INSTRUKCJA DO WICZENIA

POLITECHNIKA OPOLSKA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Drogowych i Rolniczych INSTRUKCJA DO WICZENIA Laboratorium: Temat: Elektryczne urzdzenia samochodu Badanie akumulatora ołowiowego Opracował: dr in. A. Augustynowicz, mgr in. K. Malewicz Instrukcja dostpna: www.malewicz.po.opole.pl

1. CEL WICZENIA Celem wiczenia jest dokonania oceny stanu technicznego akumulatora poprzez ogldziny zewntrzne, pomiar poziomu i gstoci elektrolitu oraz pomiar napicia na zaciskach akumulatora bez obcienia i pod obcieniem. wiczenie uwzgldnia równie zapoznanie si z obsługa wózka do rozruchu silników samochodowych oraz prostownika do ładowania akumulatorów. 2. WPROWADZENIE 2.1. Sprawdzenie poziomu elektrolitu Akumulator dostarcza prdu koniecznego do pracy rozrusznika i układu zapłonowego podczas uruchamiania silnika. Zasila on równie inne odbiorniki w czasie, gdy prdnica nie działa lub obraca si z prdkoci zbyt mał, aby zasila instalacje elektryczn. Rys.1. Schemat akumulatora ołowiowego Powszechnie stosowane w samochodach akumulatory ołowiowe wymagaj umiejtnej obsługi i czstej kontroli. Zaniedbania w obsłudze staja si przyczyna powstania w ogniwach niekorzystnych procesów zmniejszajcych trwało akumulatora lub prowadzcych nawet do całkowitego zniszczenia (zasiarczenia akumulatora, zwarcia wewntrzne lub oderwanie si płyt).akumulatory charakteryzuj dwie zasadnicze wielkoci: - napicie znamionowe wyraone w woltach V, - pojemno znamionowa wyraona w amperogodzinach Ah. Napicie znamionowe jednego ogniwa akumulatora wynosi 2 V. W czasie eksploatacji napicie to zmienia si w zakresie 2,1-1,75 V, a ładowanie za pomoc prostownika moe spowodowa jego wzrost do 2,4 V. Rzeczywista pojemno akumulatora zmienia si równie w zalenoci od natenia prdu wyładowania oraz gstoci i temperatury elektrolitu. Do stałych zabiegów konserwacyjnych naley utrzymanie prawidłowego poziomu elektrolitu w poszczególnych ogniwach akumulatora. Producenci akumulatorów okrelaj róne kryteria oceny poziomu elektrolitu. Najczciej spotykane to:

1) okrelony poziom ponad płytkami (najczciej 5 mm lub 10-15 mm), 2) poziom dna zagłbionego wlewu, 3) poziom zawarty midzy dwiema kreskami (maksymalny, minimalny) na obudowie z tworzywa półprzeroczystego. W przypadku 1) kontroli poziomu dokonuje si za pomoc rurki szklanej z nacit podziałk (rys.1) Rys.2. Rurka do pomiaru poziomu elektrolitu Rys.3. Naczynie do uzupełniania elektrolitu w ogniwie Zbyt niski poziom elektrolitu powoduje odsłonicie górnej czci płyt, które ulegaj trwałemu nieodwracalnemu zasiarczeniu. Zasiarczona cz płyt nie bierze udziału w procesach chemicznych, wskutek czego zmniejsza si pojemno akumulatora. Kontrol poziomu elektrolitu powinno przeprowadza si co 10 dni w okresie letnim i co 20 dni w okresie zimowym, niezwłocznie uzupełniajc do wymaganego poziomu przez dodanie wody destylowanej. Mona uy w tym celu butelki z dwiema rurkami, których

