I E G ISSN 1425 6584. www.doipip.wroc.pl

W CIENIU CZEPKA N IEZALEŻNY E MIESIĘCZNIK I I PIELĘGNIAREK I E I POŁOŻNYCH O OKRĘGU WROCŁAWSKIEGO O I LEGNICKIEGO I E G ISSN 1425 6584 Wiosenny kwiat w twej dłoni niech zakwitnie, Błysk w sercu promiennie zaświeci, Radość da moc i potęgę w codziennej pracy i znoju, by poprzez życie iść coraz piękniej, by w ręku nieść dar miłości i pokoju. Tak bliska, że zwana Siostrą Pielęgniarko, niech błogosławione będą Twe dłonie dające opiekę i pomoc, Niech nie braknie w nich daru dobroci, który rozdzielasz hojnie wśród ludzi. I Tobie Położnej życzę... Tobie, która stoisz u początków ludzkiego życia, uśmiechem kojąc matczyny ból pomagasz małym ludziom ujrzeć światło słońca niech radosne Twe dłonie, będą błogosławione www.doipip.wroc.pl Dobroci serca, radości w działaniu i wiele satysfakcji wszystkim pielęgniarkom i położnym z okazji ich święta życzy DORPiP we Wrocławiu N UMER 5 (187 ) MAJ 2007 0 WROCŁAW LEGNICA

W NUMERZE... str. INFORMACJE DORPIP...2 Regulamin refundacji kosztów kształcenia...4 Razem czy osobno...5 Cewnikowanie mężczyzn...6 Opinia prawna...7 Ocalić od zapomnienia...8 Zestaw p. wstrząsowy... 10 Zalecenia Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii i Konsultanta Krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa... 11 Status pracownika ochrony zdrowia... 15 Profilaktyka raka szyjki macicy... 19 Opieka położnej nad kobietą żyjącą z HIV i jej noworodkiem... 21 Relacja z konferencji... 24 PAMIĘĆ I SERCE... 25 W CIENIU CZEPKA niezależny miesięcznik pielęgniarek i po łoż nych okręgu wrocławskiego i le gnic kie go. (www.doipip.wroc.pl) Wydawca: Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Po łoż nych we Wrocławiu. Redaguje Prezydium DORPiP: Elżbieta Gar wac ka Czachor, Jolanta Kolasińska Leokadia Jędrzejewska Lucyna Bogumił Beata Łabowicz Aurelia Bajrakowska Grażyna Ma jew ska Kaźmierczak Wanda Pierzchała Urszula Sikorska oraz: Włodziwoj Sa wic ki (redakcja, redakcja techniczna, skład, korekta, grafika i przygotowanie do druku) Konsultacja polonistyczna mgr Katarzyna Sawicka Materiałów nieza mó wio nych re dak cja nie zwraca, w tek stach pu bli ko wa nych za strze ga so bie pra wo skró tów, zmian ty tu łów oraz po pra wek sty li stycz no ję zy ko wych. Artykuły, listy, uwagi i inną ko re spon den cję prosimy nadsyłać na adres re dak cji: Dolnośląska Okrę go wa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wro cła wiu, ul. Powstańców Śląskich 50, 53 333 Wro cław, fax. 373 20 56 e mail: info@doipip.wroc.pl REDAKCJA NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA TREŚĆ OGŁOSZEŃ I REKLAM I TEK STÓW SPONSOROWANYCH DOIPiP NIE PROWADZI POŚREDNICTWA PRACY W KRAJU I ZA GRA NI CĄ UWAGA: Nie przyjmujemy do pu bli ka cji tekstów przekazywanych telefonicznie! Nasza okładka: fot. W Sawicki Numer za mknię to 20.04.2007 r. Do druku przygotowano 27.04.2007 r. Nakład 3500 egz. Pismo nie od płat nie roz pro wa dza ne wśród człon ków Sa mo rzą du Pielęgniarek i Po łoż nych. Druk ABIS Wszystkie artykuły (i nie tylko) na str. www.doipip.wroc.pl Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu, ul. Powstańców Śląskich 50, 53 333 Wrocław, e mail: info@doipip.wroc.pl tel. 364 04 44, 364 04 35, tel/fax. 373 20 56 www.doipip.wroc.pl Konto Izby: Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych Konto Nr: 09 1060 0076 0000 3200 0040 0571 Bank Przemysłowo-Handlowy I Oddział/ Wrocław, Pl. Powstańców Śląskich 9, 50 950 Wrocław 2 Biuro DOIPiP w Lubinie N I E C Z Y N N E!!! Biuletyn indywidualnie można pobierać w Szpitalu Miejskim u Naczelnego Pielęgniarza pana Stanisława Trzcińskiego GODZINY PRACY BIURA Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych SEKRETARIAT I KSIĘGOWOŚĆ poniedziałek czwartek od 8 00 do 16 00 z wyjątkiem wtorków i piątków wtorek od 8 00 do 17 00 a w piątek do 15 00 BIURO EWIDENCJI (wydaje, wymienia pra wo wykonywania zawodu) poniedziałek nieczynne dla petentów wtorek... 10 17 środa...8 16 czwartek... 10 16 piątek...8 15 KASA poniedziałek... 10 16 wtorek... 11 14 środa... 8 15 czwartek... 10 16 piątek... NIECZYNNA BIBLIOTEKA wtorki... od 14 do 17 piątki... od 9 do 14 OKRĘGOWY RZECZNIK ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ dyżuruje we wtorki...od 15 do 16 PRZEWODNICZĄCY OKRĘGOWEGO SĄDU PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH tel. (0 # 76) 72 30 153; 72 30 141 kom. 0 502 676 039 DYŻURY RADCY PRAWNEGO poniedziałki 14 17; środa 9 11 (mgr E. Stasiak); wtorki od 16 17 (mgr A. Haczkowska) KASA POŻYCZKOWA PRZY DOIPIP Bank PKO BP IV Oddział Wrocław, ul. Gepperta 4 Nr: 56 1020 5242 0000 2702 0019 9224 Informacje o stanie swojego konta w Kasie Pożyczkowej można uzyskać w czasie dyżuru w środy od 15 00 do 16 30 telefonicznie lub osobiście KSIĘGOWOŚĆ IZBY NIE PROWADZI KASY POŻYCZKOWEJ I NIE UDZIELA INFORMACJI

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy! Wiosenną porą, gdy na świecie króluje maj, gdy śpiew słowików przeszkadza dobrze się wyspać, a kwitnące kasztany przypominają młodym ludziom o najważniejszym dla nich egzaminie maturze, przychodzi czas na świętowanie. Jest to okres specjalny, bowiem radość ze swojej uroczystości wyrażają przedstawiciele naszych profesji. Najpierw obchodzony jest Dzień Położnej, a kilka dni potem Międzynarodowy Dzień Pielęgniarki. Warto więc zauważyć, że nasze święta przypadają w najpiękniejszej porze roku. Radość świętowania przeplata się zwykle z chwilą zadumy nad wykonywanym zawodem. Corocznie w ramach Dnia Pielęgniarki powtarzane są słowa o poświęceniu, etosie zawodu i potrzebach społeczeństwa, które liczy na naszą trudną i często niewdzięczną pracę. Co roku padają słowa o zaangażowaniu w pracę, o satysfakcji zawodowej, o oczekiwaniach, planach, marzeniach i misji, jaką wypełniają na co dzień pielęgniarki i położne. Oczywiście przy tej okazji dużo mówi się na temat warunków pracy i płacy, często formułując obietnice, które nie zostają spełnione. Smutek miesza się więc z radością, a uśmiech jest jak zawsze przysłonięty przez łzy. Nikt nie zaprzecza, gdy mówi się potrzebie pracy średniego personelu medycznego. Jego praca doceniana jest przez wszystkich pracowników placówek medycznych. Pielęgniarki to osoby kompetentne, wciąż doskonalące swoje umiejętności, poszerzające swą wiedzę na kursach, szkoleniach, konferencjach... A przecież wciąż odczuwa się ich brak. I choć pracy dla pielęgniarek i położnych jest sporo, to coraz częściej widzimy oferty dotyczące zatrudnienia. Już nie tylko zagraniczne placówki poszukują dobrze wykwalifikowanych pracowników, pojawia się także wiele ofert z polskich placówek służby zdrowia. Co się dzieje z naszym zawodem. Czyżby wymierał? Powoli starzeje się środowisko pielęgniarskie, a przyczyna tego stanu rzeczy jest niezwykle prosta. Otóż co roku obserwuje się tendencję spadkową, jeśli chodzi o liczbę osób podejmujących kształcenie z zawodzie pielęgniarki czy położnej. Długie i ciężkie studia, konieczność odbywania stażu i niskie zarobki skutecznie odstraszą nawet najbardziej wytrwałych zwolenników zawodu. Zwłaszcza, że praca często jest niedoceniana przez pacjentów i ciężkie zadania pozostają niezauważone. Cóż więc robić? Jak namawiać młodych ludzi do podnoszenia swoich kwalifikacji o studia pielęgniarskie? Jak promować zawód, bez którego nie mogą się obejść nowoczesne szpitale, przychodnie czy placówki edukacyjne? Jak skutecznie szerzyć wiedzę o zawodzie, który z samego założenia ma służyć ludziom, nieść pomoc i dawać wytchnienie w chwilach najtrudniejszych: narodzin i śmierci, cierpienia i bólu, poważnych operacji i błahych szczepień. Czy wyobrażamy sobie, że kiedyś może zabraknąć pielęgniarek? Jak wówczas będzie wyglądał polski szpital czy przychodnia? Warto zadać sobie takie pytania w przededniu pielęgniarskiego święta, może uda się któremuś z nas głośno opowiedzieć o naszym zawodzie, promować go w środowisku domowym, bo przecież każdy z nas może wychować swego następcę tak jak ongiś uczyniła to Florence Nigthingale. A w ten sposób zawód będzie trwał i przynosił coraz wspanialsze owoce, które doprowadzą do polepszenia stanu zdrowia nie tylko pacjentów, ale także całej polskiej medycyny. red. SITOWIE Wonna mięta nad wodą pachniała, kołysały się kępki sitowia, brzask różowiał i woda wiała, wiew sitowie i miętę owiał. Nie wiedziałem wtedy, że te zioła będą w wierszach słowami o latach, i że kwiaty z daleka po imieniu przywołam, zamiast leżeć zwyczajnie nad wodą na kwiatach. Nie wiedziałem, że się będę tak męczył, słów szukając dla żywego świata, nie wiedziałem, że gdy się tak nad wodą klęczy, to potem trzeba cierpieć długie lata. Wiedziałem tylko, że w sitowiu są prężne, wiotkie i długie włóknienka, że z nich splotę siatkę leciutką i cienką, którą nic nie będę łowił. Boże dobry moich lat chłopięcych, moich jasnych świtów Boże święty! Czy już w życiu nie będzie więcej pachnącej nad stawem mięty? Czy to już tak zawsze ze wszystkiego będę słowa wyrywał w rozpaczy i sitowia, sitowia zwyczajnego nigdy już zwyczajnie zobaczę? Julian Tuwim

Informacje Leokadia Jędrzejewska Sekretarz DORPiP WYKAZ UCHWAŁ Dolnośląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych WYKAZ UCHWAŁ PODJĘTYCH NA POSIEDZENIU PREZYDIUM DOLNOŚLĄSKIEJ OKRĘGOWEJ RADY PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH W DNIU 11 KWIETNIA 2007 r. L.p. Numer uchwały 1. 54/2007/IV 2. 55/2007/IV 3. 56/2007/IV 4. 57/2007/IV 5. 58/2007/IV 6. 59/2007/IV 7. 60/2007/IV 8. 61/2007/IV 9. 62/2007/IV 10. 63/2007/IV 11. 64/2007/IV 12. 65/2007/IV 13. 66/2007/IV Tytuł uchwały W sprawie stwierdzenia prawa wykonywania zawodu dla 5 pielęgniarek. W sprawie wymiany prawa wykonywania zawodu dla 5 pielęgniarek. W sprawie wpisania do rejestru pielęgniarek 3 pielęgniarek. W sprawie skreślenia z rejestru pielęgniarek 1 pielęgniarki. W sprawie wpisania do rejestru indywidualnych praktyk pielęgniarek i położnych oraz wydania zaświadczenia o wpisie dla 1 pielęgniarki. W sprawie przyznania zapomóg losowych dla 7 osób na kwotę 4.100,- zł W sprawie refundacji kosztów kształcenia dla 160 osób na kwotę 55.840,- zł. W sprawie skreślenia z rejestru pielęgniarek 1 pielęgniarki. W sprawie skierowania na przeszkolenie po przerwie w wykonywaniu zawodu 2 osób W sprawie nierefundowania kosztów kształcenia dla 1 osoby z powodu niespełnienia warunków regulaminowych. W sprawie wskazania przedstawicieli DORPiP do składów komisji konkursowych. W sprawie zmiany do uchwały 12/2007/IV Prezydium DORPiP z dnia 10.01.2007 r. (w załączniku nr 1 skreśla się z poz. 82 kwotę 140, - zł i wpisuje 280, - zł) W sprawie wykonania i zakupu banera z logiem DOIPIP. Zajrzyj na stronę internetową naszej Izby www.doipip.wroc.pl/bip i Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych!!! www.izbapiel.org.pl Uwaga Wyborcy!!! Z powodu wciąż napływających informacji z różnych zakładów pracy o zatrudnionych pielęgniarkach i położnych, dane zawarte w biuletynie W cieniu czepka Nr 4 (kwiecień) 2007 r. pt. Podział na Rejony Wyborcze DOIPiP, ulegną niewielkiej zmianie. Pełne dane zawarte będą w dokumentacji wyborczej przygotowywanej dla poszczególnych rejonów wyborczych. Przewodnicząca OKW Lucyna Bogumił Przyjmujemy odpłatnie drobne ogłoszenia. Cena za jedną linijkę tekstu w układzie 3 ko lum no wym: dla członków samorządu = 5 zł; dla pozostałych osób = 7 zł OŚWIADCZENIE DOIPiP nie pośredniczy w rekrutacji pielęgniarek i położnych do pracy w kraju i zagranicą 2 W CIENIU CZEPKA

