Spis treści 1. Rozpoczynamy pracę z komputerem Zasady pracy przy komputerze Jak zorganizować stanowisko do pracy przy komputerze?.......... 14 Dbaj o zdrowie i przeciwdziałaj dolegliwościom związanym z pracą przy komputerze.................................... 14 O czym należy pamiętać, korzystając z komputera w szkolnej pracowni komputerowej?......................... 15 O czym jeszcze trzeba wiedzieć, użytkując komputer?............. 15 Co powinieneś wiedzieć o komputerze? Podstawowe pojęcia.......................................... 16 Trochę historii, czyli jak to się zaczęło............................ 17 Rodzaje komputerów i przykłady ich zastosowań................. 17 Jak działa komputer?......................................... 17 Czym jest program komputerowy?............................. 18 Jak komputer wykonuje program?.............................. 18 Porozumiewanie się z komputerem............................. 19 Programy komputerowe i ich zastosowanie...................... 19 Urządzenia komputera Urządzenia wewnętrzne...................................... 19 Urządzenia zewnętrzne....................................... 24 Obudowa komputera......................................... 26 Prawo autorskie i licencje na programy komputerowe Prawo autorskie i piractwo komputerowe........................ 26 Licencje na programy i ich rodzaje.............................. 27 System operacyjny, czyli poznajemy środowisko pracy Jaką rolę odgrywa w komputerze system operacyjny?............. 27 Systemy operacyjne dla komputerów klasy IBM PC................ 28 Rozpoczęcie pracy w Windows................................. 29 Ikony na pulpicie............................................. 30 Menu Start.................................................. 31 Pasek zadań i pasek szybkiego uruchamiania..................... 31 Obsługa pulpitu i menu Start.................................. 31 Obsługa okien Windows....................................... 32 Zakończenie pracy z systemem Windows........................ 33 Praca w środowisku Windows Napędy dysków i ich oznaczenia................................ 34 Pliki i ich nazwy.............................................. 34 Foldery..................................................... 35 Skróty...................................................... 35 Zaznaczanie plików, folderów i skrótów.......................... 35 Otwieranie folderów za pomocą programu Mój komputer......... 36 Otwieranie folderów za pomocą programu Eksplorator Windows.... 36 Program Mój komputer....................................... 37 Panel sterowania............................................. 37 Kosz........................................................ 38 Programy Windows........................................... 38 Typy plików i ich aplikacje..................................... 39 2. Zarządzamy folderami, plikami i programami w komputerze Foldery, pliki i skróty do programów Tworzenie folderów.......................................... 42 Tworzenie skrótów........................................... 42 Informacje o właściwościach folderów, plików i skrótów........... 43 Wyszukiwanie folderów, plików i skrótów........................ 44 Podstawowe operacje na folderach, plikach i skrótach Kopiowanie plików i folderów.................................. 45 Przenoszenie plików i folderów................................. 46 Usuwanie folderów i plików w systemie Windows................. 46 Formatowanie............................................... 47
POZNAJEMY INFORMATYKĘ Zarządzanie programami i urządzeniami w komputerze Dodawanie i usuwanie składników Windows..................... 48 Instalacja i usuwanie aplikacji w systemie....................... 48 Instalowanie i deinstalowanie urządzeń komputera............... 49 Jak zainstalować drukarkę w Windows?......................... 51 Archiwizacja danych i ochrona przeciwwirusowa w komputerze Archiwizacja i kompresja danych............................... 51 Kompresowanie folderów i plików pakowanie archiwum......... 52 Wyodrębnianie folderów i plików rozpakowywanie archiwum.... 53 Co to takiego wirus komputerowy i skąd się bierze?............... 54 O profilaktyce antywirusowej słów kilka......................... 55 Programy antywirusowe...................................... 56 3. Poznajemy lokalne i rozległe sieci komputerowe Wprowadzenie do sieci komputerowych Dlaczego komputery łączymy w sieci komputerowe i jakie z tego wynikają korzyści?.............................. 58 Komputery w sieci........................................... 58 Łącza w sieci komputerowej................................... 58 Oprogramowanie sieciowe i logowanie się do sieci................ 59 Urządzenia sieciowe.......................................... 59 Rodzaje sieci komputerowych.................................. 59 Protokół sieciowy............................................ 60 Adres komputera w sieci..................................... 60 Sieć Internet Struktura sieci Internet........................................ 60 Adres komputera w sieci Internet............................... 