TEKST I do zadań od 1. do 9. KONKURS HUMANISTYCZNY dla uczniów szkół podstawowych stopień I (etap szkolny) Ochrona natury ma w Polsce długie tradycje. W nowoczesnej formie prawnej została zapoczątkowana we Lwowie w 1868 roku. Sejm Krajowy wydał akt prawny obejmujący ochroną zwierzęta tatrzańskie: świstaka i kozicę prekursorski w skali Europy. Podstawy naukowe ochrony przyrody tworzyli uczeni związani z uniwersytetami w Krakowie i Lwowie. ( ) W odrodzonym państwie polskim ochrona przyrody znalazła się wśród spraw podejmowanych z uwagą i troską. Starano się rozwikłać konflikt między potrzebą dostępności turystycznej terenów cennych przyrodniczo i eksploatacją gospodarczą a koniecznością ochrony środowiska naturalnego. Już w 1919 roku została powołana Państwowa Rada Ochrony Przyrody. Zadania popularyzacji idei ochrony przyrody oraz działania aktywizujące społeczeństwo podejmowała od 1928 roku Liga Ochrony Przyrody. Jednym z rezultatów współdziałania środowisk naukowych i społecznych była ustawa o ochronie przyrody opublikowana w 1934, która kompleksowo określała prawne zasady ochrony. W celu ocalenia najcenniejszych zespołów roślinnych, zachowanych w stanie zbliżonym do pierwotnego, ochrony zagrożonych gatunków zwierząt oraz szczególnych walorów krajobrazowych opracowano zasady organizowania parków narodowych i rezerwatów przyrody oraz ustanawiania pomników przyrody. Jako pierwszy powołano do życia w 1932 Białowieski Park Narodowy. Do 1939 powołano jeszcze Pieniński, Czarnomorski i Wielkopolski Park Narodowy, a ochroną rezerwatową objęto m.in. masyw Babiej Góry i znaczną część Tatr. Zwrócono też uwagę na cenne a zagrożone gatunki zwierząt żubry, a potem tarpana leśnego. ( ) Na podstawie: Chrońmy przyrodę ojczystą!, Kronika Polski, nr 32, Kraków 1998 Zadanie 1. Jakie zwierzęta zostały objęte aktem prawnym uchwalonym przez Sejm Krajowy? A) Żubry i tarpany. B) Świstaki i kozice. C) Świstaki i żubry. D) Tarpany i żubry. Zadanie 2. Ochrona natury w Polsce sięga swoją tradycją: A) I połowy XIX wieku. B) II połowy XIX wieku. C) I połowy XX wieku. D) II połowy XX wieku. Zadanie 3. Cechy tekstu świadczą o tym, że jest on fragmentem: A) baśni. B) notatki encyklopedycznej. C) artykułu prasowego. D) noweli. 1
Zdanie 4. Wskaż szereg, w którym wydarzenia uporządkowano chronologicznie. A) Powołanie Ligii Ochrony Przyrody. Powołanie Państwowej Rady Ochrony Przyrody. Opublikowanie ustawy o ochronie przyrody. Założenie Białowieskiego Parku Narodowego. B) Powołanie Państwowej Rady Ochrony Przyrody. Powołanie Ligii Ochrony Przyrody. Opublikowanie ustawy o ochronie przyrody. Założenie Białowieskiego Parku Narodowego. C) Założenie Białowieskiego Parku Narodowego. Powołanie Państwowej Rady Ochrony Przyrody. Opublikowanie ustawy o ochronie przyrody. Powołanie Ligii Ochrony Przyrody. D) Opublikowanie ustawy o ochronie przyrody. Opublikowanie ustawy o ochronie przyrody. Powołanie Ligii Ochrony Przyrody. Powołanie Państwowej Rady Ochrony Przyrody. Zadanie 5. Chcąc znaleźć znaczenie słowa prekursorski, skorzystasz ze słownika: A) wyrazów obcych. B) synonimów. C) ortograficznego. D) frazeologicznego. Zadanie 6. Ułóż w kolejności alfabetycznej wszystkie wymienione parki narodowe. Zadanie 7. Zaznacz literą P zdanie prawdziwe, a literą F zdanie fałszywe. Ochrona przyrody została zapoczątkowana we Lwowie w 1886 roku. W 1919 roku została powołana Państwowa Rada Ochrony Natury. Po odzyskaniu niepodległości w Polsce ignorowano kwestię ochrony przyrody. Białowieski Park Narodowy został utworzony w I połowie XX wieku. Zadanie 8. Od wyrazu ochrona utwórz wyrazy pokrewne: A) rzeczownik. B) przymiotnik. C) czasownik... 2