zewntrzne koce s przesunite wzgldem siebie o warto równ wymaganemu poziomowi elektrolitu (rys.2). 2.2 Budowa i zastosowanie areometru W miar zmian zachodzcych w stanie naładowania akumulatora zmienia si równie ilo kwasu siarkowego powodujc zmian stenia elektrolitu. Umoliwia to ocen stopnia naładowania akumulatora. Gsto elektrolitu okrela si w kg/m 3 (g/m 3 ) lub w stopniach Baume (Be). Stopnie Baume stanowi umown ocen gstoci elektrolitu, przy czym gsto wody wynosi 10 3 kg/m 3 (1g/m 3 ) odpowiada 0 Be, a gsto kwasu siarkowego 1,835. 10 3 kg/m 3 (1,835g/m 3 ) odpowiada 66 Be (tab.1). Tab. 1. Przeliczenie stopni Baume na gsto elektrolitu Be kg/m 3 Be kg/m 3 Be kg/m 3 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 1,000. 10 3 1,007. 10 3 1,014. 10 3 1,021. 10 3 1,028. 10 3 1,036. 10 3 1,043. 10 3 1,050. 10 3 1,058. 10 3 1,066. 10 3 1,074. 10 3 1,082. 10 3 1,090. 10 3 1,098. 10 3 1,107. 10 3 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 1,115. 10 3 1,124. 10 3 1,133. 10 3 1,142. 10 3 1,152. 10 3 1,160. 10 3 1,169. 10 3 1,179. 10 3 1,188. 10 3 1,198. 10 3 1,208. 10 3 1,218. 10 3 1,229. 10 3 1,239. 10 3 1,250. 10 3 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41.. 66 1,261. 10 3 1,272. 10 3 1,283. 10 3 1,295. 10 3 1,305. 10 3 1,318. 10 3 1,330. 10 3 1,342. 10 3 1,355. 10 3 1,368. 10 3 1,382. 10 3 1,394. 10 3.. 1,835. 10 3 W celu zmiany jednostek mona posłuy si równie zalenoci empiryczn: 144,3 3 γ = 10 kg/m 3 (1) 144,3 Be gdzie: γ - gsto w kg/m 3, Be - gsto w stopniach Baume. Przy pomiarze gstoci elektrolitu naley uwzgldni wpływ temperatury na warto wskazywan przez areometr. Jako temperatur odniesienia przyjmuje si 293K (20 ). Jeeli temperatura T elektrolitu róni si od temperatury odniesienia, to warto zmierzon areometrem γ T naley przeliczy według wzoru: γ 293 = γ T + 0,7( T 293) (2) Wynik pomiaru mona łatwo sprowadzi do temperatury odniesienia uywajc do tego celu nomogramu poprawek (rys.3).

Rys. 3. Nomogram poprawek do wskaza areometru Na podstawie znanej gstoci elektrolitu mona wyznaczy stopie naładowania ogniwa: gdzie : γ W x γ γ W ( γ ) = 293 (3) γ n γ W = 1,14 10 3 kg/m 3 - gsto elektrolitu ogniwa w pełni wyładowanego, γ n = 1,28 10 3 kg/m 3 - gsto elektrolitu ogniwa w pełni naładowanego. Znajc gsto elektrolitu mona równie obliczy sił elektromotoryczn ogniwa gdzie gsto naley podstawi w kg/m 3. 3 E ( γ ) = γ 10 0,84 (4) 293 + W tablicach poniej podano wartoci stanowice przyblione wskaniki stanu naładowania akumulatora umoliwiajce ocen stanu technicznego na podstawie pomiaru gstoci elektrolitu i napicia akumulatorów samochodowych, oraz wskazania stopnia samorozładowania w zalenoci od okresu składowania. Tab.2. Metody kontroli stanu akumulatorów samochodowych

Tab.3. Wskazania areometru przy pomiarze gstoci elektrolitu akumulatorów samochodowych Tab.4. Wskazania woltomierza przy pomiarze napicia akumulatorów samochodowych Tab.5. Punkty zamarzania elektrolitu

Tab.6. Wskazania stopnia samorozładowania w zalenoci od okresu składowania. Tab.7. Wskazania stopnia rozładowania w zalenoci od okresu składowania przy zrónicowanych temperaturach Do pomiaru gstoci elektrolitu uywa si areometru składajcego si z cylindra szklanego zaopatrzonego w gumow gruszk z umieszczonym wewntrz areometrem (rys.4).

