Rozkład zajęć programowych w klasach IV VI

Rozkład zajęć programowych w klasach IV VI KLASA IV ROZDZIAŁ I. JA I MOJE OTOCZENIE Temat 1. Kim jestem? (PP) istota i znaczenie narodzin dziecka dla rodziny i społeczeństwa; odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka; różnorodne potrzeby każdego człowieka i sposoby ich zaspakajania; prawa dziecka we współczesnym świecie. wyjaśnienie, w czym wyraża się odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka; przedstawienie przykładów różnorodnych potrzeb człowieka oraz sposobów ich zaspakajania; omówienie wybranych praw dziecka i wyjaśnienie, gdzie można się zwrócić, gdy są one łamane. Temat 2. Ja i moja rodzina (PP) rodzina oraz więzi ją łączące, ród; prawa i obowiązki członków rodziny; genealogia nauką badającą związki pokrewieństwa; pamiątki i tradycje rodzinne. wyjaśnienie znaczenia rodziny, omówienie przykładów praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny; przedstawienie genealogii jako nauki badającej stopnie pokrewieństwa; omówienie roli tradycji w tworzeniu więzi rodzinnych. Zagadnienia uzupełniające Niezwykłe drzewo drzewo genealogiczne (PP) zasady sporządzania drzewa genealogicznego własnej rodziny; stopnie pokrewieństwa. Temat 3. W mojej szkole (PP) społeczność szkolna, jej prawa i obowiązki; samorząd szkolny; historia i tradycja szkoły; uprzejmość, sprawiedliwość i tolerancja jako przejawy zachowań; poszanowanie godności i odmienności kolegów; konflikty międzyludzkie i sposoby ich rozwiązywania. charakterystyka społeczności szkolnej z uwzględnieniem praw i obowiązków ucznia; przedstawienie tolerancji, uprzejmości i sprawiedliwości jako zachowań pożądanych i ułatwiających funkcjonowanie grupy; ukazanie przykładów konfliktów między ludźmi i sposobów ich rozwiązywania. Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. 2015, wcześniej wydawany przez Wydawnictwo Szkolne PWN

2 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI Temat 4. Jestem częścią społeczeństwa (PP) społeczeństwo jako forma zbiorowości; grupy społeczne i zasady przynależności do nich; praca i jej rola w życiu człowieka. wyjaśnienie, dlaczego człowiek jest istotą społeczną; omówienie na przykładach zasad funkcjonowania różnych grup społecznych; omówienie znaczenie pracy w życiu człowieka i wyjaśnienie, czym jest społeczny podział pracy. Zagadnienia uzupełniające Moje zachowanie moją wizytówką (PP) zachowania godne i ich przykłady; zachowania niegodne i sposoby przeciwstawiania się im. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności przypomnienie i utrwalenie poznanych pojęć; utrwalenie wiedzy na temat funkcjonowania dziecka w rodzinie, szkole i społeczeństwie oraz więzi łączących go z członkami tych zbiorowości; kształcenie umiejętności dokonywania oceny przykładów przedstawionych zachowań. ROZDZIAŁ II. MOJA OJCZYZNA Temat 1. Moja mała ojczyzna (PP) mała ojczyzna społeczność, historia i kultura; formy upamiętniania przeszłości małej ojczyzny; bogactwo regionów Polski. wyjaśnienie pojęcia mała ojczyzna ; ukazanie tradycji historyczno-kulturowych i problemów społeczno-gospodarczych małej ojczyzny; omówienie symboliki regionu z uwzględnieniem herbu miasta; przedstawienie charakterystycznych dla danego regionu: symboli, elementów budownictwa, strojów, zwyczajów. Temat 2. Samorząd lokalny (PP) władze lokalne i sposób ich powoływania; zakres działań władz lokalnych; podział administracyjny Polski. zapoznanie z zasadami powoływania władz lokalnych; omówienie zakresu działań władz lokalnych.

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 3 Temat 3. Moja ojczyzna Polska (PP) Polska położenie, obszar, granice, kraje sąsiednie; polskie symbole narodowe; ludność Polski mniejszości narodowe i etniczne; miejsca największych skupisk Polaków na świecie; zróżnicowanie regionalne. omówienie położenia geograficznego Polski (granice, sąsiedzi, krainy geograficzno-historyczne, zróżnicowanie regionalne) i polskich symboli narodowych; ukazanie więzi łączących naród polski, przedstawienie mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce; kształtowanie szacunku dla dorobku własnego narodu i dorobku mniejszości narodowych i etnicznych zamieszkujących Polskę. Zagadnienia uzupełniające My spod znaku Orła Białego (PP) polskie symbole narodowe: flaga, hymn, godło; święta narodowe, miejsca pamięci narodowej. Temat 4. Moje państwo Rzeczpospolita Polska (PP) Polska państwem demokratycznym; najwyższe organy władzy w Polsce; konstytucja dokumentem określającym prawa i obowiązki obywateli. opisanie demokratycznego charakteru państwa polskiego; przedstawienie najważniejszych organów władzy w Polsce i ich zadań. Zagadnienia uzupełniające Legendy o początkach państwa polskiego (PP) legenda O Lechu, Czechu i Rusie ; legenda O Popielu i Piaście oraczu Temat 5. Unia Europejska (PP) Unia Europejska organizacją państw Europy; państwa członkowskie Unii Europejskiej; symbolika Unii Europejskiej; najważniejsze instytucje UE; Polska krajem członkowskim Unii Europejskiej. wyjaśnienie przyczyn powstania Unii Europejskiej, zasad jej funkcjonowania i symboli (flaga, hymn, wspólna waluta); omówienie miejsca Polski we wspólnocie europejskiej.

4 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI Temat 6. Problemy ludzkości w XXI wieku (PP) problemy ludzkości w XXI wieku; skutki działalności człowieka; działania pomocowe podejmowane przez państwa i organizacje pozarządowe. omówienie problemów ludzkości XXI wieku oraz omówienie na przykładach przyczyn i skutków niektórych z nich (m.in. konflikty zbrojne, degradacja środowiska naturalnego, nędza, kataklizmy); omówienie działań pomocowych podejmowanych przez państwa i organizacje pozarządowe. Temat 7. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności przypomnienie i utrwalenie poznanych pojęć i wiedzy; kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem (analiza tekstu źródłowego) i posługiwania się mapą historyczną; kształcenie umiejętności dociekania w kontekście społecznym. ROZDZIAŁ III. WSTĘP DO HISTORII Temat 1. Czym zajmuje się historia? (PP) historia nauką o przeszłości, która przybliża życie ludzi w dawnych czasach; historia nauką badającą przyczyny i skutki ważnych wydarzeń; ważne wydarzenia, wybitne jednostki i praca pokoleń elementami kształtującymi historię; praca historyka. ukazanie historii jako nauki wyjaśniającej przyczyny i skutki minionych wydarzeń; omówienie elementów kształtujących historię (wybitnych władców i polityków, odkrywców, ważnych wydarzeń, efektów pracy przeszłych pokoleń). Zagadnienia uzupełniające O czytaniu mapy (PP) mapa warsztatem pracy historyka; elementy mapy; plan i sposób jego wykorzystania. Temat 2. Źródła historyczne i ich rodzaje (PP) źródła historyczne i ich podział; przykłady źródeł historycznych; archeologia jako przykład nauki, która wspomaga badania historyczne. zapoznanie z pojęciem źródło historyczne ; ukazanie rodzajów źródeł historycznych i ich różnorodności; przedstawienie znaczenia źródeł historycznych dla poznania przeszłości; kształcenie pojęć niezbędnych do zrozumienia omawianych zagadnień.

