MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK URZDZE SANITARNYCH

1 MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK URZDZE SANITARNYCH 311 [39] Akceptuj: Zatwierdzam: Minister Spraw Wewntrznych i Administracji Minister Edukacji Narodowej I. ZAŁOENIA PROGRAMOWO ORGANIZACYJNE

2 KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK URZDZE SANITARNYCH 1. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA 1.1 Umiejtnoci zawodowe stanowice kwalifikacje w zawodzie W wyniku kształcenia w zawodzie ucze powinien umie: posługiwa si dokumentacj techniczn, przeprowadza inwentaryzacj istniejcych instalacji i urzdze sanitarnych, wykonywa rysunki odrczne i szkice inwentaryzacyjne instalacji sanitarnych, wykonywa rysunki techniczne budowlane, instalacji i sieci sanitarnych, grzewczych i gazowych, czyta, analizowa i prawidłowo interpretowa rysunki budowlane, instalacyjne i maszynowe, analizowa i interpretowa schematy instrukcji obsługi maszyn, urzdze i aparatów stosowanych w technice sanitarnej, projektowa proste instalacje centralnego ogrzewania, wody zimnej i ciepłej wody uytkowej, kanalizacyjne, gazowe oraz wentylacyjne i klimatyzacyjne, zgodnie z obowizujcymi normami, zasadami techniki i wymaganiami prawa budowlanego, projektowa nieskomplikowane odcinki sieci cieplnych, wodocigowych, kanalizacyjnych i gazowych, zgodnie z obowizujcymi normami, zasadami techniki i wymogami prawa budowlanego, dobiera materiały, uzbrojenie, przybory i urzdzenia na podstawie dokumentacji technicznej, opracowywa harmonogramy organizacji prac zwizanych z wykonywaniem instalacji sanitarnych w budynkach oraz sieci komunalnych w terenie, dobiera narzdzia, sprzt i maszyny do wykonania okrelonych zada, zgodnie z obowizujcymi przepisami bhp i przeciwpoarowymi oraz wymogami ekologii rodowiska, prowadzi oszczdn i racjonaln gospodark materiałow i sprztow w zakresie wykonywania instalacji sanitarnych, wykonywa przedmiary i obmiary robót instalacyjnych, ustala sposoby realizacji robót, dokonywa przydziału zada i kierowa prawidłowym przebiegiem procesów wykonawczych,

3 przestrzega przepisów bezpieczestwa i higieny pracy, przeciwpoarowych oraz ochrony rodowiska obowizujcych podczas wykonywania robót budowlanych, instalacyjnych i sieciowych, koordynowa roboty sieciowe, instalacyjne i budowlane na budowie, przeprowadza prób szczelnoci i cinienia wykonanych instalacji budowlanych i sieci komunalnych, kontrolowa jako wykonywania robót instalacyjnych i sieciowych oraz ich zgodno z dokumentacj techniczn i z postanowieniami prawa budowlanego, prowadzi dokumentacj budowy zgodnie z obowizujcymi przepisami, sporzdza kalkulacj robót instalacyjnych i sieciowych, opracowywa kosztorysy oraz formułowa oferty przetargowe, okrela wysoko nakładów rzeczowych potrzebnych do wykonania poszczególnych robót instalacyjnych i sieci komunalnych, organizowa i kierowa robotami remontowymi, konserwacyjnymi, i eksploatacyjnymi, wykorzystywa dostpne programy komputerowe przydatne w zawodzie technika urzdze sanitarnych, korzysta z przepisów prawnych, norm i normatywów technicznych, podejmowa i prowadzi działalno gospodarcz, wykorzystywa w działalnoci zawodowej znajomo procesów zachodzcych w gospodarce rynkowej, pisa podania, skargi i wnioski do organów administracji pastwowej i nadzoru budowlanego, udziela pierwszej pomocy osobom, które uległy wypadkowi. 1.2. Wymagania psychofizyczne właciwe dla zawodu: Kandydat do zawodu powinien charakteryzowa si: - ogólnym dobrym stanem zdrowia, - zdolnociami i zainteresowaniami technicznymi, - dnoci do wprowadzania nowoci materiałowych i technologicznych, - dnoci do stałego podnoszenia swych kwalifikacji, - wyobrani przestrzenn, - zrównowaeniem, - spostrzegawczoci i koncentracj uwagi, - dokładnoci i sumiennoci, - odpornoci na monotoni,

4 - zrównowaeniem emocjonalnym, - odpornoci na stres, - umiejtnoci nawizywania kontaktów i zgodnej współpracy z innymi pracownikami. 1.3. Przeciwwskazania zdrowotne: - słaby wzrok, zapalenie spojówek, - krótkowzroczno, - słaby słuch, przewlekłe zapalenie uszu, - brak czucia, - słaba siła fizyczna, - przepukliny, - choroby gocowe, - słaba sprawno ruchowa, kalectwo rk i nóg, - alergia; skóra podatna na grzybice i pknicia, - wady serca, nadcinienie ttnicze, ylaki koczyn, - skłonno do przezibie, astma, grulica, bronchit, - zawroty głowy, zaburzenia równowagi, lk przestrzeni, epilepsja, - skłonno do omdle, - choroby psychiczne. UWAGA KOCOWA: O przydatnoci do zawodu i zdolnoci do pracy w budownictwie orzeka lekarz posiadajcy odpowiednie kwalifikacje w zakresie: medycyny pracy i uprawnienia do wykonywania bada profilaktycznych. Badania lekarskie musz spełnia wszystkie kryteria okrelone we wskazaniach i przeciwwskazaniach zdrowotnych, dotyczce toku nauki i póniejszego wykonywania zawodu przez kandydata. 2. SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

5 Podstawowym celem kształcenia w zawodzie technika urzdze sanitarnych jest przygotowanie absolwenta do wykonywania zada i obowizków w zakresie: krelenia, szkicowania i odczytywania rysunków technicznych poszczególnych instalacji i urzdze sanitarnych oraz sieci komunalnych, opracowywania wykazów potrzebnych materiałów i urzdze instalacyjnych i sieciowych na podstawie dokumentacji technicznej, rozdzielania i zlecania wykonania robót oraz nadzorowania prawidłowoci i jakoci montau instalacji i urzdze sanitarnych oraz sieci komunalnych, sprawdzania prawidłowoci wykonania montau urzdze i instalacji budowlanych oraz sieci komunalnych, przygotowania poszczególnych instalacji do odbioru, obmiarowania robót, prowadzenia dokumentacji budowy w zakresie instalacji i urzdze sanitarnych, sprawowania nadzoru budowlanego z ramienia wykonawcy lub inwestora, sporzdzania kosztorysów, opracowywania prostych nieskomplikowanych projektów instalacji i urzdze sanitarnych oraz sieci komunalnych, kierowania zespołami ludzkimi. Warunki gospodarki rynkowej wymagaj ponadto od absolwenta wykonywania takich czynnoci jak: obsługa sprztu i narzdzi przeznaczonych do wykonywania prac instalacyjnych w zakresie łczenia rur i kształtek z rónych materiałów, montau nowoczesnej armatury, dokonywanie wyboru odpowiedniego systemu instalacji w zalenoci od potrzeb i moliwoci inwestora, wyszukiwanie na rynku materiałów instalacyjnych konkurencyjnych pod wzgldem ceny oraz dokonywanie zakupu tych materiałów, wykorzystywanie komputera do wykonywania obowizków zawodowych, przygotowywanie i przeprowadzanie przetargów. Przygotowanie zawodowe technika urzdze sanitarnych pozwala na podjcie pracy na stanowisku technika w: - przedsibiorstwach montaowych zaplecza technicznego, - firmach eksploatacyjnych i montaowych, - jednostkach słub inwestycyjnych, - jednostkach nadzoru budowlanego, - biurach projektowych,

