białoczelnych i rybitw rzecznych (62,7% odpowiedzi), programu poprawy jakości wody w Wiśle w Warszawie (12,2%), co dziesiąty badany uznał, ze projekt dotyczy stworzenia nowoczesnych kąpielisk i plaż na warszawskim odcinku Wisły. 71 z 105

Tematyka projektu WisłaWarszawska.pl według wiedzy respondentów Inne 11,7% Budowy mostu wyłącznie dla pieszych i rowerzystów przez Wisłę w Warszawie 2,7% Programu poprawy jakości wody w Wiśle w Warszawie 12,2% Ochrony siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy, m.in. rybitw białoczelnych i 62,7% Stworzenia nowoczesnych kąpielisk i plaż na warszawskim odcinku Wisły 10,7% 1 2 3 4 5 6 7 Rysunek 70.Tematyka projektu WisłaWarszawska.pl według wiedzy respondentów. N=830. Mężczyźni w większym stopniu wskazują, że tematyką projektu jest ochrona siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy (67,3% do 6 kobiet) oraz Program poprawy jakości wody w Wiśle w Warszawie (14,1% do 11,1% kobiet). Kobiety za to częściej wskazywały na stworzenie nowoczesnych kąpielisk i plaż na warszawskim odcinku Wisły (13,0% do 7,1% mężczyzn) oraz budowę mostu wyłącznie dla pieszych i rowerzystów przez Wisłę w Warszawie (3,1% do 1,9% mężczyzn). 72 z 105

Tematyka projektu a płeć Mężczyzna 1,9% 7,1% 9,6% 14,1% 67,3% Kobieta 3,1% 12,8% 11,1% 13,0% 6 Inne 1 2 3 4 5 6 7 8 Budowy mostu wyłącznie dla pieszych i rowerzystów przez Wisłę w Warszawie Programu poprawy jakości wody w Wiśle w Warszawie Ochrony siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy, m.in. rybitw białoczelnych i rybitw rzecznych Stworzenia nowoczesnych kąpielisk i plaż na warszawskim odcinku Wisły Rysunek 71. Tematyka projektu WisłaWarszawska.pl według wiedzy respondentów a płeć. N=830. Badani w wieku 35-44 lata (69,8%) najczęściej uznają, że tematyką projektu jest Ochrona siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy. 73 z 105

Tematyka projektu a wiek Powyżej 65 lat 55-64 45-54 35-44 25-34 18-24 5,3% 14,0% 15,8% 0,7% 16,9% 14,0% 10,3% 0,7% 7,8% 14,2% 9,2% 4,4% 3,8% 11,9% 10,1% 1,3% 1 9,3% 12,0% 4,6% 11,5% 1 7,7% 22,8% 42,1% 58,1% 68,1% 69,8% 67,4% 66,2% 1 2 3 4 5 6 7 8 Inne Budowy mostu wyłącznie dla pieszych i rowerzystów przez Wisłę w Warszawie Programu poprawy jakości wody w Wiśle w Warszawie Ochrony siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy, m.in. rybitw białoczelnych i rybitw rzecznych Stworzenia nowoczesnych kąpielisk i plaż na warszawskim odcinku Wisły Rysunek 72. Tematyka projektu WisłaWarszawska.pl według wiedzy respondentów a wiek. N=830. 74 z 105

Ankietowani z wykształceniem wyższym i średnim najczęściej uznawali, że tematyką projektu jest Ochrona siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy. Tematyka projektu a wykształcenie Wyższe 2,9% 9,5% 11,1% 76,5% Średnie 1,8% 13,1% 10,5% 74,6% Zawodowe 1,7% 11,9% 25,4% 61,0% Podstawowe 26,3% 73,7% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Budowy mostu wyłącznie dla pieszych i rowerzystów przez Wisłę w Warszawie Programu poprawy jakości wody w Wiśle w Warszawie Ochrony siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy, m.in. rybitw białoczelnych i rybitw rzecznych Stworzenia nowoczesnych kąpielisk i plaż na warszawskim odcinku Wisły Rysunek 73. Tematyka projektu WisłaWarszawska.pl według wiedzy respondentów a wykształcenie. N=830. Do wymienionych odpowiedzi w kategorii Inne należały: ochrona ptaków/zwierząt nad Wisłą (1,4% wskazań), uregulowanie brzegów i stanu Wisły (1,0% odpowiedzi), ochrona terenów/przyrody nad Wisłą (0,5% wskazań). 1,0% badanych uznał, że nie wie czego dotyczy tematyka projektu. 75 z 105

