UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO PROGRAM 3 tygodniowej praktyki zawodowej specjalnościowej ciągłej na kierunku PEDAGOGIKA w zakresie specjalności PEDAGOGIKA WCZESNOSZKOLNA 3 letnie niestacjonarne studia I o po II roku studiów BYDGOSZCZ
Pani Dyrektor, Panie Dyrektorze Koleżanki i Koledzy Dyrekcja Instytutu Pedagogiki oraz Studium Praktyk Zawodowych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy kierują do Waszych placówek na praktykę specjalnościową studenta III roku studiów niestacjonarnych kierunku: Pedagogika w zakresie specjalności Pedagogika wczesnoszkolna. Zajęcia studentów w placówkach oświatowych traktujemy jako integralną część naszych wspólnych wysiłków nad przygotowaniem nauczycieli do interesującej, ale trudnej i odpowiedzialnej pracy w klasach I-III. Żywimy nadzieję, że pobyt studenta w Waszej placówce będzie owocny dla jego czynności zawodowych. Za wysiłek i współpracę serdecznie dziękujemy. KIEROWNIK Studium Praktyk Zawodowych Dr Maria Sobieszczyk Opracowanie: dr Anna Jakubowicz-Bryx 2
CELE PRAKTYKI 3-tygodniowa praktyka na studiach niestacjonarnych I o na kierunku: Pedagogika w zakresie specjalności Pedagogika wczesnoszkolna ma charakter próbnej pracy studenta jako obserwatora procesu nauczania i wychowania oraz w charakterze nauczyciela szkoły podstawowej na etapie kształcenia zintegrowanego. Powinna ona pozwolić na zapoznanie się z działalnością zawodową nauczycieli klas I-III, a w szczególności umożliwić studentom: 1. Zebranie pogłębionych wiadomości o szkole z punktu widzenia perspektyw przyszłej pracy zawodowej. 2. Stworzenie płaszczyzny do konfrontacji wiedzy z zakresu specjalności zawodowej z rzeczywistością wychowawczą. 3. Stworzenie okazji do pogłębionego poznawania zespołu dzieci w klasach I-III. Do szczegółowych zadań praktyki należy: 1. Wypróbowanie swoich umiejętności dydaktycznych i wychowawczych zdobytych w toku studiów i w czasie poprzednio odbytych praktyk. 2. Pogłębienie wiedzy na temat pracy dydaktyczno-wychowawczej w klasach I-III. 3. Ukształtowanie właściwej postawy zawodowej przyszłego nauczyciela dzieci w młodszym wieku szkolnym. TREŚCI PROGRAMOWE PRAKTYKI Na treści praktyki składają się wszystkie zjawiska, sytuacje i procesy zachodzące w pracy dydaktycznej i opiekuńczo-wychowawczej w klasach I-III. Praktyka obejmuje zarówno obserwacje, jak i samodzielne prowadzenie zajęć w klasach I-III, w których studenci odbywają praktyki. Dostarcza więc cennych doświadczeń oraz daje możliwości poznawania rzeczywistości szkolnej. Studenci, przygotowując się do obserwacji i zajęć prowadzonych samodzielnie, poznają dogłębnie program nauczania w klasach I-III, jak też problematykę wychowania dziecka w młodszym wieku szkolnym. Treścią praktyki są też obowiązki związane z rolą zawodową nauczyciela, jego odpowiedzialnością za wychowanie dzieci, a także z jego udziałem w życiu środowiska, w którym pracuje. ORGANIZACJA PRAKTYKI I JEJ ZADANIA Student odbywa trzytygodniową praktykę w klasie I, II oraz III. Opiekunami studenckich praktyk w placówkach szkolnych są nauczyciele-instruktorzy: specjaliści w zakresie kształcenia zintegrowanego. Praktykant towarzyszy czynnie wszelkim poczynaniom organizacyjnym, wychowawczoopiekuńczym i dydaktycznym swych opiekunów. Przynajmniej na jeden dzień przed rozpoczęciem praktyki student zgłosi się do Dyrektora placówki (szkoły) celem uzgodnienia godziny jej rozpoczęcia. W trakcie odbywania praktyki student zobowiązany jest: 3