6 - administracjach budynków mieszkalnych, - zakładach rzemielniczych, a po odpowiednim stau pracy i uzyskaniu uprawnie budowlanych na samodzielnych stanowiskach kierowniczych i w nadzorze budowlanym oraz na załoenie i prowadzenie własnej firmy instalacyjnej. Załoone cele kształcenia zawodowego mona osign poprzez odpowiednie zaplanowanie procesu dydaktycznego, przyswojenie wiadomoci i kształtowanie umiejtnoci oraz systematyczne sprawdzanie i ocenianie osigni uczniów. Zintegrowane treci kształcenia istotne dla zawodu technika urzdze sanitarnych ujte zostały w piciu blokach programowych. Pierwszy blok programowy: podstawy budownictwa i ekologii rodowiska pracy (A), obejmuje zagadnienia dotyczce elementów budynków i ich funkcji (ciany, stropy i stropodachy), gruntów budowlanych i robót ziemnych oraz ekologii rodowiska pracy. Drugi blok programowy: procesy instalacyjne (B), obejmuje zagadnienia dotyczce: technologii wykonywania instalacji centralnego ogrzewania, wody zimnej i ciepłej wody uytkowej, instalacji kanalizacyjnych, gazowych, wentylacji i klimatyzacji w rónych systemach, z zastosowaniem rónych materiałów, armatury, uzbrojenia, przyborów, urzdze itp., eksploatacji i konserwacji instalacji istniejcych, remontów i wymiany instalacji i urzdze zniszczonych. Trzeci blok programowy: procesy sieciowe (C), obejmuje zagadnienia dotyczce: uj wody i stacji uzdatniania wody, oczyszczalni cieków, technologii wykonywania sieci wodocigowych, kanalizacyjnych, cieplnych i gazowych, z zastosowaniem odpowiednich materiałów i uzbrojenia oraz eksploatacji, konserwacji i robót remontowych sieci komunalnych. Czwarty blok programowy: dokumentacja techniczna (D), obejmuje zagadnienia dotyczce: wykonywania i czytania rysunków technicznych, opracowywania projektów prostych instalacji centralnego ogrzewania, wody zimnej i ciepłej wody uytkowej, kanalizacji, gazu, wentylacji i klimatyzacji oraz sieci wodocigowych, kanalizacyjnych, cieplnych i gazowych, kosztorysowania, wykonywania przedmiaru i obmiaru robót oraz przepisów prawa budowlanego. Pity blok programowy: podstawy działalnoci gospodarczej (E), obejmuje zagadnienia dotyczce prowadzenia działalnoci gospodarczej w zmieniajcych si warunkach ekonomicznych w zakresie: działania przy zarzdzaniu obiektami, prowadzenia firm projektowych, wykonawczych (wykonywanie remontów instalacji zniszczonych oraz montau instalacji nowych), konserwatorskich i eksploatacyjnych.

7 Kształcenie techników urzdze sanitarnych powinno odbywa si przy współpracy z firmami zajmujcymi si: projektowaniem i kosztorysowaniem instalacji sanitarnych, dystrybucj materiałów instalacyjnych, wykonywaniem nowych instalacji i urzdze sanitarnych, eksploatacj i konserwacj instalacji i urzdze istniejcych oraz wykonywaniem remontów instalacji i urzdze zniszczonych. Firmy współpracujce ze szkoł powinny przede wszystkim stworzy uczniom moliwo realizowania zaj praktycznych i praktyk zawodowych na konkretnych stanowiskach pracy, z wykorzystaniem najnowszych materiałów i technologii. 3. WARUNKI TECHNICZNE Proces kształcenia w zawodzie technika urzdze sanitarnych powinien by organizowany i prowadzony w pracowniach - laboratoriach: * rysunku technicznego i projektowania, * technologicznej - budownictwa ogólnego i robót ziemnych, * technologicznej - instalacji grzewczych i sieci cieplnych, wentylacji i klimatyzacji, * technologicznej - instalacji wodocigowych i kanalizacyjnych, ciepłej wody uytkowej, sieci i instalacji gazu, * technologicznej - technik wykonywania połcze, * komputerowego wspomagania projektowania. We wszystkich pracowniach powinny znajdowa si: * stanowiska uczniowskie (stoliki, krzesła) umoliwiajce stosowanie rónych form organizacyjnych pracy uczniów (praca zbiorowa jednolita, grupowa, jednolita i zrónicowana, indywidualna jednolita i zrónicowana), * stanowisko nauczycielskie wyposaone w multimedialne stanowisko komputerowe z pełnym oprzyrzdowaniem i oprogramowaniem, * tablica biała metalowa z kompletem mazaków, * wyposaenie audiowizualne w postaci: - rzutnika pisma, - diaskopu, - ekranu, - telewizora kolorowego, - odtwarzacza video. Optymalne wyposaenie pracowni laboratorium rysunku technicznego i projektowania to:

8 * deski krelarskie - 1 deska na 1 ucznia, * przybory rysunkowe - liniały, trójkty, przykładnice, * przybory krelarskie - rapidography, cyrkle, zerowniki, wzorniki pisma technicznego, * skaner, * panel prezentacyjny lub videoprojektor LCD, * multiswitch, * komputery uczniowskie 486 DX, 8 MB RAM, HDD powyej 200 MB - 15 sztuk. * monitory SVGA kolorowe, min. 14'' - 15 sztuk, * nauczycielskie stanowisko komputerowe 486 DX, 16 MB RAM, HDD powyej 850 MB, CD wyposaone dodatkowo w ekran ciekłokrystaliczny, * projektoskop i wskanik laserowy, * digitizery - 15 sztuk, * plotery minimum A3-4 sztuki, * drukarki w tym jedna laserowa - 4 sztuki, * tablica magnetyczna i tablica biała suchocieralna, * program AUTO CAD (aktualna wersja) - 15 sztuk, * oprogramowanie specjalistyczne - 15 sztuk, * pakiet programów wspomagajcych obliczenia - 15 sztuk, * edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne, bazy danych, * zestawy przeroczy i foliogramów ilustrujcych róne rozwizania poszczególnych rodzajów instalacji sanitarnych, * biblioteczka zawierajca: - Polskie Normy dotyczce instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, - katalogi i prospekty rozwiza materiałowo-technologicznych, - instrukcje obsługi programów komputerowych, - ksiki i podrczniki specjalistyczne, - materiały wiczeniowe opracowane przez nauczyciela (karty instrukcyjne do samokształcenia kierowanego, teksty przewodnie do metody projektów itp.), zestawy zada do badania poziomu przyswojonej wiedzy i ukształtowanych umiejtnoci. W pracowni laboratorium budownictwa ogólnego musz by: biblioteczka zawierajca: - Polskie Normy dotyczce budownictwa, - warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanomontaowych,