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 5 Zagadnienia uzupełniające Ziemia mówi o przeszłości praca archeologów; przykłady ważnych odkryć archeologicznych na ziemiach polskich. Temat 3. Chronimy ślady przeszłości (PP) zabytki i ich rodzaje; rola i znaczenie zabytków; zadania muzealnictwa; różnorodne formy ochrony zabytków. przedstawienie różnorodnych form ochrony zabytków i ich znaczenia dla poznania historii; omówienie różnych typów muzeów, ich zadań i obowiązków; omówienie zasad właściwego zachowania się w muzeum; kształtowanie szacunku dla dokonań własnego państwa. Zagadnienia uzupełniające Zabytki Polski zabytki Polski z Listy Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO. Temat 4. Jak zmierzyć czas? sposoby mierzenia czasu dawniej i współcześnie; jednostki pomiaru czasu; dawne i współczesne przyrządy służące do mierzenia czasu. przypomnienie jednostek podziału czasu zegarowego (doba, godzina, minuta, sekunda) i kalendarzowego (dzień, miesiąc, rok, stulecie, tysiąclecie); kształcenie rozumienia podstawowych kategorii historycznych ciągłości i zmienności przez ukazanie różnic w sposobach mierzenia czasu dawniej i dziś. Temat 5. Ery, tysiąclecia i wieki, czyli czas w historii (PP) zasady określania czasu minionych wydarzeń (czasy przed naszą erą, czasy naszej ery) według kalendarza chrześcijańskiego; era, epoka, wiek, tysiąclecie pojęcia i ich zakres; obliczanie upływu czasu między wydarzeniami; chronologiczne porządkowanie wydarzeń. przedstawienie zasad określania i oznaczania czasu minionych wydarzeń; kształcenie pojęć niezbędnych do zrozumienia omawianych zagadnień; ćwiczenia w obliczaniu wieku podanego wydarzenia, zapisywaniu go na taśmie chronologicznej i porządkowaniu wydarzeń według chronologii.

6 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI Temat 6. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem (analiza tekstu źródłowego) i wykonywania zadań testowych; przypomnienie i utrwalenie poznanych pojęć i wiedzy; utrwalenie umiejętności obliczania czasu podanego wydarzenia, zapisywaniu go na taśmie chronologicznej, porządkowaniu wydarzeń według chronologii i obliczania upływu czasu. ROZDZIAŁ IV. POCZĄTKI LUDZKOŚCI I PIERWSZE CYWILIZACJE Temat 1. Początki ludzkości czas i miejsce pojawienia się pierwszych ludzi; warunki życia najstarszych przodków człowieka; najważniejsze osiągnięcia pierwszych ludzi (umiejętność wzniecania ognia, narzędzia); od koczowniczego do osiadłego trybu życia. omówienie warunków życia najstarszych przodków człowieka; przedstawienie warunków, które umożliwiły ludziom przejście od koczowniczego do osiadłego trybu życia. Zagadnienia uzupełniające Prehistoryczni łowcy organizacja życia pierwszych ludzi (gromady); narzędzia wykorzystywane do polowań; organizacja polowań; znaczenie polowań dla zabezpieczenia bytu gromady. Temat 2. Pierwsze cywilizacje (PP) powstanie pierwszych cywilizacji; rola wielkich rzek w życiu najstarszych cywilizacji; państwo formą organizacji społeczeństwa; społeczny podział pracy. przedstawienie uwarunkowań niezbędnych do powstania pierwszych cywilizacji; omówienie powstania pierwszych państw; ukazanie istoty społecznego podziału pracy i przedstawienie podstawowych grup społecznych, które wykształciły się w pierwszych państwach (chłopi, rzemieślnicy, kupcy, urzędnicy, kapłani). Temat 3. Wynalezienie pisma. Zaczyna się historia (PP) wynalezienie pisma i jego znaczenie; materiał pisarski; rodzaje pisma; znaczenie umiejętności czytania i pisania.

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 7 ukazanie znaczenia umiejętności czytania i pisania jako możliwości komunikowania się, zapisywania własnych myśli i przeżyć; podkreślenie znaczenia źródeł pisanych dla poznania historii. Temat 4. W Egipcie faraonów położenie starożytnego Egiptu; znaczenie Nilu dla funkcjonowania państwa; władca Egiptu i zakres jego władzy; społeczeństwo starożytnego Egiptu. zapoznanie uczniów z warunkami naturalnymi Egiptu i znaczeniem wylewów Nilu dla funkcjonowania państwa; przedstawienie grup społecznych starożytnego Egiptu, ich zajęć i warunków życia oraz pozycji faraona; kształcenie umiejętności posługiwania się mapą (odczytywanie informacji z mapy). Temat 5. Droga Egipcjanina do wieczności wierzenia starożytnych Egipcjan; najważniejsze bóstwa i wyobrażenia o nich; piramidy grobowce faraonów. zapoznanie z wierzeniami starożytnych Egipcjan - wielobóstwo, wiara w życie pozagrobowe; omówienie sposobu budowy piramid jako wielkiego osiągnięcia Egipcjan. Temat 6. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem (analiza tekstu źródłowego) i posługiwania się mapą historyczną; utrwalenie poznanych pojęć; utrwalenie wiedzy na temat znaczenia pisma w życiu ludzi i warunków życia ludzi w czasach najstarszych cywilizacji. ROZDZIAŁV. FUNDAMENTY EUROPY Temat 1. W Atenach Peryklesa (PP) położenie i warunki naturalne starożytnej Grecji; elementy łączące mieszkańców Hellady; zajęcia mieszkańców starożytnej Grecji; charakterystyka polis i demokracji na przykładzie Aten z czasów Peryklesa; życie w Atenach peryklejskich. zapoznanie z położeniem i warunkami naturalnym starożytnej Grecji; wskazanie elementów łączących Greków (język, religia, tradycja, zwyczaje, obrzędy); omówienie wyglądu starożytnych Aten i przedstawienie zasad funkcjonowania demokracji ateńskiej; ukazanie Peryklesa jako osoby wyjątkowo zasłużonej dla rozwoju polis i demokracji.