Rys. 4. Przyrzd do pomiaru gstoci elektrolitu W górnej czci areometru znajduje si podziałka, na której odczytuje si wynik pomiaru. Niektóre areometry zaopatrzone s ponadto w termometr, umoliwiajcy jednoczenie z odczytem gstoci elektrolitu okrelenie jego temperatury. Podziałka areometru jest najczciej podzielona na trzy zakresy oznaczone kolorami: 1) czerwonym ogniwo całkowicie wyładowane, γ < 1,14 10 3 kg/m 3 2) ółtym ogniwo rednio naładowane, 1,14 10 3 <γ < 1,28 10 3 kg/m 3 3) zielonym ogniwo dobrze naładowane, γ > 1,28 10 3 kg/m 3 n Rónice gstoci w poszczególnych ogniwach akumulatora nie mog by wiksze ni 0,025. 10 3 kg/m 3 (2 3 Be). Akumulator naley doładowa, jeeli gsto elektrolitu Jest mniejsza od zalecanej 1.285. 10 3 kg/m 3 (32 Be) o ponad (0.07 0,08). 10 3 kg/m 3 (6.5 7.5 Be). Jeeli mimo pełnego naładowania, gsto elektrolitu utrzymuje si nadal poniej zalecanej wielkoci, wskazuje to na trwałe uszkodzenie akumulatora i nie nadaje si ju on do dalszej eksploatacji. Badanie gstoci elektrolitu umoliwia jedynie okrelenie zawartoci kwasu siarkowego w elektrolicie, a nie daje podstaw do oceny stanu separatorów i płyt, W celu umoliwienia pełnej oceny stanu akumulatora konieczne jest równie wykonanie pomiaru napicia poszczególnych ogniw bez obcienia i pod obcieniem prdem o okrelonym nateniu. 2.3. Budowa i zastosowanie woltomierzy widełkowych Pomiar napicia w czasie wyładowania duym prdem umoliwia dokonania oceny wewntrznego etanu akumulatora. W akumulatorze długo eksploatowanym lub zasiarczonym wystpi duy spadek napicia na zwikszonym rezystorze wewntrznym i odczytane na woltomierzu napicie bdzie znacznie nisze ni w akumulatorze znajdujcym si w dobrym stanie technicznym. Pomiar napicia woltomierzem bez obcienie akumulatora, daje odczyt bardzo zbliony do wartoci siły elektromotorycznej, a wic na odczyt ten nie ma prawie wpływu jego stan wewntrzny. Badania pod obcieniem mona przeprowadzi przez pomiar napicia ogniw lub całego akumulatora woltomierzem widełkowym typu PAS-16

(akumulatory z mostkami cel na powierzchni akumulatora). Najnowszymi urzdzeniami s rczny tester akumulatorów rozruchowych A-600 (rys.7) i mikroprocesorowy tester akumulatorów rozruchowych B-200 (rys.8). Próbnik akumulatorów typu PAS-16 jest urzdzeniem słucym do oceny stanu naładowania akumulatorów 6 i 12-woltowych, jak równie do okrelenia zdolnoci rozruchowej pojedynczych ogniw akumulatorów o pojemnoci do 165Ah. Rozwizanie konstrukcyjne próbnika umoliwia stosowanie go jako woltomierza lub amperomierza do kontroli innych punktów instalacji elektrycznej jak równie do sprawdzania uzwojenia pierwotnego cewek zapłonowych oraz uzwoje rozrusznika czy prdnicy. Próbnik składa si z miernika magnetoelektrycznego, czterech rezystorów oraz sondy z przewodem (rys.5). Miernik magnetoelektryczny ma szereg skal umoliwiajcych okrelenie napicia w V oraz zdolnoci rozruchowej w procentach, (rys.6). W tablicy 8 przedstawiono opis barwnej skali oceny zdolnoci rozruchowej ogniwa. Tab.8. Barwna skala oceny zdolnoci rozruchowej ogniwa Kolor zakresu Ocena ogniwa Zdolno rozruchowa ogniwa % Napicie ogniwa obcionego prdem 3Q 20 V czerwony złe 0 50 1,5 ółty słabe 50 75 1,5 1,6 zielony dobre 75 100 1,6 Rys.5. Próbnik akumulatorów typu PAS-16