9 - katalogi i prospekty rozwiza materiałowo-technologicznych z zakresu budownictwa, - aktualne podrczniki dotyczce budownictwa, - materiały wiczeniowe opracowane przez nauczyciela (karty instrukcyjne do samokształcenia kierowanego, teksty przewodnie do metody projektów itp.), zestawy zada testowych, problemowych i innych do badania poziomu przyswojonych wiadomoci i ukształtowanych umiejtnoci i inne, - czasopisma specjalistyczne ( MURATOR, FORUM BUDOWLANE ), * videoteka zawierajca zbiór filmów dydaktycznych dotyczcych rozwiza materiałowo-technologicznych budownictwa rónych firm funkcjonujcych na polskim rynku budowlanym, * zestawy foliogramów i przeroczy ilustrujcych: - rozwizania materiałowo-konstrukcyjne przegród budowlanych, - sposoby zabezpieczania cian wykopów, * plansze i modele ilustrujce rozwizania materiałowo-konstrukcyjne elementów budynków. i W pracowni laboratorium instalacji grzewczych, sieci cieplnych, wentylacji klimatyzacji musz by: * biblioteczka zawierajca: - Polskie Normy dotyczce instalacji grzewczych, wentylacji i klimatyzacji, - warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanomontaowych, - katalogi i prospekty rozwiza materiałowo-technologicznych instalacji grzewczych, sieci cieplnych, wentylacji i klimatyzacji rónych firm funkcjonujcych na polskim rynku instalacyjnym, - aktualne podrczniki dotyczce instalacji grzewczych, sieci cieplnych wentylacji i klimatyzacji, - materiały wiczeniowe opracowane przez nauczyciela (karty instrukcyjne do samokształcenia kierowanego, teksty przewodnie do metody projektów itp.), zestawy zada testowych, problemowych i innych do badania poziomu przyswojonych wiadomoci i ukształtowanych umiejtnoci i inne, - czasopisma specjalistyczne ( INSTALATOR POLSKI, RYNEK

10 INSTALACYJNY ), * videoteka zawierajca zbiór filmów dydaktycznych dotyczcych rozwiza materiałowo-technologicznych instalacji grzewczych, sieci cieplnych wentylacji i klimatyzacji, rónych firm funkcjonujcych na polskim rynku instalacyjnym, * zestawy foligramów i przeroczy ilustrujce: - rozwizania materiałowo-technologiczne instalacji grzewczych, sieci cieplnych, wentylacji i klimatyzacji, - zasady działania instalacji grzewczych i wietrzenia w rónych systemach, * plansze i modele ilustrujce rozwizania materiałowo-technologiczne instalacji grzewczych i wentylacji i klimatyzacji. W pracowni laboratorium instalacji i sieci wodocigowych i kanalizacyjnych, ciepłej wody uytkowej, sieci i instalacji gazu musz by: * biblioteczka zawierajca: - Polskie Normy dotyczce instalacji wodocigowych, kanalizacyjnych, ciepłej wody uytkowej i gazowych, sieci wodocigowych, kanalizacyjnych i gazowych, - warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanomontaowych, - katalogi i prospekty rozwiza materiałowo-technologicznych instalacji wodocigowych, kanalizacyjnych ciepłej wody uytkowej i gazowych oraz sieci wodocigowych, kanalizacyjnych i gazowych rónych firm funkcjonujcych na polskim rynku instalacyjnym, - aktualne podrczniki dotyczce instalacji wodocigowych, kanalizacyjnych, ciepłej wody uytkowej i gazowych oraz sieci wodocigowych, kanalizacyjnych, ciepłej wody uytkowej i gazowych. - materiały wiczeniowe opracowane przez nauczyciela (karty instrukcyjne do samokształcenia kierowanego, teksty przewodnie do metody projektów itp.), zestawy zada testowych, problemowych i innych do badania poziomu przyswojonych wiadomoci i ukształtowanych umiejtnoci i inne, - czasopisma specjalistyczne ( INSTALATOR POLSKI, RYNEK INSTALACYJNY ), * videoteka zawierajca zbiór filmów dydaktycznych dotyczcych rozwiza materiałowo-technologicznych instalacji wodocigowych, kanalizacyjnych

11 wody i ciepłej wody uytkowej rónych firm funkcjonujcych na polskim rynku instalacyjnym, * zestawy foliogramów i przeroczy ilustrujce: - rozwizania materiałowo-technologiczne instalacji wodocigowych, kanalizacyjnych, ciepłej wody uytkowej i gazowych oraz sieci wodocigowych, kanalizacyjnych, ciepłej wody uytkowej i gazowych. - zasady działania instalacji wodocigowych, kanalizacyjnych, ciepłej wody uytkowej i gazowych w rónych systemach, * plansze i modele ilustrujce rozwizania materiałowo-technologiczne instalacji wodocigowych, kanalizacyjnych, ciepłej wody uytkowej i gazowych oraz sieci wodocigowych, kanalizacyjnych, ciepłej wody uytkowej i gazowych. W pracowni laboratorium technik wykonywania instalacji musz by: * biblioteczka zawierajca: - Polskie Normy dotyczce instalacji sanitarnych, - instrukcje bhp i przeciwpoarowe, - warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanomontaowych, - katalogi i prospekty rozwiza materiałowo-technologicznych instalacji: grzewczych, wodocigowych, kanalizacyjnych ciepłej uytkowej i gazowych oraz wentylacji i klimatyzacji, - aktualne podrczniki dotyczce wykonawstwa instalacji sanitarnych, - materiały wiczeniowe opracowane przez nauczyciela (teksty przewodnie wykonywania rónych rodzajów połcze, montau przyborów sanitarnych montau urzdze itp.), - czasopisma specjalistyczne ( INSTALATOR POLSKI, RYNEK INSTALACYJNY, MURATOR, FORUM BUDOWLANE itd.) * podrczny magazyn materiałów instalacyjnych zawierajcy materiały wiczeniowo- szkoleniowe w postaci: - rur z rónych materiałów, o rónej rednicy, - kształtek (łczników) - kolana, trójniki, mufy z rónych materiałów o rónej rednicy, - elementów uzbrojenia - zawory odcinajce (kulowe i grzybkowe), zawory grzejnikowe, bezpieczestwa itp., - grzejników rónych typów ( eberkowe, panelowe, rurowe itp.),

12 - przyborów sanitarnych (miska ustpowa, umywalka, zlewozmywak, wanna, bidet, pisuar itp.), - armatury czerpalnej (bateria wannowa, zlewozmywakowa, umywalkowa, bidetowa, dolnopłuk, zawór ze złczk do wa itp.), - urzdzenia do przygotowania ciepłej wody uytkowej, * stanowiska robocze - stacje dydaktyczne wyposaone w sprzt i narzdzia do: - trasowania - miarki, tamy, punktaki, rylce, ołówki, kolorowa kreda, - cicia rur z rónych materiałów - piłki do cicia rur metalowych, noyce zapadkowe do cicia rur z tworzyw sztucznych, - gicia rur metalowych - gitarki, - gwintowania rur stalowych - gwintownice rczne z kompletem gwintowników, gwintownica mechaniczna, - wiercenia otworów - wiertarka elektryczna zwykła z zestawem wierteł do metalu, wiertarka elektryczna udarowa z zestawerm wierteł z kocówkami widiowymi, - wykonywania połcze gwintowanych - klucze monterskie, - wykonywania połcze lutowanych, - wykonywania połcze zgrzewanych - zgrzewarka talerzowa lub trzpieniowa z zestawem nasadek o rónej rednicy, wzornik długoci zgrzewu, Wyposaenie stacji dydaktycznej powinno by wystarczajce do przeprowadzenia wicze w 15 - osobowej grupie uczniów. Organizowanie praktyk zawodowych w firmach nakłada na dyrekcj szkoły dodatkowe obowizki organizacyjne i dydaktyczne. Te pierwsze - organizacyjne, zwizane s z wyszukaniem firm oferujcych miejsca pracy (dla praktykantów) i podpisaniem umów zawierajcych zakres treciowy, czas trwania, formy szkolenia oraz zasady rozlicze finansowych, te drugie - dotycz nadzoru dydaktycznego ze strony nauczycieli podczas trwania praktyk zawodowych. 4. WARUNKI KADROWE Wymagania w zakresie kwalifikacji nauczycieli powinny by zgodne z rozporzdzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 padziernika 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz okrelenia szkół i wypadków,