8 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI Temat 2. W kręgu greckich wierzeń i filozofii (PP) wierzenia starożytnych Greków; narodziny teatru i filozofii; greckie miejsca kultu religijnego; igrzyska sportowe i ich rola w życiu starożytnych Greków. zapoznanie uczniów z wierzeniami starożytnych Greków; omówienie igrzysk sportowych i teatru jako form oddawania czci bogom; przedstawienie przyczyn narodzin i rozwoju filozofii. Zagadnienia uzupełniające Wśród bogów na Olimpie (PP) wierzenia Greków; bogowie olimpijscy i dziedziny, którymi się opiekowali; mity opowieści o bogach i bohaterach. Temat 4. Od osady do imperium położenie i warunki naturalne Rzymu; zajęcia mieszkańców starożytnego Rzymu; przyczyny rozwoju Rzymu (położenie na szlaku handlowym; armia rzymska jej technika, organizacja); podboje Rzymu i powstanie imperium. omówienie przyczyn rozwoju Rzymu; wyjaśnienie przyczyn i skutków podbojów rzymskich; zapoznanie z osiągnięciami techniki wojennej Rzymian; przedstawienie grup społecznych starożytnego Rzymu i ich zajęć. Temat 5. Dokonania starożytnych Rzymian (PP) osiągnięcia techniczne Rzymian, które ułatwiły funkcjonowanie państwa i życie mieszkańców; prawo rzymskie; łacina językiem Rzymian. omówienie dokonań Rzymian w budownictwie (drogi, mosty, akwedukty); przedstawienie Rzymu jako państwa prawa, a także znaczenia kodyfikacji prawa dla późniejszych pokoleń. Zagadnienia uzupełniające Spacer po Wiecznym Mieście w początkach naszej ery charakterystyka Wiecznego Miasta (I wiek n.e.); warunki życia w mieście; sposoby spędzania czasu wolnego przez mieszkańców Rzymu.

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 9 Temat 6. Narodziny chrześcijaństwa (PP) Izraelici i odmienność ich wiary w świecie starożytnym; najważniejsze zasady judaizmu; Jezus z Nazaretu i jego nauki; narodziny nowej religii i położenie jej wyznawców; rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa. przedstawienie odmienności wiary Izraelitów w świecie starożytnym i omówienie najważniejszych zasad judaizmu; ukazanie okoliczności narodzin chrześcijaństwa i przyczyn jego rozpowszechniania się. Zagadnienia uzupełniające Dziedzictwo starożytności najważniejsze dokonania cywilizacji starożytnych; dziedzictwo starożytności (pismo, demokracja, prawo, teatr, architektura, igrzyska). Temat 7. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności przedstawienie dokonań cywilizacyjnych państw starożytnych, które są fundamentami Europy; kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem (analiza tekstu źródłowego) i posługiwania się mapą historyczną; utrwalenie poznanych pojęć.

10 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI KLASA V ROZDZIAŁ I. POCZĄTEK WIEKÓW ŚREDNICH Temat 1. Początek nowej epoki średniowiecza upadek imperium rzymskiego; życie ludzi na początku średniowiecza; wzrost znaczenia Kościoła; powstanie nowych państw w Europie. przedstawienie zmian w życiu ludzi na początku średniowiecza (upadek miast, zanik umiejętności czytania i pisania); omówienie nowych państw powstałych w średniowiecznej Europie. Zagadnienia uzupełniające Wśród mieszkańców Biskupina położenie i wygląd osady; wyposażenie chat w Biskupinie; zajęcia mieszkańców Biskupina. Temat 2. Nasi przodkowie Słowianie Słowianie, ich siedziby i zajęcia; obyczaje Słowian; wierzenia Słowian; system plemienny. opisanie siedzib Słowian, ich zajęć i zasad funkcjonowania systemu plemiennego; ukazanie wierzeń, obyczajów i zwyczajów Słowian, z uwzględnieniem tych, które zachowały się do czasów współczesnych. Temat 3. Mieszko twórcą państwa (PP) zjednoczenie plemion przez Polan; Mieszko I władcą nowego państwa; chrzest Polski 966 r. przyczyny i znaczenie. omówienie roli Mieszka I w tworzeniu państwa; wyjaśnienie przyczyn przyjęcia chrztu przez Mieszka I i wskazanie korzyści wynikających z tego faktu dla nowego państwa. Temat 4. Bolesław Chrobry pierwszy król Polski (PP) Bolesław Chrobry następcą Mieszka I; cel i skutki misji św. Wojciecha; przyczyny i znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego; Bolesław Chrobry i Otton III bohaterowie zjazdu gnieźnieńskiego; koronacja Bolesława Chrobrego w 1025 r.

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 11 omówienie okoliczności zorganizowania zjazdu w Gnieźnie, jego uczestników i znaczenia dla umocnienia pozycji Polski na arenie międzynarodowej; rozwijanie myślenia historycznego przez próbę oceny panowania Bolesława Chrobrego. Zagadnienia uzupełniające Święty Wojciech patron Polski życie i działalność św. Wojciecha; legendy związane ze św. Wojciechem; Drzwi Gnieźnieńskie najcenniejszy zabytek związany ze świętym Wojciechem. Temat 5. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności Cele ogólne kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem (analiza tekstu źródłowego) i posługiwania się mapą historyczną; przypomnienie najważniejszych informacji o życiu ludzi na początku średniowiecza; przypomnienie najważniejszych wydarzeń z dziejów Polski za panowania pierwszych Piastów (chrzest Polski, misja św. Wojciecha, zjazd gnieźnieński); próba oceny polityki Mieszka I i Bolesława Chrobrego. ROZDZIAŁ II. ŻYCIE W PAŃSTWIE PIERWSZYCH PIASTÓW Temat 1. Trud rządzenia (PP) władca jego prawa i obowiązki; urzędnicy i ich zadania; drużyna książęca i jej rola; dwór książęcy (królewski); Gniezno pierwszą stolicą Polski. omówienie roli władcy oraz jego najbliższych współpracowników w Polsce wczesnopiastowskiej; przedstawienie zasad funkcjonowania dworu książęcego (królewskiego) w czasach pierwszych Piastów (dwór objazdowy) i Gniezna jako pierwszej stolicy państwa polskiego. Zagadnienia uzupełniające W blasku królewskiej korony insygnia koronacyjne i symbole władzy królewskiej i książęcej; koronacja i jej znaczenie; zadania monarchiń. Temat 2. Życie w Polsce pierwszych Piastów (PP) polskie społeczeństwo za pierwszych Piastów; miejsca powstawania grodów; wygląd, funkcja i znaczenie grodów; zajęcia mieszkańców grodu; funkcja podgrodzi i zajęcia mieszkańców.

