ROGRAM NAUZANIA DLA ZAWODU KOWAL, 722101 O STRUKTURZE MODUŁOWEJ Wersja przed recenzją (wersja robocza) z dn. 15.06.2012 Warszawa 2012 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 1
SIS TREŚI 1. TY ROGRAMU: MODUŁOWY... 3 2. RODZAJ ROGRAMU: LINIOWY... 3 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA:... 3 4. ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO... 3 5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO... 3 6. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU KOWAL Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO... 4 7. INFORMAJA O ZAWODZIE KOWAL... 5 8. UZASADNIENIE OTRZEBY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE KOWAL... 5 9. OWIĄZANIA ZAWODU KOWALA Z INNYMI ZAWODAMI... 5 10. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE KOWAL... 6 11. LAN NAUZANIA DLA ZAWODU KOWAL... 7 12. ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH MODUŁÓW... 10 1. 722101.M1 rzygotowanie do wykonywania prac kowalskich... 11 2. 722101.M2 Wykonywanie i naprawianie wyrobów kowalskich metodą kucia ręcznego... 24 3. 722101.M3 Wykonywanie wyrobów kowalskich metodą kucia maszynowego... 32 4. 722101.M4 rzygotowanie do wejścia na rynek pracy... 37 ZAŁĄZNIKI... 42 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2
TY SZKOŁY: Zasadnicza szkoła zawodowa 1. TY ROGRAMU: MODUŁOWY 2. RODZAJ ROGRAMU: LINIOWY Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA: Autorzy: mgr inż. Tomasz Jeziorowski, mgr inż. Marek Olsza Recenzenci: Konsultanci: mgr inż. Robert Wanic 4. ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO rogram nauczania dla zawodu KOWAL opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi: Ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw Rozporządzeniem w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z dnia 23 grudnia 2011 r. Rozporządzeniem w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach z dnia 7 lutego 2012 r. Rozporządzeniem w sprawie ramowych planów nauczania z dnia 7 lutego 2012 r. Rozporządzeniem w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników z dnia 8 czerwca 2009 r. Rozporządzeniem w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych z dnia 30 kwietnia 2007 z późn. zmianami. Rozporządzeniem w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z dnia 17 listopada 2010 r. Rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach z dnia 31 grudnia 2002 r. z późn. zmianami. 5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO elem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 3
Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników. W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy. W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki. Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. 6. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU KOWAL Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO rogram nauczania dla zawodu kowal uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie i najnowsze koncepcje nauczania. rogram uwzględnia także zapisy zadań ogólnych szkoły i umiejętności zdobywanych w trakcie kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej umieszczonych w podstawach programowych kształcenia ogólnego, w tym: 1) umiejętność zrozumienia, wykorzystania i refleksyjnego przetworzenia tekstów, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; 2) umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; 3) umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych; 5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi; 6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; 7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; 8) umiejętność pracy zespołowej. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 4
W programie nauczania dla zawodu kowal uwzględniono powiązania z kształceniem ogólnym polegające na wcześniejszym osiąganiu efektów kształcenia w zakresie przedmiotów ogólnokształcących stanowiących podbudowę dla kształcenia w zawodzie. Dotyczy to przede wszystkim takich przedmiotów jak: chemia, fizyka, matematyka i informatyka, a także podstawy przedsiębiorczości i edukację dla bezpieczeństwa. 7. INFORMAJA O ZAWODZIE KOWAL elem pracy kowala jest obróbka plastyczna metali wykonywana ręcznie bądź za pomocą urządzeń mechanicznych, jak: młoty kuźnicze i prasy mechaniczne. Kowal może wykonywać lub naprawiać narzędzia rolnicze, elementy pojazdów mechanicznych, przedmioty użytkowane w gospodarstwie rolnym i domowym. Efektem pracy kowala mogą być elementy będące częściami składowymi większych urządzeń mechanicznych (np.: odkuwki do dalszej obróbki mechanicznej). Może także wykonywać metalowe elementy kute oraz przedmioty ozdobne (balustrady schodowe, balkonowe, kraty, ogrodzenia, meble ogrodowe, żyrandole, kinkiety, resory, osie itp.). Wykonując połączenia spawane, kowal powinien posiadać dodatkowe uprawnienia spawalnicze, wynikające z przepisów prawa. Wyroby i usługi kowalskie kowal wykonuje według własnego projektu lub korzysta z gotowych projektów dostarczonych przez klienta, zgodnie z zamówieniem. Zawód kowala może być wykonywany w ramach samodzielnie prowadzonej działalności lub na podstawie umowy o pracę. raca kowala wymaga uzdolnień technicznych, wyobraźni przestrzennej, twórczego myślenia, a z uwagi na możliwy kontakt z klientami kowal powinien odznaczać się opanowaniem i zrównoważeniem psychicznym. Kowal pracuje w małej grupie pracowniczej. Zależnie od uzyskanego efektu pracy możemy wyróżnić następujące stanowiska pracy: kowal, kowal operator młotów mechanicznych, kowal operator kuźniarek oraz kowal artystyczny. Stanowiska te są rozlokowane w warsztatach rzemieślniczych, zakładach naprawy maszyn i urządzeń technicznych, produkcji odkuwek i elementów dekoracyjnych do ogrodzeń i balustrad. 