Inna tematyka projektu według wiedzy respondentów Udostępnienia rzeki dla mieszkańców Stworzenie gastronomii przy Wiśle Stworzenie deptaku i innych miejsc nad Wisłą 0,1% 0,2% 0,2% Ochrona terenów/przyrody nad Wisłą 0,5% Nie wiem Działania edukacyjne na rzecz ochrony zwierząt nad Wisłą Ochrona ptaków/zwierząt nad Wisłą Wszystiego po trochę Uregulowania brzegów i stanu Wisły 0,2% 0,2% 1,0% 1,0% 1,4% 0,2% 0,4% 0,6% 0,8% 1,0% 1,2% 1,4% 1,6% Rysunek 74. Inna tematyka projektu według wiedzy respondentów. n=28 (11,7% wszystkich odpowiedzi). N całkowite=830. Tylko 6,7% badanych miało okazje odwiedzić stronę internetową WisłaWarszawska.pl, pozostałe 92,5% badanych nie miało styczności ze strona internetową projektu. Odwiedziny strony Internetowej WisłaWarszawska.pl 6,7% 92,5% Tak Nie Rysunek 75. Odwiedziny strony Internetowej WisłaWarszawska.pl. N=830. 76 z 105

Kobiety częściej niż mężczyźni odwiedzają stronę internetową projektu WisłaWarszawska.pl (7,8% do 5,1% mężczyzn). Odwiedziny strony internetowej a płeć Mężczyzna Kobieta 5,1% 7,8% 91,3% 94,6% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Nie Tak Rysunek 76. Odwiedziny strony Internetowej WisłaWarszawska.pl. a płeć. N=830. Im młodszy respondent tym częściej miał sposobność odwiedzić stronę internetową projektu WisłaWarszawska.pl. Odwiedziny strony internetowej a wiek Powyżej 65 lat 55-64 45-54 35-44 25-34 18-24 0,9% 5,1% 10,6% 5,7% 8,0% 9,2% 99,1% 94,9% 89,4% 94,3% 92,0% 90,8% 2 4 6 8 10 12 Nie Tak Rysunek 77. Odwiedziny strony Internetowej WisłaWarszawska.pl. a wiek. N=830. Im wyższe wykształcenie tym częściej występowała deklaracja odwiedzin strony Internetowej projektu WisłaWarszawska.pl. 77 z 105

Odwiedziny strony internetowej a wykształcenie Wyższe Średnie 8,2% 6,5% 91,8% 93,5% Zawodowe Podstawowe 10 10 2 4 6 8 10 12 Nie Tak Rysunek 78. Odwiedziny strony Internetowej WisłaWarszawska.pl. a wykształcenie. N=830 Respondenci, którzy mieli styczność ze stroną internetową projektu poszukiwali na niej przede wszystkim: Informacji o wydarzeniach nad Wisłą; Informacji o projekcie; Informacji o ochronie przyrody w obrębie Wisły; Informacji o nadwiślańskiej florze i faunie; Planu zagospodarowania terenów nadwiślańskich; Artykułów o ochronie ptaków; Zdjęć nadwiślańskich ptaków; Informacji o ekologii/ochronie przyrody; Informacji o wycieczkach organizowanych w ramach projektu; Przedstawienia projektów zagospodarowania brzegów. Opinie co do strony internetowej są podzielone część badanych uznała, że strona jest jasna, przejrzysta i klarowna, nie brakuje na niej potrzebnych informacji. Jednak pojawiły się głosy, że informacji powinno być więcej, między innymi większa ilość multimediów, mapy z najciekawszymi punktami w obrębie Wisły. Tylko 3,2% ankietowanych zadeklarowało znajomość fanpage WisłaWarszawska.pl. 78 z 105

Znajomość Fanpage WisłaWarszawska.pl 3,2% 96,7% Tak Nie Rysunek 79.Znajomość Fanpage WisłaWarszawska.pl. N=830. Fanpage został oceniony przez badanych lepiej niż strona internetowa, uznano, że znajduje się na nim więcej informacji i ciekawostek a także jest częściej aktualizowany. Kobiety nieznacznie częściej znają Fanpage niż mężczyźni (2,7% do 2,2%). Znajomość Fanpage a płeć Mężczyzna 2,2% 97,8% Kobieta 2,7% 97,3% 2 4 6 8 10 12 Nie Tak Rysunek 80. Znajomość Fanpage WisłaWarszawska.pl. a płeć. N=830. Im młodszy ankietowany tym częściej miał możliwość zaznajomić się z fanpage projektu WisłaWarszawska.pl. 79 z 105