12 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI omówienie wyglądu grodu, podgrodzi, ich funkcji oraz zajęć mieszkańców; ukazanie zróżnicowania społecznego ludności Polski za pierwszych Piastów. Temat 3. Wśród zakonników (PP) powstawanie zgromadzeń zakonnych; wygląd i zajęcia zakonników; święty Franciszek z Asyżu. omówienie wyglądu klasztoru, trybu życia mnichów i ich zajęć; zapoznanie uczniów z życiem i działalnością św. Franciszka z Asyżu. Zagadnienia uzupełniające Za murami klasztoru miejsca, w których budowano klasztory; klasztorne pomieszczenia i ich funkcje. Temat 4. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem analiza tekstu źródłowego; utrwalenie wiadomości o życiu ludzi w Polsce pierwszych Piastów; utrwalenie poznanych pojęć. ROZDZIAŁ III. POLSKA I JEJ MIESZKAŃCY U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA Temat 1. Kazimierz Wielki dobrym gospodarzem (PP) Kraków siedzibą królewską; polityka wewnętrzna Kazimierza Wielkiego; założenie Akademii Krakowskiej; zjazd krakowski i uczta u Wierzynka. omówienie na wybranych przykładach panowania Kazimierza Wielkiego jako okresu świetności państwa polskiego (osadnictwo, rozwój handlu i rzemiosła, budownictwo obronne, Akademia Krakowska, uczta u Wierzynka); rozwijanie myślenia historycznego przez próbę oceny panowania króla Kazimierza Wielkiego. Zagadnienia uzupełniające Życie żaka wśród żaków, bakałarzy i profesorów nauka w średniowieczu; zasady funkcjonowania średniowiecznego uniwersytetu; życie codzienne krakowskich żaków; nauka na współczesnym uniwersytecie.

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 13 Temat 2. Na zamku rycerskim (PP) zamki, ich funkcja i lokalizacja; wygląd zamku elementy obronne i mieszkalne; mieszkańcy zamku, ich zajęcia i rozrywki; kodeks rycerski; Zawisza Czarny wzorem średniowiecznego rycerza. omówienie wyglądu i funkcji średniowiecznych zamków, zapoznanie z warunkami życia jego mieszkańców; wyjaśnienie zasad obowiązujących rycerzy; przedstawienie wzoru rycerskiej postawy na przykładzie Zawiszy Czarnego. Zagadnienia uzupełniające Droga do rycerskiego pasa kto mógł zostać rycerzem; stopnie wtajemniczenia rycerskiego (paź giermek rycerz), pasowanie na rycerza; turnieje rycerskie; opis herbów rycerskich. Temat 3. W średniowiecznym mieście (PP) lokacja i wygląd miast w średniowieczu (elementy obronne); rynek centrum życia miejskiego wygląd i zabudowa; miasta średniowieczne a współczesne. omówienie miejsc lokowania i wyglądu średniowiecznego miasta z uwzględnieniem jego elementów obronnych; porównanie wyglądu miasta w średniowieczu i miasta współczesnego. Temat 4. Mieszkańcy średniowiecznego miasta (PP) mieszkańcy miast i ich zajęcia; warunki życia mieszkańców średniowiecznego miasta; cechy i ich zadania; czas wolny mieszkańców średniowiecznego miasta. ukazanie zróżnicowania społecznego średniowiecznego miasta i omówienie warunków życia i zajęć jego mieszkańców; wyjaśnienie przyczyn zanikania współcześnie wielu specjalności rzemieślniczych. Zagadnienia uzupełniające Dzień w średniowiecznym mieście dzień powszedni i świąteczny w średniowiecznym mieście; codzienne zajęcia mieszkańców średniowiecznego miasta.

14 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI Temat 5. Wieś w średniowieczu (PP) wygląd średniowiecznej wsi; zajęcia mieszkańców wsi; obowiązki chłopów wobec właściciela ziemi; życie codzienne mieszkańców wsi. omówienie wyglądu średniowiecznej wsi; zapoznanie uczniów z warunkami życia i powinnościami mieszkańców wsi; porównanie życia chłopa z życiem rycerza i mieszczanina. Temat 6. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem (analiza tekstu źródłowego) i posługiwania się mapą historyczną; przypomnienie najważniejszych informacji o życiu ludzi w średniowieczu. przypomnienie najważniejszych wydarzeń z dziejów Polski za panowania Kazimierza Wielkiego (założenie Akademii Krakowskiej i uczta u Wierzynka); próba oceny panowania Kazimierza Wielkiego. ROZDZIAŁ IV. W CZASACH PIERWSZYCH JAGIELLONÓW Temat 1. Trudne sąsiedztwo sprowadzenie Krzyżaków przez Konrada Mazowieckiego; utworzenie i organizacja państwa zakonnego; polityka Krzyżaków wobec sąsiadów; zagarnięcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków. wyjaśnienie przyczyn sprowadzenia Krzyżaków do Polski; przedstawienie okoliczności utworzenia i zasad funkcjonowania państwa krzyżackiego; omówienie na przykładach polityki Krzyżaków wobec Polski i Litwy, która zagrażała bezpieczeństwu tych państw. Temat 2. Jadwiga Andegaweńska król Polski (PP) Jadwiga Andegaweńska królem Polski; testament królowej i jego wykonawca. omówienie działalności królowej Jadwigi; ukazanie zasług Jadwigi dla rozwoju kultury polskiej. Temat 3. Jadwiga i Jagiełło unia polsko-litewska (PP) przyczyny unii polsko-litewskiej w Krewie; Władysław Jagiełło królem Polski; bitwa pod Grunwaldem 1410 r.;

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 15 ukazanie przyczyn i skutków zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie; przedstawienie przebiegu bitwy pod Grunwaldem; omówienie skutków wojny z Krzyżakami prowadzonej w latach 1409 1411. Temat 4. Wisłą do Gdańska (PP) odzyskanie Pomorza Gdańskiego; wzrost znaczenia Wisły jako szlaku komunikacyjnego; spław wiślany; rozkwit Gdańska i innych miast położonych na szlaku wiślanym. zapoznanie uczniów z funkcjonowaniem spławu wiślanego i znaczeniem Wisły jako szlaku komunikacyjnego; omówienie wpływu wolnego spławu wiślanego na rozwój gospodarki polskiej i rozkwit miast polskich położonych na szlaku. Zagadnienia uzupełniające Jedna epoka dwa style styl romański i gotycki; przykłady zabytków średniowiecznych. Temat 5. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności Cele ogólne kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem (analiza tekstu źródłowego i ilustracji) oraz posługiwania się mapą historyczną; przypomnienie najważniejszych wydarzeń z dziejów Polski za panowania Władysława Jagiełły i Jadwigi (unia z Litwą, bitwa pod Grunwaldem); utrwalenie wiadomości o architekturze i sztuce średniowiecznej. ROZDZIAŁ V. NOWA EPOKA, NOWY ŚWIAT Temat 1. Z Kolumbem ku nieznanym brzegom (PP) wyobrażenia ludzi o Ziemi w średniowieczu; wielcy odkrywcy (Krzysztof Kolumb, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan); przyczyny odkryć geograficznych; skutki odkryć geograficznych. przedstawienie przyczyn i skutków wielkich wypraw geograficznych; omówienie wypraw wielkich odkrywców na przykładach Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy i Ferdynanda Magellana. Zagadnienia uzupełniające Dwa światy cywilizacje prekolumbijskie i ich dokonania; następstwa odkryć geograficznych, czyli zmiany w życiu mieszkańców Starego i Nowego Świata.