Zadanie 9. Zamień na równoważnik zdania pierwsze zdanie z drugiego akapitu tekstu. Zadanie 10. Wyjaśnij znaczenia podanych związków frazeologicznych: A) dzielić skórę na niedźwiedziu B) mieć węża w kieszeni C) mieć muchy w nosie Zadanie 11. W Twojej szkole organizowana jest wystawa czasowa pod hasłem: Polskie Parki Narodowe. Zredaguj ogłoszenie w imieniu swojej klasy..... 3
Tekst II do zadań od 12. do 15. Czesław Miłosz, Wyprawa do lasu Drzewa ogromne, że nie widać szczytu, Słońce zachodząc różowo się pali Na każdym drzewie jakby na świeczniku, A ludzie idą ścieżką, tacy mali. Zadrzyjmy głowy, weźmy się za ręce, Żeby nie zgubić się w trawach jak w borze. Noc już na kwiaty nakłada pieczęcie I z góry spływa kolor po kolorze. A tam nad nami uczta. Dzbany złota, Czerwone wina w osinowej miedzi. I wiezie dary powietrzna karoca Dla niewidzialnych królów czy niedźwiedzi. Zadanie 12. Opisywana w wierszu pora roku to: A) wiosna. B) zima. C) lato. D) jesień. Zadanie 13. W której strofie podmiot liryczny zwraca się do odbiorcy? A) W pierwszej. B) W drugiej. C) W trzeciej. D) W żadnej. Zadanie 14. W wierszu występują głównie: A) epitety i wyrazy dźwiękonaśladowcze. B) epitety i porównania. C) uosobienia i porównania. D) wyrazy dźwiękonaśladowcze i porównania. Zadanie 15. W utworze zastosowano układ rymów: A) parzysty. B) krzyżowy. C) okalający. D) brak rymów. 4
Zadanie 16. W liście do wybranej osoby opisz swoją prawdziwą lub wymyśloną wyprawę do lasu............ 5
Schemat punktowania zadań konkursowych Numer zadania Przykładowe odpowiedzi i zasady przyznawania punktów Liczba punktów 1. B 1 2. B 1 3. C 1 4. B 1 5. A 1 6. Białowieski, Czarnomorski, Pieniński, Wielkopolski 1 7. F,F,F,P 2 4 popr. odpowiedzi 2p. 3 popr. odpowiedzi 1p. 2 popr. odpowiedzi 0p. 8. Np. rzeczownik ochroniarz 2 przymiotnik ochronny czasownik ochraniać Poprawnie utworzony wyraz pokrewny do każdego z podanych 2p. Za 2 poprawne wyrazy 1p. Za 1 poprawny wyraz 0p. 9. Znalezienie się ochrony przyrody w odrodzonym 1 państwie polskim wśród spraw podejmowanych z uwagą i troską. 10. dzielić skórę na niedźwiedziu np. przedwcześnie 2 cieszyć się z niepewnych korzyści mieć węża w kieszeni np. być skąpym, chytrym, nazbyt oszczędnym mieć muchy w nosie np. być kapryśnym, dąsać się, być w złym humorze Poprawne wyjaśnienie trzech frazeologizmów 2p. Poprawne wyjaśnienie dwóch frazeologizmów 1p. 11. I Ujęcie wszystkich informacji (kto, kogo, o czym 3 informuje) 1p. II Poprawność językowa (praca bez błędów jęz.) 1p III Poprawność ortograficzna i interpunkcyjna (praca bezbłędna) 1p. 12. D 1 13. B 1 14. B 1 15. B 1 16. I Stosowanie formy listu (niezbędne wyróżniki: 10 miejscowość i data, nagłówek w Wołaczu, podpis) 1p. II Wypowiedź związana z tematem (opis wyprawy): pełna, bogata realizacja tematu 2p. częściowa realizacja tematu 1p. III Kompozycja (trójdzielność tekstu) 1p. IV Spójność tekstu 1p. V Bogactwo języka 1p. 6
VI Poprawność językowa (dopuszczalne 2 błędy) 1p. VII Poprawność ortograficzna (dopuszczalne 2 błędy) 1p. VIII Poprawność interpunkcyjna (dopuszczalne 3 błędy) 1p. IX Czytelny i staranny zapis 1p. RAZEM: 30 PUNKTÓW; 80% = 24 p 7