Rys.6. Skala miernika magnetoelektrycznego PAS-16 W tablicy 9 przedstawiono opis trzech skal cyfrowych (skale: A, B, C rys.6) umoliwiajcych pomiar napicia w V. Przedział dokładnego pomiaru zawarty jest midzy dwoma czarnymi punktami (pod skala A). Tab.9. Zakresy woltomierza Zakres Połoenie przycisków II I Wskazanie V Dokładny pomiar V Zastosowanie A 0-1,5-2,75 1,75 2,5 Badanie pojedynczego ogniwa B 0-4,5-8,25 5,25 7,5 Badanie akumulatorów i instalacji 6V C 0-9,0-16,5 10,5 15,0 Badanie akumulatorów i instalacji 6V W tablicy 10 przedstawiono opis barwnej skali stanu naładowania akumulatorów (skala: L, rys.6). Tab.10. Barwna skala stanu naładowania akumulatorów Kolor Ocena Stan naładowania zakresu % Warto napicia pod obcieniem rezystorem R4 0,45 Akumulator 2 V 6 V 12 V czerwony zła 0-50 < 2,05 < 6,15 < 12,3 ółty słaba 50-75 2,05 2,1 6,15 6,3 12,3 12,6 zielony dobra 75-100 > 6,3 > 6,3 > 12,6 Przy rkojeci próbnika znajduj si trzy przyciski (rys.5) oznaczone: II, I, +. Przycisk + słuy do zmiany biegunowoci miernika i przy zwolnionym przycisku dodatni biegun (+) mierzonego ogniwa dołczony jest do lewej kocówki próbnika. Obciania prdowe wymuszaj cztery rezystory wykonane z tamy oporowej. Wybór odpowiedniego rezystora do badania zdolnoci rozruchowej zaley od pojemnoci

znamionowej ogniwa (tabl.11), a jego włczenie polega na dokrceniu właciwego zacisku do widełek. Tab.11. Zestawienie rezystorów przy rónych pojemnociach znamionowych ogniw Pojemno znamionowa ogniwa Q 20 Ah Oznaczenie rezystora obciajcego Nominalna rezystancja obcienia od do 30 40 41 55 56 72 73 90 91 105 106 128 129 165 nr 1 2 3 1 2 153 2 3 1 2 3 0,0162 0,0118 0,0087 0,0068 0,0057 0,0050 0,0038 Do badania ogniw wykorzystuje si ostre kocówki, których rozstp mona regulowa. Przy pomiarach stanu naładowania całych akumulatorów, rozstp widełek moe okaza si za mały i wtedy naley wykorzysta dołczon do próbnika sond, przyłczajc j pod zacisk umieszczony z prawej strony widełek. Ponadto w badaniu tym wykorzystuje si rezystor R4. Naley jednak pamita, e nie wolno uywa sondy przy włczonych rezystorach Rl, R2, R3. Podczas kontroli rónych punktów instalacji elektrycznej mona uywa próbnika jako woltomierza (bez rezystorów obciajcych) korzystajc z duej swobody posługiwania si sond. Rozwizanie konstrukcyjna próbnika umoliwia uycie go równie jako amperomierza (np. przy sprawdzaniu prdu ładowania), w zalenoci od przewidywanej wartoci prdu naley włczy zakres A, B lub C (patrz tab. 9) zgodnie z tab. 12. Tab.12. Zestawienie napicia prdu z odpowiadajcym nateniem przepływajcego prdu Zakres Wskazanie U V 1,5 1,8 2,0 2,3 2,5 2,8 A Mierzony prd I A 3,3 3,9 4,4 5,0 5,5 6,1 Zakres Wskazanie U V 4,5 5,3 6,0 6,8 7,5 8,3 B Mierzony prd I A 10,4 11,7 13,3 15,0 16,7 18,3 Zakres Wskazanie U V 9,0 10,5 12,0 13,5 15,0 16,5 C Mierzony I A 20,0 23,0 26,7 30,0 33,3 36,7 prd Po wybraniu odpowiedniego zakresu naley włczy rezystor R4, a nastpnie włczy kocówki widełek. Odczytany wynik w V, wskae odpowiednio warto płyncego prdu w