8. UZASADNIENIE OTRZEBY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE KOWAL Kowale mogą być zatrudnieni w zakładach produkcyjnych z branż, usługach, mogą prowadzić własna działalność gospodarczą. Dodatkowo uzyskując uprawnienia np. spawacza i poszerzając w ten sposób swoje umiejętności zawodowe, zwiększają możliwości zdobycia atrakcyjnej pracy. omimo, iż przewidywany jest rozwój dziedzin związanych z nowoczesnymi technologiami to jednak zapotrzebowanie na specjalistów wykonujących czynności proste (takich jak kowal) będzie również rosło. 9. OWIĄZANIA ZAWODU KOWALA Z INNYMI ZAWODAMI Kwalifikacja Symbol zawodu Zawód Elementy wspólne M.21. Wykonywanie i naprawa wyrobów kowalskich 722101 Kowal KZ(M.a) Kwalifikacja M.21. wyodrębniona dla zawodu kowal, stanowi jednocześnie podbudowę kształcenia w zawodzie. Efekty kształcenia wspólne dla obszaru kształcenia określone kodem KZ(M.a) stanowią podbudowę do kształcenia w zawodach: mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, zegarmistrz, optyk-mechanik, rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 5
mechanik precyzyjny, mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych, mechanik-monter maszyn i urządzeń, mechanik pojazdów samochodowych, operator obrabiarek skrawających, ślusarz, kowal, monter kadłubów okrętowych, blacharz samochodowy, blacharz, lakiernik, technik optyk, technik mechanik lotniczy, technik mechanik okrętowy, technik budownictwa okrętowego, technik pojazdów samochodowych, technik mechanizacji rolnictwa, technik mechanik, monter mechatronik, elektromechanik pojazdów samochodowych, technik mechatronik, technik transportu drogowego, technik energetyk, modelarz odlewniczy, technik wiertnik, technik górnictwa podziemnego, technik górnictwa otworowego, technik górnictwa odkrywkowego, technik przeróbki kopalin stałych, technik odlewnik, technik hutnik, operator maszyn i urządzeń odlewniczych, operator maszyn i urządzeń metalurgicznych, operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, złotnik-jubiler. 10. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE KOWAL Absolwent zasadniczej szkoły zawodowej kształcącej w zawodzie kowal powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) wykonywania i naprawiania wyrobów kowalskich metodą kucia ręcznego; 2) wykonywania wyrobów kowalskich metodą kucia maszynowego. Do wykonywania wyżej wymienionych zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia, na które składają się: - efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów (BH, DG, JOZ, KS) - efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo--hutniczego, stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów KZ(M.a); - efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji M.21. Wykonywanie i naprawa wyrobów kowalskich. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 6
11. LAN NAUZANIA DLA ZAWODU KOWAL Zgodnie z Rozporządzeniem MEN w sprawie ramowych planów nauczania w zasadniczej szkole zawodowej minimalny wymiar godzin na kształcenie zawodowe wynosi 1600 godzin. W podstawie programowej kształcenia w zawodzie kowal minimalna liczba godzin na kształcenie zawodowe została określona dla efektów kształcenia i wynosi: na kształcenie w ramach kwalifikacji M.21. Wykonywanie i naprawa wyrobów kowalskich przeznaczono minimum 750 godzin, na kształcenie w ramach efektów wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia przeznaczono minimum 350 godzin. Tabela 3. lan nauczania dla programu o strukturze modułowej Lp. Nazwa modułu Liczba godzin w cyklu Klasa kształcenia I II III tygodniowo łącznie 1 722101.M1 rzygotowanie do wykonywania prac kowalskich 14 14 14 448 2 3 722101.M2 Wykonywanie i naprawianie wyrobów kowalskich metodą kucia ręcznego 722101.M3 Wykonywanie wyrobów kowalskich metodą kucia maszynowego 17 17 17 544 19 15 17 544 4 722101.M5 rzygotowanie do wejścia na rynek pracy 4 2 64 Tygodniowy wymiar godzin kształcenia zawodowego 14 14 17 17 19 19 50 1600 Egzamin potwierdzający kwalifikację M.21. odbywa się pod koniec klasy trzeciej. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 7
Wykaz jednostek modułowych dla zawodu kowal Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego Nazwa modułu Nazwa jednostki modułowej Liczba godzin przeznaczona na jednostkę 722101.M1 rzygotowanie do wykonywania prac kowalskich 722101.M1.J1 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w branży 16 mechanicznej 722101.M1.J2 Sporządzanie dokumentacji technicznej maszyn i urządzeń 294 722101.M1.J3 Rozpoznawanie podstawowych technik wytwarzania 138 722101.M2 Wykonywanie i naprawianie wyrobów kowalskich metodą kucia 722101.M2.J1 Obsługiwanie urządzeń grzejnych 269 ręcznego 722101.M2.J2 Wykonywanie elementów metodą kucia ręcznego 275 722101.M3 Wykonywanie wyrobów kowalskich metodą kucia maszynowego 722101.M3. J1 Nagrzewanie wsadu 192 722101.M3.J2 Wykonywanie elementów metodą kucia maszynowego 352 722101.M4 rzygotowanie do wejścia na rynek pracy 722101.M4.J1 rowadzenie działalności gospodarczej w branży mechanicznej 32 722101.M4.J2 osługiwanie się językiem obcym w branży mechanicznej 32 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 8
Mapa dydaktyczna Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego 722101 kowal 722101.M1 722101.M1.J1 722101.M1.J2 722101.M1.J3 722101.M2 722101.M2.J1 722101.M2.J2 722101.M3 722101.M3.J1 722101.M3.J2 722101.M4 722101.M5 722101.M4.J1 722101.M4.J2 722101.M5.J1 722101.M5.J2 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 9
12. ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH MODUŁÓW W programie nauczania dla zawodu blacharz zastosowano taksonomię celów poznawczych AB (wg prof. B. Niemierko). 1. 722101.M1 rzygotowanie do wykonywania prac kowalskich 448 godzin 2. 722101.M2 Wykonywanie i naprawianie wyrobów kowalskich metodą kucia ręcznego 544 godziny 3. 722101.M3 Wykonywanie wyrobów kowalskich metodą kucia maszynowego 544 godziny 4. 722101.M4 rzygotowanie do wejścia na rynek pracy 32 godziny rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 10
1. 722101.M1 rzygotowanie do wykonywania prac kowalskich 722101.M1.J1 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w branży mechanicznej 722101.M1.J2 Sporządzanie dokumentacji technicznej maszyn i urządzeń 722101.M1.J3 Rozpoznawanie podstawowych technik wytwarzania 722101.M1.J1 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w branży mechanicznej Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna BH(1)1 wyjaśnić zasady ochrony przeciwpożarowej w przedsiębiorstwie przemysłu maszynowego, B BH(1)2 rozróżnić środki gaśnicze ze względu na zakres ich zastosowania, B BH(1)3 wyjaśnić znaczenie pojęcia ergonomia w odniesieniu do stanowisk pracy kowala, B BH(2)1 wyjaśnić zasady ochrony pracy w przedsiębiorstwie przemysłu maszynowego, B BH(2)2 rozróżnić instytucje oraz służby działające w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce, BH(2)3 wyjaśnić znaczenie pojęcia ochrony środowiska w odniesieniu do stanowisk pracy kowala, BH(3)1 wskazać prawa i obowiązki pracownika w zakresie przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, BH(4)1 scharakteryzować zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka związane z wykonywaniem zadań zawodowych kowala, BH(4)2 scharakteryzować zagrożenia dla mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych kowala, BH(4)3 analizować sposób zorganizowania stanowiska pracy w celu określenia możliwości wystąpienia zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka, BH(4)4 analizować sposób zorganizowania stanowiska pracy w celu określenia możliwości wystąpienia zagrożeń dla mienia i środowiska, BH(4)5 współpracować ze służbami promocji bezpieczeństwa i ochrony pracy w zakresie rozpoznawania zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka oraz dla mienia i B B Materiał kształcenia rawna ochrona pracy. zynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesie pracy. Wymagania bezpieczeństwa i higieny dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń higienicznosanitarnych. Środki ochrony przeciwporażeniowej i ochrony indywidualnej. Wymagania bezpieczeństwa dotyczące procesów pracy. Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy. Likwidacja lub ograniczanie zagrożeń mechanicznych, elektrycznych, chemicznych. Zagrożenia pożarowe oraz zasady ochrony przeciwpożarowej. ierwsza pomoc przy urazach mechanicznych, porażeniu prądem, zatruciach substancjami chemicznymi. Zanieczyszczenia środowiska. ostępowanie z odpadami. Gospodarka wodno-ściekowa. Ochrona powietrza. Gospodarka opakowaniami. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 11
środowiska, Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego BH(5)1 zinterpretować akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, BH(5)2 scharakteryzować wymagania bezpieczeństwa dotyczące procesów pracy, BH(5)3 zastosować zasady bhp podczas wykonywania pracy, BH(6)1 scharakteryzować sposób likwidacji lub ograniczenia zagrożeń urazami mechanicznymi podczas wykonywania prac kowalskich, BH(6)2 wskazać sposoby likwidacji lub ograniczenia zagrożeń związanych z prądem elektrycznym, B BH(6)3 wskazać sposoby likwidacji lub ograniczenia zagrożeń związanych z substancjami chemicznymi w kuźni, B BH(7)1 zorganizować stanowisko pracy kowala zgodnie z wymogami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, BH(7)2 stosować zasady organizacji stanowiska pracy kowala, BH(7)3 zorganizować stanowisko pracy w pracowni podstaw konstrukcji maszyn zgodnie z wymogami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, BH(7)4 stosować zasady organizacji stanowiska pracy w pracowni podstaw konstrukcji maszyn, BH(8)1 zastosować środki ochrony indywidualnej właściwe dla wykonywanych zadań zawodowych kowala, BH(8)2 zastosować środki ochrony zbiorowej właściwe dla wykonywania zadań zawodowych kowala, BH(9)1 stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania zadań zawodowych kowala, BH(9)2 stosować zasady ochrony przeciwpożarowej podczas wykonywania zadań zawodowych kowala, BH(9)3 stosować zasady ochrony środowiska podczas wykonywania zadań zawodowych kowala, BH(10)1 udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia podczas wykonywania zadań zawodowych kowala, BH(10)2 powiadomić system pomocy medycznej w przypadku wystąpienia sytuacji stanowiącej zagrożenie zdrowia i życia przy wykonywaniu zadań zawodowych kowala, rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 12
BH(10)3 powiadomić przełożonych w przypadku wystąpienia sytuacji stanowiącej zagrożenie zdrowia i życia przy wykonywaniu zadań zawodowych kowala, lanowane zadania (ćwiczenia) Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy Określ konieczną wydajność urządzeń wentylacyjnych w m3/godz. dla pomieszczenia pracy o wymiarach: długość 20 m, szerokość 60 m i wysokość 3 m. Uzasadnij sposób wentylacji tego pomieszczenia. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Realizacja programu jednostki modułowej ma przygotować uczniów do przestrzegania zasad bhp podczas wykonywania zadań zawodowych oraz udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowany w wypadkach przy pracy. odczas procesu nauczania - uczenia się należy zwrócić uwagę na obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie bhp. znaczenie ochrony zdrowia w pracy zawodowej oraz uświadomić uczniom skutki nieprzestrzegania przepisów bhp i ochrony przeciwpożarowej. Bardzo ważne jest kształtowanie prawidłowych postaw i nawyków oraz uświadomienie uczniom, że ochrona życia i zdrowia człowieka w środowisku pracy jest celem nadrzędnym. Niezbędne jest aby uczeń opanował umiejętność udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadku na stanowisku pracy. Treść jednostki modułowej obejmuje również zagadnienia dotyczące ochrony środowiska w przedsiębiorstwie produkcyjnym, usługowym lub handlowym. odczas realizacji programu nauczania należy zwrócić uwagę na istotę funkcjonującego w olsce systemu ochrony środowiska. Środki dydaktyczne Kodeks racy. olskie Normy dotyczące bhp i ergonomii. Wydawnictwa z zakresu bhp i eksploatacji obiektów technicznych. Ustawy i rozporządzenia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Fantom do resuscytacji. Zestawy do udzielania pierwszej pomocy przy urazach mechanicznych, porażeniu prądem i zatruciach substancjami chemicznymi. Sprzęt gaśniczy. Wydawnictwa z zakresu ochrony środowiska. Ustawy i rozporządzenia dotyczące ochrony środowiska. Formularze dotyczące prowadzenia spraw związanych z ochroną środowiska. Instrukcje oraz teksty przewodnie do wykonywania ćwiczeń. Zalecane metody dydaktyczne rogram jednostki modułowej powinien być realizowany następującymi metodami: przypadków, dyskusji dydaktycznej, projektów oraz ćwiczeń praktycznych. Metoda projektów zasługuje na szczególną uwagę ponieważ pozwala na efektywne wykorzystanie czasu, prezentację wykonanych projektów oraz wymaga korzystania z różnych źródeł informacji. roponuje się zastosować ją podczas realizacji treści z zakresu wymagań bezpieczeństwa dotyczących procesu pracy, a także opracowywania instrukcji bezpiecznej obsługi urządzeń i instrukcji postępowania z substancjami niebezpiecznymi. Formy organizacyjne rogram jednostki należy realizować w pracowni bhp w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2-4 osobowe zespoły. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie i ocenianie postępów uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie wymagań przedstawionych na początku zajęć. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 13
Osiągnięcia uczniów należy oceniać w zakresie zaplanowanych celów kształcenia na podstawie: ustnych sprawdzianów poziomu wiadomości i umiejętności, testów osiągnięć szkolnych, ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, wytworu projektu, prezentacji projektu. Umiejętności praktyczne należy sprawdzać na podstawie obserwacji czynności wykonywanych przez ucznia w trakcie realizacji ćwiczeń. odczas obserwacji należy zwrócić uwagę na: wyszukiwanie i przetwarzanie informacji pozyskanych z różnych źródeł poprawność merytoryczną wykonanych ćwiczeń i projektów, pracę w zespole. Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje się zastosować test pisemny z zadaniami otwartymi i zamkniętymi. W końcowej ocenie jednostki modułowej należy uwzględnić poziom wykonania ćwiczeń, wyniki testu oraz ocenę za wykonanie i prezentację projektu. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 722101.M1.J2 Sporządzanie dokumentacji technicznej maszyn i urządzeń Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna KZ(M.a)(1)1 wykonać rysunki techniczne w rzutach prostokątnych rozmieszczonych wg europejskiej metody E, KZ(M.a)(1)2 wykonać przekroje i kłady części maszyn, KZ(M.a)(1)3 stosować zasady wymiarowania od baz obróbkowych i konstrukcyjnych, KZ(M.a)(1)4 stosować zasady wymiarowania średnic, promieni, łuków, kątów, pochyleń, zbieżności, gwintów i połączeń na rysunkach technicznych maszynowych, KZ(M.a)(1)5 stosować zasady zapisu wymiarów tolerowanych, pasowania, tolerancji kształtu i położenia powierzchni na rysunkach technicznych maszynowych, KZ(M.a)(1)6 stosować zasady oznaczeń chropowatości i kierunkowości powierzchni, obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej na rysunkach technicznych maszynowych, KZ(M.a)(1)7 rozpoznawać symbole i oznaczenia stosowane na rysunkach technicznych maszynowych, B KZ(M.a)(2)1 wykonać szkice figur płaskich w rzutach prostokątnych, Materiał kształcenia Rzutowanie prostokątne i aksonometryczne. Uproszczenia rysunkowe. Wymiarowanie szkiców i rysunków. Dokumentacja techniczna. Tolerancje i pasowania. ołączenia rozłączne i nierozłączne części maszyn części maszyn. Osie i wały. Łożyska toczne i ślizgowe. Sprzęgła. Hamulce. Mechanizmy maszyn i urządzeń. Klasyfikacja maszyn i urządzeń. rzekładnie mechaniczne. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 14
KZ(M.a)(2)2 wykonać szkice brył geometrycznych w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych, KZ(M.a)(2)3 wykonać szkice części maszyn odwzorowujące kształty zewnętrzne i wewnętrzne, KZ(M.a)(2)4 zwymiarować szkice części maszyn, KZ(M.a)(2)5 zastosować uproszczenia rysunkowe do wykonania szkicu części maszyny, KZ(M.a)(2)6 rozróżnić rysunki techniczne: wykonawcze, złożeniowe, zestawieniowe, montażowe, zabiegowe i operacyjne, KZ(M.a)(2)7 odczytać rysunki wykonawcze i złożeniowe, M.21.1(1)1 odwzorować budowę wyrobu kowalskiego w zakresie symetrii, głównych zarysów zewnętrznych i wewnętrznych oraz wszystkich szczegółów, M.21.1(1)2 naszkicować wyrób kowalski zachowując czytelność, przejrzystość i dokładność szkicu, M.21.1(1)3 zwymiarować szkicowany przedmiot, KZ(M.a)(6)1 wyjaśnić zasady tolerancji i pasowania, KZ(M.a)(6)2 zastosować układ tolerancji i pasowań, KZ(M.a)(6)3 sklasyfikować przyrządy pomiarowe oraz określić ich właściwości metrologiczne, B KZ(M.a)(6)4 dobrać przyrządy do pomiaru i sprawdzania części maszyn, KZ(M.a)(6)5 wykonać pomiary wielkości geometrycznych, KZ(M.a)(6)6 zinterpretować wyniki pomiarów, KZ(M.a)(6)7 obliczyć wymiary graniczne, odchyłki i tolerancje, KZ(M.a)(6)8 wybrać z norm wartości odchyłek dla zadanych pasowań, KZ(M.a)(6)9 obliczyć luzy i wciski oraz tolerancje pasowań, KZ(M.a)(17)1 analizować schematy strukturalne, funkcjonalne i zasadnicze maszyn i urządzeń, KZ(M.a)(17)2 wykorzystać informacje techniczne z źródeł dotyczące maszyn i urządzeń mechanicznych, KZ(M.a)(17)3 dobrać gatunki stali z norm i poradników na określone elementy maszyn i urządzeń, KZ(M.a)(17)4 określić skład chemiczny stali i stopów metali nieżelaznych na B Napędy maszyn i urządzeń. Mechanizmy ruchu postępowego i obrotowego. odzespoły mechaniczne. odzespoły hydrauliczne i pneumatyczne. Transport wewnętrzny i składowanie materiałów. Dokumentacja techniczna maszyn i urządzeń. Ochrona przed korozją. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 15