13 w których mona zatrudnia nauczycieli nie majcych wyszego wykształcenia (Dz. U. Nr 89, poz. 433 oraz 1994 r. Nr 5, poz. 19 i Nr 109, poz. 521). 5. KSZTAŁCENIE W RÓNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH Kształcenie technika urzdze sanitarnych odbywa si moe w nastpujcych typach szkół zawodowych dla młodziey i dorosłych: - technikum - na podbudowie programowej szkoły podstawowej (5-letni cykl kształcenia), - technikum - na podbudowie programowej szkoły zasadniczej (3-letni cykl kształcenia) kształccej w zawodach: * monter instalacji i urzdze sanitarnych, * monter sieci komunalnych, - szkole policealnej - na podbudowie programowej liceum ogólnokształccego (2-letni cykl kształcenia), Zakres kształcenia zawodowego okrelaj umiejtnoci zawodowe, czyli kwalifikacje w zawodzie oraz treci kształcenia ujte w blokach programowych. Na przyswojenie wiedzy i ukształtowanie umiejtnoci przewidziano w kadym bloku programowym odpowiedni liczb godzin w całym cyklu nauczania, które powinno opiera si na opracowanych programach kształcenia obejmujcych zagadnienia zwizane z projektowaniem, wykonawstwem, eksploatacj itp. instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, przepisami prawnymi i tematyk ekonomiczn oraz obsług komputera. Przewiduje si równie czas na zapoznanie uczniów z nowociami materiałowymi i technologicznymi poprzez prowadzenie szkole, organizowanie wycieczek zawodowych itp. Podstaw do przydziału godzin na realizacj kształcenia zawodowego stanowi plan nauczania w technikum 5-letnim (na podbudowie szkoły podstawowej), w którym przewiduje si: kształcenie teoretyczne i kształcenie praktyczne (zajcia praktyczne i praktyki zawodowe). Ze wzgldu na fakt, e liczba godzin przewidzianych na kształcenie w technikum 3- letnim (na podbudowie szkoły zasadniczej) jest mniejsza ni w technikum 5-letnim naley dokona korekty treci kształcenia uwzgldniajc wiedz i umiejtnoci z zakresu szkoły zawodowej. W technikum 3-letnim nie przewiduje si zaj praktycznych, natomiast kadego ucznia obowizuj praktyki zawodowe.

14 W 2-letniej szkole policealnej (na podbudowie liceum ogólnokształccego) przewiduje si realizacj treci kształcenia zawodowego poprzez prowadzenie zaj teoretycznych, zaj praktycznych i praktyk zawodowych. W 3-letnim technikum dla dorosłych naley zmniejszy liczb godzin (przeznaczonych na realizacj kształcenia zawodowego) proporcjonalnie do liczby godzin ustalonej w planie nauczania. Nie przewiduje si zaj praktycznych, a z praktyk zawodowych mog by zwolnieni słuchacze, którzy: * posiadaj tytuł robotnika wykwalifikowanego lub mistrza w zawodzie instalacyjnym, * wykonuj prac przewidzian w programie praktyk zawodowych. We wszystkich typach szkół rednich, nadajcych absolwentom tytuł technika urzdze sanitarnych, wprowadzono zajcia specjalizacyjne. Tematyk zaj, które powinny odbywa si w grupach, wybiera ucze w konsultacji z nauczycielem. Wskazane jest, aby tematyka zaj fakultatywnych była zgodna z tematem pracy kocowej (dyplomowej). 6. POWIZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM Przy opracowywaniu programów kształcenia zawodowego naley zwróci uwag na konieczno: * rozszerzenia treci kształcenie ujtych w przedmiotach matematyka, fizyka i chemia o zagadnienia potrzebne do realizacji treci kształcenia zawodowego (ogrzewanie, wodocigi i kanalizacja, gaz, wentylacja i klimatyzacja), * zapewnienia korelacji midzyprzedmiotowej.

15 II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE Nazwa bloku programowego Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w % * A. PODSTAWY BUDOWNICTWA I EKOLOGII RODOWISKA PRACY 11 % B. PROCESY INSTALACYJNE 25 % C. PROCESY SIECIOWE 16 % D. DOKUMENTACJA TECHNICZNA 20 % E. PODSTAWY DZIAŁALNOCI GOSPODARCZEJ 8 % RAZEM: 80 % ** * Podział godzin na bloki programowe dotyczy zarówno kształcenia młodziey jak i dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej) we wszystkich typach szkół okrelonych w klasyfikacji zawodów. ** 20% godzin pozostaje do rozdysponowania przez autorów programów na dostosowanie kształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy (w tym na specjalizacj)

16 III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH A. PODSTAWY BUDOWNICTWA I EKOLOGII RODOWISKA PRACY 1. Cele kształcenia W wyniku zorganizowanego procesu kształcenia ucze (słuchacz) powinien umie: - rozrónia rodzaje i kategorie gruntów oraz ocenia przydatno gruntów budowlanych dla celów instalacyjnych, - rozrónia i charakteryzowa roboty ziemne ze szczególnym uwzgldnieniem wykopów oraz sposoby ich zabezpieczania i metody odwadniania, - dokonywa prostych pomiarów geodezyjnych, - rozpoznawa elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynków oraz okrela ich rol w budynku, - rozrónia i charakteryzowa materiały budowlane do wznoszenia i wykoczania budynków ze szczególnym uwzgldnieniem materiałów termoizolacyjnych, - rozrónia przegrody budowlane: ciany konstrukcyjne, osłonowe i działowe, stropy, stropodachy i dachy i charakteryzowa je przede wszystkim pod wzgldem termoizolacyjnoci oraz moliwoci prowadzenia przewodów instalacyjnych, - rozrónia i charakteryzowa roboty wykoczeniowe, - okrela kolejno wykonywania robót w cyklu wznoszenia budynków, - analizowa przyczyny zakłóce cykli biochemicznych, - wskazywa cechy zdegradowanego i niezdegradowanego ekosystemu, - analizowa rodzaje i ródła zanieczyszcze wody, powietrza i gleby, - ocenia wpływ zanieczyszcze na rodowisko naturalne, - wykonywa podstawowe badania: wody i cieków, atmosfery, gleby i hałasu, - analizowa i interpretowa wyniki bada, -wskazywa kierunki ochrony rodowiska naturalnego: zasobów mineralnych, wód powierzchniowych i podziemnych, powietrza atmosferycznego, ziemi, - dobiera sposoby rekultywacji terenów zdegradowanych, - gospodarowa ciekami i odpadami, - posługiwa si przepisami prawnymi dotyczcymi ochrony rodowiska,