Znajomość Fanpage a wiek Powyżej 65 lat 55-64 45-54 35-44 25-34 18-24 10 98,5% 96,5% 98,1% 96,7% 95,4% 2 4 6 8 10 12 Nie Tak Rysunek 81. Znajomość Fanpage WisłaWarszawska.pl. a wiek. N=830. Piknik Naukowy zorganizowany w czerwcu 2013 i 2014 roku był wydarzeniem, w którym wziął udział największy procent ankietowanych 20,1%, w dalszej kolejności było to Święto Wisły w maju 2012 i 2013 roku 11,3% oraz Majówka na Skarpie w 2013 roku 9,9% wskazań. Udział w imprezach miejskich Majówka na Skarpie (maj)- 2013 r. 9,9% 90,1% Europa Zmienia Warszawę (sierpień) - 2012, 2013 r. 3,6% 96,4% Piknik Naukowy (czerwiec) - 2013, 2014 r 20,1% 79,9% Święto Wisły (maj) - 2012, 2013 r, 11,3% 88,7% Światowy Dzień Wody (24 marca) - 2012, 2013 r 5,1% 94,9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Tak, brałem udział Nie, nie brałem udziału Rysunek 82. Udział w imprezach miejskich. N=830. Do akcji promocyjna edukacyjnych z którymi respondenci mieli największą styczność należały: 80 z 105

Bezpłatne rejsy statkiem po Wiśle dla mieszkańców Warszawy i okolic 21,6% wskazań; Aplikacja na smartfony Ptaki Wisły Warszawskiej - 11,8% wskazań; Bezpłatne wycieczki z ornitologiem nad Wisłę- 11,4% wskazań; Plenerowa wystawa fotografii Wisła - ptasia stolica - 11,3% wskazań; Cykl felietonów filmowych w TVP Warszawa o przyrodzie nadwiślańskiej i działaniach w ramach projektu 10,2% wskazań; Bezpłatne wykłady, spacery, warsztaty dla mieszkańców Warszawy i okolic 9,3% wskazań; Audycje i wywiady radiowe o projekcie i przyrodzie nadwiślańskiej 8,6% wskazań; Film przyrodniczy Wisła Warszawska - 8,6% wskazań; Konsultacje społeczne Urządź z nami plaże dot. zagospodarowania plaż, pawilonu edukacyjnego i miejsc do obserwacji ptaków nad Wisłą- 7,5% wskazań. 81 z 105

Styczność z akcjami promocyjno edukacyjnymi prowadzonymi w ramach projektu Ornitologiczne spływy kajakowe 2,8% Rejsy edukacyjne krypą Basonia 1,6% Projekt Walory przyrody Wisły Warszawskiej, Konkurs fotograficzny, działania edukacyjne, diaporama) 1,1% Projekt edukacyjny Warszawa na ptak 2,8% Szkolenie Natura Wisły 1,1% 97,2% 98,4% 98,9% 97,2% 98,9% Materiały promocyjne/edukacyjne: torby ekologiczne, koszulki, kolorowanki dla dzieci, naklejki, postery Artykuły o projekcie i ptakach nad Wisłą Warszawską Audycje i wywiady radiowe o projekcie i przyrodzie nadwiślańskiej Cykl felietonów filmowych w TVP Warszawa o przyrodzie nadwiślańskiej i działaniach w ramach projektu Film przyrodniczy Wisła Warszawska 6,7% 6,3% 8,6% 10,2% 8,6% 93,3% 93,7% 91,4% 89,8% 91,4% Konsultacje społeczne Urządź z nami plaże dot. zagospodarowania plaż, pawilonu edukacyjnego i Wisła - ptasia stolica - rejsy łodzią, warsztaty w zoo, zajęcia plastyczne dla dzieci niepełnosprawnych i Zwierzęta doliny Wisły - cykl wykładów i wycieczek nad Wisłę Bezpłatne wykłady, spacery, warsztaty dla mieszkańców Warszawy i okolic Bezpłatne rejsy statkiem po Wiśle dla mieszkańców Warszawy i okolic 7,5% 4,8% 3,9% 9,3% 21,6% 92,5% 95,2% 96,1% 90,7% 78,4% Bezpłatne wycieczki z ornitologiem nad Wisłę 11,4% 88,6% Plenerowa wystawa fotografii Wisła - ptasia stolica Społeczność WisłaWarszawska.pl skupiająca ludzi pragnących chronić przyrodę nadwiślańską Aplikacja na smartfony Ptaki Wisły Warszawskiej 11,3% 8,2% 11,8% 88,7% 91,8% 88,2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Tak Nie Rysunek 83. Styczność z akcjami promocyjno edukacyjnymi prowadzonymi w ramach projektu. N=830. 82 z 105

16,3% respondentów posiada wiedzę na temat wysp lęgowo wegetacyjnych w okolicy Portu Żerańskiego. Znajomość wysp lęgowo - wegetacyjnych w okolicy Portu Żerańskiego 16,3% 83,7% Tak Nie Rysunek 84.Znajomość wysp lęgowo-wegetacyjnych w okolicy Portu Żerańskiego. N=830. Kobiety nieznacznie częściej niż mężczyźni deklarują znajomość wysp lęgowo wegetacyjnych. Znajomość wysp lęgowo - wegetacyjnych a płeć Mężczyzna 15,7% 84,3% Kobieta 16,1% 83,9% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Nie Tak Rysunek 85. Znajomość wysp lęgowo-wegetacyjnych w okolicy Portu Żerańskiego a płeć. N=830. 83 z 105