61 System nazw domen......................................... 61 Z jakich usług możemy korzystać w Internecie?................... 62 Sposoby podłączenia komputera do sieci Internet................. 63 Zasady korzystania z sieci Prawo i netykieta w sieci...................................... 65 Zagrożenia, jakie niesie sieć Internet............................ 65 Uzależnienie od Internetu..................................... 66 Jak przeciwdziałać zagrożeniom w sieci.......................... 66 4. Wędrujemy po sieci Internet Strony WWW i przeglądarka internetowa Co to są strony WWW?........................................ 68 Przeglądarka internetowa..................................... 68 Okno przeglądarki............................................ 68 Adres URL i przeglądanie stron WWW........................... 69 Portale i serwisy tematyczne w sieci............................ 70 Pobieranie strony z sieci i wyświetlanie jej w przeglądarce......... 71 Co można znaleźć na stronach WWW?........................... 72 Jak zapisać przeglądaną stronę WWW?......................... 72 Praca z przeglądarką w trybie offline............................ 73 Jak dotrzeć do informacji w sieci? Wyszukiwarki sieciowe i serwisy wyszukiwawcze................. 74 Jak szukać informacji w sieci za pomocą wyszukiwarki stron WWW?. 75 Wyszukiwanie obrazków w sieci................................ 76 Katalogi stron internetowych.................................. 76 Encyklopedie i słowniki internetowe............................ 77 Jak pobierać pliki z sieci Internet? Pobieranie plików ze stron WWW............................... 78 Usługa i protokół przesyłania plików............................ 79 Serwer FTP i konto na serwerze................................ 79 Wyszukiwanie plików w sieci.................................. 80 5. Korzystamy z poczty elektronicznej ABC poczty elektronicznej Czym jest poczta elektroniczna?................................ 82 Konto poczty elektronicznej................................... 82 Adres poczty elektronicznej.................................... 82 W jaki sposób korzystać z poczty elektronicznej?.................. 83 Wędrówka poczty e-mail w sieci Internet........................ 84 Zakładanie konta............................................. 85 Dostęp do konta i odbieranie wiadomości Logowanie się na serwerze poczty.............................. 86 Odczytywanie wiadomości i zapisywanie załączników............. 87 Program pocztowy........................................... 88 Konfigurowanie konta e-mail w programie pocztowym............ 89 Odbieranie wiadomości za pomocą programu pocztowego......... 90 Czytanie wiadomości w programie Outlook Express............... 91 Zapisywanie załączników w programie pocztowym............... 91 Tworzenie i wysyłanie wiadomości e-mail Tworzenie i wysyłanie wiadomości przez bramkę www e-mail... 92 Tworzenie wiadomości w programie pocztowym.................. 93 Dołączanie pliku załącznika do wiadomości...................... 94 Obrazki w wiadomościach pocztowych.......................... 94 Odpowiadanie na wiadomość i przesyłanie wiadomości dalej....... 95 6. Tworzymy grafikę komputerową Posługujemy się skanerem i aparatem cyfrowym Skaner i elementy jego obsługi................................. 98
SPIS TREŚCI Cyfrowy aparat fotograficzny................................... 99 Obróbka zdjęć w komputerze Podstawowe pojęcia......................................... 100 Podstawowe techniki obróbki obrazu.......................... 101 Tworzenie prostych rysunków Tworzenie znaku logo........................................ 104 Ilustracje w ogłoszeniach i zaproszeniach....................... 106 Tworzenie wybranych elementów grafiki na stronach prezentacji multimedialnych i internetowych................. 107 Przygotowanie grafiki do wydruku, prezentacji multimedialnej i internetowej Wydruk grafiki.............................................. 109 Przygotowanie grafiki do prezentacji multimedialnych i publikacji internetowych.................................. 111 7. Redagujemy tekst za pomocą komputera Do czego służy edytor tekstu? Podstawowe wiadomości o edytorach.......................... 114 Rozpoczęcie i zakończenie pracy w edytorze Word................ 114 Otwieranie dokumentów..................................... 115 Zapisywanie dokumentów................................... 115 Praca z kilkoma dokumentami................................ 116 Zakończenie pracy w edytorze................................ 116 Elementy dokumentu tekstowego............................. 117 Jak wprowadzać tekst do dokumentu?......................... 118 Znaki wprowadzane z klawiatury.............................. 118 Wzbogacamy dokument Wstawianie gotowych rysunków.............................. 120 Edycja rysunków............................................ 120 Skalowanie rysunków i otaczanie ich tekstem................... 121 Operacje na tekście i innych elementach dokumentu Zaznaczanie bloków tekstu w dokumencie...................... 