17 - uczestniczy w pracach nad ochron i kształtowaniem rodowiska. 2. Treci kształcenia (działy programowe) * BUDOWLE I BUDYNKI: - elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynków, - obcienia działajce na poszczególne elementy budynków, - przegrody budowlane i ich zadania. * ROBOTY ZIEMNE: - grunty budowlane, - wykopy i nasypy, - zasady wykonywania wykopów pod rurocigi, - zabezpieczenie cian wykopów w rónych warunkach gruntowych, - odwadnianie wykopów, - zasady bhp obowizujce podczas wykonywania wykopów, zabezpiecze oraz prac montaowych w wykopach, - przedmiar i obmiar robót ziemnych. * FUNDAMENTY: - zadania fundamentów, - fundamenty płytkie i głbokie, - czynniki okrelajce wybór rodzaju fundamentu, - warunki prowadzenia przewodów instalacyjnych przez fundamenty. * CIANY: - ciany konstrukcyjne, działowe i osłonowe; ich funkcje, - materiały do wykonywania cian, - róne sposoby wykonywania cian, - ocieplanie i docieplanie cian zewntrznych, - przewody kominowe, - zasady prowadzenia przewodów instalacyjnych w przejciach przez ciany. * STROPY, STROPODACHY I DACHY: - zadania stropów i stropodachów oraz dachów, - stropy gstoebrowe i płytowe,

18 - stropodachy wentylowane i nie wentylowane, - materiały do wykonywania stropów, stropodachów i dachów, - materiały pokryciowe i termoizolacyjne, - zasady prowadzenia przewodów instalacyjnych przez poziome przegrody budowlane. * IZOLACJE: - izolacje przeciwwilgociowe, - izolacje wodo- i paroszczelne, - termoizolacje i izolacje akustyczne. * ROBOTY WYKO CZENIOWE: - tynki, ich rodzaje i zakres stosowania, - okładziny cienne, - techniki malarskie i zakres ich stosowania, - materiały podłogowe i zakres ich stosowania, - stolarka okienna i drzwiowa. * RÓDŁA I RODZAJE ZANIECZYSZCZE : - wody, - powietrza, - gleby, - konsekwencje zanieczyszcze rodowiska. * KIERUNKI OCHRONY I KSZTAŁTOWANIA RODOWISKA: - ochrona zasobów mineralnych, - ochrona przyrody: zieleni i drzewostanów, rezerwatów przyrody, - ochrona rodowiska miejsko-przemysłowego, - ochrona rodowiska wiejskiego. * OCHRONA WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH: - metody badania wód, - ochrona wód powierzchniowych, - ochrona wód podziemnych. * GOSPODARKA CIEKAMI I ODPADAMI: - badania fizykochemiczne cieków i osadów ciekowych, - odpady przemysłowe toksyczne i miejskie, - składowanie, utylizacja, przerób i spalanie odpadów.

19 * OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO: - badanie zanieczyszcze powietrza, - sposoby zwalczania zanieczyszcze powietrza. * OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI: - badania fizykochemiczne jakoci gleb, - ochrona gleb przed erozj, - ochrona gleb przed zanieczyszczeniami, - rekultywacja terenów zdegradowanych. * OCHRONA PRZED HAŁASEM, DRGANIAMI I PROMIENIOWANIEM: - ródła hałasu i drga, metody ich pomiaru, - pola elektromagnetyczne i promieniotwórcze, - profilaktyka i ochrona. 3. Zalecenia dotyczce oceniania Poziom wiadomoci i umiejtnoci przyswojonych i ukształtowanych w wyniku procesu nauczania-uczenia si treci zawartych w poszczególnych działach programowych powinien by sprawdzany i oceniany oddzielnie. Narzdziami pomiaru dydaktycznego stosowanymi do przeprowadzania sprawdzianów powinny by: - zestawy zada testowych przeznaczone do badania poziomu wiadomoci, uwzgldniajce poziomy wymaga: A - zapamitania wiadomoci, B - zrozumienia wiadomoci, - zadania problemowe przeznaczone do badania ukształtowanych wiadomoci na poziomach: C - wykorzystania wiadomoci w sytuacjach typowych, D - zastosowania wiadomoci w sytuacjach problemowych. Sprawdziany badajce poziom rzeczywicie ukształtowanych umiejtnoci mog polega np na: * wykonaniu rysunku technicznego ciany osłonowej wraz z opisem poszczególnych warstw,

20 * narysowaniu przekroju poprzecznego stropu gstoebrowego (DZ - 3, Akermana, Fert, Teriva, itp.), opisaniu i zwymiarowaniu poszczególnych elementów oraz wskazaniu miejsc, przez które nie wolno wykonywa otworów itp., * doborze szerokoci wykopu do okrelonej rednicy układanego w nim przewodu oraz sposobu zabezpieczenia cian wykopu w okrelonym gruncie wraz ze szkicem tego zabezpieczenia, * okreleniu przyczyn powstawania zanieczyszcze rodowiska w miejscu nauki ucznia, * uzasadnieniu potrzeby istnienia parków narodowych i rezerwatów przyrody, * zaplanowaniu wypoczynku sobotnio-niedzielnego dla rodziny mieszkajcej w duym miecie przemysłowym. Po przeprowadzeniu sprawdzianu i dokonaniu oceny naley przeprowadzi analiz polegajc na porównaniu wiadomoci i umiejtnoci rzeczywicie przyswojonych i ukształtowanych przez uczniów z wiadomociami i umiejtnociami załoonymi i uwzgldnionymi w poszczególnych działach i blokach tematycznych. Po dokonaniu analizy naley opracowa wnioski dotyczce dalszego postpowania dydaktycznego np. zmiany metod prowadzenia zaj, zmiany form organizacyjnych pracy z uczniami, zastosowania innych rodków dydaktycznych itp. Podczas dokonywania oceny sprawdzianów naley stosowa obowizujc skal ocen. Ocena kocowa powinna uwzgldnia oceny czstkowe, wystawiane na jednostkach metodycznych podczas prowadzenia zaj. B. PROCESY INSTALACYJNE 1. Cele kształcenia W wyniku zorganizowanego procesu kształcenia ucze (słuchacz) powinien umie: - organizowa stanowiska robocze do wykonywania prac instalacyjnych zgodnie z obowizujcymi wymogami i normami technicznymi, przepisami bezpieczestwa i higieny pracy, przeciwpoarowymi oraz ochrony rodowiska, - stosowa róne technologie wykonywania instalacji, - dobiera stosowne do rodzaju technologii narzdzia, sprzt i urzdzenia, - posługiwa si narzdziami, sprztem i urzdzeniami zgodnie z ich przeznaczeniem i przestrzeganiem zasad bezpieczestwa i higieny pracy, - dobiera na podstawie dokumentacji technicznej odpowiednie materiały, uzbrojenie, armatur, przybory, urzdzenia itp. wraz z wyliczeniem potrzebnej iloci,