Informacje SAMODZIELNY PUBLICZNY SZPITAL KLINICZNY NR 1 WE WROCŁAWIU serdecznie zaprasza na Konferencję Szkoleniową ROLA PIELĘGNIARKI I POŁOŻNEJ W PRZYGOTOWANIU PACJENTA DO SAMOOPIEKI która odbędzie się w dniu 21.06.2007 r. w godz. 9.00-14.00 w sali wykładowej im. prof. W. Brossa Kliniki Chirurgii Ogólnej i Chirurgii Onkologicznej przy ul. M. Curie-Skłodowskiej 66 we Wrocławiu. W czasie konferencji zostaną przedstawione referaty przygotowane przez pielęgniarki i położne, które podzielą się własnymi doświadczeniami w racy edukacyjnej na rzecz pacjentów. KONFERENCJA JEST NIEODPŁATNA, jednak udział w niej będzie możliwy tylko po dokonaniu wcześniejszej rejestracji. Termin przyjmowania zgłoszeń upływa 05.06.2007 r. Liczba miejsc ograniczona, decyduje kolejność zgłoszeń. UCZESTNICY OTRZYMUJĄ MATERIAŁY SZKOLE- NIOWE ORAZ ZAŚWIADCZENIA POTWIERDZAJĄCE UDZIAŁ W KONFERENCJI Serdecznie zapraszamy do udziału w konferencji pielęgniarki i położne oraz osoby zainteresowane tą tematyką. Kontakt: Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 we Wrocławiu, ul. M. Curie-Skłodowskiej 58, 50-369 Wrocław (z dopiskiem konferencja ) mail: naczpiel@srsk1wroc.internetdsl.pl kontakt telefoniczny: Jolanta Gruchaj tel. 071/784 22 24 Zagubiono prawo wykonywania zawodu pielęgniarki nr 490 wydane na nazwisko Magdalena Włodarczak, przez Okręgową Radę Pielęgniarek i Położnych dnia 24.08.1995 r. w Lesznie. Dolnośląskie Centrum Zdrowia Publicznego we Wrocławiu ZAPRASZA Panie Pielęgniarki i Panie Położne na szkolenie na temat PROFILAKTYKA ZESPOŁU FENYLOKETONURII MATCZYNEJ, które odbędzie się w dniu 12. 06. 2007 roku w godz. 11:00 14:00 w sali wykładowej Katedry Medycyny Rodzinnej AM ul Syrokomli 1 we Wrocławiu Wykładowca: lek. med. Renata Mozrzymas Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Wrocławiu. Wszelkie informacje i zgłoszenia na szkolenie przyjmowane są pod nr tel.: 07 1 340 61 07, 071 340 69 22, adres e-mail: m.rybadczp.wroc.pl. Liczba miejsc ograniczona, obowiązuje kolejność zgłoszeń. Informujemy, że DCZP nie pokrywa kosztów delegacji. Gabinet Chirurgii Plastycznej ZATRUDNI PIELĘGNIARKĘ INSTRUMENTARIUSZKĘ, LUB PIELĘGNIARKĘ PRACUJĄCĄ NA SALI ZABIEGOWEJ. CV należy kierować na adres e-mail: knakiewicz@knakiewicz.wroc.pl, lub fax. 071/328 44 44. Kontakt telefoniczny pod numerem telefonu 071/328 44 44 lub 071/328 55 55. W ZWIĄZKU Z LICZNYMI PYTANIAMI NA NASTĘPNEJ STRONIE PUBLIKUJEMY PONOWNIE REGULAMIN REFUNDACJI KOSZTÓW KSZTAŁCENIA 5 (187) 2007 3

Regulamin Załącznik Nr 1 do uchwały DORPiP Nr 42/2007/IV z 31.03.2007 r. REGULAMIN REFUNDACJI KOSZTÓW KSZTAŁCENIA CZŁONKÓW DOLNOŚLĄSKIEJ OKRĘGOWEJ IZBY PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH WE WROCŁAWIU 1 1. Prawo ubiegania się o refundację kosztów poniesionych w związku z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych związanym z wykonywaniem zawodu pielęgniarki i położnej posiadają członkowie DOIPiP zwani dalej członkami, którzy spełniają następujące warunki: a) są czynni zawodowo regularnie i nieprzerwanie opłacają składki członkowskie na rzecz DOIPiP przez co najmniej ostatnie 2 lata, b) bezrobotni, którzy utracili pracę w okresie nie dłuższym niż 1 rok przed złożeniem wniosku o refundację i regularnie opłacający składki na rzecz DOIPiP co najmniej 2 lata przed datą uzyskania statusu osoby bezrobotnej, c) osoby przebywające na urlopach wychowawczych nie dłużej niż 3 lata przed rozpoczęciem kształcenia i regularnie opłacające składki członkowskie na rzecz DOIPiP co najmniej 2 lata przed datą rozpoczęcia urlopu wychowawczego. 2. Za osobę bezrobotną w rozumieniu niniejszego regulaminu uważa się osobę nigdzie nie zatrudnioną i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zamieszkania urzędzie pracy. 2 Przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się kształcenie w szkołach wyższych, wyższych szkołach zawodowych oraz kształcenie, dokształcanie, a także doskonalenie w formach pozaszkolnych, organizowanych przez: 1. Wyższe szkoły zawodowe oraz szkoły wyższe prowadzące kształcenie w zawodach pielęgniarki i położnej na zasadach określonych w odrębnych przepisach, 2. Okręgowe Izby Pielęgniarek i Położnych. 3. Inne podmioty upoważnione do prowadzenia kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych na podstawie odrębnych przepisów. 4. Inne podmioty organizujące szkolenia, sympozja, konferencje, seminaria naukowe. 3 Formami kształcenia, dokształcania, a także doskonalenia podlegającymi refundacji są: 1. zaoczne studia licencjackie i magisterskie na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo, 2. kursy kwalifikacyjne, 3. kursy specjalistyczne, 4. kursy dokształcające, szkolenia 5. sympozja, konferencje, seminaria naukowe itp. 6. specjalizacje, 7. studia podyplomowe przez cały okres trwania kształcenia (również po zakończeniu kształcenia). 5 1. Członkowi samorządu z uwzględnieniem postanowień 4 może być przyznana refundacja w granicach ustalonego budżetu na dany rok w wysokości: a) 3 pkt 1 400,00 zł b) 3 pkt 2 600,00 zł c) 3 pkt 3 300,00 zł d) 3 pkt 4 100,00 zł e) 3 pkt 5 300,00 zł f) 3 pkt 6 1000,00 zł g) 3 pkt 7-400,00 zł 2. W przypadku uzyskania przez mgr pielęgniarstwa / położnictwa stopnia naukowego doktora może być przyznana refundacja kosztów do wysokości 2000,00 zł. 6 1. Refundacja kosztów podnoszenia kwalifikacji może nastąpić wyłącznie na wniosek zainteresowanego członka samorządu. 2. Wzór wniosku stanowi załącznik do niniejszego regulaminu. 3. Wniosek składa się w ciągu 1 miesiąca po ukończeniu danej formy kształcenia lub semestru, o którym mowa w 4 pkt a i b. 4. Wniosek wypełniony niekompletnie, nieczytelnie i złożony po terminie, o którym mowa w pkt 3, pozostaje bez rozpoznania. 5. Refundacja nie obejmuje wypłat diet, zwrotów kosztów zakwaterowania, kosztów przejazdu i wyżywienia. 6. Formy kształcenia wymienione w 3 ukończone w grudniu, a rozpatrzone w styczniu następnego roku będą zaliczone za rok poprzedni. 7. Do wniosku należy dołączyć następujące dokumenty: a) zaświadczenie o ukończeniu danej formy kształcenia lub zaliczenia semestru, b) rachunek potwierdzający poniesione przez członka samorządu koszty dydaktyczne w związku z podnoszeniem kwalifikacji, c) w przypadku osoby bezrobotnej stosowne zaświadczenie z urzędu pracy, d) w przypadku osoby przebywającej na urlopie wychowawczym zaświadczenie z zakładu pracy potwierdzające datę rozpoczęcia i planowanego zakończenia urlopu, e) dokument potwierdzający nadanie stopnia naukowego doktora. 8. Dokumenty mogą być składane w formie kserokopii, po uprzednim przedłożeniu oryginałów do potwierdzenia ich zgodności z oryginałem przez upoważnionego pracownika DOIPiP. 4 1. Członek samorządu może skorzystać z refundacji jeden raz w roku przy czym: a) refundacji kosztów kształcenia w przypadku zaocznych studiów licencjackich i magisterskich na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo udziela się począwszy od I roku po zakończeniu II semestru, b) refundacji kosztów kształcenia w przypadku specjalizacji udziela się 1 raz w roku po zakończonym etapie nauki, nie częściej jednak niż 2 razy przez cały okres trwania specjalizacji, aż do jej ukończenia, c) wszelkie formy kształcenia dofinansowane z innych źródeł tj. z budżetu Państwa, z Funduszu Unijnego i innego centralnego lub samorządowego finansowania nie podlegają refundacji przez DOIPiP 7 Ponowne rozpoznanie wniosku o którym mowa w 7 podlega rozpatrzeniu podczas najbliższego posiedzenia Dolnośląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych lub Prezydium DORPiP. 8 W sprawach nieuregulowanych w niniejszym regulaminie decyzję podejmować będzie Dolnośląska Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych Sekretarz Leokadia Jędrzejewska Skarbnik Lucyna Bogumił Przewodnicząca Elżbieta Garwacka-Czachor 4 W CIENIU CZEPKA

Farmakologia RAZEM CZY OSOBNO? Poznań, dnia 23 października 2006 r. Pan dr n. farm. Kazimierz Jakubiec Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny Kierownik Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego w Poznaniu, ul. Szwajcarska 5 Zwracam się z uprzejmą prośbą o wydanie opinii w kwestii podawania leków we wstrzyknięciach, a zwłaszcza domięśniowych. Dość często lekarze zlecają podawanie kilku leków równocześnie (nawet dwóch, trzech) we wstrzyknięciach. Stąd rodzi się pytanie: które leki łączyć? Czy w ogóle powinno się łączyć? Zasady wykonywania iniekcji nauczane na studiach pielęgniarskich jednoznacznie określają, że każdy lek należy podawać oddzielnie. Dodam, że technika wykonywania wstrzyknięć domięśniowych zakłada wkłucie igły pod kątem prostym. Jakakolwiek zmiana kierunku igły (aby np. podać drugi czy trzeci lek w innym miejscu) powoduje, że kąt wkłucia zmienia się i technika jest niewłaściwa. Z kolei dokonywanie trzech czy czterech wkłuć odrębnych jest wielce stresujące dla pacjentów i rodzi dodatkowe cierpienie. Stąd moje zapytanie i prośba o przesłanie wykazu leków, które można łączyć. Z poważaniem Przewodnicząca Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Poznaniu mgr Eleonora Kamińska Pytanie jakie postawiła Przewodnicząca Izby Poznańskiej (w liście powyżej) stawiamy sobie nieraz przed wykonaniem zlecenia lekarskiego dotyczącego podania koktajlu z kilku leków w jednej iniekcji. Pod spodem zamieszczamy obszerną odpowiedź, która powinna rozwiać nasze ewentualne wątpliwości. Zakład Farmakologii Klinicznej Akademia Medyczna im. K. Marcinkowskiego 61-848 Poznań, ul. Długa 1/2 tel./fax 853-3 1-61 5 (187) 2007 Poznań, 29.11. 2006 Szanowna Pani mgr Eleonora Kamińska Przewodnicząca Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Poznaniu Sprawa: L.dz. 569/06 dotyczy podawania leków do wstrzykiwań. Szanowna Pani, Uprzejmie informuję, że zgodnie z obowiązującymi zasadami leki przeznaczone do podawania w formie iniekcji należy podawać oddzielnie. Kwestię tę przedstawiła Pani w kierowanym piśmie. Zasady wykonywania iniekcji nauczane na studiach pielęgniarskich jednoznacznie określają, że każdy lek należy podawać oddzielnie. Jest to właściwa, racjonalna i bezpieczna zasada. Dlaczego? Skutków działania wielu leków, szczególnie wtedy, gdy są one podawane jednocześnie, nie można przewidzieć, znając jedynie działanie każdego z nich z osobna. Między lekami może bowiem zachodzić wiele różnych typów interakcji, a wynik kliniczny wzajemnych oddziaływań między lekami może być różny i polegać np. na nasileniu działania jednego leku przez drugi, pojawieniu się nowego jakościowego działania, nieobecnego przy stosowaniu każdego z leków osobno, czy wreszcie hamowaniu działania jednego leku przez drugi. Niezwykle ważny jest też fakt, że wynikiem interakcji będącej skutkiem niezgodności chemicznej i fizycznej leków (np. podczas łączenia leków w iniekcji) nie musi być wytrącenie się widocznego osadu lub zmiana barwy roztworu do wstrzyknięć. Czasem bowiem chemiczne lub fizyczne unieczynnienie leku zachodzi bez istotnych zmian roztworu. Problemem jest także wzrastająca lawinowo liczba nowych leków pojawiających się na rynku farmaceutycznym, co czyni niemożliwym przewidzenie wszystkich interakcji jakie mogą zachodzić pomiędzy istniejącymi w terapii lekami. W tej sytuacji za najbezpieczniejszą opcję uznaje się oddzielne podawanie leków do wstrzykiwań. W piśmie poruszyła Pani bardzo istotną kwestię zalecania podawania kilku leków do wstrzykiwań równocześnie przez środowisko lekarskie. Wiem, że praktyka ta wynika z klinicznego doświadczenia środowiska lekarskiego. Mając na uwadze kliniczne doświadczenie lekarzy jako niepodważalną ich wartość, pragnę podkreślić, że jest to praktyka niewłaściwa. I wreszcie kwestia techniki wykonywania iniekcji domięśniowych tj. rozstrzygnięcia czy dokonywać zmian kierunku igły w celu podania kolejnego leku w innym miejscu, czy dokonywać wkłuć odrębnych, co wiąże się z kolei ze stresem i dodatkowym cierpieniem chorych. Uważam, że z dwóch powodów, każdą iniekcję domięśniową należy podawać oddzielnie. Po pierwsze, jak zaznaczyła Pani, zmiana kierunku igły powoduje zmianę kąta wkłucia, czyli lamie zasadę kąta prostego, po drugie nie daje pewności, czy nie dokona się bezpośredni kontakt ( zmieszanie ) leków podawanych w ten sposób. Dla zminimalizowania cierpienia wynikającego z dokonywania odrębnych iniekcji domięśniowych zalecam podawać je z zachowaniem odpowiednich przedziałów czasowych (nie jednoczasowo), co jak sądzę może stanowić pewną uciążliwość (przede wszystkim dla pacjentów ambulatoryjnych). Z wyrazami szacunku i poważania Dr hab. med. mgr farm. Anna Jabłecka Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie: Farmakologii Klinicznej 5