podstawie norm, KZ(M.a)(17)5 dobrać sposób zabezpieczenia przed korozją części maszyn i urządzeń, KZ(M.a)(17)6 dobrać materiały eksploatacyjne do prac, KZ(M.a)(17)7 posłużyć się dokumentacją techniczną podczas planowania konserwacji maszyn i urządzeń, KZ(M.a)(17)9 dobrać części maszyn i urządzeń na podstawie dokumentacji konstrukcyjnej i norm, KZ(M.a)(17)10 dobrać materiały konstrukcyjne i eksploatacyjne na podstawie dokumentacji konstrukcyjnej i norm, KZ(M.a)(17)11 przestrzegać zasad i norm dotyczących sporządzania rysunków technicznych maszynowych, KZ(M.a)(3)1 wykorzystać oprogramowanie komputerowe wspomagające wykonywanie rysunków technicznych maszynowych, KZ(M.a)(3)2 wykorzystać oprogramowanie komputerowe wspomagające dobieranie znormalizowanych części maszyn, KZ(M.a)(7)1 rozróżnić pojęcia z zakresu materiałoznawstwa, B KZ(M.a)(7)2 określić właściwości i zastosowanie metali i ich stopów, KZ(M.a)(7)3 rozróżnić procesy otrzymywania stali, B KZ(M.a)(7)4 sklasyfikować stopy żelaza z węglem, KZ(M.a)(7)5 rozróżnić gatunki stopów żelaza, B KZ(M.a)(7)6 określić gatunek stopu żelaza z węglem na podstawie podanego oznaczenia, KZ(M.a)(7)7 sklasyfikować stopy metali nieżelaznych, KZ(M.a)(7)8 rozróżnić gatunki stopów metali nieżelaznych, B KZ(M.a)(7)9 określić właściwości i zastosowanie materiałów niemetalowych, KZ(M.a)(7)10 określić właściwości i zastosowanie materiałów eksploatacyjnych (oleje, smary, ciecze smarująco-chłodzące, paliwa, uszczelnienia techniczne), M.21.1(2)1 rozpoznać rodzaje półwyrobów hutniczych, ich oznakowanie, przeznaczenie, B M.21.1(2)2 określić właściwości materiałów pomocniczych i ich zastosowanie w kowalstwie, M.21.1(2)3 rozpoznać tworzywa sztuczne i wskazać zastosowanie w kowalstwie, B rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 16
M.21.1(2)4 rozpoznać spoiwa, B M.21.1(2)5 rozpoznać paliwa i smary stosowane w kowalstwie, B M.21.1(2)6 rozpoznać zbiorniki i instalacje gazów technicznych, B M.21.1(2)7 określić zastosowanie gazów technicznych w kowalstwie, M.21.1(2)8 określić zastosowanie poszczególnych materiałów, metali i stopów, KZ(M.a)(10)1 scharakteryzować powstawanie zjawiska korozji metali, KZ(M.a)(10)2 wskazać sposoby zapobiegania i ochrony przed korozją, B KZ(M.a)(10)3 scharakteryzować rodzaje powłok ochronnych i techniki ich nanoszenia, KZ(M.a)(10)4 dobrać powłokę ochronną, KZ(M.a)(5)1 rozróżnić rodzaje połączeń rozłącznych i nierozłącznych, B KZ(M.a)(5)2 rozpoznać rodzaj połączenia na podstawie dokumentacji konstrukcyjnej zespołu maszyny, B KZ(M.a)(5)3 wykonać szkice połączeń: nitowych, spawanych, zgrzewanych, gwintowych i kształtowych, KZ(M.a)(4)1 rozpoznać części i mechanizmy maszyn i urządzeń, B KZ(M.a)(4)2 scharakteryzować osie i wały maszynowe, KZ(M.a)(4)3 scharakteryzować budowę i rodzaje łożysk tocznych i ślizgowych, KZ(M.a)(4)4 dobrać z katalogu na podstawie oznaczeń łożysko toczne, KZ(M.a)(4)5 wyjaśnić budowę i zasadę działania sprzęgieł i hamulców, KZ(M.a)(4)6 sklasyfikować przekładnie mechaniczne, KZ(M.a)(4)7 wyjaśnić budowę przekładni zębatych prostych i złożonych, KZ(M.a)(4)8 wskazać zastosowanie elementów, zespołów i mechanizmów maszyn i urządzeń, KZ(M.a)(4)9 wyjaśnić budowę i zasadę działania mechanizmów ruchu postępowego i obrotowego, KZ(M.a)(8)1 scharakteryzować maszyny i urządzenia transportu wewnętrznego, KZ(M.a)(8)2 dobrać maszyny i urządzenia transportu wewnętrznego do zadań, KZ(M.a)(8)3 określić budowę i zasadę działania wybranych maszyn i urządzeń transportu wewnętrznego, rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 17
KZ(M.a)(9)1 określić sposób transportu w zależności od postaci materiału, KZ(M.a)(9)2 określić sposób składowania w zależności od postaci materiału, KZ(M.a)(9)3 zorganizować stanowiska składowania i magazynowania materiałów, KZ(M.a)(9)4 dobrać sposób i środki transportu do rodzaju materiału, KZ(M.a)(16)1 sklasyfikować maszyny i urządzenia kowalskie, KZ(M.a)(16)2 scharakteryzować elementy funkcjonalne maszyny i urządzenia kowalskich, KZ(M.a)(16)3 określić parametry techniczne maszyn i urządzeń kowalskich, KZ(M.a)(16)4 wyjaśnić budowę i zasadę działania oraz określić zastosowanie maszyn stosowanych w przemyśle, KZ(M.a)(16)5 wyjaśnić działanie i określić zastosowanie maszyn technologicznych stosowanych w przemyśle maszynowym, KZ(M.a)(16)6 porównać parametry maszyn i urządzeń na podstawie ich charakterystyki technicznej; KZ(M.a)(16)7 rozróżnić elementy napędu hydraulicznego i pneumatycznego maszyn i urządzeń, lanowane zadania (ćwiczenia) Odwzorowanie obiektów na płaszczyźnie Naszkicuj w zeszycie przedmiotowym bryłę geometryczną z uwzględnieniem poprawności kształtu i wymiarów. Sporządzenie rysunku wykonawczego części z zastosowaniem programu komputerowego Na podstawie wskazówek, założeń i modelu części maszyny otrzymanych od nauczyciela, uczniowie wykonują rysunki części zawierające wszystkie informacje potrzebne do jej wykonania z zastosowaniem programu komputerowego i zasad rysunku technicznego