Im starszy respondent tym częściej deklaruje znajomość wysp lęgowo- wegetacyjnych. Znajomość wysp lęgowo - wegetacyjnych a wiek Powyżej 65 lat 55-64 45-54 35-44 25-34 18-24 24,6% 21,3% 12,1% 12,6% 13,3% 13,8% 75,4% 78,7% 87,9% 87,4% 86,7% 86,2% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Nie Tak Rysunek 86. Znajomość wysp lęgowo-wegetacyjnych w okolicy Portu Żerańskiego a wiek. N=830. Im wyższe wykształcenie tym większa wiedza na temat wysp lęgowo- wegetacyjnych. Znajomość wysp lęgowo- wegetacyjnych a wykształcenie Wyższe Średnie 17,2% 16,5% 82,8% 83,5% Zawodowe 5,1% 94,9% Podstawowe 11,1% 88,9% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Nie Tak Rysunek 87. Znajomość wysp lęgowo-wegetacyjnych w okolicy Portu Żerańskiego a wykształcenie. N=830. 84 z 105

Co drugi badany słyszał ogólne informacje czy pogłoski na temat budowy pływających wysp lęgowo wegetacyjnych, pozostali badani wskazywali ogólny cel zbudowania wysp jakim jest stworzenie miejsc lęgowych dla ptaków i zarazem ich ochrona. ochrona ptaków chronionych (i rybitw) i migrujących poprzez budowę miejsc lęgowych i miejsc wypoczynku dla ptaków migrujących głównie zimą. Do pojedynczych wypowiedzi należały: Są to podesty z zejściem do Wisły. Słyszałem, że maja być budowane na drewnianych paletach. Widziałam projekt, chodziłam na cykl spotkań mówili jak będzie zagospodarowany na prawy brzeg Wisły ścieżka rowerowa itp. Chyba mają zostać przeniesione w inne miejsce jeszcze. Wydzielenie miejsc na rozród ptaków głównie rybitw i ptaków, które zimują lub przelatują. Że to pomysł pani prezydent Gronkiewicz Waltz i bardzo fajnie, ja popieram. Jacyś agitatorzy chcieli coś takiego wprowadzić. Widziałem migawki w telewizji na temat wysp lęgowych, ale nie pamiętam żadnych szczegółów. Prawie połowa badanych (49,5%) uznało, że projekt WisławWarszawska.pl wpłynął na ich zainteresowanie nadwiślańską przyrodą, przeciwnego zdania było 33,8% badanych, 16,6% nie było zdecydowanych w tej kwestii. Wpływ projektu WisłaWarszawska.pl na zainteresowanie nadwiślańską przyrodą Trudno powiedzieć/nie wiem 16,6% Zdecydowanie nie 17,1% Raczej nie 16,7% Raczej tak 32,9% Zdecydowanie tak 16,6% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% Rysunek 88.Wpływ projektu WisłaWarszawska.pl na zainteresowanie nadwiślańską przyrodą. N=830. Sposób w jaki projekt wpłynął na zainteresowanie respondentów nadwiślańską przyrodą to przede wszystkim: 85 z 105

Zwiększenie zainteresowania obserwacją Wisły; Zwiększenie zainteresowania do spacerów i przebywania nad Wisłą; Przekonanie o ochronie przyrody nadwiślańskiej; Poznanie projektu i zainteresowanie się nim; Poszerzenie wiedzy na temat nadwiślańskiej przyrody. Kobiety częściej niż mężczyźni są przekonane, że projekt wpłynął na ich zainteresowanie nadwiślańską przyrodą (17,7% odpowiedzi zdecydowanie tak, 35,7% raczej tak). Wpływ projektu na zainteresowanie nadwiślańską przyrodą a płeć Mężczyzna 12,2% 17,3% 17,3% 21,8% 31,4% Kobieta 16,1% 14,2% 16,3% 17,7% 35,7% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 Trudno powiedzieć/nie wiem Zdecydowanie nie Raczej nie Raczej tak Zdecydowanie tak Rysunek 89. Wpływ projektu WisłaWarszawska.pl na zainteresowanie nadwiślańską przyrodą a płeć. N=830 Najmłodsi uczestnicy są najczęściej zdecydowani, że projekt wpłynął na ich zainteresowanie nadwiślańską przyrodą (18,5% odpowiedzi zdecydowanie tak), raczej przekonani są najczęściej badani w wieku 35-44 lata (39,0% odpowiedzi raczej tak). 86 z 105