Problemy prawne CEWNIKOWANIE MĘŻCZYZN Odkąd pracuję w służbie zdrowia przy cewnikowaniu mężczyzn stawiano pytanie: czy jest to czynność pielęgniarska czy wyłącznie lekarska. Poniższy tekst jest kolejnym spojrzeniem na stary problem Warszawa 15.03.2007 r. Stanowisko Konsultanta Krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dotyczące cewnikowania pęcherza moczowego u mężczyzn przez pielęgniarki rodzinne W odpowiedzi na zapytania dotyczące cewnikowania pęcherza moczowego u mężczyzn przez pielęgniarki rodzinne, uprzejmie wyjaśniam: Pielęgniarka rodzinna będąca świadczeniodawcą w zakresie p.o.z., z którym Fundusz zawarł umowę, bądź zatrudniona u świadczeniodawcy, z którym Fundusz zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej p.o.z., zobowiązana jest do udzielania świadczeń, w oparciu o rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r., w sprawie zakresu zadań lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U Nr 214 poz 1816). Rozporządzenie powyższe w części dotyczącej udzielanych świadczeń leczniczych przez pielęgniarkę p.o.z., wskazuje na cewnikowanie pęcherza u kobiet (zał. Nr 2 cz. II A pkt 6, ppkt 4). Tak więc zakres zadań pielęgniarki p.o.z. nie obejmuje cewnikowania mężczyzn. Jednocześnie należy zauważyć, iż wskazane powyżej rozporządzenie pozostaje w sprzeczności z rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 2 września 1997 r., w sprawie zakresu i rodzaju świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych wykonywanych przez pielęgniarkę samodzielnie, bez zlecenia lekarskiego oraz zakresu i rodzaju takich świadczeń wykonywanych przez położną samodzielnie (Dz. U Nr 116 poz. 750), stwierdza ono, że pielęgniarka wykonując świadczenia lecznicze jest uprawniona samodzielnie bez zlecenia lekarskiego do,,..zakładania cewnika do pęcherza moczowego i usuwania założonego cewnika... ( 1 ust l pkt 3 e). Pragnę jednak stwierdzić, iż pielęgniarki w trakcie realizacji programu kształcenia zawodowego zarówno na poziomie licencjackim jak i magisterskim nie nabywają umiejętności praktycznych w zakresie cewnikowania mężczyzn. Takich umiejętności nie mają również możliwości nabyć w trakcie kursu kwalifikacyjnego, czy specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego. Dlatego aby uniknąć komplikacji wynikających z braku doświadczenia i umiejętności w cewnikowaniu mężczyzn, pielęgniarki nie powinny być zmuszane do wykonywania tego świadczenia. Jednocześnie przypominam, że art. 22 ust. 4 i 5 Ustawy o Zawodach Pielęgniarki i Położnej daje pielęgniarce i położnej prawo odmowy wykonania zlecenia lekarskiego, podając niezwłocznie przyczynę odmowy na piśmie. Mając na względzie rozbieżności w interpretacji uprawnień pielęgniarek do cewnikowania mężczyzn, jako konsultant krajowy zamierzam wystąpić do Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych o podjęcie wspólnych działań dotyczących nowelizacji rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 września 1997 r. w sprawie zakresu i rodzaju świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych wykonywanych przez pielęgniarkę samodzielnie, bez zlecenia lekarskiego oraz zakresu i rodzaju takich świadczeń wykonywanych przez położną samodzielnie. Konsultant Krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego Ewa Obrzut PODZIĘKOWANIE KOLEŻANCE Marii Draczyńskiej PIELĘGNIARCE MIEJSKO-GMINNEGO ZESPOŁU ZAKŁADÓW OPIEKI PODSTAWOWEJ W ŚCINAWIE W związku z przejściem na emeryturę składamy moc najserdeczniejszych podziękowań za wieloletnią pracę, pełną oddania życzliwości, za chętne służenie innym radą i doświadczeniem wraz z życzeniami zdrowia, pomyślności w realizacji planów na dalszym etapie życia KOLEŻANKI I KOLEDZY MGZZOP W ŚCINAWIE 6 W CIENIU CZEPKA

Problemy prawne OPINIA PRAWNA DOTYCZĄCA ZASAD WYKONYWANIA PRZEZ PIELĘGNIARKĘ OPIEKI PIELĘGNACYJNEJ ORAZ INNYCH ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH W DOMACH POMOCY SPOŁECZNEJ W TYM PODAWANIA DOUSTNYCH LEKÓW MIESZKAŃCOM DOMU Zasadniczym celem działania domów pomocy społecznej nie jest 1. udzielanie świadczeń zdrowotnych, a udzielanie opieki osobom, które z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności nie mogą samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu. Dom pomocy społecznej świadczy usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających (art. 54 i 55 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej). Według 5 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia ministra polityki społecznej usługi opiekuńcze w swoim zakresie obejmują pielęgnację. Sprawowanie opieki pielęgnacyjnej należy do podstawowych kompetencji pielęgniarki (art. 4 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 5 lipca 1996 roku o zawodach pielęgniarki i położnej), dlatego też domy pomocy społecznej zatrudniają pielęgniarki. Zatrudnienie pielęgniarek w domach pomocy społecznej i powierzenie im obowiązków pielęgniarek związane jest z przyznaniem im kompetencji wykonywania świadczeń zdrowotnych, w tym opieki pielęgnacyjnej zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Osoba zatrudniona na stanowisku 2. pielęgniarki w domu pomocy społecznej wykonuje pracę zgodnie z przedstawionym jej zakresem obowiązków. Ten zaś sporządzony być powinien z uwzględnieniem kompetencji, jakie wiążą się z posiadaniem tytułu zawodowego pielęgniarki. Ustawa z dnia 5 lipca 1996 roku o zawodzie pielęgniarki i położnej, a także zasady etyki pielęgniarki i położnej są zawsze wytycznymi co do sposobu wykonywania zawodu niezależnie od tego, gdzie pielęgniarka jest zatrudniona. Zgodnie z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy 3. o zawodach wykonywanie zawodu pielęgniarki polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, a w szczególności świadczeń pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych oraz z zakresu promocji zdrowia. Udzielanie tych świadczeń pielęgniarka wykonuje przede wszystkim poprzez: rozpoznanie warunków i potrzeb zdrowotnych, rozpoznanie problemów pielęgnacyjnych, sprawowanie opieki pielęgnacyjnej, realizację zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji, samodzielne udzielanie w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, edukację zdrowotną. Do wykonywania wszystkich tych czynności uprawniona i zobowiązana jest pielęgniarka w domu pomocy społecznej. W powyższym zakresie pielęgniarka jest zawodem samodzielnym, autonomicznym w procesie udzielania świadczeń. W tym także zakresie pielęgniarka w pełni odpowiada za swoje działania i zaniechania, a jej odpowiedzialność ma charakter zarówno pracowniczy jak i zawodowy. Z reguły w domach pomocy społecznej świadczenia opiekuńcze 4. udzielane są nie tylko przez jednego pracownika, ale przez określony zespół pracowników nie tylko medycznych. Podział obowiązków w zespole związany jest z zakresem kompetencji i kwalifikacji, w oparciu o które sporządzany jest regulamin funkcjonowania placówki. Każdy pracownik pozostaje odpowiedzialny na swoim odcinku pracy. Przypisanie pracownikowi odpowiedzialności za wykonane zadania wymaga od pracodawcy stworzenia takich warunków pracy, aby możliwe było pełne, rzetelne i odpowiedzialne wykonanie obowiązków. Jeśli zatem do pielęgniarki należy sprawowanie opieki pielęgnacyjnej i realizacja zaleceń lekarskich w stosunku do określonej grupy pacjentów w określonym czasie, jej praca powinna być tak zorganizowana, aby obowiązki te mogła wykonać z uwzględnieniem jej kompetencji, kwalifikacji i zasady ponoszenia odpowiedzialności za podjęte działania. To zaś oznacza, że podjęte przez nią czynności muszą być pełnym, jednolitym świadczeniem, tak aby mogła za prawidłowość tego świadczenia odpowiadać. Powyższe zasady mają w pełni zastosowanie przy wykonywaniu ta- 5. kiego świadczenia jak podanie leku doustnego zaleconego przez lekarza a także leków nie zaleconych, ale które mogą być przez pielęgniarkę podane bez zlecenia (wg rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 2 września 1997 roku). Świadczenie to należy bezwzględnie do kompetencji zatrudnionej w dps-ie pielęgniarki, nie zaś do innych poza medycznych pracowników. Poza tym całość świadczenia powinna być wykonana przez jednego pracownika. Wykonanie tego świadczenia przez różne osoby, w związku z rozłożeniem tej czynności w czasie, tj. przygotowanie leku przez pielęgniarkę i podanie go przez inną pielęgniarkę bądź opiekuna godzi w powyższe zasady i uniemożliwia skontrolowanie przez pielęgniarkę całej czynności, za która powinna wziąć odpowiedzialność. Zdaniem opiniującego nie jest dopuszczalne powierzenie obowiąz- 6. ków podawania leków doustnych mieszkańcom dps-u przez opiekunów nieposiadających medycznego wykształcenia. Dom pomocy społecznej jest profesjonalną placówką świadczącą opiekę i bierze odpowiedzialność za fachowość opieki dostarczanej swoim podopiecznym. Poszczególne świadczenia powinny być wykonywane przez pracowników legitymujących się odpowiednią wiedzą i kwalifikacjami. Zawód pielęgniarki został powołany do wykonywania określonych świadczeń zdrowotnych w tym wykonywania zaleceń lekarskich, fachowych usług pielęgnacyjnych i te świadczenia powinny należeć do obowiązków zatrudnionej w dps-ie pielęgniarki. Marta Morawiec Przedruk z Biuletynu OIPiP w Łodzi 5 (187) 2007 7

Ocalmy od zapomnienia... Szanowne Czytelniczki i Czytelnicy! Ocalmy od zapomnienia: ludzi, wyjątkowe wydarzenia, szpitale, przychodnie, szkoły medyczne i pamiątki z nimi związane, a także fotografie, kroniki, zapiski i inne dokumenty. Przywołajmy z pamięci wydarzenia z przeszłości i odtwórzmy historie pielęgniarstwa, położnictwa i całej służby zdrowia na Dolnym Śląsku. Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych wraz z Polskim Towarzystwem Pielęgniarskim we Wrocławiu zwraca się do Państwa z prośbą o nadsyłanie na adres Izby wspomnień, życiorysów pielęgniarek i położnych, które w szczególny sposób zapisały się w naszej pamięci, uczestniczyły w wyjątkowych wydarzeniach, wpływały na kształt ówczesnej służby zdrowia. Mile widziane będą fotografie lub inne dokumenty z krótkim opisem wydarzeń, których dotyczyły. Otrzymane od Państwa materiały będziemy publikować w kolejnych numerach biuletynu W cieniu czepka, a w przyszłości wykorzystamy je do większego opracowania i ewentualnego opublikowania w innej formie. Liczymy na Państwa pomoc w odtwarzaniu historii naszych zawodów!!! Elżbieta Garwacka Czachor OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA IZBA PRZYJĘĆ I SZPITALNY ODDZIAŁ RATUNKOWY W WOJEWÓDZKIM SZPITALU SPECJALISTYCZNYM PRZY UL KAMIEŃSKIEGO WE WROCŁAWIU Personel Izby Przyjęć i Szpitalnego Oddziału Ratunkowego Pacjent jest celem, ośrodkiem starań i racją istnienia całej służby zdrowia, więc należy traktować go tak, jakby, cały świat kręcił się wokół pacjenta a nie pacjent wokół personelu. Irena Rzewska Wojewódzki Szpital Specjalistyczny przy ul. Kamieńskiego we Wrocławiu świadczy usługi zdrowotne dla mieszkańców Wrocławia i okolic od 1984 r. Od blisko 20-tu lat kieruje nim Pan prof.dr hab. Wojciech Witkiewicz - dyrektor naczelny, a od kilku lat również Pani mgr Maria Dytko dyrektor ds. pielęgniarstwa i jednocześnie Rzecznik Praw Pacjenta a także Pani mgr Maria Kaczyńska przełożona pielęgniarek. Nad prawidłowym funkcjonowaniem jednostki czuwa oczywiście sztab profesjonalnie przygotowanych managerów i doradców. Szpital stale wzbogaca i weryfikuje listę oferowanych świadczeń opierając ją na obecnym zapotrzebowaniu rynku. Chcąc zapewnić chorym najwyższą jakość świadczonych usług w 2003 roku placówka rozpoczęła starania o uzyskanie certyfikatu 8 W CIENIU CZEPKA