123 Kopiowanie tekstu w dokumencie............................. 124 Przenoszenie tekstu......................................... 125 Usuwanie tekstu w dokumencie............................... 125 Kopiowanie, usuwanie i wklejanie grafiki....................... 125 Sprawdzanie pisowni w dokumencie, autokorekta............... 125 Wyszukiwanie i zamiana fragmentu tekstu w dokumencie........ 126 Wygląd dokumentu tekstowego Ustawianie marginesów, rozmiaru i orientacji strony............. 127 Nagłówki i stopki........................................... 127 Numerowanie stron......................................... 128 Formatowanie tekstu........................................ 128 Formatowanie akapitu....................................... 128 Listy numerowane i punktowane.............................. 129 Drukowanie dokumentu..................................... 130 Tabele Tworzenie tabeli za pomocą przycisku Wstaw tabelę.............. 130 Tworzenie tabeli za pomocą menu Tabela....................... 130 Tworzenie tabeli przez jej rysowanie........................... 131 Obramowanie tabeli......................................... 131 Poruszanie się po komórkach tabel............................ 132 8. Korzystamy z multimadialnych źródeł informacji Wprowadzenie do multimediów Podstawowe pojęcia......................................... 134 Interaktywność............................................. 134 Multimedia w systemie operacyjnym.......................... 134 Odtwarzacze multimedialne.................................. 135 Najpopularniejsze formaty plików multimedialnych.............. 135 Urządzenia multimedialne w komputerze...................... 136 Multimedialne źródła informacji Aplikacje popularnonaukowe................................. 139 Edukacja................................................... 139 Prezentacje multimedialne................................... 139 Rozrywka.................................................. 139 Przekaz dźwięku w Internecie................................ 140 Przekaz wideo w Internecie................................... 140 Multimedia w nauce Programy edukacyjne........................................ 141 Prezentacja w sieci Internet................................... 141 Tworzymy dokument multimedialny Slajd prezentacji............................................ 142 Wprowadzamy tekst......................................... 143 Wstawiamy grafikę.......................................... 144 Przyciski nawigacji.......................................... 144 Wstawianie dźwięku........................................ 145 Wstawianie i odtwarzanie filmów............................. 145 Animujemy elementy slajdu.................................. 146 9. Wykonujemy obliczenia za pomocą arkusza kalkulacyjnego Do czego służy arkusz kalkulacyjny? Możliwości i przeznaczenie arkuszy kalkulacyjnych.............. 148 ABC arkusza kalkulacyjnego.................................. 148
POZNAJEMY INFORMATYKĘ Rozpoczynamy pracę w programie Excel........................ 149 Wprowadzanie danych do komórki............................ 150 Poruszanie się po arkuszu.................................... 150 Rodzaje danych w arkuszu.................................... 151 Format danych liczbowych................................... 151 Formuły w arkuszu.......................................... 152 Jak utworzyć formułę?....................................... 152 Podstawowe operacje na komórkach i formatowanie arkusza Zakresy komórek............................................ 153 Zaznaczanie wybranych zakresów komórek, kolumn i wierszy..... 153 Kopiowanie komórek........................................ 154 Kopiowanie komórek i różne sposoby ich adresowania............ 155 Przenoszenie komórek....................................... 156 Usuwanie i dodawanie wierszy i kolumn w arkuszach............. 156 Usuwanie i czyszczenie informacji w arkuszu.................... 156 Formatowanie zawartości komórki............................. 156 Zmiana rozmiaru kolumn i wierszy............................. 157 Otaczanie komórek krawędziami i wypełnianie deseniem......... 158 Drukowanie danych z arkusza................................ 158 Funkcje i operatory w formułach arkusza Argumenty funkcji.......................................... 159 Operatory w formułach...................................... 159 Funkcje w formułach........................................ 160 Przegląd wybranych funkcji programu Excel..................... 160 Złożone warunki i ich sprawdzanie za pomocą funkcji JEŻELI...... 162 Graficzna prezentacja danych za pomocą wykresów Serie danych i kategorie...................................... 163 Charakterystyka wykresów w programie Excel................... 163 Tworzenie wykresów........................................ 164 Modyfikacja wykresów....................................... 165 Usuwanie wykresu.......................................... 166 Edycja wykresu............................................. 166 Zmiana typu wykresu........................................ 