16 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI Temat 2. Narodziny nowej epoki humanistyczne spojrzenie na człowieka i otaczający go świat; ideał człowieka renesansu; symbole epoki Leonardo da Vinci i Michał Anioł; wynalazek druku i jego rola w upowszechnianiu kultury. charakterystyka epoki renesansu i nowych poglądów na człowieka i otaczający go świat; wyjaśnienie pojęć: renesans, odrodzenie, humanizm ; przedstawienie wybitnych postaci epoki i ich dokonań (Leonardo do Vinci, Michał Anioł, Jan Gutenberg). Zagadnienia uzupełniające Leonardo da Vinci człowiek renesansu Leonardo da Vinci jako człowiek renesansu ; modele machin wymyślonych przez Leonarda da Vinci. Temat 3. Renesansowy Wawel Jagiellonów (PP) drogi przenikania idei renesansu do Polski; Wawel renesansową siedzibą królów Polski; życie dworskie na Wawelu w okresie panowania ostatnich Jagiellonów; zasługi ostatnich Jagiellonów dla rozwoju kultury polskiej. przedstawienie dróg przenikania idei renesansowych do Polski; omówienie renesansowego charakteru siedziby królewskiej na Wawelu i zapoznanie uczniów z zasługami ostatnich Jagiellonów dla rozwoju kultury w Polsce. Temat 4. W pracowni Mikołaja Kopernika (PP) Mikołaj Kopernik polski człowiek renesansu ; odkrycie Kopernika teoria heliocentryczna; znaczenie odkrycia Kopernika. przedstawienie Mikołaja Kopernika jako polskiego uczonego czasów renesansu; wyjaśnienie istoty teorii heliocentrycznej jej znaczenia dla rozwoju nauki; zapoznanie uczniów ze sposobem pracy uczonego i jego narzędziami badawczymi. Temat 5. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem (analiza tekstu źródłowego) oraz posługiwania się mapą historyczną; określenie stopni pokrewieństwa na podstawie drzewa genealogicznego Jagiellonów; przypomnienie ważnych wydarzeń z dziejów nowożytnej Europy (odkrycia geograficzne, wynalezienie druku, teoria Kopernika); utrwalenie poznanych pojęć i dat.

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 17 ROZDZIAŁ VI. W RZECZYPOSPOLITEJ SZLACHECKIEJ W XVI XVII WIEKU Temat 1. Szlachta i król rządzą Rzecząpospolitą (PP) zajęcia szlachty; pozycja stanu szlacheckiego w państwie; sejm walny i sejmiki ziemskie; najważniejsze urzędy państwowe w Rzeczypospolitej. zapoznanie uczniów z zajęciami szlachty i jej obowiązkami wobec państwa i uprzywilejowaną pozycją w Rzeczypospolitej; omówienie funkcjonowania parlamentu w Rzeczypospolitej, uprawnień sejmu walnego i sejmików ziemskich; przedstawienie obowiązków najważniejszych urzędników państwowych. Temat 2. W majątku szlacheckim (PP) folwark szlachecki i jego funkcjonowanie; mieszkańcy dworu szlacheckiego i pałacu magnackiego; położenie mieszczan i chłopów. przedstawienie wyglądu i zasad funkcjonowania folwarku jako wielkiego gospodarstwa szlacheckiego; ukazanie szlachty jako grupy najbardziej uprzywilejowanej w państwie; omówienie sytuacji mieszczan i chłopów. Zagadnienia uzupełniające Spacer po majątku szlacheckim wygląd majątku; zabudowania folwarczne i ich funkcja; zagrody chłopskie; życie mieszkańców majątku szlacheckiego. Temat 3. W Rzeczypospolitej Obojga Narodów (PP) unia lubelska; Rzeczpospolita państwem wielu narodów; pierwsza wolna elekcja; skutki wolnych elekcji; Warszawa nową stolicą państwa. wyjaśnienie przyczyn zawarcia unii w Lublinie; omówienie sytuacji geopolitycznej Rzeczypospolitej po zawarciu unii lubelskiej; przedstawienie przyczyn wolnych elekcji i wyjaśnienie zasad ich przeprowadzania; zapoznanie uczniów ze skutkami wolnych elekcji; ukazanie Warszawy jako stolicy państwa.

18 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI Temat 4. W czasach potopu szwedzkiego w XVII wieku (PP) przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją; najazd Szwedów na Polskę 1655 1660; postawa społeczeństwa w czasie najazdu; obrona Jasnej Góry; Stefan Czarniecki bohaterem czasów potopu szwedzkiego; skutki wojen ze Szwedami. omówienie przyczyn wojen ze Szwecją; przedstawienie zasięgu najazdu szwedzkiego w 1655 r. i postawy polskiej szlachty; przedstawienie najważniejszych wydarzeń potopu (obrona Jasnej Góry) i ukazanie postawy społeczeństwa polskiego wobec najeźdźcy ze szczególnym naciskiem na postać Stefana Czarnieckiego jako symbolu patriotycznej postawy; omówienie skutków wojen ze Szwecją. Temat 5. Wyprawa wiedeńska Jana III Sobieskiego (PP) Turcy zagrożeniem dla Polski i Europy; wojny Rzeczypospolitej z Turcją w XVII wieku; odsiecz wiedeńska Jana III Sobieskiego; skutki wojen XVII wieku. wyjaśnienie przyczyn wojen Rzeczypospolitej z Turcją i przyczyn zagrożenia tureckiego dla Europy; przedstawienie przyczyn i okoliczności wyprawy wiedeńskiej Jana III Sobieskiego oraz jej rezultatów; zapoznanie ze skutkami wojen XVIII wieku. Zagadnienie uzupełniające W barokowym stylu barok charakterystyka epoki; zabytki polskiego baroku. Temat 6. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem (analiza tekstu źródłowego) oraz posługiwania się mapą historyczną; przypomnienie ważnych wydarzeń z dziejów Polski (unia lubelska, wojny ze Szwecją i Turcją, bitwa pod Wiedniem); utrwalenie zasad funkcjonowania demokracji szlacheckiej oraz poznanych pojęć i dat.