Wpływ projektu na zainteresowanie nadwiślańską przyrodą a wiek Powyżej 65 lat 16,7% 15,8% 18,4% 18,4% 30,7% 55-64 14,0% 13,2% 19,1% 24,3% 29,4% 45-54 12,1% 14,9% 15,6% 20,6% 36,8% 35-44 11,9% 10,7% 14,5% 23,9% 39,0% 25-34 16,7% 16,7% 16,0% 14,0% 36,6% 18-24 8,5% 11,5% 18,5% 24,6% 36,9% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 45,0% Trudno powiedzieć/nie wiem Zdecydowanie nie Raczej nie Raczej tak Zdecydowanie tak Rysunek 90. Wpływ projektu WisłaWarszawska.pl na zainteresowanie nadwiślańską przyrodą a wiek. N=830. 87 z 105

Respondenci z wykształceniem wyższym najczęściej są przekonani, że projekt wpłynął na ich zainteresowanie nadwiślańską przyrodą (21,4% odpowiedzi zdecydowanie tak i 30,1% odpowiedzi raczej tak). Najmniej przekonani są badani z wykształceniem podstawowym (44,5% odpowiedzi na raczej nie i 33,3% odpowiedzi zdecydowanie nie). Wpływ projektu na zainteresowanie nadwiślańską przyrodą a wykształcenie Wyższe 13,0% 17,5% 18,0% 21,4% 30,1% Średnie 16,5% 17,0% 14,9% 11,5% 40,1% Zawodowe 6,8% 13,6% 15,3% 25,3% 39,0% Podstawowe 22,2% 33,3% 44,5% 5,0% 1 15,0% 2 25,0% 3 35,0% 4 45,0% 5 Trudno powiedzieć/nie wiem Zdecydowanie nie Raczej nie Raczej tak Zdecydowanie tak Rysunek 91. Wpływ projektu WisłaWarszawska.pl na zainteresowanie nadwiślańską przyrodą a wykształcenie. N=830. 88 z 105

PODSUMOWANIE W zrealizowanym na zlecenie Stołecznego Towarzystwa Ochrony Ptaków w ramach projektu LIFE+ Wisławarszawska.pl badaniu w sierpniu 2014 roku udział wzięło udział łącznie 830 dorosłych mieszkańców Warszawy. Badanie zostało przeprowadzone w terenie także odpowiednio większy procent respondentów - 61,7% badanej grupy wybrano z 9 dzielnic w pobliżu Wisły. Pozostałe dzielnice z dala od Wisły stanowiły 38,2% ankietowanej grupy. W świetle tematyki jaką cechuję się projekt WisłaWarszawska.pl jest to, że prawie 60% respondentów utożsamiało ochronę przyrody z ochroną zwierząt i roślin, w dalszej kolejności z ochroną obszarów cennych przyrodniczo 21,2%. Ankietowani jako podstawowe źródła informacji o środowisku naturalnym/ekologii wskazali: telewizję programy przyrodnicze (39,3% odpowiedzi respondentów), Internet (36,5% odpowiedzi respondentów) oraz wiadomości w telewizji (34,5% wskazań). Respondenci zadeklarowali, że nad Wisłę warszawską chodzą głównie parę razy w roku 35,7%, 16,9% - raz w miesiącu, 14,2% - raz na dwa tygodnie. 17,3% ankietowanych odpowiedziało, że w ogóle nie chodzi nad Wisłę. Co istotne do miejsce zamieszkania decyduje o częstotliwości chodzenia nad Wisłę, respondenci z grupy osób mieszkających w pobliżu Wisły wybierali odpowiedzi o większym natężeniu wizyt nad Wisłą. Respondenci zostali poproszeni o wskazanie atrakcji nad Wisłą warszawską, procent odpowiedzi prezentował się następująco: plaże i miejsca do rekreacji (46,4%), ścieżka spacerowo- rowerowa wzdłuż praskiego brzegu (35,4%) oraz knajpki i miejsca do zabawy (32,8%). Za atrakcyjne uznano również rzekę i wyspy (27,7%). Istotne w kontekście tematyki i projektu wydaje się, że rośliny i zwierzęta występujące w obszarze Wisły warszawskiej jako atrakcyjne wskazało 23,8% ankietowanych. Pozytywny wydźwięk ma również przekonanie większości badanych 98,0% (suma odpowiedzi zdecydowanie i raczej tak) co do potrzeby ochrony środowiska przyrodniczego nad Wisłą. Do podstawowego powodu chronienia środowiska przyrodniczego nad Wisłą należy przekonanie, ze Należy zachować je dla przyszłych pokoleń (31,1% wskazań), stanowi atrakcyjne miejsce do odpoczynku od zgiełku miasta (26,8% odpowiedzi) oraz są to zielone płuca Warszawy. Respondenci z wykształceniem wyższym najczęściej uznają że środowisko przyrodnicze nad Wisłą jest siedliskiem życia różnych gatunków zwierząt i roślin (17,9%), dla osób z wykształceniem zawodowym Wisła najczęściej jest zielonymi płucami Warszawy (31,0%). 89 z 105