Systemu Zarządzania Jakością ISO 9001/2000. Zaangażowanie całego personelu i jego praca na rzecz ciągłego podnoszenia jakości zaowocowały pozytywną oceną komisji Dekra Intertec Certyfikation, która 26.05.2004 r taki certyfikat szpitalowi nadała. Misją szpitala stało się ugruntowanie pozycji szpitala przyszłości dla mieszkańców Wrocławia i Dolnego Śląska, zaś polityką jakości świadczenie chorym usług medycznych na najwyższym poziomie zgodnie z etyką oraz przy wykorzystaniu najnowszych technologii i technik diagnostycznych. Aby sprostać postawionym sobie zadaniom, personel określił i wyznaczył cele jakości, które systematycznie realizuje, ocenia i weryfikuje. Przeprowadzana analiza pozwala odnaleźć przyczyny popełnianych błędów przy realizowaniu zadań w celu unikania ich powtarzalności, przy wykonywaniu kolejnych procedur. Najbardziej newralgicznym miejscem szpitala jest Centralna Izba Przyjęć i Szpitalny Oddział Ratunkowy. To tutaj chory, często po raz pierwszy ma kontakt z personelem, nowym - obcym mu środowiskiem w niekoniecznie sprzyjających okolicznościach. Wierzymy, że to od nas zależy jak będzie postrzegał naszą placówkę, czy zechce tu jeszcze powrócić lub polecić go innym osobom. Z jednej strony nowoczesne pielęgniarstwo każe nam postrzegać chorego holistycznie jako nierozerwalną bio-psycho-społeczną całość, zaś ekonomiczne aspekty wymuszają spojrzenie na pacjenta jako klienta-biorcę usług medycznych, szczególnie w dobie zwiększonej konkurencyjności i ograniczonych nakładów na ochronę zdrowia. Tylko zapewnienie profesjonalnej opieki, a przez to zdobycie zaufania chorego a także jego rodziny i bliskich jest gwarantem i najważniejszym aspektem walki na rynku, w zamyśle przyszłych biorców usług (klientów), warunkujących sprawne funkcjonowanie szpitala i ciągły jego rozwój. Nowoczesne, podmiotowe podejście do pacjenta i jego rodziny w sposób naturalny wprowadza w życie karta praw pacjenta. To prawa pacjenta implikują obowiązki zawodowe i prawa moralne pracowników ochrony zdrowia. 5 (187) 2007 Zawierają się w kodeksach etyki zawodowej poszczególnych zawodów a kodeksy te są czynnikami kształtującymi ich postawy. Na osiągnięcie sukcesu, w największym stopniu ma wpływ atmosfera i relacje wśród pracowników tworzących zespół terapeutyczny. Jeśli są w nim dobre relacje, nie ma konfliktów, cel jest jasny, czytelny i akceptowany przez ogół a ustalenie zadań i ich realizacja przebiegają sprawnie to osiągnięcie zamierzonego wyniku wydaje się być realne. W oddziale zatrudnieni są lekarze różnych specjalności, pielęgniarki, ratownicy medyczni i personel pomocniczy. Pracą w SOR i CIP kieruje pielęgniarka oddziałowa Pani Halina Jajor, która od lat stara się wpłynąć na poprawę jakości świadczonych usług. A nie jest to łatwe zadanie. W trzech równorzędnych obszarach udzielana jest pomoc w trudnych, niejednokrotnie zagrażających życiu chorego przypadkach. Obszar chirurgiczny pełni ostre dyżury naczyniowe dla miasta Wrocławia i Dolnego Śląska we wszystkie dni nieparzyste, kardiologiczny dyżur hemodynamiczny co 4-ty dzień a ginekologiczny zaopatruje wszystkie ostre przypadki położniczo-ginekologiczne. Ponadto wszystkie trzy obszary przyjmują chorych w stanach zagrożenia życia i realizują przyjęcia planowe. Pomimo ograniczeń kadrowych, sprzętowych czy lokalowych kierujemy się zasadą racjonalności, czyli minimum kosztów a maksimum wydajności i satysfakcji. Posiadanie certyfikatu jakości ISO 9001/2000 zobowiązuje do stałego zabiegania o dalszy wzrost i poprawę zadowolenia pacjentów oraz osób ze sobą współpracujących. Podczas prawie 3-ech lat ustawicznych zabiegów nakierowanych na osiąganie zadawalających wyników realizowano cele dążąc do osiągnięcia zaplanowanego wyniku (80% odpowiedzi pozytywnych). Pierwsze badanie obrazowało ocenę pracowników Centralnej Izby Przyjęć i Szpitalnego Oddziału Ratunkowego przez pracowników oddziałów docelowych przyjmujących chorego. Poniższa rycina procentowo obrazuje przebieg zmian w postawach pracowników CIP i SOR obszaru kardiologicznego w okresie od 09.2004 do 04.2006 Przedstawione wykresy dotyczą następujących aspektów: 1. Uzupełnianie dokumentacji 2. Zamiana odzieży na bieliznę szpitalną 3. Przygotowanie pola operacyjnego 4. Przygotowanie do zabiegu (koszule operacyjne, czepek...) Ocalmy od zapomnienia... 5. Wykonywanie zleceń lekarskich 6. Określanie podstawowych parametrów życiowych 7. Zastosowanie odpowiedniego transportu. Drugie badanie przedstawia również procentowo satysfakcję pacjentów zaopatrywanych w SOR obszaru chirurgicznego. (w trakcie realizacji) Powyższe zestawienie obrazuje zmianę postaw personelu CIP /SOR wobec pacjentów przyjmowanych przez oddział w następujących aspektach: 1. Przywitanie pacjenta przez pielęgniarkę CIP i SOR 2. Zapoznanie z kartą praw pacjenta 3. Zapoznanie z topografią oddziału 4. Przedstawienie się lekarza CIP/SOR pacjentowi 5. Czas oczekiwania na lekarza CIP/SOR 6. Ilość czasu poświęcona pacjentowi przez pielęgniarkę 7. Ilość czasu poświęcona pacjentowi przez lekarza 8. Ocena sprawności pielęgniarki, w czynnościach związanych z przyjęciem chorego do szpitala. 9. Przekazywanie informacji przez pielęgniarkę dotyczących czynności wykonywanych przy przyjęciu do szpitala (postępowanie z depozytem, zmiana odzieży...) Porównanie i analiza wyników badań prowadzonych w różnych okresach działania zespołu, wykazuje znaczny wzrost wydajności, skuteczności i zaangażowania pracowników w realizację powierzonych im zadań, co przełożyło się jednocześnie na wzrost satysfakcji i zadowolenia pacjenta. Jednocześnie wyniki te utwierdzają nas w przekonaniu, że nie jest bezpodstawne ciągłe poszukiwanie i stawianie sobie nowych, coraz trudniejszych zadań, a do ich rozwiązywania angażowanie wszystkich dostępnych technik, najnowszej wiedzy, umiejętności i doświadczenia. Zadowolenie pacjenta to przecież cel, dla którego warto podejmować takie wyzwania. Opracowała: mgr Aldona Nowak 9

Rozporządzenie Zestaw przeciwwstrząsowy Ministerstwo Zdrowia rozporządzeniem wprowadziło zmiany w zestawach p. wstrząsowych. Poniżej zamieszczamy pełny tekst rozporządzenia z załącznikami. Wprowadzone zmiany zaznaczono kursywą. Dz.U.06.204.1509 Rozporządzenie Ministra Zdrowia 1) z dnia 10 listopada 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu produktów leczniczych, które mogą być doraźnie dostarczane w związku z udzielanym świadczeniem zdrowotnym, oraz wykazu produktów leczniczych wchodzących w skład zestawów przeciwwstrząsowych, ratujących życie Na podstawie art. 68 ust. 7 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 533 z późn. zm. 2)), zarządza się, co następuje: 1. W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wykazu produktów leczniczych, które mogą być doraźnie dostarczane w związku z udzielanym świadczeniem zdrowotnym, oraz wykazu produktów leczniczych wchodzących w skład zestawów przeciwwstrząsowych, ratujących życie (Dz. U. Nr 236, poz. 2000) załączniki nr 2 i 3 do rozporządzenia otrzymują brzmienie określone w załącznikach nr 1 i 2 do niniejszego rozporządzenia. 2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Minister Zdrowia 1)Minister Zdrowia kieruje działem administracji rządowej - zdrowie, na podstawie 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Zdrowia (Dz. U. Nr 131, poz. 924). 2)Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 69, poz. 625, Nr 91, poz. 877, Nr 92, poz. 882, Nr 93, poz. 896, Nr 173, poz. 1808, Nr 210, poz. 2135 i Nr 273, poz. 2703, 2005 r. Nr 94, poz. 787, Nr 163, poz. 1362, Nr 179, poz. 1485 i Nr 184, poz. 1539 oraz z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 i Nr 171, poz. 1225. Załącznik nr 1 WYKAZ PRODUKTÓW LECZNICZYCH WCHODZĄCYCH W SKŁAD ZESTAWU PRZECIWWSTRZĄSOWEGO, RATUJĄCEGO ŻYCIE, KTÓ- RE MOGĄ BYĆ PODAWANE PRZEZ LEKARZA, LEKARZA STOMA- TOLOGA, FELCZERA (STARSZEGO FELCZERA) 1) Aminophyllinum 0,25 g - 10 amp. a 10 ml; 2) Antazolini hydrochloridum 50 mg/ml - 5 amp. a 2 ml; 3) Aqua pro inj. - 5 amp. a 5 ml; 4) Atropini sulfas* 1 mg - 10 amp. a 1 ml; 5) Calcii chloridum lub Calcii glubionas - roztwory 10% - 10 amp. a 10 ml; 6) Clonazepamum a 1 mg - 10 amp. a 1 ml; 7) Dopamini hydrochloridum 4% - 10 amp. a 5 ml; 8) Epinephrinum a 1 mg - 10 amp. a 1 ml; 9) Furosemidum 20 mg - 5 amp. a 2 ml; 10) Glucosum 40% 2-10 amp. a 10 ml; 11) Glyceroli trinitras* aerozol - 1 op.; 12) Hydrocortisonum 250 mg - 5 fiol. a 250 mg + 5 amp. rozp. a 2 ml, lub Methylprednizolonum 40 mg 1 fiol. a 40 mg + 1 amp. rozp, Methylprednizolonum 125 mg 1 fiol. a 125 mg + 1 amp. rozp, Methylprednizolonum 250 mg 1 fiol. a 250 mg + 1 amp. rozp, Methylprednizolonum 500 mg 1 fiol. a 500 mg + 1 amp. rozp, Methylprednizolonum 1000 mg 1 fiol. a 1000 mg + 1 amp. rozp; 13) Lidocaini hydrochloridum 2 % - 10 amp. a 2 ml; 14) Metamizolum natricum 2,5 g - 5 amp. a 5 ml; 15) Metoprololi tartas 1 mg/ml - 5 amp. a 5 ml; 16) Morphini sulfas* 20 mg/1ml - 2 amp. a 1 ml; 17) Naloxoni hydrochloridum* 0,4 mg/1 ml - 10 amp. a 1 ml; 18) Natrii chloridum 0,9 % - 10 amp. a 10 ml; 19) Natrii hydrocarbonas 8,4% roztwór do wstrzykiwań dożylnych - 5 amp. a 20 ml; 20) Salbutamoli sulfas aer. 100 mcg/dawkę - 1 op.; 21) Salbutamoli sulfas a 0,5 mg - 10 amp. a 1 ml; 22) Thiethylperazini dimaleas a 6,5 mg/ml - 5 amp. a 2 ml; 23) Tramadoli hydrochloridum 50 mg/ml - 5 amp. a 2 ml; 24) Verapamili hydrochloridum 2,5 mg/ml - 5 amp. a 2 ml. Płyny infuzyjne: 1) Calcii chloridum + Kalii chloridum + Natrii chloridum (Płyn Ringera) - 1 op. a 250 ml; 2) Glucosum 5 % - 1 op. a 500 ml; 3) Glusocum 10 % - 1 op. a 500 ml; 4) Mannitolum 20 % - 1 op. a 250 ml; 5) Natrii chloridum 0,9 % - 2 op. a 500 ml. Załącznik nr 2 WYKAZ PRODUKTÓW LECZNICZYCH WCHODZĄCYCH W SKŁAD ZESTAWU PRZECIWWSTRZĄSOWEGO, RATUJĄCEGO ŻYCIE, KTÓRE MOGĄ BYĆ PODANE PRZEZ PIELĘGNIARKĘ, POŁOŻNĄ 1) Antazolini hydrochloridum 50 mg/ml - 5 amp. a 2 ml; 2) Aqua pro inj. - 5 amp. a 5 ml; 3) Atropini sulfas 1 mg - 10 amp. a 1 ml; 4) Calcii chloridum lub Calcii glubionas - roztwory 10 % - 10 amp. a 10 ml; 5) Hydrocortisonum 250 mg - 5 fiol. a 250 mg + 5 amp. rozp. a 2 ml lub Methylprednizolonum 40 mg 1 fiol. a 40 mg + 1 amp. rozp, Methylprednizolonum 125 mg 1 fiol. a 125 mg + 1 amp. rozp, Methylprednizolonum 250 mg 1 fiol. a 250 mg + 1 amp. rozp, Methylprednizolonum 500 mg 1 fiol. a 500 mg + 1 amp. rozp, Methylprednizolonum 1000 mg 1 fiol. a 1000 mg + 1 amp. rozp 6) Epinephrinum a 1 mg - 10 amp. a 1 ml; 7) Glucosum 20 % 2-10 amp. a 10 ml; 8) Natrii chloridum 0,9 % - 10 amp. a 10 ml. Płyny infuzyjne: 1) Calcii chloridum + Kalii chloridum + Natrii chloridum (Płyn Ringera) - 1 op. a 250 ml; 2) Glucosum 5 % - 1 op. a 500 ml; 3) Glusocum 10 % - 1 op. a 500 ml; 4) Natrii chloridum 0,9 % - 2 op. a 500 ml. 10 W CIENIU CZEPKA