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 19 KLASA VI ROZDZIAŁ I. W OBRONIE UPADAJĄCEJ RZECZYPOSPOLITEJ Temat 1. Oświecony wiek XVIII oświecenie; trójpodział władzy; rozwój nauki, techniki i oświaty w dobie oświecenia. charakterystyka oświecenia i znajomość ram chronologicznych epoki; omówienie zasady trójpodziału władzy; przedstawienie najważniejszych zmian, jakie zaszły w nauce, technice i oświacie w dobie oświecenia. Temat 2. Rzeczpospolita w połowie XVIII wieku sytuacja wewnętrzna Rzeczypospolitej w 2. połowie XVIII wieku; wzrost znaczenia państw ościennych; ostatnia wolna elekcja; ingerencja państw ościennych i I rozbiór Rzeczypospolitej; granice I rozbioru Polski analiza mapy. przedstawienie sytuacji wewnętrznej i zewnętrznej Rzeczypospolitej w 2. połowie XVIII wieku; wyjaśnienie okoliczności i skutków I rozbioru Rzeczypospolitej. Temat 3. W kręgu oświeconego monarchy (PP) obiady czwartkowe i ich rola w życiu artystycznym i politycznym epoki stanisławowskiej; pierwsze próby reform Rzeczypospolitej; teatr i publicystyka w walce o naprawę państwa. omówienie działań króla Stanisława Augusta Poniatowskiego zmierzających do reformy oświaty i rozwoju kultury w Rzeczypospolitej; wyjaśnienie zadań stojących przed oświatą i kulturą w dziele naprawy państwa polskiego. Zagadnienia uzupełniające Warszawa w czasach stanisławowskich omówienie roli króla Stanisława Augusta Poniatowskiego jako mecenasa kultury; przedstawienie Warszawy w 2. połowie XVIII wieku jako miejsca działalności wybitnych architektów i artystów. Temat 4. Sejm Wielki i Konstytucja 3 maja (PP) Rzeczpospolita po I rozbiorze; Sejm Wielki i jego reformy; uchwalenie Konstytucji 3 maja.

20 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI omówienie reform przeprowadzonych na Sejmie Wielkim; zapoznanie uczniów z najważniejszymi zapisami Konstytucji 3 maja oraz wyjaśnienie ich znaczenia. Temat 5. Wojna w obronie Konstytucji 3 maja (PP) konfederacja targowicka; wojna polsko-rosyjska 1792 r.; II rozbiór Polski. wyjaśnienie przyczyn wojny 1792 r.; ocena decyzji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o przystąpieniu do konfederacji targowickiej; przedstawienie okoliczności II rozbioru Polski. Temat 6. Pod dowództwem Kościuszki (PP) powstanie kościuszkowskie: wybuch powstania i jego charakter, bitwa pod Racławicami i postawa kosynierów, upadek powstania. omówienie wydarzeń insurekcji kościuszkowskiej; wyjaśnienie przyczyn upadku powstania; ocena postawy społeczeństwa polskiego w sytuacji zagrożenia niepodległości państwa; Temat 7. III rozbiór i upadek Rzeczypospolitej (PP) okoliczności i konsekwencje III rozbioru Rzeczypospolitej; granice I, II i III rozbioru Rzeczypospolitej analiza mapy obszar i ludność Rzeczypospolitej objęte kolejnymi rozbiorami analiza danych statystycznych; przyczyny upadku państwa polskiego w XVIII wieku. przedstawienie sytuacji Polski po upadku powstania kościuszkowskiego; omówienie przyczyn zewnętrznych i wewnętrznych, które doprowadziły do upadku Rzeczypospolitej w XVIII wieku. Temat 8. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności kształcenie posługiwania się mapą historyczną, analiza tekstu źródłowego i źródeł ikonograficznych; utrwalenie poznanych pojęć; przypomnienie sytuacji Rzeczypospolitej w 2 połowy XVIII wieku i próba reform zmierzających do ratowania niepodległości państwa; porządkowanie wydarzeń według chronologii.

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 21 ROZDZIAŁ II. ZA WOLNĄ POLSKĘ Temat 1. Z ziemi włoskiej do Polski emigracja po III rozbiorze; utworzenie Legionów Polskich we Włoszech (1797 r.); walka Legionów o wolność Polski. charakterystyka sytuacji Polski po III rozbiorze; przedstawienie okoliczności utworzenia Legionów Polskich we Włoszech w 1797 r. i ich walki o niepodległość kraju. Zagadnienia uzupełniające Dzieje zapisane w hymnie okoliczności powstania Pieśni Legionów Polskich we Włoszech ; bohaterowie hymnu narodowego; dzieje ojczyste zapisane w hymnie. Temat 3. W listopadową noc 1830 roku (PP) przyczyny wybuchu powstania listopadowego; wydarzenia nocy listopadowej w 1830 r.; charakter walk powstańczych; skutki powstania. omówienie przyczyn i skutków powstania listopadowego; przedstawienie najważniejszych wydarzeń z czasów powstania. Temat 3. Tułacza dola", czyli o Wielkiej Emigracji (PP) życie Polaków na emigracji; rola kultury polskiej na emigracji; wybitni przedstawiciele polskiej emigracji Fryderyk Chopin, Adam Mickiewicz i ich zasługi dla rozwoju kultury. wyjaśnienie przyczyn emigracji Polaków po upadku powstania listopadowego i opisanie warunków ich życia na obczyźnie; omówienie znaczenia Fryderyka Chopina i Adama Mickiewicza dla rozwoju życia kulturalnego i artystycznego na emigracji. Temat 4. Powstanie styczniowe (PP) okoliczności wybuchu powstania styczniowego; charakter walk powstańczych; skutki powstań narodowych w XIX wieku. przedstawienie okoliczności wybuchu powstania styczniowego i charakteru walk powstańczych; omówienie skutków polskich powstań narodowych.

22 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI Zagadnienia uzupełniające Polskie powstania narodowe porównanie charakteru walk w powstaniu listopadowym i styczniowym w oparciu o materiał ikonograficzny; ocena skutków polskich powstań narodowych. Temat 5. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności kształcenie orientacji czasowo-przestrzennej; analiza źródeł ikonograficznych i tekstów źródłowych; podsumowanie skutków zbrojnej walki Polaków o niepodległość kraju. ROZDZIAŁ III. ZIEMIE POLSKIE W DRUGIEJ POŁOWIE XIX WIEKU Temat 1. W zaborze rosyjskim (PP) sytuacja ludności polskiej pod zaborem rosyjskim w drugiej połowie XIX wieku; tajne nauczanie; polscy artyści w zaborze rosyjskim. przedstawienie antypolskiej polityki Rosji; charakterystyka sytuacji ludności polskiej pod zaborem rosyjskim w drugiej połowie XIX wieku. Temat 2. Pod pruskim zaborem (PP) antypolska polityka Niemiec w drugiej połowie XIX wieku; postawa ludności polskiej wobec polityki germanizacyjnej; strajk dzieci we Wrześni w 1901 r. przyczyny i przebieg. omówienie postaw ludności polskiej wobec antypolskiej polityki Niemiec w drugiej połowie XIX w. ocena postawy dzieci wrzesińskich i ich rodziców. Temat 3. W zaborze austriackim (PP) sytuacja Polaków w zaborze austriackim; kultura polska w czasach zaborów i jej zadania; wielcy polscy artyści i ich dzieła: Jan Matejko, Stanisław Moniuszko, Henryk Sienkiewicz i Stanisław Wyspiański; zasługi wybitnych artystów XIX wieku dla rozwoju kultury polskiej Helena Modrzejewska. porównanie sytuacji Polaków w zaborze austriackim z położeniem Polaków w zaborach: rosyjskim i pruskim; omówienie zadań kultury polskiej w czasach zaborów; przedstawienie na wybranych przykładach roli literatury, dzieł malarskich i muzycznych w umacnianiu polskości i budzeniu ducha polskiego patriotyzmu.