Zamieszkiwanie w pobliżu Wisły wpływa na przekonanie o tym, że środowisko przyrodnicze nad Wisłą należy zachować dla przyszłych pokoleń, stanowi atrakcyjne miejsce od odpoczynku od zgiełku miasta oraz są to zielone płuca Warszawy, jednak mieszkańcy dzielnic z dala od Wisły częściej są przekonani, ze jest to siedlisko różnych gatunków zwierząt i roślin (68,4% do 31,6% w pobliżu Wisły). 58,8% ankietowanych uznało, że nad Wisłą znajdują się głównie gatunki pospolite, chronione wskazało 41,2%, od zdania wstrzymało się 32,5%. Badani wskazywali głównie zwierzęta żyjące nad Wisłą warszawską stanowiły 85,3% wskazanych odpowiedzi, gdzie rośliny wymieniło tylko 14,7%. Przeankietowani respondenci są dosyć świadoma grupą w zakresie podejmowanej tematyki - prawie 4 badanych (37,6%) posiada wiedzę na temat form ochrony przyrody. Do form ochrony przyrody nad Wisłą znanych respondentom należą przede wszystkim: rezerwat przyrody (31,5% odpowiedzi), Obszar natura 2000 (23,8% odpowiedzi), Pomnik przyrody (18,8% odpowiedzi), Park Krajobrazowy (15,0% wskazań). Respondenci zamieszkujący dzielnice w pobliżu Wisły jako znane sobie formy ochrony przyrody najczęściej podają: Rezerwat Przyrody (76,6%) oraz Pomnik Przyrody (74,3%), wśród respondentów zamieszkujących dzielnice daleko od Wisły najczęściej wskazywana odpowiedzią była odpowiedź Inne (95,2%) oraz Park Krajobrazowy (41,9%). Nieznacznie ponad połowa badanych (50,4% - suma odpowiedzi bardzo dobrze i dobrze) uznała, że prawy brzeg Wisły (strona praska) jest dobrze zagospodarowany. Najwyżej oceniają zagospodarowanie prawego brzegu Wisły (strony praskiej) ankietowani zamieszkujący dzielnice w pobliżu Wisły (82,6% - bardzo dobrze i 70,2% dobrze). 6 ankietowanych (suma odpowiedzi bardzo dobrze i dobrze) pozytywnie oceniło zagospodarowanie lewego brzegu Wisły (strona śródmiejska). Lewy brzeg Wisły (strona śródmiejska) podobnie jak w wypadku prawego brzegu Wisły najwyżej oceniany jest przez mieszkańców rejonów w pobliżu Wisły. Respondenci do najczęstszej formy ochrony przyrody jaką są zainteresowani wskazują: wycieczki ze znajomymi w ciekawe miejsca (27,6% odpowiedzi), i co istotne prawie co piaty badany wskazał tu spacery poświęcone odkrywaniu przyrody (16,5% odpowiedzi). Mężczyźni preferują takie formy zainteresowania sposobami ochrony przyrody jak: obserwacja ptaków np. z lornetką/lunetą (64,3% odpowiedzi), zorganizowane wyjazdy przyrodnicze (46,4%), spacery poświęcone odkrywaniu przyrody (44,5%). Kobiety najczęściej wybierają obserwację zwierząt w zoo (71,1%), wycieczki ze znajomymi w ciekawe miejsca (69,2%), często przyznają się też, że nie są zainteresowane takimi formami (63,1%). Brak zainteresowania różnymi formami ochrony przyrody najczęściej wskazują najmłodsi uczestnicy (38,5%) ta grupa wskazuje tu również spacery poświęcone odkrywaniu przyrody (25,0%) oraz obserwację ptaków np. z lornetką/lunetą (9,6%). Osoby z wykształceniem wyższym preferują spacery poświęcone odkrywaniu przyrody (60,6%) obserwację ptaków np. z lornetką/lunetą (57,1%). 90 z 105