21 - oszczdnie wykorzystywa przeznaczone do wykonania instalacji materiały, uzbrojenie, armatur, przybory itp., - organizowa stanowisko robocze, - wykonywa monta poszczególnych instalacji w odpowiednich systemach zgodnie z dokumentacj techniczn i wymogami okrelonymi przez producenta materiałów oraz zachowaniem zasad bezpieczestwa i higieny pracy, - organizowa procesy wykonywania instalacji, - kierowa robotami instalacyjnymi, - przeprowadza próby szczelnoci i cinienia wykonanej instalacji, - odbiera wykonane prace instalacyjne, - dokonywa obmiaru wykonanych robót instalacyjnych, - nadzorowa wykonanie prac instalacyjnych, - udziela pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, - przeprowadza szkolenia w zakresie przestrzegania przepisów bezpieczestwa i higieny pracy. 2. Treci kształcenia (działy programowe) * MONTA INSTALACJI GRZEWCZYCH: - ogrzewanie wodne grawitacyjne z rozdziałem dolnym i górnym, - ogrzewanie wodne z obiegiem wymuszonym z rozdziałem dolnym i górnym, - ogrzewanie etaowe, - ogrzewanie parowe nisko- i wysokoprne, - ogrzewanie płaszczyznowe: podłogowe, cienne i sufitowe, - ródła ciepła, ich rodzaje i zastosowanie, - grzejniki, ich rodzaje i przeznaczenie oraz zasady montau, - rury i kształtki z rónych materiałów (stal, mied, tworzywa sztuczne) i sposoby ich łczenia, - izolacje ciepłochronne przewodów, - naczynie wzbiorcze w instalacjach grzewczych, - uzbrojenie instalacji grzewczych, - technologia wykonania instalacji grzewczych, - organizowanie stanowiska roboczego, - próba szczelnoci połcze oraz próba cinienia wykonanej instalacji, - odbiór techniczny wykonanej instalacji, - obmiar robót instalacyjnych i budowlanych,

22 - przepisy bezpieczestwa i higieny pracy obowizujce podczas montau przewodów, uzbrojenia, przyborów itp. * MONTA INSTALACJI WODY ZIMNEJ I CIEPŁEJ WODY UYTKOWEJ: - przyłcze wodocigowe, - systemy instalacji wody zimnej i ciepłej wody uytkowej, - rury i kształtki z rónych materiałów (stal, mied, tworzywa sztuczne) i sposoby ich łczenia, - uzbrojenie instalacji wody zimnej i ciepłej wody uytkowej, - armatura, - ródła ciepłej wody uytkowej, - technologia wykonywania instalacji, - organizacja stanowiska roboczego, - próba szczelnoci połcze i próba cinienia wykonanej instalacji, - odbiór techniczny wykonanej instalacji, - instalacje przeciwpoarowe, - obmiar robót instalacyjnych i budowlanych, - przepisy bezpieczestwa i higieny pracy obowizujce podczas montau instalacji wody zimnej i ciepłej wody uytkowej. * MONTA INSTALACJI KANALIZACYJNYCH: - rodzaje cieków, - odbiorniki cieków, - przykanalik, - poziome i pionowe przewody instalacji kanalizacyjnych, - rury i kształtki z rónych materiałów, - uzbrojenie przewodów kanalizacyjnych, - przybory sanitarne, rodzaje i przeznaczenie, - podejcia kanalizacyjne do przyborów sanitarnych, - kanalizacja deszczowa, - technologie wykonywania instalacji kanalizacyjnych, - organizacja stanowiska roboczego, - próba szczelnoci połcze, - odbiór techniczny wykonanej instalacji kanalizacyjnej, - obmiar robót instalacyjnych i budowlanych, - przepisy bhp obowizujce podczas montau przewodów instalacji kanalizacyjnych.

23 * MONTA INSTALACJI GAZOWYCH: - gazy stosowane do celów instalacyjnych, - przyłcze gazowe, - poziome i pionowe przewody instalacji gazowej, - rury i kształtki stosowane do montau, - uzbrojenie zabezpieczajce, regulujce i kontrolno-pomiarowe, - urzdzenia gazowe powszechnego uytku, - technologia wykonywania instalacji gazowych, - organizacja stanowiska roboczego, - próba szczelnoci połcze, - odbiór techniczny wykonanej instalacji gazowej, - obmiar robót instalacyjnych i budowlanych, - przepisy bezpieczestwa i higieny pracy obowizujce podczas montau przewodów instalacji gazowej. * WYKONAWSTWO INSTALACJI WENTYLACYJNEJ I KLIMATYZACJI - wentylacja naturalna i mechaniczna, - aeracja, - przewody i urzdzenia wentylacji naturalnej, - przewody, kształtki i urzdzenia wentylacji mechanicznej, - wentylatory osiowe i promieniowe, - odcigi miejscowe, - urzdzenia klimatyzacyjne, - technologia wykonania instalacji wentylacyjnych i klimatyzacji, - odbiór techniczny wykonanej instalacji wentylacyjnej i klimatyzacji, - obmiar robót wentylacyjnych, klimatyzacji i budowlanych, - przepisy bezpieczestwa i higieny pracy obowizujce podczas wykonywania instalacji wentylacyjnej i klimatyzacji. 3. Zalecenia dotyczce oceniania Poziom wiadomoci i umiejtnoci przyswojonych i ukształtowanych w wyniku procesu nauczania-uczenia si treci zawartych w poszczególnych działach programowych powinien by sprawdzany i oceniany oddzielnie. Narzdziami pomiaru dydaktycznego stosowanymi do przeprowadzania sprawdzianów powinny by: - zestawy zada testowych przeznaczone do badania poziomu wiadomoci,

24 uwzgldniajce poziomy wymaga: A - zapamitania wiadomoci, B - zrozumienia wiadomoci, - zadania problemowe przeznaczone do badania ukształtowanych wiadomoci na poziomach: C - wykorzystania wiadomoci w sytuacjach typowych, D - zastosowania wiadomoci w sytuacjach problemowych. Sprawdziany badajce poziom rzeczywicie ukształtowanych umiejtnoci mog polega np. na rozwizaniu zadania problemowego takiego jak: * opracowanie harmonogramu prac zwizanych z montaem instalacji: grzewczej, wody zimnej i ciepłej wody uytkowej, kanalizacyjnej, gazowej lub wentylacji i klimatyzacji, * opracowanie na podstawie dokumentacji technicznej wykazu materiałów, armatury itp. potrzebnych do wykonania okrelonej instalacji, * dobór technologii wykonania np. instalacji wodocigowej i ciepłej wody uytkowej, uzasadnienie tego wyboru oraz dobór odpowiednich narzdzi i sprztu potrzebnych do jej wykonania, * opracowanie harmonogramu przebiegu prac zwizanych z przeprowadzeniem prób szczelnoci i cinienia oraz dokonaniem odbioru wykonanej instalacji. Po przeprowadzeniu sprawdzianu i dokonaniu oceny naley przeprowadzi analiz polegajc na porównaniu wiadomoci i umiejtnoci rzeczywicie przyswojonych i ukształtowanych przez uczniów z wiadomociami i umiejtnociami załoonymi i uwzgldnionymi w poszczególnych działach i blokach tematycznych. Po dokonaniu analizy naley opracowa wnioski dotyczce dalszego postpowania dydaktycznego, np. zmiany metod prowadzenia zaj, zmiany form organizacyjnych pracy z uczniami, zastosowania innych rodków dydaktycznych itp. Podczas dokonywania oceny sprawdzianów naley stosowa obowizujc skal ocen. Ocena kocowa z kadego działu programowego powinna uwzgldnia oceny czstkowe, wystawiane na jednostkach metodycznych podczas prowadzenia zaj. C. PROCESY SIECIOWE 1. Cele kształcenia W wyniku zorganizowanego procesu kształcenia ucze (słuchacz) powinien umie: - organizowa i kierowa wykonawstwem sieci komunalnych,