A, zgodnie z tab.12. Jeli wskazówka przyrzdu nie wychyli si, naley zmieni biegunowo przyciskiem +. Rys.7. Rczny tester akumulatorów rozruchowych A-600 Rys.8. Mikroprocesorowy tester akumulatorów rozruchowych B-200

2.2 Budowa i zastosowanie urzdzenia do ładowania akumulatorów i rozruchu silników samochodowych Urzdzenie do ładowania akumulatorów i rozruchu silników samochodowych typu Dynamic 620 firmy Telwin (rys.9) umoliwia uruchamianie silników benzynowych i wysokoprnych instalacji elektrycznej z połczeniem na mas zarówno przewodu dodatniego jak i ujemnego. Rys.9. Urzdzenie do ładowania akumulatorów i rozruchu silników samochodowych typu Dynamic 620 firmy Telwin Urzdzenie pozwala na uzyskanie na zaciskach przewodów napicia stałego 12 lub 24 V odpowiadajcych typowym napiciom rozruszników. Urzdzenie do rozruchu silników usprawnia i przypiesza wyjazd samochodu z garau lub zajezdni w szczególnoci w zimie, kiedy akumulatory samochodów garaowanych na wolnym powietrzu, wzgldnie w nieopalonych garaach, trc od 10 do 60 procent zdolnoci rozruchowej. Urzdzenie jest wyposaony w prostownik selenowy 12V, 24V. Prostownik jest zasilany z sieci prdu przemiennego o czstotliwoci 50 Hz i napiciu 230 V. Wyposaony jest on w amperomierz o zakresie od O do 70. Opisane urzdzenie ma równie moliwo ładowania akumulatorów samochodowych. 3. PRZEBIEG WICZENIA 3.1. Ogldziny zewntrzne akumulatora Przed ogldzinami zewntrznymi, akumulator naley dokładnie oczyci. Podczas ogldzin naley zwróci szczególna uwag na: a). Uszkodzenia skrzynki akumulatora - akumulator z uszkodzon skrzynk naley bezwzgldnie wymieni na nowy, b). Czysto i stan powierzchni czopów biegunowych i zacisków zabrudzone czopy biegunowe i zaciski naley oczyci,