Zalecenia... ZALECENIA POLSKIEJ FEDERACJI EDUKACJI W DIABETOLOGII I KONSULTANTA KRAJOWEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA 1. POMIAR GLIKEMII NA GLUKOMETRZE Prawidłowa technika badania poziomu glukozy we krwi za pomocą glukometru obejmuje: przygotowanie zestawu do badania glikemii (glukometr, nakłuwacz, lancet, gazik jałowy lub gazik ze spirytusem) sprawdzenie ważności pasków testowych do glukometru kalibrację glukometru umycie rąk ciepłą wodą z mydłem przygotowanie nakłuwacza z lancetem, ustawienie skali na głębokość nakłucia palca masaż dłoni od nasady dłoni w kierunku palca, który ma być nakłuwany nakłucie bocznej części palca nałożenie uzyskanej kropli krwi na pasek testowy zabezpieczenie miejsca nakłucia gazikiem jałowym lub nasączonym spirytusem zmiana lancetu w nakłuwaczu (przygotowanie do następnego nakłucia palca w celu pomiaru glikemii) utrzymanie w czystości sprzętu do pomiaru glikemii (glukometru, nakłuwacza) właściwe postępowanie ze sprzętem do pomiaru glikemii według załączonej instrukcji obsługi prawidłowe stosowanie zasad epidemiologicznych podczas pomiaru. Jeżeli w placówce ochrony zdrowia osoba z cukrzycą nie dysponuje nakłuwaczem osobistym, nakłucie bocznej części palca wykonujemy igłą jednorazową. Jeżeli pacjent nie dysponuje własnym glukometrem, a profile glikemii są wykonywane na aparacie placówki, powinien dokładnie zapoznać się z informacją na temat pomiaru glikemii na jednym aparacie u większej liczby pacjentów w instrukcji obsługi tego glukometru. Dokładność pomiaru Na dokładność pomiaru ma wpływ wiele czynników. W celu uzyskania możliwie dokładnych wyników oznaczeń należy przestrzegać zaleceń producenta oraz stosować się do poniższych wskazówek. Ważne jest: uzyskanie dużej, wiszącej kropli krwi, która pokryje pole testowe (jeśli tego wymaga stosowana metoda pomiaru) dokładne przestrzeganie czasu pomiaru, który jest potrzebny, aby zaszła reakcja oksydazy glukozy, odzwierciedlona przez barwę paska; nie Warszawa 08.02.2007 Szanowni Państwo, Organizacja Polska Federacja Edukacji w Diabetologii (PFED) powstała w 2006 roku z inicjatywy osób aktywnie zajmujących się pacjentami chorymi na cukrzycę i ich rodzinami. Członkowie założyciele PFED to pielęgniarki i dietetycy pracujący na co dzień w Instytucie Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka w Międzylesiu oraz w Katedrze i Klinice Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii SPCSK AM w Warszawie. PFED liczy obecnie 249 członków (04.02.2007), są to pielęgniarki, pedagodzy, dietetycy, psycholog, lekarze. Długofalowym celem PFED jest poprawa stanu zdrowia populacji wieku rozwojowego, młodych dorosłych oraz dorosłych. Polska Federacja Edukacji w Diabetologii prowadzi także działalności naukową, szkoleniową i badawczą. W ramach szkolenia zespołów edukacyjnych Polska Federacja Edukacji w Diabetologii i Konsultant Krajowy w Dziedzinie Pielęgniarstwa wydały zalecenia dla pielęgniarek i położnych dotyczące zasad postępowania w opiece nad osobą z cukrzycą. PFED przesyła Państwu egzemplarz wydania zaleceń, liczy na Państwa uwagi i sugestie na temat treści lub struktury przekazanych zaleceń, a także propozycje innych opracowań w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego. Z poważaniem Alicja Szewczyk Przewodnicząca Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii ma tego wymogu w przypadku posługiwania się nowszymi metodami czyste okienko optyczne pozwala na cyfrowy odczyt wyniku; należy uważać, aby go nie zadrapać, gdyż odczyt może być mało czytelny utrzymanie stałej temperatury glukometru i pasków (producent podaje zakres temperatur, w którym gwarantowane jest właściwe funkcjonowanie sprzętu); mierniki i paski poddane działaniu wysokich temperatur (zwykle ponad 39 C) dają fałszywe odczyty, w ekstremalnych temperaturach skraca się także czas ważności pasków testowych. Zasady epidemiologiczne Przed przystąpieniem do pomiaru glikemii należy umyć ręce. Do tego celu należy mieć przygotowany zestaw: mydło w płynie i jednorazowy ręcznik. W sytuacjach szczególnych (podróż, piknik, aktywność fizyczna) zestaw składa się z zamkniętego pojemnika z mokrymi i suchymi gazikami (do mycia i osuszania miejsc nakłucia). Przygotowanie stałego zestawu potrzebnego do pomiaru glikemii. Skład stałego zestawu: jałowe gaziki, gaziki ze spirytusem, pojemnik zamknięty na odpady, pojemnik na mokre gaziki, pojemnik na suche gaziki (mycie i osuszanie miejsc nakłucia) i po jednorazowym użyciu pasek testowy, lancet w nakłuwaczu (igłę) wyrzucamy do zamkniętego pojemnika na odpady; może to być np. plastikowa butelka po napojach. Pojemnik z odpadkami oddajemy do najbliższej apteki, przychodni lub ośrodka diabetologicznego podczas kolejnej wizyty. Jeżeli to możliwe, zużyty materiał spalamy w piecu. Uwaga! Zużytych pasków testowych z krwią nie przetrzymujemy opakowaniu razem z glukometrem. Zużytych pasków testowych i igieł do nakłuwacza nie wyrzucamy bezpośrednio do kosza na śmieci ani do ogólnego zsypu na śmieci! Nakłuwacz do nakłuwania palca jest osobistym urządzeniem. Jeżeli chcemy zmierzyć poziom cukru innej osobie, używamy nowej igły jednorazowej (lancetu); pomiar wykonujemy lancetem bez nakłuwacza. Jeżeli chcemy użyć nakłuwacza, moczymy go w środku dezynfekcyjnym przeznaczonym do tego celu. Niezastosowanie się do tych zasad zwiększa ryzyko zakażenia i przekazania bakterii w miejscu nakłucia palca. W placówkach ochrony zdrowia podczas 5 (187) 2007 11

Zalecenia... pomiaru aparatem placówki dokładnie zapoznajemy się z informacją zawartą w instrukcji obsługi tego aparatu co do zaleceń epidemiologicznych przy pomiarze u większej liczby pacjentów (w tych aparatach paski wkłada się do wewnątrz). Stale zalecenia dla użytkowników aparatów do pomiaru glikemii 1. Ciągła edukacja w zakresie stosowania samokontroli glikemii (umiejętność samodzielnego pomiaru cukru powinna być sprawdzana przez pielęgniarkę przy każdej wizycie w poradni). 2. Stałe noszenie przy sobie zestawu do pomiaru cukru. 3. Przestrzeganie zasad epidemiologicznych podczas pomiaru. 4. Prawidłowa technika pomiaru. 5. Zaopatrzenie się w dostateczną ilość testów paskowych z aktualną datą ważności i lancetów do nakłuwacza. 6. Stałe posiadanie przy sobie zamkniętych pojemników z mokrymi i suchymi gazikami (do mycia i osuszania nakłutego miejsca do pomiaru) oraz gazikami ze spirytusem lub jałowych (stosujemy po nakłuciu palca). 7. W razie awarii glukometru skontaktowanie się z punktem sprzedaży, najbliższą poradnią diabetologiczną. Informacje dla pracowników ochrony zdrowia 1. Oznaczenia glikemii w celu monitorowania leczenia i oceny wyrównania metabolicznego cukrzycy pacjenci przeprowadzają w pełnej krwi włośniczkowej. 2. Oznaczenia poziomu cukru we krwi włośniczkowej pacjenci wykonują metodą tzw. suchej chemii za pomocą glukometrów. 3. Zaleca się korzystanie z glukometrów podających jako wynik badania stężenie glukozy w osoczu krwi. Jeżeli glukometr wskazuje stężenie glukozy w pełnej krwi, można przeliczyć je na stężenie w osoczu, mnożąc wynik przez 1,11. Warszawa, 1 czerwca 2006 r. 2. PODAWANIE INSULINY WSTRZYKIWACZEM AUTOMATYCZNYM TYPU PEN Prawidłowa technika podawania insuliny strzykawką typu pen obejmuje: 1. Przygotowanie zestawu do podawania insuliny (pen, wkład z insuliną, igły z różną numeracją, środek dezynfekcyjny). 2. Umycie rąk ciepłą wodą z mydłem. 3. Przygotowanie pena z insuliną: sprawdzenie nazwy insuliny i daty ważności leku, założenie wkładu z insuliną do pena (zgodnie z instrukcją producenta), prawidłowe wymieszanie insuliny mętnej (30 razy ruchem wahadłowym), założenie igły do pena z uwzględnieniem zasad aseptyki (dezynfekcja gumowego korka), wystrzyknięcie 1-2 jednostek insuliny celem odprowadzenia powietrza i wypełnienia przestrzeni w igle, ustawienie właściwej dawki do podania. 4. Przygotowanie miejsca podania insuliny: miejsca wstrzyknięcia insuliny nie dezynfekujemy, insulinę podajemy podskórnie po kątem 90, a gdy tkanka podskórna jest cieńsza niż 10 mm, zmniejszamy kąt do 45, podajemy insulinę równomiernie pod stałym kątem, sprawdzamy na dozowniku, czy dawka została podana, liczymy do 5-10, aby zabezpieczyć się przed wycieknięciem insuliny z miejsca podania, wyjmujemy igłę, miejsca wkłucia nie przyciskamy gazikiem, nie masujemy, po każdym podaniu insuliny zabezpieczoną igłę wyrzucamy do zamkniętego pojemnika na odpady, toaletę ciała (prysznic, ciepła kąpiel) wykonujemy przed podaniem nocnej insuliny, pamiętamy o zmianie miejsca podawania insuliny. Miejsca podania insuliny: przednio-boczna część ramienia (powierzchnia ramienia rozpoczynająca się 4 palce nad stawem łokciowym i kończąca się 4 palce pod stawem ramiennym), brzuch (fałd po obydwu stronach pępka w odległości 1-2 cm od pępka na szerokość dłoni chorego; wstrzyknięcie w pozycji siedzącej), uda (przednio-boczna powierzchnia uda rozpoczynająca się na szerokość dłoni poniżej krętarza dużego i tak samo odległa od stawu kolanowego; wstrzyknięcie w pozycji siedzącej), pośladki (dzielimy w myśli pośladek na cztery części, prowadząc linię pionową przez jego środek, a linię poziomą na wysokości szpary pośladkowej; wstrzyknięcie wykonujemy w górną zewnętrzną część pośladka), łopatka (ujmując fałd skórny od dolnego kąta łopatki w kierunku linii pachowej). 5. Dbanie o czystość sprzętu do podawania insuliny (futerał oraz wstrzykiwacz z insuliną). 6. Stosowanie się do wymogów sanitarno-epidemiologicznych przy używaniu jednorazowego sprzętu do wykonania iniekcji z insuliny. Uwaga! Igła do wstrzykiwacza jest produktem jednorazowego użytku. Wielokrotne używanie igły może spowodować: zatkanie igły przez znajdującą się w niej skrystalizowaną insulinę, w rezultacie podanie nieprawidłowej dawki insuliny, stępienie igły, czego skutkiem są mikrourazy skóry i podskórnej tkanki tłuszczowej, mniejszy komfort podania insuliny i ból, ryzyko infekcji. Zasady epidemiologiczne Przed przystąpieniem do przygotowania wstrzykiwacza i podania insuliny należy umyć ręce. Podstawowy zestaw: mydło w płynie, ręcznik jednorazowy. Jeżeli sytuacja jest szczególna (podróż, piknik), zabieramy ze sobą zamknięty pojemnik z mokrymi i suchymi gazikami, ewentualnie nawilżone chusteczki kosmetyczne. Przygotowujemy wstrzykiwacz do podania insuliny zgodnie z zasadami aseptyki. Po każdorazowym podaniu insuliny zużytą igłę wyrzucamy do zamkniętego pojemnika na odpady. Napełniony pojemnik oddajemy do najbliższej apteki, przychodni lub ośrodka diabetologicznego (podczas następnej wizyty). Pen jest indywidualnym sprzętem pacjenta. Do każdego rodzaju insuliny należy używać innego pena. Stałe zalecenia dla użytkowników strzykawki automatycznej typu pen 1. Przygotowując insulinę sprawdzamy, czy nie jest uszkodzona fiolka z insuliną i czy jej zawartość nie zmieniła wyglądu. To się zdarza np. w przypadku niewłaściwej temperatury przechowywania insuliny. Nie wolno podawać insuliny zmienionej wizualnie! 2. Przygotowując wstrzykiwacz, przestrzegamy zaleceń producenta. 3. Insulinę aktualnie używaną przechowujemy w temperaturze pokojowej (poniżej 25 C) nie dłużej niż 4 tygodnie. Jeżeli temperatura otoczenia przekracza bezpieczną wartość, lek przechowujmy w lodówce, wyjmując na 30 min przed podaniem, aby w momencie podania osiągnął temperaturę pokojową. Zapas insuliny przechowujemy w lodówce w temperaturze 2-8 C. Leku nie wolno zamrażać! 4. Insulinę mętną dokładnie mieszamy (30 razy ruchem wahadłowym), insuliny przezroczystej nie mieszamy. 5. Insulina nie powinna być narażona na silne światło słoneczne i mróz. Do jej przewozu używamy torby termoizolacyjnej. 6. Zapewniamy odpowiednią ilość igieł do podawania insuliny o różnej numeracji, pamiętając, że jest to sprzęt jednorazowy i jedna igła może być wykorzystana tylko do jednego wstrzyknięcia. 7. Zapewniamy dostateczny zapas insuliny, dba- 12 W CIENIU CZEPKA