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 23 Temat 4. Za chlebem emigracja zarobkowa Polaków (PP) emigracja polityczna i zarobkowa Polaków w XIX wieku; kierunki emigracji; życie Polaków na emigracji. omówienie przyczyn i kierunków emigracji Polaków w XIX wieku, wskazanie różnic między emigracją polityczną a zarobkową; przedstawienie sytuacji Polaków żyjących na emigracji i ich związków z krajem ojczystym. Zagadnienia uzupełniające Ziemie polskie pod koniec XIX wieku najważniejsze ośrodki przemysłu na ziemiach polskich pod koniec XIX wieku; rozwój linii kolejowych na ziemiach polskich w XIX stuleciu. Temat 5. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności przypomnienie celu i metod wynaradawiania Polaków w zaborze rosyjskim i pruskim; podsumowanie walki Polaków o przetrwanie narodowe w latach zaborów; kształcenie orientacji przestrzennej; wskazanie roli kultury polskiej lat zaborów i zasług wybitnych artystów dla rozwoju kultury polskiej. ROZDZIAŁ IV. WIELKIE PRZEMIANY XIX WIEKU Temat 1. Wiek pary i elektryczności (PP) najważniejsze wynalazki XIX wieku i ich wpływ na zmiany w życiu ludzi; zmiany w sposobie produkcji (przejście od rzemieślniczego do fabrycznego maszynowego sposobu produkcji); przedstawienie najważniejszych wynalazków XIX wieku; omówienie wpływu rozwoju cywilizacyjnego na poszczególne dziedziny życia. Temat 2. Odkrycia i wynalazki zmieniają świat (PP) osiągnięcia medycyny; dokonania Marii Skłodowskiej-Curie; wynalazki przełomu XIX i XX wieku: telefon, oświetlenie elektryczne, tramwaj, samochód, samolot, radio, film. omówienie korzyści dla człowieka płynących z osiągnięć medycznych; przedstawienie dokonań naukowych Marii Skłodowskiej-Curie; ukazanie zmian, które zaszły w życiu ludzi dzięki wynalazkom przełomu XIX i XX wieku.

24 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI Temat 3. Miasto przemysłowe (PP) rozwój przemysłu; wyodrębnienie się nowych grup społecznych; warunki pracy w XIX-wiecznej fabryce; robotnicy w walce o swoje prawa; najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich. omówienie nowych grup społecznych i ich miejsca w społeczeństwie; wskazanie przyczyn występowania konfliktów społecznych w XIX wieku. Temat 4. Życie ludzi w XIX-wiecznym mieście (PP) miasto w XIX wieku; czas wolny mieszkańców miast. przedstawienie warunków życia w XIX-wiecznym mieście; omówienie przyczyn zmian układzie przestrzennym miast. Temat 5. Przemiany na wsi w XIX wieku wieś w XIX wieku; warunki życia mieszkańców wsi; dzień świąteczny na wsi polskiej w XIX wieku. ukazanie codziennych zajęć, warunków życia i sposobów spędzania czasu wolnego przez mieszkańców wsi w XIX wieku. Temat 6. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności podsumowanie wiadomości o zmianach, jakie zaszły w życiu ludzi w 2 połowie XIX wieku; kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem, posługiwania się poznanymi pojęciami. ROZDZIAŁ V. POWSTAJE NIEPODLEGŁA POLSKA Temat 1. I wojna światowa przyczyny I wojny światowej; strony konfliktu; nowe rodzaje broni. wskazanie na mapie państw należących do dwóch wrogich bloków politycznych; wyjaśnienie, dlaczego konflikt zbrojny z lat 1914 1918 został nazwany I wojną światową; wymienienie nowych rodzajów broni zastosowanych podczas I wojny światowej.

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 25 Temat 2. Sprawa polska w czasie I wojny światowej (PP) czynniki decydujące o odzyskaniu niepodległości przez Polskę; dzień 11 listopada 1918 r. odzyskanie niepodległości; zasługi Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego dla odzyskania niepodległości. zapoznanie z najważniejszymi wydarzeniami i postaciami, które miały wpływ na odzyskanie przez Polskę niepodległości; wyjaśnienie genezy obchodów Święta Niepodległości. Temat 3. Konferencja pokojowa (PP) traktat wersalski; zmiany terytorialne w Europie po zakończeniu I wojny światowej; postanowienia konferencji pokojowej w sprawie Polski. omówienie najważniejszych postanowień traktatu wersalskiego w sprawie Niemiec i Polski; przedstawienie na mapie zmian terytorialnych, będących wynikiem podpisania traktatu wersalskiego. Temat 4. Państwo w nowych granicach powstanie wielkopolskie; plebiscyty i powstania śląskie; wojna polsko-bolszewicka. omówienie wydarzeń, które przyczyniły się do ukształtowania granic niepodległego państwa polskiego; wskazanie na mapie obszarów, o które toczyły się walki zbrojne i plebiscytowe; wyjaśnienie, dlaczego rocznica Bitwy Warszawskiej jest obchodzona jako Święto Wojska Polskiego. Zagadnienia uzupełniające Powstanie wielkopolskie Ignacy Jan Paderewski i okoliczności jego przyjazdu do Poznania w grudniu 1918 r.; przyczyny i skutki powstania wielkopolskiego. Temat 5. Odrodzona Rzeczpospolita (PP) obszar, granice i ludność II Rzeczypospolitej; trudności w scalaniu państwa polskiego; sukcesy młodego państwa. przedstawienie obszaru, przebiegu granic i struktury narodowościowej II Rzeczypospolitej; omówienie trudności w scalaniu nowego państwa; wyszczególnienie sukcesów II Rzeczypospolitej.