1. Zapoznać się z warsztatem pracy nauczyciela-wychowawcy i prowadzoną przez niego dokumentacją (plany pracy dydaktyczno-wychowawczej, dziennik lekcyjny, dziennik zajęć, inne); omówić i ocenić wyposażenie klaso-pracowni. 2. Poznać sposoby wykorzystania treści programowych w zakresie wszystkich obszarów edukacyjnych w edukacji wczesnoszkolnej oraz specyfikę nauczania zintegrowanego, a przede wszystkim: - przedstawić tygodniowy plan zajęć każdej klasy, w której student odbywa praktykę; - zapoznać się z programem nauczania w klasie I, II oraz III; - przeprowadzić analizę podręczników w klasie I, II oraz III; - hospitować wszystkie zajęcia zintegrowane podczas pierwszego dnia tygodnia praktyki w klasie I oraz analogicznie w klasie II i III; - prowadzić samodzielnie cztery dni zajęć zintegrowanych w klasie I oraz analogicznie w klasie II i III; - być asystentem nauczyciela (przygotowywać i przeprowadzić wskazane przez nauczyciela zadania w każdym tygodniu praktyki. 3. Przygotować wskazane przez nauczyciela-instruktora pomoce naukowe, sprawdzać zeszyty uczniów, pomagać w przygotowywaniu apeli, uroczystości szkolnych, wycieczek i innych form zajęć. 4. Opiekować się uczniami według wskazań nauczyciela-instruktora. 5. Obserwować wybranego ucznia w różnych sytuacjach edukacyjnych przez wszystkie dni pobytu w szkole. 6. Zapoznać się z zasadami i formami współpracy nauczyciela z rodzicami w dążeniu do prawidłowego wychowania dziecka i tworzenia mu korzystnego środowiska wychowawczego. I TYDZIEŃ SZCZEGÓŁOWE ZADANIA PRAKTYKI 1. Hospitacja jednego dnia zajęć zintegrowanych prowadzonych przez nauczyciela w klasie I. 2. Samodzielne prowadzenie całodziennych zajęć zintegrowanych przez cztery dni zgodnie z planem klasy I. 3. Zapoznanie się z programem nauczania i podręcznikami w klasie I. Sporządzenie notatki. 4. Obserwacja uczniów klasy pierwszej na lekcjach i przerwach, prowadzenie na ich temat rozmów z nauczycielem wychowawcą (zgromadzony materiał będzie potrzebny do opracowania rozprawki na temat Osiągnięcia rozwojowe uczniów w klasie pierwszej po półrocznym oddziaływaniu dydaktyczno-wychowawczym szkoły spostrzeżenia i refleksje ). 5. Opiekowanie się uczniami według wskazań nauczyciela-instruktora. 6. Wykonanie innych zadań zleconych praktykantowi przez instruktora. II TYDZIEŃ 1. Hospitacja jednego dnia zajęć zintegrowanych prowadzonych przez nauczyciela w klasie II. 2. Samodzielne prowadzenie całodziennych zajęć zintegrowanych przez cztery dni zgodnie z planem klasy II. 3. Zapoznanie się z programem nauczania i podręcznikami w klasie II. Sporządzenie notatki. 4. Obserwacja uczniów na lekcjach i przerwach, prowadzenie na ich temat rozmów z nauczycielem-wychowawcą (zgromadzony materiał będzie pomocny do opracowania rozprawki na temat Grupa rówieśnicza źródłem kształtowania postaw społecznych dziecka w klasie II ). 5. Opiekowanie się uczniami według wskazań nauczyciela instruktora. 6. Wykonanie innych zadań zleconych praktykantowi przez instruktora. 4
III TYDZIEŃ 1. Hospitacja jednego dnia zajęć zintegrowanych prowadzonych przez nauczyciela w klasie III. 2. Samodzielne prowadzenie całodziennych zajęć zintegrowanych przez cztery dni zgodnie z planem klasy III. 3. Zapoznanie się z programem nauczania i podręcznikami w klasie III. Sporządzenie notatki. 4. Obserwacja procesu dydaktyczno-wychowawczego, przeprowadzenie na ten temat rozmowy z nauczycielem-wychowawcą (zgromadzony materiał będzie pomocny do opracowania rozprawki na temat Znaczenie procesu oceniania jako wskaźnika wiedzy i umiejętności uczniów klasy III ). 5. Opiekowanie się uczniami według wskazań nauczyciela instruktora. 