maszynowego. Wykonane prace należy porównać z przygotowanym wzorcem i dokonać samooceny poprawności wykonania ćwiczeń. Opracowanie zestawienia zespołu (podzespołu) mechanicznego na podstawie rysunku Na podstawie wskazówek i założeń od nauczyciela oraz wskazanego rysunku zespołu (podzespołu) mechanicznego w programie komputera, uczniowie opracowują kompletną listę pozycji (części) stanowiących zespół (podzespół) na podstawie jego rysunku. Zestawienie obejmuje: określenie nazwy i liczby poszczególnych części, dobór części znormalizowanych z biblioteki danych i podanie numeru normy, ustalenie wymiarów części nieznormalizowanych, dobór materiałów do wykonania części nieznormalizowanych, numerację części w tabeli zestawieniowej rysunku, ustalenie innych ewentualnych warunków dotyczących wykonania części lub działania zespołu. Wykonane prace należy porównać z przygotowanym wzorcem i dokonać samooceny poprawności wykonania ćwiczeń. Obliczanie siły nacisku prasy hydraulicznej Oblicz siłę nacisku prasy hydraulicznej. Średnica tłoka małego wynosi 15 mm, dużego 300 mm. Siła nacisku tłoka małego wynosi 1 kn. Sprawność prasy wynosi 75%. Dobieranie dźwignika Dobierz dźwignik do podniesienia o 115 cm, ciężaru 200 kg, stojącego na nóżkach o wysokości 150 mm. Uczniowie wypełniają karty oceny pracy. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 18
Wykonane prace należy porównać z przygotowanym wzorcem i dokonać samooceny poprawności wykonania. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Realizacja treści programowych jednostki modułowej ma na celu ukształtowanie umiejętności wykonywania i czytania szkiców części maszyn oraz posługiwania się dokumentacją techniczną. rogram nauczania należy realizować za pomocą samodzielnych ćwiczeń, pokazu z objaśnieniem. odczas poznawania materiałów konstrukcyjnych wykorzystywanych w kowalstwie należy zwrócić uwagę na ich rodzaje, właściwości i zastosowanie. Szczególnie ważne jest opanowanie przez ucznia umiejętności rozróżniania stopów żelaza z węglem, metali nieżelaznych i ich stopów na podstawie oznaczenia oraz dobieranie materiałów na elementy maszyn i urządzeń z uwzględnieniem wymagań technicznych i eksploatacyjnych. Środki dydaktyczne Komplet materiałów rysunkowych. Wzory pisma znormalizowanego. Rysunki: złożeniowe, wykonawcze, montażowe, schematyczne. Model rzutni. Bryły geometryczne. Eksponaty i modele części maszyn z przekrojami. Foliogramy, fazogramy. Modele: podpór, rzutu siły na osie przestrzennego układu współrzędnych. Modele mechanizmów o postępowym i obrotowym ruchu unoszenia. Foliogramy z rodzajami węzłów i reakcjami w nich występującymi, układami sił, algorytmami postępowania przy wyznaczaniu reakcji. Zbiór zadań, poradniki. Tablice z próbkami różnych materiałów stosowanych w budowie maszyn. N, N-EN 10020. oradniki, katalogi. Foliogramy dotyczące procesów otrzymywania metali i ich stopów. Foliogramy dotyczące znakowania stopów żelaza oraz stopów metali nieżelaznych. Stanowiska komputerowe z programem AD. Drukarka sieciowa. Modele maszyn i urządzeń kowalskich. Modele urządzeń transportowych. Katalogi maszyn i urządzeń. Foliogramy dotyczące klasyfikacji, budowy i zastosowania urządzeń transportowych. Filmy dydaktyczne dotyczące stosowania urządzeń energetycznych i transportowych. Zalecane metody dydaktyczne W procesie kształcenia należy stosować różnorodne metody nauczania. Dla przypomnienia wiadomości lub zapoznania uczniów z nowymi zagadnieniami można zastosować wykład połączony z dyskusją dydaktyczną. odstawową metodą nauczania powinny być ćwiczenia połączone z instruktażem wprowadzającym. Zaleca się, aby uczniowie wykonywali ćwiczenia zaproponowane w programie jednostki. Ćwiczenia powinny być zakończone dyskusją. Formy organizacyjne Zajęcia powinny odbywać się w grupie 12-15 osób w pracowni projektowania, w zespołach 2-3 osobowych. Indywidualne stanowiska komputerowe z programem AD. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 19
ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie i ocenianie postępów ucznia powinno odbywać się w sposób ciągły i systematyczny w toku realizacji jednostki modułowej, według kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Ocenienie powinien obejmować: - diagnozę poziomu wiadomości i umiejętności uczniów pod kątem założonych celów kształcenia, - identyfikowanie postępów uczniów w procesie kształcenia oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu założonych celów kształcenia, - sprawdzanie wiadomości i umiejętności uczniów po zrealizowaniu programu. W trakcie realizacji programu jednostki należy oceniać osiągnięcia uczniów na podstawie: - sprawdzianów ustnych, - sprawdzianów pisemnych, - testów osiągnięć szkolnych, - ukierunkowanej obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. odczas obserwacji szczególną uwagę należy zwrócić na: - czytanie ze zrozumieniem informacji podanych w zadaniu, - merytoryczną poprawność wykonanych ćwiczeń, - poprawność wnioskowania. Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje się zastosowanie testu pisemnego z zadaniami otwartymi. W końcowej ocenie osiągnięć ucznia należy uwzględnić wynik testu pisemnego oraz poziom wykonanych ćwiczeń. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 722101.M1.J3 Rozpoznawanie podstawowych technik wytwarzania Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(M.a)(11)1 sklasyfikować metody odlewania części maszyn i urządzeń, Klasyfikacja metod i technik wytwarzania części KZ(M.a)(11)2 sklasyfikować metody obróbki plastycznej na zimno i gorąco, maszyn i urządzeń. Encyklopedia technik wytwarzania w przemyśle KZ(M.a)(11)3 scharakteryzować obróbkę cieplną i cieplno-chemiczną, maszynowym. KZ(M.a)(11)4 scharakteryzować metody obróbki ręcznej części maszyn i urządzeń, roces produkcyjny. KZ(M.a)(11)5 scharakteryzować metody maszynowej obróbki wiórowej części maszyn roces technologiczny. i urządzeń, Klasyfikacja maszyn i urządzeń przemysłowych. KZ(M.a)(11)6 sklasyfikować metody spajania metali, Zasady doboru narzędzi obróbkowych do rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 20