c). Prawidłowo połczenia czopów biegunowych i zacisków - uszkodzone zaciski naley wymieni, d). Czysto i drono otworów wentylacyjnych w zakrtkach pokryw poszczególnych ogniw - otwory naley przedmucha, 3.2. Sprawdzanie poziomu elektrolitu Dane znamionowe badanego akumulatora oraz wymagane wartoci kontrolowanych parametrów naley wpisa karty bada (tab.13). Pomiar poziomu elektrolitu naley wykona w nastpujcej kolejnoci: a). Wstawi pionowo rurk do pomiaru poziomu elektrolitu w otwór pokrywy ogniwa tak, aby oparła si o separatory wystajce nieco ponad płyty, b). Zakry górny koniec rurki palcem i wyj j z otworu. Wysoko słupa elektrolitu w dolnym kocu rurki jest równa wysokoci poziomu elektrolitu w ogniwie ponad wkładkami. Warto otrzyman podczas bada naley wpisa do karty bada i porówna z wartoci wymagan dla badanego typu akumulatora. 3.3. Pomiar gstoci elektrolitu Gsto elektrolitu naley mierzy podczas powolnego ładowania prdem o małym nateniu lub te w czasie przerw (0.5 godz.) w pracy akumulatora (elektrolit musi si dobrze wymiesza i mie jednakow gsto w całej objtoci). Pomiaru nie naley wykonywa bezporednio po: a). Włczaniu rozrusznika, b). Wyładowaniu akumulatora wikszym prdem, c). Uzupełnieniu ubytku elektrolitu wod destylowan. Poziom elektrolitu akumulatora powinien by prawidłowy. Pomiar gstoci elektrolitu za pomoc areometru przedstawiono na rys. 4. Badanie to powinno przebiega według nastpujcej kolejnoci: a). Zanurzy doln cz areometru w akumulatorze, b). Zassa za pomoc gruszki gumowa tyle elektrolitu, aby areometr mógł swobodnie pływa, c). Dokona odczytu i wla elektrolit do ogniwa. Podczas bada naley uwzgldni nastpujce wskazówki: a). Zasysa elektrolit powoli, nie dopuszczajc do przenikania pcherzyków powietrza, b). Podczas odczytu trzyma przyrzd pionowo, aby pływak nie przykleił si do cianki,

c). Ustawi przyrzd tak, aby wzrok odczytujcego znalazł si na poziomie cieczy (unikamy błdu paralaksy). Temperatura elektrolitu powinna wynosi 293 K (20 C), a jeeli jest inna, naley przeliczy gsto według wzoru (2). Na podstawie obliczonej wartoci gstoci elektrolitu wyznaczy mona stopie naładowania ogniwa według wzoru (3), oraz jego sił elektromotoryczna według wzoru (4). W opisany sposób zbada naley pozostałe ogniwa, a wyniki zanotowa w karcie bada. 3.4. Pomiar napicia akumulatora baz obciania i pod obcieniem Napicie mierzone bez obcienia odpowiada w przyblieniu sile elektromotorycznej akumulatora. Podczas pomiaru napicia ogniwa bez obcienia za pomoce woltomierza typu PAS-16 naley wykona nastpujce czynnoci: a). Wybra zakres A woltomierza według tab.9 b). Zluzowa wszystkie zaciski rezystorów 1-4, mona zdj sond, c). Mocno docisn kolce próbnika do rónoimiennych biegunów ogniwa, d). Przy wychyleniu wskazówki w lewo, wcisn przycisk zmiany biegunowoci miernika, e). Odczyta na skali warto napicia ogniwa. Próbnik PAS-16 umoliwia badanie nie tylko poszczególnych ogniw, ale równie całego akumulatora. Podczas pomiaru napicia całego akumulatora 12-woltowego naley: a). Wybra zakres C według tab. 9, b). Zluzowa wszystkie zaciski rezystorów 1-4 po lewej stronie miernika, c). Załoy sond z przewodem i dokrci zacisk po prawej stronie próbnika, d). Docisn mocno lewy kolec próbnika do jednego z biegunów, natomiast sond, dotkn drugi biegun akumulatora, e). Odczyta na skali C warto napicia. Wykorzystujc do pomiaru napicia ogniwa pod obcieniem próbnik typu PAS-16 naley: a). Wybra odpowiedni rezystor lub zestaw rezystorów w zalenoci od pojemnoci akumulatora (tab.11) i dokrci ich zaciski, b). wybra zakres A woltomierza według tab.9, c). Docisn do biegunów ogniwa kolce próbnika i przed upływem 5 sekund odczyta wynik,