166 10. Gromadzimy dane i zarządzamy informacją w bazie danych ABC komputerowych baz danych Podstawowe pojęcia......................................... 168 Systemy tworzenia baz danych i zarządzania nimi................ 168 Z czego składa się komputerowa baza danych?.................. 168 Organizacja danych w bazie.................................. 169 Projektowanie prostej bazy danych Baza danych w arkuszu kalkulacyjnym......................... 171 Projekt prostej bazy danych................................... 171 O tworzeniu tabeli bazy w arkuszu kalkulacyjnym................ 171 Formuły w tabeli bazy danych................................. 172 Wprowadzanie, przeglądanie i sortowanie rekordów Formularz bazy danych...................................... 173 Dodawanie rekordów do bazy................................. 173 Przeglądanie danych w bazie................................. 174 Usuwanie rekordów z bazy................................... 174 Sortowanie danych.......................................... 174 Wyszukiwanie, edycja i filtrowanie rekordów Wyszukiwanie rekordów..................................... 175 Edycja rekordów............................................ 176 Selekcja informacji w bazie, czyli podstawy filtrowania danych.... 176 Raport Jak ustawić parametry strony do wydruku raportu?.............. 179 Tworzenie prostego raportu obszar wydruku.................. 180 Podgląd raportu............................................ 180 Drukowanie raportu......................................... 180 11. Poznajemy algorytmy ABC algorytmów Co to jest algorytm?......................................... 182 Z algorytmami na co dzień................................... 183 Metody przedstawiania algorytmów Opis algorytmu w języku potocznym........................... 183 Algorytm w postaci schematu blokowego...................... 183 Algorytm jako program komputerowy.......................... 184 12. Piszemy programy, czyli algorytmy w praktyce Podstawy pracy z Logo Poznajemy środowisko pracy z językiem Logo................... 188 Jak rozpocząć pracę w trybie tekstowym?....................... 189 Jak rozpocząć pracę w trybie graficznym?....................... 190 Nazwy poleceń Logo i ich skróty............................... 191 Tryb interakcyjny, czyli dialog z komputerem Wypisywanie tekstów....................................... 191 Czyszczenie ekranu tekstowego............................... 192 Proste formuły obliczeniowe.................................. 192 Formuły obliczeniowe i operatory............................. 192 Obliczenia i funkcje pierwotne języka Logo...................... 192 Tryb interakcyjny i sterowanie ruchem żółwia................... 193 Zapisywanie projektów i tryb interakcyjny...................... 193
SPIS TREŚCI Procedury, czyli tworzymy pierwsze algorytmy Logo i algorytmy modelowania figur graficznych Co to są procedury?..........................................194 Tworzenie i zapisywanie procedur.............................194 Zapisywanie i otwieranie projektów z procedurami...............195 Wywołanie procedury.......................................196 Co to takiego zmienne i do czego wykorzystujemy je w algorytmach?..........................................196 Deklaracja zmiennych, przypisywanie i wypisywanie wartości zmiennych..........................196 Wczytywanie danych........................................197 Kiedy algorytm jest algorytmem liniowym?.....................198 Procedura polecenia z parametrem............................198 Krzyżyki i gwiazdki..........................................207 Modelowanie figur z kół i wielokątów..........................208 Algorytmy rozgałęzione, pętle i powtórzenia w programach Jaki algorytm nazywamy rozgałęzionym?.......................199 Polecenie sprawdzania warunku w środowisku Logo Komeniusz...199 Polecenie sprawdzania warunku w środowisku Logomocja........200 Algorytm z pętlą............................................201 Polecenie pętli w języku Logo.................................202 Sterowanie pętlą, czyli przykład zmiennej licznika...............202 Polecenie powtórz w Logo....................................204 Algorytmy i grafika w Logo Kilka słów o żółwiu.........................................204 Rysowanie wielokątów......................................205 Tło, desenie i kontury figur...................................205 Programowanie własnych funkcji ABC funkcji w Logo..........................................209 Definiowanie funkcji.........................................210 Rekurencja i przykłady algorytmów rekurencyjnych Na czym polega rekurencja?..................................211 Przykłady algorytmów wykorzystujących rekurencję.............211 13. Przeprowadzamy symulację komputerową Podstawowe wiadomości o symulacji i modelowaniu Do czego służy symulacja?....................................214 Zastosowanie symulacji......................................215 Symulacja ruchu ciała po równi pochyłej........................216 Symulacja rozwoju populacji bakterii...........................219