Co piąty badany zadeklarował znajomość projektu WisłaWarszawska.pl (suma odpowiedzi zdecydowanie i raczej tak). Do podstawowego źródła wiedzy o projekcie wisławarszawska.pl należy Internet (22,8% wskazań), prasa (22,8% odpowiedzi), telewizja- wiadomości (19,9%) oraz możliwość odpowiedzi Inne (17,0%). Respondentów zapytano o tematykę projektu WisłaWarszawska.pl, wskazywali tu najczęściej na: ochronę siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy, m.in. rybitw białoczelnych i rybitw rzecznych (62,7% odpowiedzi). Mężczyźni jako źródło wiedzy najczęściej wskazują prasę (30,4%) i wiadomości w telewizji (21,4%). Kobiety też sięgają po źródło informacji jakim jest prasa (24,4%). Badani z wykształceniem wyższym najczęściej jako źródło wiedzy o projekcie traktują Internet (29,3%). Zdaniem respondentów tematyka projektu WisłaWarszawska.pl dotyczy głównie ochrony siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy m.in. rybitw białoczelnych i rybitw rzecznych (62,7% odpowiedzi). Mężczyźni w większym stopniu wskazują, że tematyką projektu jest ochrona siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy (67,3% do 6 kobiet). Badani w wieku 35-44 lata (69,8%) najczęściej uznają, że tematyką projektu jest Ochrona siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy. Respondenci, którzy mieli styczność ze stroną internetową projektu poszukiwali na niej przede wszystkim: Informacji o wydarzeniach nad Wisłą; Informacji o projekcie; Informacji o ochronie przyrody w obrębie Wisły; Informacji o nadwiślańskiej florze i faunie; Planu zagospodarowania terenów nadwiślańskich; Artykułów o ochronie ptaków; Zdjęć nadwiślańskich ptaków; Informacji o ekologii/ochronie przyrody; Informacji o wycieczkach organizowanych w ramach projektu; Przedstawienia projektów zagospodarowania brzegów. Opinie co do strony internetowej są podzielone część badanych uznała, że strona jest jasna, przejrzysta i klarowna, nie brakuje na niej potrzebnych informacji. 91 z 105

Fanpage został oceniony przez badanych lepiej niż strona internetowa, uznano, że znajduje się na nim więcej informacji i ciekawostek a także jest częściej aktualizowany. Im młodszy ankietowany tym częściej miał możliwość zaznajomić się z fanpage projektu WisłaWarszawska.pl. Piknik Naukowy zorganizowany w czerwcu 2013 i 2014 roku był wydarzeniem, w którym wziął udział największy procent ankietowanych 20,1%. 16,3% respondentów posiada wiedzę na temat wysp lęgowo wegetacyjnych w okolicy Portu Żerańskiego. Co drugi badany słyszał ogólne informacje czy pogłoski na temat budowy pływających wysp lęgowo wegetacyjnych. Prawie połowa badanych (49,5%) uznało, że projekt WisławWarszawska.pl wpłynął na ich zainteresowanie nadwiślańską przyrodą. Sposób w jaki projekt wpłynął na zainteresowanie respondentów nadwiślańską przyrodą to przede wszystkim : Zwiększenie zainteresowania obserwacją Wisły; Zwiększenie zainteresowania do spacerów i przebywania nad Wisłą; Przekonanie o ochronie przyrody nadwiślańskiej; Poznanie projektu i zainteresowanie się nim; Poszerzenie wiedzy na temat nadwiślańskiej przyrody. Najmłodsi uczestnicy są najczęściej zdecydowani, że projekt wpłynął na ich zainteresowanie nadwiślańską przyrodą (18,5% odpowiedzi zdecydowanie tak). 92 z 105

NARZĘDZIE BADAWCZE Instytut Badawczy IPC w ramach projektu LIFE+ Wisławarszawska.pl realizuje badanie na temat ochrony środowiska na zlecenie Stołecznego Towarzystwa Ochrony Ptaków. Czy może Pan/i poświęcić chwilkę czasu na wypełnienie ankiety? Zapewniam Panią/Pana, że ankieta jest anonimowa i posłuży tylko i wyłącznie zbiorczym zestawieniom statystycznym. 1. Z czym kojarzy się Panu/i ochrona przyrody? a) Z ochroną zwierząt i roślin b) Z ochroną obszarów cennych przyrodniczo c) Z edukacją przyrodniczą d) Z ekoturystyką e) Z hodowlą zagrożonych gatunków w ogrodach zoologicznych f) Z reagowaniem na przypadki niszczenia przyrody g) Inne jakie? 2. Skąd czerpie Pan/i informacje o środowisku naturalnym/ekologii? Proszę podać 2 najważniejsze źródła. a) Prasa b) Radio c) Telewizja wiadomości d) Telewizja programy przyrodnicze e) Internet f) Wykłady, spotkania, happeningi g) Inne jakie?.... 3. Jak często chodzi Pan/i nad Wisłę? a) Kilka razy w tygodniu b) Raz na dwa tygodnie c) Raz w miesiącu d) Parę razy w roku e) Inna częstotliwość, proszę podać... f) W ogóle nie chodzę nad Wisłę (przejdź do pyt.6) 4. Jak spędza Pan/i swój wolny czas nad Wisłą? Proszę wskazać max. 3 odp. a) Spotykam się z rodziną/znajomymi b) Spaceruję z psem c) Jeżdżę na rowerze, rolkach itp. d) Wędkuję e) Imprezuję f) Plażuję 93 z 105