25 - organizowa stanowiska robocze do wykonywania prac zwizanych z montaem sieci wodocigowych, kanalizacyjnych, cieplnych i gazowych zgodnie z obowizujcymi normami i wymogami technicznymi, przepisami bezpieczestwa i higieny pracy, przeciwpoarowymi oraz ochrony rodowiska, - opracowywa harmonogramy przebiegu robót montaowych, - stosowa róne technologie wykonywania sieci komunalnych, - dobiera stosowne do wykonywanych robót narzdzia, sprzt, urzdzenia i maszyny budowlane, - posługiwa si narzdziami, sprztem i urzdzeniami zgodnie z ich przeznaczeniem i instrukcj obsługi oraz z przestrzeganiem przepisów bezpieczestwa i higieny pracy, - dobiera na podstawie dokumentacji technicznej odpowiednie do wykonywanej sieci materiały i uzbrojenie wraz z wyliczeniem potrzebnej iloci, - oszczdnie i ekonomicznie gospodarowa przeznaczonymi do wykonania sieci materiałami i uzbrojeniem oraz zabezpiecza je przed uszkodzeniem, - prowadzi i nadzorowa roboty montaowe zwizane z montaem sieci komunalnych, - przeprowadza próby szczelnoci połcze oraz próby cinienia wykonanych sieci, - odbiera wykonane prace sieciowe, - dokonywa obmiaru wykonanych prac sieciowych i zwizanych z nimi robót ziemnych, - przestrzega przepisów bezpieczestwa i higieny pracy obowizujcych podczas wykonywania prac sieciowych, - udziela pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, - przeprowadza szkolenia w zakresie przestrzegania przepisów bezpieczestwa i higieny pracy. 2. Treci kształcenia (działy programowe) * WYKONAWSTWO SIECI CIEPLNYCH: - ogrzewanie zdalaczynne wod ciepł i gorc oraz par, - czynnik grzejny i jego parametry, - elementy składowe ogrzewa zdalaczynnych, - ciepłownie osiedlowe i przemysłowe, - elektrociepłownie, - klasyfikacja sieci cieplnych, - materiały i uzbrojenie sieci cieplnej: rury i połczenia rur, uzbrojenie przewodów, kompensatory, podpory, - izolacja termiczna przewodów,

26 - konstrukcje budowlane w sieci cieplnej, - wzły cieplne (rozdzielnie ciepła) rodzaje i ich charakterystyka, - pomieszczenia rozdzielni ciepła, - organizacja pracy przy budowie sieci cieplnych, - próba szczelnoci połcze i próba cinienia sieci, - odbiór techniczny wykonanej sieci cieplnej, - obmiar robót sieciowych i zwizanych z nimi robót ziemnych, - eksploatacja, konserwacja i remonty sieci cieplnej, - przepisy bezpieczestwa i higieny pracy obowizujce podczas wykonywania sieci cieplnych, oraz w czasie eksploatacji, konserwacji i remontów. * WYKONAWSTWO SIECI WODOCIGOWYCH: - ujcia wód powierzchniowych i podziemnych, - mechaniczne, biologiczne i chemiczne uzdatnianie wody, - zbiorniki wody, - pompy i pompownie wodocigowe, - rodzaje sieci wodocigowych, - materiały do budowy sieci wodocigowych i przeciwpoarowych, - uzbrojenie sieci wodocigowych i przeciwpoarowych, - organizacja pracy przy budowie wodocigu, - układanie i monta przewodów i uzbrojenia, - płukanie, czyszczenie i dezynfekcja przewodów, - próba szczelnoci połcze, - odbiór techniczny wykonanej sieci wodocigowej i przeciwpoarowej, - obmiar robót sieciowych i zwizanych z nimi robót ziemnych, - eksploatacja, konserwacja i remonty sieci wodocigowych i przeciwpoarowych, - przepisy bezpieczestwa i higieny pracy obowizujce podczas wykonywania sieci oraz w trakcie eksploatacji, konserwacji i remontów. * WYKONAWSTWO SIECI KANALIZACYJNYCH: - rodzaje i systemy sieci kanalizacyjnych, - uzbrojenie sieci kanalizacyjnej, - materiały do budowy sieci kanalizacyjnej, - układanie przewodów sieci kanalizacyjnej, - odbiór techniczny wykonanej sieci kanalizacyjnej, - obmiar robót sieciowych i zwizanych z nimi robót ziemnych, - przepisy bezpieczestwa i higieny pracy obowizujce podczas montau przewodów i uzbrojenia,

27 - eksploatacja i remonty sieci kanalizacyjnych, - pompy do cieków, - pompownie kanalizacyjne, - miejskie i lokalne oczyszczalnie cieków, - unieszkodliwianie osadów ciekowych. * WYKONAWSTWO SIECI GAZOWYCH: - paliwa gazowe - rodzaje, charakterystyka i zakres stosowania, - metody otrzymywania, sposoby magazynowania i transportu paliw gazowych, - mokre i suche zbiorniki gazu - podział, charakterystyka, zastosowanie, - stacje gazowe redukcyjno-pomiarowe - zadania i klasyfikacja, - zasady bezpieczestwa dotyczce budowy i usytuowania budynku stacji, - gazocigi - klasyfikacja, rednice rur, cinienie gazu w gazocigu, - układy gazocigów i ich dobór, - przewody sieci gazowej, - zamknicia na przewodach sieci gazowej, - uzbrojenie przewodów sieci gazowej, - organizacja pracy przy budowie gazocigu, - zasady montau i uzbrojenia gazocigów, - próby szczelnoci: połcze i gazocigu, - odbiór techniczny robót, - obmiar robót sieciowych i zwizanych z nimi robót ziemnych, - przedmuchiwanie gazocigu, - eksploatacja, konserwacja i roboty remontowe sieci gazowych, - przepisy bezpieczestwa i higieny pracy obowizujce podczas wykonywania sieci oraz w trakcie eksploatacji, konserwacji i remontów. 3. Zalecenia dotyczce oceniania Poziom wiadomoci i umiejtnoci przyswojonych i ukształtowanych w wyniku procesu nauczania-uczenia si treci zawartych w poszczególnych działach programowych powinien by sprawdzany i oceniany oddzielnie. Narzdziami pomiaru dydaktycznego stosowanymi do przeprowadzania sprawdzianów powinny by: - zestawy zada testowych przeznaczone do badania poziomu wiadomoci, uwzgldniajce poziomy wymaga: A - zapamitania wiadomoci,