jąc, aby lek miał aktualną datę ważności. 8. W razie uszkodzenia wstrzykiwacza typu pen wymieniamy go na nowy (wstrzykiwacze są bezpłatne, dostępne w oddziałach i poradniach diabetologicznych, poradniach rodzinnych). 9. Zmieniamy miejsca podawania insuliny według następujących zasad: przez jeden miesiąc miejsca po prawej stronie ciała, przez drugi miesiąc miejsca po lewej stronie ciała. Insulinę wstrzykujemy w miejsce odległe o 1 cm od poprzedniego wstrzyknięcia. 10. Po każdorazowym założeniu igły wypuszczamy 1-2 jednostki insuliny w celu wypełnienia pustej przestrzeni. 11. Pamiętamy o skoordynowaniu działania insuliny z momentem rozpoczęcia posiłku. Czas, jaki musi upłynąć od momentu podania insuliny do spożycia posiłku, zależy od poziomu glikemii przed posiłkiem i rodzaju podawanej insuliny. 12. Futerał zawierający wstrzykiwacz z insuliną powinien być opisany: nazwa insuliny, data włożenia wkładu z insuliną. Warszawa, 1 lipca 2006 r. 3. ZASADY UŻYTKOWANIA ZESTAWU INFUZYJNEGO PRZY TERAPII OSOBISTĄ PODSKÓRNĄ POMPĄ INSULINOWĄ Stałe zalecenia dla użytkowników pomp insulinowych Edukacja użytkowników pomp i ich rodzin powinna być ciągła; umiejętność korzystania z osobistej pompy insulinowej powinna być sprawdzana przez pielęgniarkę przy każdej wizycie w poradni. Przy hiperglikemii, hipoglikemii, wysiłku fizycznym, złym samopoczuciu, chorobie zasadą powinno być wykonywanie większej ilości testów (pomiar glikemii, badanie glukozy i ciał ketonowych w moczu). Zawsze należy mieć przy sobie zestaw nagłej pomocy, w którego skład wchodzą: glukoza w tabletkach lub kostki cukru, zestaw do mierzenia glukozy we krwi (glukometr, nakłuwacz, lancet, jałowe gaziki), paski testowe do pomiaru ketonów we krwi, moczu. Na wypadek awarii pompy: wstrzykiwacz typu pen z insuliną (wraz z informacją od lekarza, ile insuliny przyjąć), zapasowy zestaw infuzyjny i zbiorniczek na insulinę, zapasowe baterie. Trzeba mieć przy sobie (w dostępnym miejscu) legitymację chorego na cukrzycę i informację, jak odłączyć pompę. 5 (187) 2007 Zalecane jest systematyczne prowadzenie dzienniczka samokontroli. Zakładanie zestawu infuzyjnego zasady aseptyki 1. Przed przystąpieniem do założenia, usunięcia, oglądania zestawu infuzyjnego należy umyć ręce mydłem przeciwbakteryjnym i ciepłą wodą przez 2-3 minuty i dokładnie osuszyć. 2. Staranie dobrać miejsce wprowadzenia wkłucia. 3. Skóra w miejscu wkłucia powinna być czysta i sucha. 4. Stosujemy wyłącznie produkty sterylne i akcesoria przeznaczone do użytku z daną pompą insulinową. Stosowanie innych produktów i akcesoriów może stworzyć zagrożenie dla zdrowia. 5. Nie wolno używać produktów sterylnych, których opakowania są uszkodzone. 6. Zestawy infuzyjne przechowujemy w chłodnym i suchym miejscu, nie należy ich narażać na bezpośrednie działanie promieni słonecznych. 7. Przed usunięciem wkłucia spryskujemy środkiem odkażającym utrzymujący je plaster. 8. Po usunięciu wkłucia zabezpieczamy miejsce jałowym opatrunkiem ze środkiem odkażającym i kontrolujemy je przez 2-3 dni. 9. Dren infuzyjny nie może być usuwany z jednego miejsca i wprowadzany w inne. 10. Nowe wkłucie zakładamy przed usunięciem starego; robiąc odwrotnie, zwiększamy ryzyko zakażenia i przeniesienia bakterii w nowe miejsce wkłucia. 11. Zużyty zestaw infuzyjny wraz z opatrunkiem wyrzucamy do zamkniętego pojemnika i pojemnik oddajemy do najbliższej apteki, przychodni lub ośrodka diabetologicznego Dobór zestawu infuzyjnego Zestawy infuzyjne mogą różnić się kształtem, powierzchnią plastra, miejscem rozłączenia, długością kaniuli lub igły, długością drenu, a także kątem wkłucia. Długość kaniuli (igły), materiał, z jakiego jest wykonana, oraz kąt wkłucia powinny być dobrane do grubości podskórnej tkanki tłuszczowej. Wybierając rodzaj wkłucia uwzględniamy następujące czynniki: alergia na stalowe igły, kąt wprowadzenia, szybkość wprowadzenia, budowa ciała. Miejsce wkłucia i częstość jego zmiany Wybierając miejsce wkłucia musimy pamiętać, że ma ono wpływ na szybkość wchłaniania insuliny. Absorpcja przebiega najszybciej na obszarze brzusznym. Z pośladków (górny Zalecenia... zewnętrzny kwadrat) wchłanianie jest wolniejsze, ale doskonałe. To umiejscowienie drenu zalecane jest osobom bardzo aktywnym, a także szczupłym. Wchłanianie z zewnętrznych części ud jest wolniejsze, ale może wzrastać przy większej aktywności. Natomiast z wkłucia w górną lub dolną część przedramienia insulina wchłania się wolniej. Miejsca, w które nie należy wkłuwać: blizny (tkanki zabliźnione, blizny chirurgiczne), przerośnięta tkanka tłuszczowa (lipohipertrofia), siniaki, stłuczenia, bardzo wrażliwe miejsca, bardzo aktywne miejsca, miejsca pod uciskającymi paskami i ściągaczami, wokół pępka, pod linią talii, miejsca po przekłuciach ciała (kolczyki), tatuażach. Miejsce wkłucia powinno zbyć odległe o co najmniej 2-3 cm od poprzedniego (w celu uniknięcia przerostu tkanki tłuszczowej). Warto stosować zasadę: przez jeden miesiąc prawa strona ciała, przez drugi lewa. Plaster nie powinien zakrywać poprzedniego miejsca wkłucia do czasu jego całkowitego zagojenia się. Igły (stalowe wkłucie) zmieniamy co 24-48 godzin, kaniule (miękkie wkłucie) zmieniamy co 48-72 godziny. Zestaw infuzyjny powinien być natychmiast zmieniany w przypadku ketokwasicy, bólu, krwawienia, podrażnienia skóry lub wysokich wartości glikemii. Technika zakładania zestawu infuzyjnego Potrzebne akcesoria: insulina, odpowiednio dobrany zestaw infuzyjny, zbiornik (strzykawka) na insulinę, jałowe gaziki, środek dezynfekcyjny, pojemnik na odpady. Postępowanie: 1. Umyj i zdezynfekuj ręce. 2. Zatrzymaj pompę, odłącz od wkłucia. 3. Uzupełnij zbiornik (strzykawkę) insuliną. 4. Dokręć do strzykawki nowy dren i uważnie wypełnij go insuliną usuwając pęcherzyki powietrza. 5. Osoby odczuwające lęk przed ukłuciem mogą stosować kremy znieczulające (np. krem Emla) 6. Przygotuj miejsce wkłucia. Zdezynfekuj miejsce wprowadzenia igły! kaniuli zaczynając od centrum obszaru wycierając okrężnymi ruchami na zewnątrz. 7. Odczekaj minutę, aż zdezynfekowane miejsce samo wyschnie. 8. Zestaw infuzyjny zakładaj do tkanki podskórnej. 9. Zawsze używaj nowych sterylnych zestawów infuzyjnych z zamkniętych opakowań. 10. Przed wprowadzeniem wkłucia upewnij się, że została zdjęta osłona z igły. 11. Zachowaj odpowiedni kąt wkłucia w zależności od długości igły/kaniuli. 12. Do wprowadzenia wkłucia możesz użyć au- 13

Zalecenia tomatycznego urządzenia sertera, dzięki któremu czynność jest łatwiejsza i zachowuje się odpowiednią głębokość wkłucia. 13. Wprowadzając wkłucie ręcznie ujmij dwoma palcami fałd skórny, a drugą ręką wprowadź igłę/kaniulę jednym płynnym ruchem. 14. Upewnij się, że opatrunek (plaster) trzyma się dobrze skóry. 15. Zmień wkłucie w razie bólu, zaczerwienienia, obrzęku. 16. Nie zakładaj wkłucia tuż przez pójściem spać, aby móc sprawdzić, czy nie ma nieprawidłowości, np. blokady w drenie, która może spowodować wzrost stężenia glukozy we krwi; przy nowym wkłuciu jest też większa możliwość wystąpienia hipoglikemii. 17. Usuń stare wkłucie po założeniu nowego. 18. Uruchom pompę i wypełnij martwą przestrzeń, jaka powstała po usunięciu igły z kaniuli. 19. Kontroluj stężenie glukozy 2-4 godziny po zmianie wkłucia dla upewnienia się, że pompa pracuje prawidłowo 20. Często kontroluj miejsce wkłucia. Warszawa, 21 sierpnia 2006 r. 4. PRZYGOTOWANIE OSOBY Z CUKRZYCĄ DO ZABIEGU OPERACYJNEGO I DO BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH Celem działań przygotowujących do zabiegu operacyjnego jest sprawdzenie ogólnego stanu zdrowia pacjenta i wprowadzenie działań zapobiegawczych, które zapewnią maksymalne bezpieczeństwo pacjenta podczas zabiegu lub badania diagnostycznego wymagającego głodzenia. Planowane zabiegi chirurgiczne powinny być wykonywane wtedy, gdy cukrzyca jest dobrze kontrolowana. Zabiegi operacyjne powinny być wykonywane tylko w ośrodkach, w których jest możliwość stałej konsultacji diabetologa. W celu zagwarantowania bezpieczeństwa konieczna jest ścisła współpraca pomiędzy zespołami chirurgicznym, anestezjologicznym i diabetologicznym. Dokumenty i inne rzeczy niezbędne przy zgłoszeniu się do szpitala Dzieci i młodzież: wyniki zleconych badań laboratoryjnych, karty informacyjne, sprzęt do samokontroli glikemii, sprzęt do podawania insuliny, dzienniczek samokontroli itp. piżama, kapcie i zapasowe ubranie, przybory toaletowe jeśli dziecko używa pieluszki jednorazowe ulubiona zabawkę (przytulanka). Towarzyszące dziecku osoby (rodzice) powinny mieć z sobą luźne ubranie, wygodne buty lub kapcie. Osoby dorosłe: wyniki badań laboratoryjnych, karty informacyjne, sprzęt do samokontroli glikemii, sprzęt do podawania insuliny, dzienniczek samokontroli itp. piżama, kapcie, przybory toaletowe leki stosowane przewlekle nie zabierać ze sobą biżuterii, drogich zegarków i innych cennych przedmiotów (konieczność zabezpieczenia przed utratą) panie muszą zmyć lakier z paznokci. Zabiegi operacyjne i badania wymagające głodzenia wykonywane są rano. Przygotowanie farmakologiczne zależy od typu cukrzycy i dotychczas stosowanego leczenia, rodzaju zabiegu i stopnia wyrównania metabolicznego. Zawsze należy przestrzegać następujących zasad: nie podawać stałych pokarmów od północy płyny można podawać do 4 godzin przed zabiegiem (ale po uzgodnieniu z anestezjologiem) co godzinę monitorować glikemię na glukometrze według zasad prowadzenia samokontroli glikemii założyć kartę monitorowania parametrów (glikemia, RR, tętno, oddech, temperatura, inne). Przygotowanie roztworu insuliny we wlewie ciągłym przy użyciu pompy infuzyjnej Do wlewu dożylnego w pompie infuzyjnej używa się insuliny o krótkim czasie działania. 1. Zabezpieczyć dostęp do żyły. 2. Przygotować roztwór insuliny o stężeniu 1 jednostka/1 ml 0,9% roztworu NaCl do przepłukania układu przetoczeniowego (np. z 50 jednostek insuliny rozpuszczalnej i 50 ml roztworu 0,9% NaCl). 3. Przygotowanym roztworem insuliny przepłukać układ przetoczeniowy, tzn. strzykawkę wraz z drenem do strzykawki (insulina osiada na ściankach układu przetoczeniowego dlatego należy go przepłukać przed podłączeniem do pacjenta). 4. Ponownie przygotować roztwór wg powyższego wzoru w ilości potrzebnej pacjentowi (dziecko potrzebuje mniej, np. 30 ml roztworu insuliny). 5. Nabrać do układu przetoczeniowego ponownie przygotowany roztwór insuliny, podłączyć układ do pompy infuzyjnej i rozpocząć wlew. 6. Układ przetoczeniowy z insuliną osłonić od światła lub użyć specjalnego zestawu do wlewów wymagających ochrony przed światłem (strzykawka i dren z ciemnego materiału). 7. Szybkość wlewu dożylnego dostosować do glikemii. 8. Dożylny wlew insuliny należy przerwać 60 minut po wstrzyknięciu insuliny podskórnie. Zasady podawania pozajelitowego substancji odżywczych (aminokwasy, emulsje tłuszczowe) są podobne jak u chorych bez cukrzycy, pod warunkiem właściwej podaży insuliny i glukozy. Zwykle tzw. małe zabiegi operacyjne (ekstrakcje zębów, nacięcie ropnia, zdjęcie paznokcia itp.) prowadzone w znieczuleniu miejscowym i nie wymagają zmiany dotychczasowej terapii. Warszawa, 1 września 2006 r. Piśmiennictwo 1. Bolderman K: Putting your patients on the pump. American Diabetes Association, 2002. 2. Hanas R.: Cukrzyca typu 1 u dzieci, młodzieży i dorosłych. Dia-Pol, Bydgoszcz 2003. 3. Strauss K, De Gois H., Hannet I., Partanen T-M., Anders F.: A pan-european epidemiologic study of insulin injection technigue in patients with diabetes. Pract. Diab. Int. April 2002, 19, 3. 4. Otto-Buczkowska E.: Kompendium wiedzy o cukrzycy wybrane zagadnienia patologii, diagnostyki i leczenia. Bielsko-Biała 2003. 5. Standardy postępowania w diabetologii. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2006. 6. Walsh J., Roberts R.:.Pumping Insulin. Torrey Pines Press, San Diego 2000. 7. Wolpert H.: Smart Pumping for People with Diabetes. ADA 2003. 8. WWW.cukrzyca.info.pl Zalecenia zredagował zespół autorów: dr n. hum. Elżbieta Kościńska dr n. biol. Grażyna Kruk-Kupiec piel. dyplomowana Mirosława Młynarczuk piel. dyplomowana Jolanta Nowak piel. dyplomowana Sabina Przewoźniak piel. dyplomowana Jadwiga Sporn mgr. Alicja Szewczyk Powyższy tekst Zalecenia... został zamieszczony dzięki uprzejmości Pani Alicji Szewczyk Przewodniczącej Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii KONTAKT: Polska Federacja Edukacji w Diabetologii Poradnia Diabetologiczna Kliniki Pediatrii Instytut Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka Al. Dzieci Polskich 20, 04-730 Warszawa tel. (022) 815 70 96, fax. (022) 815 15 13 KRS 0000249075 NIP 9521989403 e-mail: pfed@pfed.org.pl http://www.pfed.org.pl 14 W CIENIU CZEPKA