g) Obserwuję przyrodę h) Inne, proszę podać 5. Co według Pana/i jest atrakcyjne nad Wisłą warszawską? (pytanie wielokrotnego wyboru) a) Plaże i miejsca do rekreacji b) Rzeka i wyspy c) Las łęgowy i zarośla wierzbowe wzdłuż praskiego brzegu d) Knajpki i miejsca do zabawy e) Ścieżka rowerowa wzdłuż brzegu f) Ścieżka spacerowo-rowerowa wzdłuż praskiego brzegu g) Rośliny i zwierzęta h) Bulwary i) Statki turystyczne, promy, tramwaje wodne j) Inne, proszę podać. 6. Czy warto chronić środowisko przyrodnicze nad Wisłą warszawską? a) Zdecydowanie tak (przejdź do pyt. 7) b) Raczej tak (przejdź do pyt.7 ) c) Raczej nie (przejdź do pyt. 8) d) Zdecydowanie nie (przejdź do pyt. 8) e) Nie wiem, trudno powiedzieć (przejdź do pyt.8) 7. Z jakiego powodu warto chronić środowisko przyrodnicze nad Wisłą w obrębie Warszawy? a) Należy zachować je dla przyszłych pokoleń (przejdź do pyt. 9) b) Stanowi atrakcyjne miejsce do odpoczynku od zgiełku miasta ( przejdź do pyt.9) c) Są to "zielone płuca Warszawy" (przejdź do pyt. 9) d) Jest to siedlisko życia różnych gatunków zwierząt i roślin (przejdź do pyt. 9) e) Inny powód, proszę podać (przejdź do pyt. 9) 8. Dlaczego nie warto chronić środowiska przyrodniczego nad Wisłą w obrębie Warszawy?. 9. A jakie wg Pani/Pana gatunki zwierząt i roślin występują nad Wisłą warszawską? (pytanie wielokrotnego wyboru) a) Chronione b) Pospolite 94 z 105

c) Żadne d) Nie wiem, nie orientuję się (przejdź do pyt. 11) 10. Proszę wymienić charakterystyczne dla tego obszaru (nad Wisłą warszawską) rośliny i/lub zwierzęta:.. 11. Czy środowisko przyrodnicze nad Wisłą warszawską jest objęte jakimiś formami ochrony? a)tak b) Nie (przejdź do pyt.13) c) Nie wiem, trudno powiedzieć 12. A jakie zna Pan/ jakie formy ochrony przyrody występujące nad Wisłą warszawską? (Pytanie wielokrotnego wyboru) a)rezerwat przyrody b) Park narodowy c) Park krajobrazowy d) Obszar Natura 2000 e) Pomnik przyrody f) Inne, jakie?... 13. Jak ocenia Pan/i zagospodarowanie brzegów Wisły? Odpowiedź/brzeg Prawy brzeg (strona praska) Bardzo dobrze Dobrze Słabo Bardzo słabo Nie wiem, trudno powiedzieć Lewy brzeg (strona śródmiejska) 14. Czy jest Pan/i zainteresowany/a jakimiś sposobami obserwowania przyrody? Proszę wybrać: a) Wycieczki ze znajomymi w ciekawe miejsca b) Obserwacje zwierząt w zoo c) Obserwacje ptaków np. z lornetką/lunetą d) Spacery poświęcone odkrywaniu przyrody e) Zorganizowane wyjazdy przyrodnicze f) Nie jestem zainteresowany g) Inne, proszę podać.. 95 z 105

15. Czy znany jest Panu/i projekt WislaWarszawska.pl? a) Zdecydowanie tak b) Raczej tak c) Raczej nie (przejdź do pyt.17) d) Zdecydowanie nie (przejdź do pyt.17) e) Trudno powiedzieć/nie wiem (przejdź do pyt.17) 16. Skąd dowiedział się Pan/i o projekcie? a) Z prasy b) Z radia c) Z telewizji wiadomości d) Z Telewizji programy przyrodnicze e) Z Internetu f) Z Wykładów, spotkań, happeningów g) Inne jakie?... 17. Czego wg Pana/i dotyczy projekt WislaWarszawska.pl? a) Stworzenia nowoczesnych kąpielisk i plaż na warszawskim odcinku Wisły b) Ochrony siedlisk ptaków lęgnących się nad Wisłą w okolicy Warszawy, m.in. rybitw białoczelnych i rybitw rzecznych c) Programu poprawy jakości wody w Wiśle w Warszawie d) Budowy mostu wyłącznie dla pieszych i rowerzystów przez Wisłę w Warszawie e) Inne jakie?... 18. Czy odwiedzał Pan/i stronę internetową WislaWarszawska.pl? a) Tak b) Nie (przejdź do pyt.20) 19. Co zwróciło Pana/i szczególną uwagę na tej stronie? Czego Pan/i na niej poszukiwał? Co należałoby w niej zmienić? 96 z 105