6. Wykonanie innych zadań zleconych praktykantowi przez instruktora. Pozostałe zadania praktyki do zrealizowania przez studenta w ciągu trzech tygodni praktyki: pełni funkcję wychowawcy klasy (prowadzi dziennik zajęć, pełni dyżury na przerwach, troszczy się o właściwe współdziałanie uczniów w zespole klasowym i inne); w ramach polonistycznego obszaru kształcenia w klasie drugiej lub trzeciej organizuje zajęcia biblioteczne; sporządza notatkę z przeprowadzonej z nauczycielem (dowolnej klasy) rozmowy na temat sposobów badania kompetencji dziecka i dołącza wybrane prace dzieci (sprawdzone przez nauczyciela) i karty obserwacji (wypełnione), arkusze spostrzeżeń o zachowaniach dziecka i jego osiągnięciach, sprawdziany skonstruowane i wykorzystane przez nauczyciela instruktora itp. Pożądane jest (jeśli przeprowadzenie sprawdzianu wynika z planu pracy nauczyciela w czasie odbywania praktyki przez studenta), aby praktykant czynnie uczestniczył w jego przeprowadzeniu, opracowaniu wyników i sformułowaniu wniosków do dalszej pracy z dziećmi; wspólnie z dziećmi projektuje i realizuje gazetkę okolicznościową. DOKUMENTACJA PRAKTYKI Dokumentację praktyki należy prowadzić w notatniku (teczce) o formacie A-4 według przedstawionego poniżej wzoru. I część PRAKTYKA W KLASIE PIERWSZEJ 1 dział Plan pracy (tygodniowy) klasy pierwszej (wraz z dokonaniem jego analizy przez studenta i przedstawieniem własnych uwag). 2 dział Sprawozdanie z hospitacji (wg wzoru). 3 dział Konspekty zajęć zintegrowanych (według wzoru, każdy scenariusz zajęć zatwierdzony do prowadzenia z datą i podpisem nauczyciela-instruktora). 4 dział Notatka z analizy programu nauczania i podręczników. 5 dział Rozprawka na temat Osiągnięcia rozwojowe uczniów w klasie pierwszej po półrocznym oddziaływaniu dydaktyczno-wychowawczym szkoły spostrzeżenia i refleksje. II część PRAKTYKA W KLASIE DRUGIEJ 1 dział Plan pracy (tygodniowy) klasy drugiej lub trzeciej (wraz z dokonaniem jego analizy przez studenta i przedstawieniem własnych uwag). 2 dział Sprawozdanie z hospitacji (wg wzoru). 5
3 dział Konspekty zajęć zintegrowanych (według wzoru, każdy scenariusz zajęć zatwierdzony do prowadzenia z datą i podpisem nauczyciela-instruktora). 4 dział Rozprawka na temat Grupa rówieśnicza źródłem kształtowania postaw społecznych dziecka w klasie II. 5 dział Notatka z analizy programu nauczania i podręczników. III część PRAKTYKA W KLASIE TRZECIEJ 1 dział Plan pracy (tygodniowy) klasy drugiej lub trzeciej (wraz z dokonaniem jego analizy przez studenta i przedstawieniem własnych uwag). 2 dział Sprawozdanie z hospitacji (wg wzoru). 3 dział Konspekty zajęć zintegrowanych (według wzoru, każdy scenariusz zajęć zatwierdzony do prowadzenia z datą i podpisem nauczyciela-instruktora). 4 dział Rozprawka na temat Znaczenie procesu oceniania jako wskaźnika wiedzy i umiejętności uczniów klasy III. 5 dział Notatka z analizy programu nauczania i podręczników. III część POZOSTAŁE ZADANIA PRAKTYKI Realizacja wszystkich tych zadań musi zostać odnotowana w dzienniku praktyki oraz potwierdzona podpisem nauczyciela instruktora. Student komentuje przygotowanie, sposób realizacji zadań (okoliczności, sytuacje sprzyjające i trudne, udział innych osób i ich reakcje) i wyprowadza wnioski dla swej przyszłej pracy zawodowej. IV część INNE ZAJĘCIA PODEJMOWANE PODCZAS PRAKTYKI (wykaz zajęć potwierdzony podpisem nauczyciela-instruktora). W tej części należy wyróżnić rodzaje zadań zleconych studentowi przez instruktora. Ponadto student winien poczynić uwagi na temat zdobytych tą drogą doświadczeń pedagogicznych. V część EWALUACJA I SAMOOCENA STUDENTA ZAWIERAJĄCA REFLEKSJE (Czego się nauczyłam/em? O co jestem bogatsza/y?). UWAGA: Prosimy raczej nie wysyłać studentów na zastępstwa za nieobecnych nauczycieli. Student jednak może i powinien zastąpić nauczyciela, ale tylko wówczas, gdy jest do tego zajęcia przygotowany. W przypadku zaistnienia specyficznych okoliczności, realizację szczegółowych zadań praktyki pozostawia się do decyzji nauczyciela-opiekuna praktyki. 6