Status pracownika opieki zdrowotnej INFORMACJA DOTYCZĄCA STATUSU PRACOWNIKÓW OCHRONY ZDROWIA Uzyskana z Ministerstwa Zdrowia, opracowana dla potrzeb Międzyresortowego Zespołu ds. Opracowania Zasad Zatrudniania i Wynagradzania w Ochronie Zdrowia Status prawny pracowników ochrony zdrowia jest zróżnicowany ze względu na status organizacyjno- -prawno-finansowy zatrudniających ich zakładów opieki zdrowotnej (zoz) lub innych podmiotów działających w ochronie zdrowia. Zasady wynagradzania pracowników sfery budżetowej ochrony zdrowia (państwowej i samorządowej) ustalane są odgórnie, na szczeblu centralnym. Ingerencja w zakładową politykę płac samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej jest mniejsza, ale i tak znaczna w porównaniu z regułami mającymi zastosowanie do innych podmiotów o podobnym statusie prawnym. Podstawowe przepisy prawa mające zastosowanie do pracowników ochrony zdrowia to: ustawa z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. nr 91, poz. 408 z późn. zm), ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94, z późn. zm.), ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. nr 200, poz. 1679, z późn. zm.), ustawa z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. nr 26, poz. 306, z późn. zm.), ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080 z późn. zm.) ustawa z dnia 25 lipca 1985 r o jednostkach badawczo-rozwojowych (Dz. U. z 2001 r. 33, poz. 388, z późn. zm.) ustawa z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2, z późn. zm.) I. PRACOWNICY ZATRUDNIENI W ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ I INNYCH JEDNOSTKACH SFERY BUDŻETOWEJ Warunki wynagradzania pracowników publicznych zoz sfery budżetowej (działających w for- 1. mie jednostek i zakładów budżetowych) tj. głównie stacji sanitarno-epidemiologicznych i żłobków prowadzonych przez samorząd terytorialny, określa rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 8 czerwca 1999 r. (Dz U. nr 52, poz. 543 z późn. zm.), wydane w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Rozporządzenie określa w szczególności: 5 (187) 2007 1) wysokość minimalnych i maksymalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla poszczególnych grup pracowników; od 1 stycznia 2006 r. są to stawki w granicach kwot: 790-960 zł w I kategorii do 1740-3310 zł w XXII kategorii zaszeregowania; 2) tabelę zaszeregowania stanowisk pracy (z podziałem na personel medyczny i pozostałych pracowników); 3) tabelę maksymalnych stawek dodatku funkcyjnego w wysokości do 50% wynagrodzenia zasadniczego pracownika; 4) warunki nabywania prawa i wypłacania dodatków do wynagrodzenia i innych świadczeń, w tym zwłaszcza: dodatku: - za wysługę lat - w wysokości 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego po 5 latach pracy do 20 % wynagrodzenia zasadniczego po 20 latach pracy, - za tytuł/stopień naukowy stawki maksymalne w wysokości do 50 % wynagrodzenia zasadniczego, - za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20 % godzinowej stawki wynagrodzenia zasadniczego, - dla kierowcy za dodatkowe czynności do 60% najniższej stawki wynagrodzenia zasadniczego (wynoszącej 790 zł) tj. w kwocie nie przekraczającej 474 zł., nagrody jubileuszowej za 20 lat pracy, wzrastającej co 5 lat do 40 lat pracy - w wysokości odpowiednio od 75% do 300% miesięcznego wynagrodzenia, jednorazowej odprawy pieniężnej w związku z przejściem pracownika na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy w wysokości: - jednomiesięcznego wynagrodzenia przy zatrudnieniu do 15 lat, - dwumiesięcznego wynagrodzenia przy zatrudnieniu co najmniej 15 lat, - trzymiesięcznego wynagrodzenia przy zatrudnieniu co najmniej 20 lat pracy; 5) możliwość tworzenia funduszu premiowego. Do pracowników zatrudnionych w jednostkach 2. państwowej sfery budżetowej działających w ochronie zdrowia ma zastosowanie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 30 lipca 1996 r. w sprawie zasad wynagradzania za pracę pracowników zatrudnionych w niektórych jednostkach sfery budżetowej działających w ochronie zdrowia (Dz. U. Nr 105, poz. 486, z późn. zm.), wydane na podstawie art. 773 1 Kodeksu pracy. Przepisy rozporządzenia stosuje się do pracowników zatrudnionych w następujących jednostkach sfery budżetowej działających w ochronie zdrowia: 1) utworzonych przez ministra właściwego do spraw zdrowia, 2) wojewódzkich ośrodkach organizacji, ekonomiki i informatyki w ochronie zdrowia, wojewódzkich zespołach metodycznych opieki zdrowotnej, wojewódzkich zespołach polityki zdrowotnej, 3) Zakładach Techniki Medycznej Służby Zdrowia we Wrocławiu, 4) jednostkach obsługi inwestycyjnej, zarządach inwestycji. Rozporządzenie określa w szczególności: 1) wysokość minimalnych i maksymalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla poszczególnych grup pracowników; od 1 stycznia 2006 r. są to stawki w granicach kwot: 790-1020 zł w I kategorii do 1500 3520 zł w XIX kategorii zaszeregowania, 2) tabelę zaszeregowania stanowisk pracy, 3) tabelę maksymalnych stawek dodatku funkcyjnego - do 250% najniższego wynagrodzenia zasadniczego co odpowiada kwocie 1975 zł (790 zł x 250%), 4) warunki nabywania prawa i wypłacania dodatków do wynagrodzenia i innych świadczeń, w tym: dodatku: - za wysługę lat: w wysokości 5% - 20 % miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, - za tytuł, stopień naukowy: do 50 % wynagrodzenia zasadniczego, - za znajomość języka obcego: do 10% lub do 15% najniższego wynagrodzenia zasadniczego odpowiednio za znajomość pierwszego i każdego następnego języka obcego, - za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, szczególnie uciążliwych lub szczególnie niebezpiecznych do 20% stawki godzinowej wynikającej z najniższego wynagrodzenia zasadniczego, - dla kierowcy za dodatkowe czynności do 60 % najniższej stawki wynagrodzenia zasadniczego tj. do 474 zł, - za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20 % godzinowej stawki wynagrodzenia zasadniczego, nagrody jubileuszowej za 20 lat pracy wzrastającej co 5 lat do 40 lat pracy - w wysokości odpowiednio od 75% do 300% miesięcznego wynagrodzenia, jednorazowej odprawy pieniężnej w związku z przejściem pracownika na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy w wysokości: - jednomiesięcznego wynagrodzenia przy zatrudnieniu do 15 lat, 15

Status pracownika opieki zdrowotnej - dwumiesięcznego wynagrodzenia przy zatrudnieniu co najmniej 15 lat, - trzymiesięcznego wynagrodzenia przy zatrudnieniu co najmniej 20 lat pracy. 5) możliwość tworzenia, w ramach środków na wynagrodzenia: - funduszu premiowego - funduszu nagród w wysokości do 1% wynagrodzeń osobowych. Pracownicy ochrony zdrowia sfery budżetowej (pkt 1 i 2) uprawnieni są do dodatkowego 3. wynagrodzenia rocznego wypłacanego na warunkach określonych ustawą z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080, ze zm.). Wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. Wielkość wydatków na wynagrodzenia w jednostkach sfery budżetowej ustalana jest: 4. w jednostkach państwowych zgodnie z ustawą z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 110, poz. 1255 z późn.zm.); w 2006 r. średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w tej sferze wynosi 101,5% w jednostkach samorządowych samodzielnie przez gminy w ramach własnych budżetów (prowadzenie żłobków należy do zadań własnych gminy). II. PRACOWNICY ZATRUDNIENI W SAMODZIELNYCH PUBLICZNYCH ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ (SP ZOZ) TJ. ZAKŁADACH MAJĄCYCH OSOBOWOŚĆ PRAW- NĄ I PROWADZĄCYCH SAMODZIELNĄ GOSPODARKĘ FINANSOWĄ. Szczegółowe warunki wynagradzania za pracę i przyznawanie innych świadczeń związanych z pracą pracownikom spzoz - określają obowiązujące u danego pracodawcy postanowienia układu zbiorowego pracy lub regulaminu wynagradzania. Zakładowe uregulowania muszą uwzględniać wynikające z ww. ustawy o zoz obligatoryjne gwarancje w zakresie: 1) minimalnego wynagrodzenia za dyżury medyczne, wysokości dodatków dla personelu medycznego za tzw. gotowość, za pracę w systemie zmianowym oraz w zespole wyjazdowym pogotowia ratunkowego (art. 32g 32ł ustawy o zoz), 2) dodatku za wysługę lat: w wysokości 5% do 20% wynagrodzenia zasadniczego, 3) nagrody jubileuszowej: poczynając od 75% miesięcznego wynagrodzenia po 20 latach pracy do 300% miesięcznego wynagrodzenia po 40 latach pracy, 4) odprawy emerytalno-rentowej w wysokości 1-2-3 miesięczne wynagrodzenie. W samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej zatrudniających powyżej 50 osób przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w danym roku ustalany jest na poziomie zakładu pracy, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 z późn.zm.). W 2006 r. maksymalny roczny wskaźnik wzrostu przeciętnego miesięcznego wynosi 3,5%. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy w sp zoz-ach zatrudniających powyżej 50 pracowników przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w danym roku ustalany jest w drodze porozumienia, przez strony uprawnione do zawarcia zakładowego układu zbiorowego pracy. Porozumienie to powinno uwzględniać sytuację i możliwości finansowe przedsiębiorcy oraz wskaźniki ustalone zgodnie z art. 3 ust. 3 lub 5 (ustalone przez Komisję Trójstronną lub Radę Ministrów maksymalny roczny wskaźnik przyrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia oraz orientacyjne wskaźniki przyrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kolejnych kwartałach roku w stosunku do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z roku poprzedniego), a także z art. 4a (wzrost wynagrodzeń o 203 zł w 2001 r. i o 110 zł w 2002 r.) ustawy. Porozumienie powinno być zawarte w terminie do końca lutego każdego roku, a w przypadku jego braku przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ustala pracodawca, w drodze zarządzenia, w terminie do dnia 10 marca każdego roku. Na mocy art. 4a. ustawy pracownikom samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej zatrudniających powyżej 50 pracowników przysługiwał od dnia 1 stycznia 2001 r. przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie niższy niż 203 zł w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy oraz w roku 2002 przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia nie może być niższy niż kwota 110 zł. III. PRACOWNICY ZATRUDNIENI W NIEPUBLICZNYCH ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ (N ZOZ) Szczegółowe warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą pracownikom n zoz - określają regulacje zakładowe tj. zakładowy układ zbiorowy pracy lub regulamin wynagradzania. W zakresie warunków pracy i wynagradzania pracodawcy zobowiązani są jednakże uwzględnić przepisy art. 32g 32ł ustawy o zoz, regulujące czas pracy, minimalne wynagrodzenie za dyżury medyczne, wysokość dodatków dla personelu medycznego za tzw. gotowość, za pracę w systemie zmianowym oraz w zespole wyjazdowym pogotowia ratunkowego. IV. WYNAGRODZENIA PRACOWNIKÓW ZARZĄDZAJĄ- CYCH W IMIENIU PRACODAWCY ZAKŁADEM PRACY Do pracowników zarządzających zakładami państwowej sfery budżetowej tj. dyrektorów (kierowników) ich zastępców oraz głównych księgowych oraz kierowników samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej mają zastosowanie przepisy ustawy z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. nr 26, poz. 306. ze zm.). Ustawa ta określa dopuszczalną wysokość wynagrodzenia miesięcznego tych pracowników stanowiąc, że nie może ono przekroczyć: dla kierowników spzoz - czterokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego; w 2006 r. jest to kwota 10676,72 zł (4 x 2669,18 zł) dla pracowników zarządzających państwowymi jednostkami sfery budżetowej - trzykrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa wyżej; w 2006 r. jest to kwota 8007,54 zł. Zgodnie z przepisami wymienionej ustawy pracownikom tym: 1) może być przyznana nagroda roczna w wysokości nie przekraczającej trzykrotności ich przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w roku poprzedzającym przyznanie nagrody - uzależniona od osiągniętych wyników finansowych lub stopnia realizacji innych zadań. Szczegółowe zasady i tryb przyznawania tej nagrody regulują rozporządzenia właściwych ministrów, a w przypadku samorządowych sp zoz uchwały zarządów powiatów i województw i zarządzenia wójtów (burmistrzów, prezydentów miast); 2) mogą być przyznane świadczenia dodatkowe w wysokości nie przekraczającej dwunastokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego dla ustalenia wynagrodzenia miesięcznego tych osób, na warunkach określonych rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z 21 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą być przyznane osobom kierującym niektórymi podmiotami prawnymi oraz trybu ich przyznawania (Dz.U. Nr 14, poz. 139), z tym że świadczenia te nie przysługują kierownikom sp zoz (art. 5 ust. 2 ustawy); 3) może być przyznana odprawa w wysokości nie wyższej niż trzykrotność wynagrodzenia miesięcznego w razie odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej będącej podstawą zatrudnienia przez podmiot zatrudniający, z innych przyczyn niż naruszenie podstawowych obowiązków ze stosunku zatrudnienia; 4) nie przysługuje nagroda z zakładowego funduszu nagród oraz roszczenie z tytułu udziału w zysku. V. WYNAGRODZENIE LEKARZY, LEKARZY DENTY- STÓW ODBYWAJĄCYCH SPECJALIZACJĘ LUB STAŻ PODYPLOMOWY Wynagrodzenie lekarzy, lekarzy dentystów odbywających specjalizację lub staż podyplomowy regulują przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia: z dnia 20 października 2005 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. Nr 213, poz. 1779) 16 W CIENIU CZEPKA