28 B - zrozumienia wiadomoci, - zadania problemowe przeznaczone do badania ukształtowanych wiadomoci na poziomach: C - wykorzystania wiadomoci w sytuacjach typowych, D - zastosowania wiadomoci w sytuacjach problemowych. Sprawdziany badajce poziom rzeczywicie ukształtowanych umiejtnoci mog polega np. na rozwizaniu zadania problemowego takiego jak: * opracowanie harmonogramu przebiegu prac zwizanych z montaem sieci kanalizacyjnej, posługiwanie si przy tym dokumentacj techniczn, * dobór potrzebnych do wykonania sieci wodocigowej rur, kształtek i uzbrojenia oraz wyliczenie ich iloci na podstawie przy tym z dokumentacji technicznej i dostpnych katalogów oraz prospektów materiałów i uzbrojenia, * opracowanie harmonogramu przebiegu prac zwizanych z montaem kanału sieci ciepłowniczej, * opracowanie harmonogramu przebiegu prac montaowych sieci gazowej wraz z instrukcj przestrzegania przepisów bhp. Po przeprowadzeniu sprawdzianu i dokonaniu oceny naley przeprowadzi analiz polegajc na porównaniu wiadomoci i umiejtnoci rzeczywicie przyswojonych i ukształtowanych przez uczniów z wiadomociami i umiejtnociami załoonymi i uwzgldnionymi w poszczególnych działach i blokach tematycznych. Po dokonaniu analizy naley opracowa wnioski dotyczce dalszego postpowania dydaktycznego np. zmiany metod prowadzenia zaj, zmiany form organizacyjnych pracy z uczniami, zastosowania innych rodków dydaktycznych itp. Podczas dokonywania oceny sprawdzianów naley stosowa obowizujc skal ocen. Ocena kocowa z kadego działu programowego powinna uwzgldnia oceny czstkowe, wystawiane na jednostkach metodycznych podczas prowadzenia zaj. D. DOKUMENTACJA TECHNICZNA 1. Cele kształcenia. W wyniku zorganizowanego procesu kształcenia ucze (słuchacz) powinien umie: - organizowa stanowisko pracy krelarza, - posługiwa si przyborami do wykonywania rysunków, - prawidłowo wymiarowa i estetycznie opisywa rysunki, - wykonywa rysunki w rzutach prostoktnych i aksonometrycznych,

29 - szkicowa figury i bryły geometryczne oraz elementy budowlane i instalacyjne, - posługiwa si normami technicznymi obowizujcymi w rysunku budowlanym i instalacyjnym, - stosowa oznaczenia graficzne materiałów i elementów budowlanych, - stosowa oznaczenia graficzne elementów poszczególnych instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, - rysowa na podstawie technicznych rysunków architektonicznych podkłady budowlane dla potrzeb projektowania instalacji sanitarnych, - oblicza współczynnik przenikania ciepła dla rónych przegród budowlanych, - oblicza straty ciepła w pomieszczeniach i budynkach oraz dobiera grzejniki i ródła ciepła, - rysowa na podkładach budowlanych rozmieszczenie grzejników, ródeł ciepła, przyborów sanitarnych i innych urzdze instalacyjnych oraz przewodów instalacji grzewczych wody zimnej i ciepłej wody uytkowej, kanalizacyjnych, gazowych, wentylacji i klimatyzacji, - rysowa rozwinicia płaskie i aksonometryczne projektowanych instalacji sanitarnych, - oblicza rednice przewodów instalacji sanitarnych, - rysowa przewody sieci cieplnych, wodocigowych, kanalizacyjnych i gazowych w rzutach i rozwiniciach (profilach), - oblicza rednice przewodów sieci komunalnych, - dobiera uzbrojenie przewodów poszczególnych sieci komunalnych, - opracowywa opis techniczny do projektów technicznych instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, - wykonywa przedmiary robót instalacyjnych i sieciowych, - opracowywa wykazy materiałów, uzbrojenia, armatury, przyborów itp. na podstawie projektów technicznych, - opracowywa kosztorysy projektowanych instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, - posługiwa si obowizujcymi normami i normatywami technicznymi, - czyta i analizowa projekty techniczne, architektoniczne, budowlane, instalacyjne i sieciowe, - czyta i analizowa opisy techniczne i kosztorysy, - wykorzystywa programy komputerowe w procesie projektowania instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, - korzysta z rónych ródeł informacji technicznej i komputerowej. 2. Treci kształcenia (działy programowe) * RYSUNEK TECHNICZNY:

30 - opisywanie rysunków, - wymiarowanie elementów na rysunkach, - podstawowe konstrukcje rysunkowe, - rzutowanie prostoktne figur i brył geometrycznych, - rzutowanie aksonometryczne, - szkicowanie elementów z natury. * PROJEKTOWANIE PROSTYCH INSTALACJI GRZEWCZYCH: - obliczanie strat ciepła w pomieszczeniach, - dobieranie grzejników, - dobieranie ródeł ciepła, - wykonywanie rysunków technicznych (rzuty kondygnacji, rozwinicia) instalacji grzewczych, - obliczanie rednic przewodów, - dobieranie rur i uzbrojenia, - redagowanie opisu technicznego, - wykonywanie przedmiaru robót, - sporzdzanie wykazu materiałów, uzbrojenia, urzdze itp., - kosztorysowanie prac zwizanych z montaem instalacji grzewczych. * PROJEKTOWANIE PROSTYCH INSTALACJI WODY ZIMNEJ I CIEPŁEJ WODY UYTKOWEJ ORAZ PRZECIWPOAROWEJ: - obliczanie zapotrzebowania wody, - dobieranie rur, uzbrojenia i armatury, - obliczanie rednic przewodów, - wykonywanie rysunków technicznych instalacji wodocigowych ciepłej wody uytkowej, przeciwpoarowych, - redagowanie opisu technicznego, - wykonywanie przedmiaru robót, - sporzdzanie wykazu materiałów, uzbrojenia, armatury czerpalnej i innych, - kosztorysowanie prac zwizanych z montaem instalacji wody zimnej i ciepłej wody uytkowej oraz przeciwpoarowych. * PROJEKTOWANIE PROSTYCH INSTALACJI KANALIZACYJNYCH: - dobieranie rur, uzbrojenia i przyborów sanitarnych, - wykonywanie rysunków instalacji kanalizacyjnych (rzuty kondygnacji, profile), - redagowanie opisu technicznego, - wykonywanie przedmiaru robót,

31 - sporzdzanie wykazu materiałów, uzbrojenia, przyborów sanitarnych, - wykonanie kosztorysu zaprojektowanej kanalizacji. * PROJEKTOWANIE PROSTYCH INSTALACJI GAZOWYCH: - wykonywanie rysunków instalacji gazowej (rzuty kondygnacji, rozwinicie aksonometryczne), - obliczanie rednic przewodów, - redagowanie opisu technicznego, - wykonywanie przedmiaru robót, - sporzdzanie wykazu materiałów, urzdze i uzbrojenia, - wykonywanie kosztorysu zaprojektowanej instalacji gazowej. * PROJEKTOWANIE WENTYLACJI I KLIMATYZACJI: - obliczanie wymian powietrza w okrelonym pomieszczeniu, - rysowanie na rysunkach technicznych elementów wentylacji naturalnej, - rysowanie na rysunkach technicznych (rzuty kondygnacji) elementów wentylacji mechanicznej, - wykonanie rozwinicia aksonometrycznego instalacji wentylacji mechanicznej, - zaprojektowanie odcigu miejscowego dla okrelonego stanowiska roboczego, - zaprojektowanie klimatyzacji w pomieszczeniu o okrelonym przeznaczeniu, - redagowanie opisu technicznego, - wykonanie przedmiaru robót, - sporzdzanie wykazu materiałów, urzdze i uzbrojenia, - wykonanie kosztorysu zaprojektowanej wentylacji lub klimatyzacji. * PROJEKTOWANIE SIECI CIEPLNYCH: - obliczanie zapotrzebowania czynnika grzejnego, - obliczanie hydrauliczne sieci cieplnych, - rysowanie trasy przewodów sieci cieplnych, - rysowanie profilu przewodów sieci cieplnych, - redagowanie opisu technicznego, - wykonanie przedmiaru robót, - sporzdzanie wykazu materiałów i uzbrojenia, - kosztorysowanie robót zwizanych z montaem sieci cieplnych. * PROJEKTOWANIE SIECI WODOCIGOWYCH I PRZECIWPOAROWYCH: - obliczanie zapotrzebowania iloci wody,