KZ(M.a)(11)7 określić etapy procesu technologicznego dla wybranych technik wytwarzania, KZ(M.a)(11)8 scharakteryzować elementy procesu produkcyjnego, B KZ(M.a)(12)1 dobrać narzędzia do trasowania na płaszczyźnie i w przestrzeni, KZ(M.a)(12)2 dobrać narzędzia skrawające do obróbki metali, KZ(M.a)(12)3 dobrać narzędzia skrawające do obróbki zgrubnej i wykańczającej otworów, KZ(M.a)(12)4 dobrać narzędzia do gwintowania, KZ(M.a)(12)5 rozpoznać maszyny do obróbki metali, B KZ(M.a)(12)6 scharakteryzować rodzaje oprzyrządowania technologicznego do mocowania przedmiotów podczas obróbki ręcznej i maszynowej, KZ(M.a)(13)1 sklasyfikować rodzaje przyrządów pomiarowych stosowanych podczas obróbki ręcznej i maszynowej, KZ(M.a)(13)2 scharakteryzować właściwości metrologiczne przyrządów pomiarowych, KZ(M.a)(13)3 dobrać przyrządy suwmiarkowe i mikrometryczne, KZ(M.a)(13)4 dobrać przyrządy pomiarowe z odczytem cyfrowym, KZ(M.a)(13)5 dobrać przyrządy pomiarowe do pomiaru kątów, KZ(M.a)(13)6 wykonać pomiary wielkości geometrycznych, KZ(M.a)(13)7 dobrać przyrządy pomiarowe do pomiaru gorącego materiału, KZ(M.a)(13)8 wykonać pomiary gorącego materiału, KZ(M.a)(14)1 dobrać przyrządy pomiarowe do pomiarów elementów toczonych KZ(M.a)(14)2 dokonać pomiaru elementu frezowanego KZ(M.a)(14)3 dobrać przyrządy pomiarowe do pomiarów temperatury wsadu KZ(M.a)(14)4 dokonać pomiaru temperatury wsadu KZ(M.a)(14)5 dokonać pomiaru materiału za pomocą macek KZ(M.a)(15)1 określić zakres prac dotyczących kontroli jakości wykonanej operacji technologicznej na określonym stanowisku pracy, KZ(M.a)(15)2 określić zakres prac dotyczących kontroli jakości gotowego wyrobu na stanowisku kontroli jakości, wykonania prac. Zasady doboru przyrządów pomiarowych do kontroli jakości wykonanych prac. Wyposażenie i organizacja stanowiska do obróbki ręcznej. Bhp na stanowisku obróbki ręcznej. Trasowanie. odstawowe rodzaje prac wchodzące w zakres obróbki ręcznej. Odlewnictwo. Obróbka plastyczna. Obróbka cieplna i cieplno- chemiczna. Maszynowa obróbka wiórowa. Spajanie metali i stopów. Wykonywanie pomiarów. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 21
lanowane zadania (ćwiczenia) Wyposażenie i organizacja stanowiska do obróbki ręcznej racując w parze z kolegą, z grupy przygotowanych narzędzi pomiarowych i obróbkowych wybierz te, które powinny znaleźć się na stanowisku do obróbki ręcznej jako stałe wyposażenie stanowiska. rzedstaw zasady prawidłowej organizacji tego stanowiska. Dobieranie wiertarki do wykonania zadania racując w 3 osobowych zespołach, dobierz wiertarkę do wykonania: a) otworu o średnicy d=8 mm i głębokości 30 mm w płytce o wymiarach 180x120 mm, wykonanej w aluminium, b) otworu o średnicy d=40 mm wykonanego w odlewie korpusu z żeliwa o wysokości 80 cm i grubości ścianki g=15 mm. Ustalanie temperatury wyżarzania Ustal temperaturę wyżarzania normalizującego dla stali 45 (45), 40H(41r4), 18G2A (460N). Uczniowie wypełniają karty oceny pracy. Wykonane prace należy porównać z przygotowanym wzorcem i dokonać samooceny poprawności wykonania. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny odbywać się w pracowni technik wytwarzania. rogram jednostki modułowej powinien być realizowany z wykorzystaniem aktywizujących metod nauczania: tekstu przewodniego, ćwiczeń praktycznych. Szczególną uwagę należy zwrócić na bezpieczeństwo pracy na zorganizowanym stanowisku pracy. Środki dydaktyczne Narzędzia, przyrządy i materiały pomocnicze do trasowania. Narzędzia, elektronarzędzia, przyrządy i urządzenia do obróbki ręcznej. Narzędzia do lutowania. Luty, topniki. Instrukcje stanowiskowe. Foliogramy z zakresu obróbki ręcznej, maszynowej obróbki wiórowej, odlewania, obróbki plastycznej, łączenia metali. Filmy dydaktyczne przedstawiające różne techniki wytwarzania. Teksty przewodnie i instrukcje do ćwiczeń. Narzędzia i przyrządy pomiarowe. Foliogramy dotyczące: klasyfikacji przyrządów pomiarowych, pomiaru suwmiarkami i mikrometrami, czujnikami, kątomierzem uniwersalnym oraz posługiwania się przyrządami. Zalecane metody dydaktyczne odczas realizacji jednostki modułowej należy stosować następujące metody: tekstu przewodniego, ćwiczeń praktycznych, pokazu z objaśnieniem, pogadanki dydaktycznej. Ćwiczenia praktyczne powinien poprzedzić pokaz z objaśnieniem. odczas pokazu opis słowny należy ograniczyć do minimum, natomiast demonstrować jak najwięcej przykładów czynności, zwracając uwagę na prawidłowe ich wykonywanie. Wskazane jest, aby w trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwował pracę ucznia, wskazywał popełniane błędy oraz naprowadzał na właściwy tok pracy. Bardzo ważne jest zwracanie uwagi na przestrzeganie przepisów bhp podczas wykonywania zadań, staranność wykonania ćwiczeń i natychmiastowe korygowanie błędów. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędny sprzęt, narzędzia, materiały i pomoce dydaktyczne. Uczniom należy umożliwić korzystanie z różnych źródeł informacji, takich jak: normy, dokumentacja techniczna, dokumentacja warsztatowa, instrukcje oraz poradniki. o wykonaniu ćwiczenia uczeń powinien opracować sprawozdanie, zawierające temat ćwiczenia, jego cel, wyniki pomiarów i ich interpretację. Sprawozdania mogą być prezentowane przez uczniów na forum grupy. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 22