z dnia 24 marca 2004 r. w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza stomatologa (Dz. U. Nr 57, poz. 553, z późn. zm.). Lekarz, który odbywa specjalizację w ramach rezydentury, otrzymuje zasadnicze wynagrodzenie miesięczne ustalane corocznie przez ministra właściwego do spraw zdrowia do dnia 30 marca roku poprzedzającego rok, w którym lekarz rozpoczyna lub odbywa specjalizację, na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ubiegły rok, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski w drodze obwieszczenia do dnia 15 stycznia każdego roku, w wysokości nie mniejszej niż 70 % tego wynagrodzenia. Aktualnie wynagrodzenie zasadnicze wynosi 1704 zł. Lekarz, lekarz stomatolog odbywający staż otrzymuje zasadnicze wynagrodzenie miesięczne przez cały okres odbywania stażu w wysokości 1403 zł; lekarzowi stażyście za każdą godzinę pełnionego dyżuru medycznego przysługuje wynagrodzenie w wysokości 50 % stawki godzinowej zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego. VI. WYNAGRODZENIA KONSULTANTÓW KRAJOWYCH I WOJEWÓDZKICH 5 (187) 2007 Zasady wynagradzania konsultantów krajowych i wojewódzkich określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 października 2002 r. w sprawie konsultantów krajowych i wojewódzkich (Dz. U. Nr 188, poz. 1582) wydane na podstawie art. 66a ust. 6 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Zgodnie z 9 rozporządzenia: Konsultant krajowy w podstawowej dziedzinie medycyny, w rozumieniu przepisów o specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów, konsultant krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa i położnictwa oraz konsultant krajowy w dziedzinie farmacji otrzymuje wynagrodzenie roczne, w wysokości nie wyższej niż 29.200 zł. Konsultant krajowy w szczegółowej dziedzinie medycyny oraz konsultant krajowy w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia otrzymuje wynagrodzenie roczne w wysokości nie wyższej niż 50% dwunastokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Konsultant wojewódzki w podstawowej dziedzinie medycyny, konsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa i położnictwa, konsultant wojewódzki w dziedzinie farmacji oraz konsultant wojewódzki w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia otrzymuje wynagrodzenie roczne w wysokości nie wyższej niż 50% dwunastokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Konsultant wojewódzki w szczegółowej dziedzinie medycyny otrzymuje wynagrodzenie roczne w wysokości nie wyższej niż 30% dwunastokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Właściwy organ zawiera corocznie z powołanymi przez siebie konsultantami umowę cywilnoprawną na dany rok o realizację zadań określonych w rozporządzeniu, ustalając w niej, między innymi, wysokość wynagrodzenia, termin i sposób jego wypłaty oraz obowiązek sporządzenia sprawozdania z realizacji zadań objętych umową. VII. UPRAWNIENIA WYNIKAJĄCE Z PRZEPISÓW USTA- WY O USTAWA Z DNIA 4 MARCA 1994 r. O ZAKŁADO- WYM FUNDUSZU ŚWIADCZEŃ SOCJALNYCH (DZ.U. z 1996 r. Nr 70, POZ. 335 Z PÓŹN.ZM.). W zakresie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych ma zastosowanie W świetle przepisów ustawy, zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (zfśs) tworzą pracodawcy sektora finansów publicznych prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników. Pracodawcy spoza sfery budżetowej (spzoz, nzoz), zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, tworzą zfśs w wysokości określonej w art. 5 ustawy bądź też w drodze regulacji zakładowych ustalają dowolną wysokość odpisu lub rezygnują z jego tworzenia. Pracodawcy, zatrudniający mniej niż 20 pracowników mogą tworzyć zfśs lub wypłacać świadczenie urlopowe, jak również mogą postanawiać, że nie stosują wymienionych regulacji ustawowych. Szczegółowe zasady przeznaczania zfśs na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej oraz zasady i warunki korzystania ze świadczeń socjalnych określa pracodawca samodzielnie w regulaminie uzgodnionym z zakładowymi organizacjami związkowymi lub z przedstawicielem załogi, jeśli nie działają u niego organizacje związkowe. Wysokość odpisu podstawowego na jednego zatrudnionego wynosi 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą. Wysokość przeciętnego wynagrodzenia (bez składek na ubezpieczenie społeczne) podaje, w drodze obwieszczenia, Prezes GUS. W 2006 r. odpis na jednego zatrudnionego wynosi - 764,25 zł (37,5% x 2038,0 zł). Zgodnie z art. 5 ust. 5 ustawy, pracodawcy sprawujący opiekę socjalną nad emerytami i rencistami mogą zwiększyć fundusz o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia na każdego emeryta i rencistę; w 2005 r. kwota zwiększenia funduszu na jednego (emeryta, rencistę) wynosi 127,38 zł (6,25% x 2038,0 zł). VIII CZAS PRACY PRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH W ZOZ. Czas pracy regulują postanowienia Dyrektywy 2003/ 88/WE o niektórych aspektach organizacji czasu pracy. Postanowienia Dyrektywy stosuje się zarówno do pracowników objętych kodeksowa regulacją czasu pracy, jak i innych grup pracowników, a także funkcjonariuszy. Za prawidłowe wdrożenie tej dyrektywy, odpowiedzialny Status pracownika opieki zdrowotnej jest Minister Pracy i Polityki Społecznej. Przepisy krajowe regulujące zagadnienia związane z czasem pracy muszą być dostosowane do wymogów określonych we wskazanej wyżej dyrektywie. Od dnia 1 października 1999 r. czas pracy pracowników służby zdrowia regulują przepisy rozdziału IV ustawy o zakładach opieki zdrowotnej w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 22 grudnia 1999 r. o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2000 r., Nr 3, poz. 28). Do pracowników zakładów opieki zdrowotnej mają również zastosowanie przepisy Kodeksu pracy w zakresie w jakim brak stosownych uregulowań szczególnych (na mocy art. 5 Kp). Ustawa ta, w art. 32g ust.1 stanowi, że czas pracy pracowników zatrudnionych w zakładzie opieki zdrowotnej, z zastrzeżeniem art. 32i ust. 1, w przyjętym okresie rozliczeniowym nie może przekraczać 7 godzin 35 minut na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 4. Inne, niższe normy czasu pracy dotyczą pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy wymienionych w ust. 3 5 art. 32g ustawy, których czas pracy waha się od 5 godzin na dobę i przeciętnie 26 godzin i 15 minut na tydzień (np. w radiologii, fizykoterapii czy w prosektoriów) do 6 godzin na dobę i przeciętnie 31 godzin 30 minut na tydzień (pracowników niewidomych zatrudnionych na stanowiskach wymagających kontaktu z pacjentami). Czas pracy określony w powyższej ustawie dostosowany został do 39 dodatkowych dni wolnych od pracy w roku kalendarzowym. Oznacza to, że normy dobowe zapewniają wypracowanie norm tygodniowych przy założeniu, że przez 39 tygodni w roku kalendarzowym praca jest świadczona przez 5 dni, a w 13 tygodniach przez 6 dni w tygodniu. Ustawa z 1 marca 2001 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy (Dz. U. Nr 28 poz. 301) wprowadziła jako zasadę przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy odstępując od obowiązującej wcześniej konstrukcji dni wolnych pod pracy. Z uwagi na tę zmianę regulacji w Kodeksie pracy, jako akcie prawnym o charakterze ogólnym, przyjęto, że i w stosunku do pracowników służby zdrowia należy stosować pięciodniowy (przeciętnie) tydzień pracy. Z uwagi na zmniejszenie liczby dni pracy (praktycznie o 13 w skali roku) oznacza to zmniejszenie przeciętnie tygodniowego czasu pracy dla pracowników objętych nadal obowiązującą przeciętnie 40-godzinną normą tygodniową - średnio o blisko dwie godziny w tygodniu. Dotyczy to również pracowników korzystających z niższych norm dobowych czasu pracy. Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej przy określaniu maksymalnej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym posługuje się pojęciem dni dodatkowo wolne od pracy, którego brak w obecnie obowiązujących przepisach Kodeksu pracy. W związku z powyższym należy podjąć działania zmierzające do dostosowania przepisów zawartych w ustawie o zoz do regulacji Kodeksu pracy. Należy przy tym zwrócić uwagę, że zgodnie z opiniami ekspertów skrócone normy czasu pracy określone w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej nie zawsze są obiektywnie uzasadnione. 17

Status pracownika opieki zdrowotnej Obecnie, najbardziej istotne jest podjęcie pilnych prac nad zmianą regulacji dotyczącej dyżuru medycznego. Dyżur medyczny zgodnie z art. 18d ust. 1 pkt 4 ustawy o zoz - oznacza wykonywanie, poza normalnymi godzinami pracy, czynności zawodowych przez lekarza lub innego posiadającego wyższe wykształcenie pracownika wykonującego zawód medyczny w zoz przeznaczonym dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych świadczeń zdrowotnych. Czas pełnienia dyżuru medycznego nie jest wliczany do czasu pracy (art. 32j ust. 2 ustawy). W Polsce dyżury pełnią praktycznie wyłącznie lekarze. Dyrektywa 2003/88/WE nie reguluje kwestii dyżuru. Natomiast sprawa dyżuru pełnionego na terenie zakładu pracy była przedmiotem rozważań Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Zgodnie z orzeczeniami Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie SIMAP i Jaeger, cały czas dyżuru powinien być traktowany jako czas pracy, o ile lekarz zobowiązany jest przebywać na terenie szpitala, nawet jeżeli w czasie dyżuru może odpoczywać. Interpretacja prawa dokonana przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości wiąże państwa członkowskie. Z uwagi na konieczność dokonania rewizji niektórych postanowień dyrektywy 2003/88/WE, w trakcie prac nad zmianą tej dyrektywy rozważane są również kwestie związane z wyraźnym uregulowaniem kwestii dyżuru pełnionego na terenie zakładu pracy. Proponuje się, aby do czasu pracy wliczać tylko czas faktycznego świadczenia pracy podczas dyżuru pełnionego na terenie zakładu pracy, jednakże z uwagi na brak politycznej zgody (w kwestii dopuszczalności tzw. klauzuli opt-out czyli możliwości odstąpienia od wymogu nieprzekraczania przeciętnie 48 godzin pracy tygodniowo za indywidualną zgodą pracownika), nie wiadomo, kiedy zostanie przyjęta ta nowa dyrektywa. Dostosowanie sektora ochrony zdrowia w Polsce do orzeczeń Trybunału w interpretacji, która nakazuje wliczenie całości dyżuru medycznego do czasu pracy, spowodowałaby konieczność dodatkowego zatrudnienia ok. 15 000 lekarzy, co pociągałoby za sobą skutek finansowy rzędu 750 mln złotych rocznie w skali kraju. Jednakże już obecnie, gdyby lekarze zaczęli występować z pozwami do sądów pracy o uznanie czasu pełnionych przez nich dyżurów medycznych za czas pracy, niewątpliwie sprawy byłyby orzekane na ich korzyść, co skutkowałoby diametralnym wzrostem kosztów pracy. IX. CZAS PRACY W JEDNOSTKACH BADAWCZO-ROZ- WOJOWYCH Czas pracy pracowników medycznych zatrudnionych w jednostkach badawczo-rozwojowych uregulowany jest odmiennie niż pracowników zatrudnionych w zakładach opieki zdrowotnej. Maksymalny dobowy wymiar czasu pracy pracowników jbr-ów wynosi 8 godzin. Dotyczące ich regulacje zawarte są w ustawie dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo rozwojowych (Dz. U. z 2001 Nr 33, poz. 388 ze zm.). Przepis art. 56 ust. 2 ustawy o jednostkach badawczo rozwojowych odsyłając w zakresie czasu pracy pracowników jednostek badawczo-rozwojowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia, do uchylonego z dniem 28 lutego 2001 r. przepisu art. 36 ust. 3 ustawy (art. 1 pkt. 27 lit. b ustawy z dnia 26 października 2000 r. o zmianie ustawy o jednostkach badawczo rozwojowych (Dz. U. Nr 103, poz. 1100)) czyni niemożliwym stosowanie normy wynikającej z tego przepisu. W związku z tym tygodniową normę czasu pracy pracowników instytutu wyznacza art. 56 ust. 1 ustawy powołanej na wstępie. Z uwagi na fakt, iż przepis art. 56 nie określa dobowej normy czasu pracy, do normy dobowej ma zastosowanie z mocy przepisu art. 5 Kodeksu pracy, przepis art. 129 1 Kodeksu pracy ustalający dobową normę czasu pracy na 8 godzin (jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nie uregulowanym tymi przepisami). X CZAS PRACY LEKARZY NAUCZYCIELI AKADEMIC- KICH Zasady określania wymiaru czasu pracy nauczyciela akademickiego ustanowione zostały w ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365). Art. 130 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że czas pracy nauczyciela akademickiego jest określony zakresem jego obowiązków dydaktycznych, naukowych i organizacyjnych. Czas pracy nauczyciela akademickiego uczestniczącego w sprawowaniu opieki zdrowotnej, jest określony ponadto zakresem jego obowiązków związanych z zapewnieniem ciągłej opieki nad pacjentami szpitali klinicznych lub oddziałów innych zakładów opieki zdrowotnej. Zgodnie z ustawą zasady ustalania zakresu obowiązków nauczycieli akademickich, rodzaje zajęć dydaktycznych objętych zakresem tych obowiązków, w tym wymiar zadań dydaktycznych dla poszczególnych stanowisk, oraz zasady obliczania godzin dydaktycznych określa senat. Senat uczelni określa również zasady, na których zajęcia dydaktyczne mogą być wykonywane poza uczelnią. Szczegółowy zakres i wymiar obowiązków nauczyciela akademickiego ustala kierownik jednostki organizacyjnej określonej w statucie. Jednoczenie obowiązki i wymiar czasu pracy lekarza zatrudnionego w ramach stosunku pracy zarówno w Akademii Medycznej jak i w zakładzie opieki zdrowotnej powinny zostać określone w umowie o pracę, gdyż postanowienia w tym zakresie stanowią elementy obligatoryjne umowy o pracę (art. 29 1 Kodeksu pracy). We wskazanym wyżej zakresie brak przepisów powszechnie obowiązującego prawa określających wzajemne relacje pomiędzy uczelniami zatrudniającymi lekarzy w charakterze nauczycieli akademickich oraz zakładami opieki zdrowotnej, na rzecz których osoby te świadczą pracę prowadząc jednocześnie zajęcia ze studentami. W związku z powyższym kwestia szczegółowego obliczania czasu pracy świadczonej przez lekarza, nauczyciela akademickiego na rzecz Akademii Medycznej oraz zakładu opieki zdrowotnej wymaga określenia w porozumieniu zawartym pomiędzy szkołą wyższą i szpitalem. Porozumienie to powinno m.in. określać zasady uznawania czasu wykonywania określonych czynności za czas pracy na rzecz konkretnego pracodawcy oraz wskazywać sposób dokumentowania przez poszczególnych pracodawców czasu wykonywanej pracy. Warunki zawarte w porozumieniu powinny zostać następnie odzwierciedlone w treści umów o prace zawartych przez lekarza, nauczyciela akademickiego z uczelnią oraz zakładem opieki zdrowotnej. XI STATUS PRAWNY PRACOWNIKÓW ZAKŁADÓW OPIE- KI ZDROWOTNEJ PODLEGŁYCH I NADZOROWANYCH PRZEZ MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMI- NISTRACJI MINISTROWA OBRONY NARODOWEJ ORAZ MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 czerwca 2005 r. w sprawie utworzenia poradni przyzakładowych publicznych zakładów opieki zdrowotnej i poradni przyzakładowych z izbą chorych publicznych zakładów opieki zdrowotnej w Straży Granicznej (Dz. U. nr 124, poz. 1041), w Straży Granicznej funkcjonują poradnie przyzakładowe, będące publicznymi zakładami opieki zdrowotnej działającymi w formie jednostek budżetowych, zakłady te nie posiadają podpisanego kontraktu na finansowanie świadczeń medycznych z Narodowym Funduszem Zdrowia. Działalność tych poradni nastawiona jest na zabezpieczenie świadczeń medycznych dla cudzoziemców zatrzymanych w wyniku przestępstw granicznych oraz osób przebywających w aresztach deportacyjnych w celach wydalenia. W aresztach deportacyjnych cudzoziemcy mogą być przetrzymywani do roku. Przekrój specyfiki udzielanych świadczeń medycznych dla tych zatrzymanych nie różni się od świadczeń udzielanych w typowych jednostkach organizacyjnych więziennictwa. Przepis 10 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 8 czerwca 1999 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników publicznych zakładów opieki zdrowotnej (Dz. U. nr 52, poz. 543 ze zm.) określa, że pracownikowi medycznemu zatrudnionemu w jednostce organizacyjnej więziennictwa, z tytułu pracy z osobami pozbawionymi wolności, przysługuje dodatek w wysokości od 10 do 50% wynagrodzenia zasadniczego. Art. 118 ustawy o cudzoziemcach z dnia 13 czerwca 2003 r. (Dz. U. nr 128 poz. 1175 ze zm.) nakłada na Straż Graniczną obowiązek organizacji świadczeń zdrowotnych, leków, artykułów sanitarnych oraz posiłków na zasadach stosowanych wobec osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych na podstawie Kodeksu karnego wykonawczego. Żołnierze zawodowi pełnią służbę i otrzymują uproszenie w oparciu o ustawę z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 179, poz. 1750, z późn. zm.) a ich uposażenie wynika ze wskaźnika określonego przez Prezydenta RP w wysokości 2,11 kwoty bazowej ustalanej corocznie w ustawie budżetowej. Wzrost uposażeń i wynagrodzeń określa ustawa 18 W CIENIU CZEPKA