d). Odczyta na skali A napicie ogniwa oraz okreli w procentach jego zdolno rozruchow z barwnej skali K. Próbnik typu PAS-16 umoliwia ponadto pomiar napicia całego akumulatora pod obcieniem. Przy badaniu akumulatora 12-woltowego naley: a). Wybra zakres C według tab. 9, b). Dokrci zaciski przy rezystorze 4 wraz z sond, pozostałe zaciski zluzowa, c). Docisn lewy kolec próbnika do jednego z biegunów, sond dotkn drugiego bieguna akumulatora i przed upływem 5 sekund odczyta wynik, d). Odczyta na skali C napicie akumulatora w woltach oraz okreli w procentach jego zdolno rozruchow z barwnej skali L. Przy wykonywaniu próby napiciowej pod obcieniem naley przestrzega nastpujcych wskazówek: a). po zbadaniu dwóch do trzech ogniw naley przerwa badania i poczeka a wystygnie opornik obciajcy, b). nie wykonywa próby natychmiast po zakoczeniu ładowania akumulatora z uwagi na moliwo eksplozji akumulatora. Dokonujc pomiaru napicia akumulatora w stanie nieobcionym i w stanie obcionym moemy wyznaczy rezystancj wewntrzn ze wzoru: gdzie: R E U I U W W = = (5) E - siła elektromotoryczna w V (pomiar napicia baz obcienia), U - napicie akumulatora pod obcieniem w [V], UW - spadek napicia na rezystancji wewntrznej w [V], I - natenie prdu obciajcego akumulator w [A]. Wyniki pomiarów oraz obliczenia notujemy w karcie bada. I

3.5. Uruchamiania silnika samochodu za pomoc zewntrznych ródeł energii elektrycznej (wózek do rozruchu silników) W przypadku niesprawnoci akumulatora samochodowego do uruchomienia silnika mona wykorzysta urzdzenie do rozruchu silników samochodowych. Przed przystpieniem do rozruchu silnika naley sprawdzi na jakiem napiciu działa jego instalacja elektryczna oraz który z przewodów podłczony jest na mas. Przystpujc do uruchamiania silnika naley: a). Ustawi wymagane napicie zgodnie z instalacj elektryczn danego samochodu b). Połczy uchwyty sprynowe przewodów niskiego napicia do zacisku na rozruszniku lub do kocówki odłczonej od akumulatora i od masy, c). Próbowa uruchomi silnik, czynno t wykonywa baz przerwy najwyej10 sekund. Warto natenia i napicia prdu podczas rozruchu wpisa do karty bada 3.6. Ładowanie akumulatora Do ładowania akumulatorów naley stosowa urzdzenia przekształcajce prd przemienny na prd stały. Zadanie takie spełnia urzdzenie do ładowania akumulatorów typu Dynamic 620. Przed przystpieniem do ładowania, naley sprawdzi i uzupełni poziom elektrolitu w poszczególnych ogniwach, pozostawiajc akumulator z wykrconymi korkami z otworów wlewowych. Temperatura elektrolitu nie powinna by nisza od 278 K (5 C), a podczas ładowania nie moe przekracza 313 K (40 C). Przy ładowaniu naley: a). Ustawi wymagane napicie, b). Podłczy akumulator do zacisków ładowania + i - zwracajc uwag na jednoimienno biegunów, c). Przełcznikiem prdu ładowania ustawi dany prd ładowania (I ł = 0,1 Q20, tab.11), d). Ładowanie przeprowadza naley do chwili wystpienia oznak całkowitego naładowania, które charakteryzuje: - stałe napicie na zaciskach (około 2,4 V na ogniwo, a wic w akumulatorze 12-woltowym do 14,4 V), - stała gsto elektrolitu z uwzgldnieniem zmian temperatury, - intensywne gazowanie. Nastpuje to po 12-13 godzinach, w przypadku ładowania akumulatora całkowicie wyładowanego. W przypadkach awaryjnych stosuje si ładowanie przyspieszone, które nie jest jednak korzystne dla akumulatora.