Formy organizacyjne Zajęcia powinny odbywać się w pracowni technik wytwarzania w grupie 12 do 15 uczniów, z podziałem na zespoły 2-3 osobowe. Ćwiczenia należy tak zorganizować, aby każdy uczeń miał możliwość wykonania i ewentualnego powtórzenia ćwiczenia. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Osiągnięcia uczniów należy oceniać w zakresie zaplanowanych celów kształcenia na podstawie: - ustnych sprawdzianów poziomu wiadomości i umiejętności, - testów osiągnięć szkolnych, - ukierunkowanej obserwacji czynności ucznia w trakcie wykonywania ćwiczeń. odczas kontroli i oceny osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę na umiejętność operowania zdobytą wiedzą, merytoryczną jakość wypowiedzi, poprawne stosowanie pojęć technicznych i wnioskowanie. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać przez obserwację czynności wykonywanych w trakcie realizacji ćwiczeń. rzy ocenie należy uwzględnić przede wszystkim następujące umiejętności: - organizowanie stanowiska pracy, - dobieranie narzędzi i przyrządów do wykonania ćwiczeń, - wykonywanie ćwiczenia zgodnie z instrukcją kontroli, - przestrzeganie zasad bhp podczas wykonywania ćwiczeń. Kontrolę poprawności wykonania ćwiczenia należy przeprowadzić w trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza oceny. Następnie, według tego samego arkusza, kontroli powinien dokonać nauczyciel oceniając poprawność, jakość i staranność wykonania zadania. Ocena po zakończeniu realizacji programu nauczania powinna uwzględniać wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela sposobów sprawdzania osiągnięć ucznia. odstawą do uzyskania pozytywnej oceny powinno być poprawne wykonanie ćwiczeń. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 23
2. 722101.M2 Wykonywanie i naprawianie wyrobów kowalskich metodą kucia ręcznego 722101.M2.J1 Obsługiwanie urządzeń grzejnych 722101.M2.J2 Wykonywanie elementów metodą kucia ręcznego 722101.M2.J1 Obsługiwanie urządzeń grzejnych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna BH(4)1 scharakteryzować zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka związane z wykonywaniem zadań zawodowych kowala, BH(4)2 scharakteryzować zagrożenia dla mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych kowala, BH(4)3 analizować sposób zorganizowania stanowiska pracy w celu określenia możliwości wystąpienia zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka, BH(4)4 analizować sposób zorganizowania stanowiska pracy w celu określenia możliwości wystąpienia zagrożeń dla mienia i środowiska, BH(4)5 współpracować ze służbami promocji bezpieczeństwa i ochrony pracy w zakresie rozpoznawania zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka oraz dla mienia i środowiska, BH(7)1 zorganizować stanowisko pracy kowala zgodnie z wymogami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, BH(7)2 stosować zasady organizacji stanowiska pracy kowala, BH(8)1 zastosować środki ochrony indywidualnej właściwe dla wykonywanych zadań zawodowych kowala, BH(8)2 zastosować środki ochrony zbiorowej właściwe dla wykonywania zadań zawodowych kowala, M.21.1(4)1 rozpoznać urządzenia grzejne stosowane podczas kucia ręcznego, B M.21.1(4)2 scharakteryzować urządzenia grzejne stosowane podczas kucia ręcznego, M.21.1(4)3 dobrać urządzenia grzejne do nagrzewania materiału podczas kucia ręcznego, Materiał kształcenia Dokumentacja techniczna. Organizacja stanowiska kowalskiego. Dobór narzędzi i sprzętu. Rodzaje materiałów do kucia. Grzanie i chłodzenie materiału. Zmiany struktury wewnętrznej materiału w procesie grzania i studzenia. Własności fizyczne, chemiczne, mechaniczne materiałów do obróbki cieplnej. Urządzenia do obróbki cieplnej. Narzędzia do pomiaru temperatur. Organizacja stanowiska obróbki cieplnej metali. Hartowanie. Odpuszczanie. Wyżarzanie. Stabilizowanie. Nawęglanie. Obróbka cieplna żeliwa. odstawy obróbki plastycznej. Wady wyrobów kowalskich. Obliczenia technologiczne. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 24
M.21.1(7)1 dobrać parametry nagrzewania materiałów do kucia ręcznego na podstawie wymagań technologicznych, M.21.1(7)2 dobrać parametry nagrzewania materiałów do kucia ręcznego na podstawie własności materiałów obróbkowych, M.21.1(7)3 dobrać parametry nagrzewania materiałów do kucia ręcznego dla materiałów obrabianych, M.21.1(7)4 nagrzać wsad lub odkuwki do odpowiednich temperatur, M.21.1(12)1 rozróżnić rodzaje obróbki cieplnej, B M.21.1(12)2 rozróżnić rodzaje obróbki cieplno-chemicznej, B M.21.1(12)3 scharakteryzować operacje obróbki cieplnej, w szczególności: hartowanie, wyżarzanie, odpuszczanie, M.21.1(12)4 określić etap wykonania operacji obróbki cieplnej w procesie produkcji bądź naprawy, M.21.1(12)5 dobrać parametry operacji obróbki cieplnej, M.21.1(12)6 scharakteryzować zabiegi obróbki cieplno-chemicznej, M.21.1(12)7 dobrać zabiegi obróbki cieplnej do wymagań technologicznych materiałów obróbkowych, M.21.1(12)8 dobrać zabiegi obróbki cieplno-chemicznej do wymagań technologicznych materiałów obróbkowych, M.21.1(12)9 dobrać rodzaj czynnika chłodzącego, M.21.1(12)10 dobrać parametry hartowania, M.21.1(12)11 dobrać parametry odpuszczania, M.21.1(12)12 dobrać parametry wyżarzania. M.21.1(12)13 dobrać parametry nawęglania, M.21.1(12)14 dobrać parametry obróbki cieplnej przedmiotów żeliwnych, M.21.1(13)1 dobrać urządzenia do grzania i chłodzenia, M.21.1(13)2 określić temperaturę i czas zabiegów obróbki cieplnej, M.21.1(13)3 określić temperaturę nagrzewanego materiału różnymi sposobami, M.21.1(13)4 określić temperaturę i czas zabiegów obróbki cieplno-chemicznej, M.21.1(13)5 skorzystać z katalogów i poradników podczas doboru temperatury i czasu zabiegów obróbki cieplnej i cieplno- chemicznej, rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 25