WZÓR SPRAWOZDANIA Z HOSPITACJI W KLASACH I-III Część I PRZEBIEG ZAJĘĆ ARKUSZ HOSPITACYJNY 1. Imię i nazwisko prowadzącego: 2. Data hospitacji: 3. Miejsce: 4. Temat zajęć: 5. Zagadnienia programowe (treści): 6. Przewidywane cele zajęć: Ogólne: Szczegółowe: 7. Metody wspierania aktywności edukacyjnej dzieci (zgodne z klasyfikacjami uznawanymi w dydaktyce): 8. Formy organizacyjne aktywności edukacyjnej dzieci: 9. Środki dydaktyczne w inicjowaniu czynności uczenia się dzieci: 10. Sposób sprawdzenia stopnia realizacji celów (forma ewaluacji): 11. Pomocna literatura przedmiotu: 12. Tok zajęć w punktach: Część II UWAGI HOSPITUJĄCEGO 1. Efektywność zajęć ( poziom umiejętności): 2. Poziom osiągnięcia założonych celów: 3. Relacje interpersonalne w grupie: 4. Atmosfera na zajęciach: 5. Uwagi, osobiste refleksje, sugestie, wnioski: Uwagi studenta mogą dotyczyć następujących zagadnień: - elementów, na które zwraca uwagę nauczyciel przy kontroli i ocenie pracy, - sposobów uświadamiania dzieciom zadań zajęć, - wzmocnień stosowanych w nauczaniu (zachęta, pochwała, nagana, poglądowość, praktyka), - spełnienie warunków skutecznego utrwalania wiedzy, - procesu oceny oraz wdrażania do samokontroli i samooceny, - rozwijania aktywności (intelektualnej, werbalnej, sensorycznej, motorycznej, emocjonalnej), - przestrzegania zasady stopniowania trudności oraz indywidualizacji, - sposobu zadawania pracy domowej i jej rodzajów (dla wszystkich uczniów, dla pojedynczego ucznia), - sposobów utrzymania dyscypliny na zajęciach i stosowania środków dyscyplinujących, - postawy nauczyciela na lekcji (określić zaobserwowane cechy pozytywne i negatywne), - budzenie motywów uczenia się. WZÓR KONSPEKTU ZAJĘĆ ZINTEGROWANYCH 1. Data: 2. Prowadzący: 3. Klasa: 4. Krąg tematyczny: 5. Temat dnia: 7
6. Cele zajęć: Dydaktyczne: a) ogólne: b) szczegółowe: Wychowawcze: a) poznawcze: b) emocjonalne: c) motywacyjno-działaniowe: 7. Metody wspierania aktywności edukacyjnej dzieci (zgodne z klasyfikacjami uznawanymi w dydaktyce): 8. Formy organizacyjne aktywności edukacyjnej dzieci: 9. Środki dydaktyczne w inicjowaniu czynności uczenia się dzieci: a) techniczne: b) konwencjonalne: 10. Przestrzeń edukacyjna: 11. Literatura wykorzystana do przygotowania zajęć: 12. Przebieg dnia: Cele (zakładane efekty) Warunki pobudzające do aktywności Zadania dla uczniów Czynności uczniów Obszar aktywności 1 2 3 4 5 13. Komentarz Komentarz dotyczy: - doboru treści kształcenia (temat, treści szczegółowe); - walorów kształcenia dla realizacji zadań poszczególnych przedmiotów nauczania wymienionych w programie nauczania (uzasadnienie); - doboru metod i technik pedagogicznych oraz środków dydaktycznych; - znaczenia technik i sytuacji dydaktycznych dla wzbogacenia osobowości dziecka. ZALICZENIE PRAKTYKI 1. Nauczyciel-instruktor, tj. opiekun praktyki, ocenia aktywność własną, inwencję i obowiązkowość studenta w czasie odbywania praktyki asystenckiej. 2. Zajęcia próbne w szkole zatwierdzane są przez nauczycieli-instruktorów. Zatwierdzają oni konspekty zajęć próbnych (które przedłożone winny być przez studenta przynajmniej dzień przed prowadzeniem zajęcia), a po każdych zajęciach formułuje ocenę opisową i ocenę wyrażoną stopniem. Student jest zobowiązany zadbać o to, aby nauczyciel potwierdził konspekt swym podpisem oraz datą zatwierdzenia, a po zajęciach wystawił ocenę. 3. Nauczyciel-instruktor, opiekun praktyki, formułuje opinię o wykonaniu zadań praktyki i postawie studenta. 4. Dokumentację sprawdza i praktykę hospituje nauczyciel akademicki (specjalista metodyk). 5. Ostateczną ocenę praktyki ustala Kierownik Studium Praktyk Zawodowych, który wpisuje ocenę do indeksu i zalicza studentom praktykę. 8