4. SPRAWOZDANIE Z LABORATORIUM Karty bada z wynikami i obliczeniami pomiarów oraz z wnioskami dotyczcymi obsługi (tab.13) i (tab.14). Tab.13. Karta bada akumulatora KARTA BADA Typ akumulatora. Temperatura elektrolitu... Napicie znamionowe. Poprawka gstoci właciwej.. Pojemno znamionowa I. Ogldziny zewntrzne: Stan skrzynki akumulatora... Stan powierzchni czopów biegunowych i zacisków II. Rodzaj pomiaru: Nazwa Wielko ogniwa akumulatora i typ przyrzdu wymagana 1 2 3 4 5 6 1. Poziom elektrolitu 2. Gsto właciwa elektrolitu 3. Stan naładowania 4. Napicie 5. Napicie pod obcieniem 6. Zdolno rozruchowa III. Obliczenia: Równanie ogniwa akumulatora 1 2 3 4 5 6 1. Rezystancja wewntrzna 2. Stopie naładowania 3. Siła elektromotoryczna IV. Uruchomienie silnika: Nazwa urzdzenia... Napicie [V] Natenie [A] Wartoci prdu zmierzone w chwili rozruchu V. Ładowanie akumulatora Nazwa urzdzenia... Napicie [V] Natenie [A] Wartoci prdu zmierzone na pocztku ładowania 1. Ładowanie I-stopniowe I ł 0,1Q 20 2. Ładowanie przyspieszone I p 0,8Q 20 VI. Ocena wyników bada i wnioski dotyczce obsługi Badanie wykonał: Data:

Tab.14. Karta bada akumulatora protokół pomiarów dla mikroprocesorowego testera akumulatorów rozruchowych B-200

5. PYTANIA KONTROLNE 1. Opisa budow i zasad działania akumulatora ołowiowego. 2. Dlaczego w akumulatorze liczba płyt ujemnych i dodatnich nie jest jednakowa? 3. Jak rozróni bieguny akumulatora? 4. Dlaczego zbyt niski poziom elektrolitu jest szkodliwy? 5. Co to jest pojemno akumulatora? 6. Kiedy w samochodzie prd pobierany jest z akumulatora? 7. Wymieni metody oceny poziomu elektrolitu. 8. Opisa jak sporzdza si elektrolit. 9. Na czym polegaj ogldziny zewntrzne? 10. Opisa areometr 11. Kiedy nie naley wykonywa pomiaru gstoci elektrolitu? 12. Opisa budow woltomierza typu PAS-16. 13. O czym informuje nas pomiar napicia bez obcienia i pod obcieniem? 14. Opisa zasad działania urzdzenia do rozruchu silników samochodowych. 15. Wymieni i opisa metody ładowania akumulatorów. 16. Co to znaczy, e akumulator jest suchoładowany? 17. Co to jest przeładowanie akumulatora? 18. Dlaczego ładowanie przypieszone stosuje si tylko awaryjnie? 19. Wymieni moliwoci zastosowania urzdzenia Dynamic 620.

Literatura [1] R. Demidowicz, S. Łasiewicki: Elektrotechnika samochodów Polski Fiat, WKiŁ, Warszawa 1977, [2] Z. Cisło, U. Osterloff: Vademecum elektrotechnika samochodowego, WKiŁ, Warszawa 1968, [3] S. Gołebiowski, 0. Stanisławski: Badania kontrolne samochodów, WKiŁ, Warszawa 1974, [4] Z. Pomykalski: Elektrotechnika samochodów, WKiŁ, Warszawa 1978, [5] Z. Zitkiewicz: Akumulatory samochodowe i motocyklowe,warszawa 1976.