Nakłady inwestycyjne i ich efekty podstawowe pojęcia 4.1. Przedsięwzięcia modernizacyjne pojęcie i ich klasyfikacja Inwestycja (SJP) przeznaczenie środków finansowych na powiększenie lub odtworzenie zasobów majątkowych albo na zakup papierów wartościowych. Podział przedsięwzięć inwestycyjnych ze względu na rodzaj: odtworzenie, polegające na zastępowaniu zużytych lub przekształconych urządzeń nowymi w celu zapobieżenia wzrostowi kosztów produkcji; modernizacyjne, ukierunkowanie głównie na zmniejszenie kosztów wytwarzania wyrobów; zwykle realizowane łącznie z inwestycjami odtworzeniowymi; innowacyjne, służące modyfikacji wyrobów wytwarzanych dotychczas; rozwojowe (nowe), mające na celu zwiększenie potencjału produkcyjnego i wdrożenie nowych wyrobów. Podział przedsięwzięć w zakresie usprawnienia użytkowania energii obejmuje sferę: wytwarzania i przesyłania paliw i energii; użytkowania paliw i energii, to znaczy w obszarze techniki nieenergetycznych wyrobów i usług. Podział przedsięwzięć ze względu na poziom występowania w procesach: zabiegi oznaczające pojedyncze (proste, elementarne) działania usprawniające użytkowanie energii, które można scharakteryzować przy użyciu zbioru danych liczbowych, określający efekt użyteczny i zużycia energii; przedsięwzięcia pojedyncze, oznaczające działania złożone z pewnej liczby elementarnych zabiegów, które ilościowo są określone wtedy, gdy znane są tworzące je zabiegi; przedsięwzięcia złożone oznaczają działania składające się z pewnej liczby przedsięwzięć pojedynczych. Ze względu na wielkość nakładów niezbędnych na realizację: przedsięwzięcia beznakładowe i niskonakładowe polegające zwykle na poprawie sposobu eksploatacji, ich zastosowanie zapewnia niewielkie oszczędności energii, tj. 5-15%, ryzyko zaś związane z realizacją jest również niewielkie; przedsięwzięcia średnionakładowe, polegające na wprowadzeniu modyfikacji do funkcjonujących procesów technologicznych, powodujące ponoszenia nakładów inwestycyjnych. Nakłady te umożliwiają nie tylko poprawę efektywności zużycia paliw i energii ale również realizację innych celów. Oszczędność energii na poziomie 15-25%; przedsięwzięcia wysokonakładowe, wymagają zasadniczej modyfikacji procesów, jak budowa nowych urządzeń czy linii produkcyjnej, i uzasadnione są takimi czynnikami, jak dążenie do zwiększenia poziomu produkcji lub zmiany jej asortymentu. Zakłada się oszczędności energii na poziomie 25-65%.

Ze względu na motywację przy podejmowaniu decyzji o realizacji: działania uzasadnione oszczędnością energii, w których kryterium oceny i wyboru do realizacji jest zmniejszenie zużycia nośników energii; działania uzasadnione czynnikami nie związanym z oszczędnością energii, w których poprawa jakości, zmniejszenie kosztów produkcji, zwiększenie konkurencyjności wyrobów są podstawowym kryterium ich stosowania; działania ukierunkowane wyłącznie na zmniejszenie obciążenia środowiska. Ze względu na sposób uzyskania efektów: bezpośrednia oszczędność nośników energii; zagospodarowanie energii odpadowej (produkt uboczny procesów technologicznych); substytucja nośników energii. Ze względu na charakter wprowadzonych zmian: modyfikacja istniejącej linii produkcyjnej, instalacji i urządzeń przez: zmianę obciążenia; wymianę podzespołów, zespołów lub elementów; uzupełnienie wyposażenia; zastąpienie istniejących linii produkcyjnych, instalacji lub urządzeń nowymi usprawnionymi jednostkami, wykorzystującymi jednak te same co poprzednio zasady pracy; zastosowanie nowych urządzeń i procesów, linii produkcyjnych, najczęściej wykorzystujących odmienne zasady działania. 4.2. Nakłady na modernizację podstawowe założenia Koszty realizacji programu efektywnego wykorzystania paliw i energii: koszty wykonania auditingu, wynoszące 2-10% rocznych kosztów energii w zakładzie; nakłady inwestycyjne niezbędne na realizację planowanych przedsięwzięć modernizacyjnych; koszty wprowadzenia i funkcjonowania systemu monitoringu po realizacji wszystkich przedsięwzięć. Ocena wielkości nakładów niezbędnych na realizację usprawnienia może być dokonana: na podstawie wyceny własnej; na podstawie ofert uzyskanych od przedstawicielstw producentów lub dostawców. Poziomy dokładności oszacowania nakładów: rząd wielkości, to jedynie bardzo zgrubne przybliżenie oparte na oszacowaniu przez analogię z podobnymi przedsięwzięciami; oszacowanie wstępne, podstawą oszacowania może być określenie kosztów głównych elementów składowych przedsięwzięcia, na przykład na podstawie telefonicznych informacji uzyskanych od potencjalnych dostawców; ocena może być wykonana również na podstawie informacji dostępnych w przedsiębiorstwie;

oszacowanie udokumentowane, w tym projekt był już podany technicznej analizie możliwości realizacji, a jego poszczególne elementy i ich koszty zostały określone, wycenione zostało również wykonawstwo wraz pracami montażowymi; na tym etapie przygotowanie projektu przedsięwzięcia jest tak zaawansowane, że możliwe jest określenie kosztów z dokładnością wystarczającą do akceptacji przez kierownictwo finansowe przedsiębiorstwa; oszacowanie końcowe, zgodnie z przygotowanym projektem przedsięwzięcia wszystkie pozycje kosztów są już znane na podstawie zaakceptowanych ofert dostawców, łącznie ze wszystkimi materiałami i pracami pomocniczymi; niepewność mogą powodować jedynie prace montażowe, których dokładna znajomość będzie możliwa dopiero po całkowitym zakończeniu realizacji; rzeczywiste nakłady, obejmuje rzeczywiście poniesione koszty realizacji przedsięwzięcia, określone na podstawie dokonanych płatności; jest to zwykle koszt ostateczny, który nie ulegnie już zmianie; koszt ten może być podstawą powykonawczej analizy efektów uzyskanych z przedsięwzięcia po jego realizacji i uruchomienia. 4.3. Efekty działań modernizacyjnych podstawowe założenia Przykładowe bezpośrednie i pośrednie efekty działań modernizacyjnych: zmniejszenie zużycia nośników energii i zmniejszenie kosztów energii; obniżenie kosztów zużycia wody; zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery; obniżenie kosztów robocizny; zmniejszenie kosztów napraw i remontów; zmniejszenie ilości powstających odpadów produkcyjnych odprowadzanych do środowiska; skrócenie czasu wykonania prac wykończeniowych; zwiększenie wydajności procesów produkcyjnych; zmniejszenie zajmowanej powierzchni użytkowej i wydatków na jej utrzymanie; zmiana w harmonogramie pracy urządzeń i lepsze wykorzystanie czasu pracy; poprawa jakości i konkurencyjności wyrobów.