26 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI Temat 6. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności kształcenie orientacji czasowo-przestrzennej i umiejętności pracy z mapą historyczną; analiza źródeł ikonograficznych i tekstów źródłowych; podsumowanie walki Polaków o niepodległość kraju i jej skutków. ROZDZIAŁ VI. II WOJNA ŚWIATOWA Temat 1. Europa zmierza ku wojnie (PP) Adolf Hitler u władzy w Niemczech; polityka Józefa Stalina w ZSRR; polityka agresji ze strony Niemiec i ZSRR wobec państw sąsiednich. opisanie funkcjonowania państwa totalitarnego na przykładzie III Rzeszy i ZSRR; omówienie sytuacji Polski w przededniu II wojny światowej. Temat 2. Wybuch II wojny światowej (PP) 1 września 1939 r. początek II wojny światowej; wojna na dwa fronty atak ZSRR na Polskę 17 września 1939 r.; postawa Polaków we wrześniu 1939 r. ukazanie okoliczności wybuchu II wojny światowej i sytuacji Polski we wrześniu 1939 r.; omówienie na wybranych przykładach postaw ludności polskiej i jej bohaterstwa w wojnie obronnej. Zagadnienia uzupełniające Polski wrzesień 1939 roku przykłady postaw patriotycznych żołnierzy polskich i ludności cywilnej we wrześniu 1939 r.; Stefan Starzyński prezydent walczącej stolicy. Temat 3. W okupowanej Polsce (PP) polityka okupantów wobec Polaków; położenie ludności żydowskiej; życie ludności na okupowanych terytoriach Polski. przedstawienie antypolskiej polityki okupantów; omówienie sytuacji ludności polskiej i żydowskiej w okupowanej Polsce. Temat 4. Polacy w walce z okupantem (PP) walka zbrojna z okupantem; przykłady walki cywilnej z Niemcami w czasie okupacji hitlerowskiej.

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 27 omówienie na przykładach zasad i form prowadzenia walki cywilnej i zbrojnej z okupantem; wyjaśnienie, w jaki sposób młodzież przeciwstawiała się polityce niemieckiego okupanta. Temat 5. Powstanie warszawskie (PP) okoliczności wybuchu powstania warszawskiego; przebieg powstania; życie codzienne w powstańczej stolicy; ludność cywilna w powstaniu warszawskim. przedstawienie okoliczności wybuchu powstania warszawskiego; omówienie postawy ludności cywilnej, żołnierzy i harcerzy Szarych Szeregów; ocena postaw Niemców wobec ludności powstańczej Warszawy. Temat 6. II wojna światowa wojną totalną (PP) strony światowego konfliktu oraz zasięg działań wojennych; wojna totalna; technika w służbie wojny; udział Polaków w walkach na frontach II wojny światowej; zakończenie wojny w 1945 r. przedstawienie II wojny światowej jako wojny totalnej; ukazanie na przykładach skutków wykorzystania najnowszej techniki wojennej do prowadzenia działań; omówienie okoliczności zakończenia II wojny światowej w Europie i na świecie; wyjaśnienie konieczności dążenia do rozwiązywania problemów i konfliktów międzynarodowych na drodze negocjacji i pokojowych działań. Temat 7. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności przypomnienie okoliczności wybuchu II wojny światowej, postaw Polaków podczas działań wojennych, celu i metod polityki okupantów; podsumowanie walki Polaków o przetrwanie narodowe w czasie II wojny oraz przypomnienie celu metod polityki okupantów; kształcenie orientacji przestrzennej i umiejętności pracy z mapą; utrwalenie poznanych pojęć. ROZDZIAŁ VII. W POWOJENNEJ POLSCE Temat 1. Powstanie PRL-u (PP) obszar Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i jej sąsiedzi; odbudowa kraju ze zniszczeń wojennych; nowa władza (zależność od ZSRR, dyktatura partii komunistycznej, cenzura).

28 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI przedstawienie sytuacji politycznej i gospodarczej Polski po II wojnie światowej. wskazanie przejawów zależności Polski od ZSRR. Temat 2. Życie w PRL-u (PP) problemy dnia codziennego mieszkańców kraju; wieś w PRL-u; awans społeczny. przybliżenie problemów dnia codziennego Polaków w czasach PRL-u; omówienie przemian na polskiej wsi; ukazanie sukcesów z czasów PRL-u (likwidacja analfabetyzmu, rozwój szkolnictwa). Zagadnienia uzupełniające Codzienność PRL-u funkcjonowanie polityki i gospodarki polskiej w czasach PRL; trudności dnia codziennego. Temat 3. Walka o demokrację (PP) brak swobód demokratycznych w Polsce; społeczeństwo wobec władzy PRL (strajki, walka bez przemocy, powstanie i działania Solidarności ); stan wojenny w Polsce. wyjaśnienie ekonomicznych i politycznych przyczyn protestów społecznych Polsce w latach 1956 1980; opisanie przyczyn wprowadzenia stanu wojennego w 1981 r. i jego skutków. Zagadnienia uzupełniające Czasy Solidarności" (PP) okoliczności powstania NSZZ Solidarność ; NSZZ Solidarność organizacją broniącą interesów robotników. Temat 4. Narodziny III Rzeczypospolitej (PP) postanowienia Okrągłego Stołu; przemiany w życiu politycznym po 1989 r.; zmiany w życiu społecznym i gospodarczym po upadku PRL-u. ukazanie okoliczności narodzin III Rzeczypospolitej; przedstawienie przemian zaistniałych w życiu politycznymi gospodarczym w 1989 r.

Rozkład zajęć programowych w klasach IV-VI szkoły podstawowej 29 Zagadnienia uzupełniające Pamiętny rok 1989 najważniejsze przemiany polityczne w Polsce i Europie w 1989 r. Temat 5. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności przypomnienie i podsumowanie wiadomości o zmianach, jakie zaszły w powojennej Polsce; kształcenie orientacji czasowo-przestrzennej, umiejętności czytania ze zrozumieniem, posługiwania się poznanymi pojęciami; analiza źródeł ikonograficznych i tekstów źródłowych. ROZDZIAŁ VIII. WSPÓŁCZESNY ŚWIAT Temat 1. Świat na początku XXI wieku zagrożenia i problemy współczesnego świata (nędza, konflikty zbrojne, terroryzm); pomoc potrzebującym organizacje międzynarodowe i ich działalność; prawa człowieka we współczesnym świecie i ich respektowanie. ukazanie konieczności niesienia pomocy ludziom potrzebującym, z wyodrębnieniem różnych typów działań od akcji lokalnych po międzynarodowe przedsięwzięcia; omówienie podstawowych praw człowieka zawartych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, ukazanie przykładów ich łamania i walki o ich przestrzeganie. Temat 2. Konflikty zbrojne we współczesnym świecie przyczyny i skutki konfliktów; rola Organizacji Narodów Zjednoczonych w łagodzeniu sporów międzynarodowych. omówienie przyczyn i skutków konfliktów we współczesnym świecie na wybranych przykładach; przedstawienie działań ONZ mających na celu łagodzenie lub rozwiązywanie konfliktów. Temat 3. Świat stał się mniejszy (PP) globalizacja, jej przyczyny i przejawy; argumenty zwolenników i przeciwników globalizacji. wyjaśnienie pojęcia globalizacja i ukazanie jej przejawów we współczesnym świecie; ocena globalizacji. Temat 4. Media elektroniczne (PP) różne źródła informacji (prasa, radio, telewizja, internet); korzyści wykorzystywania mediów elektronicznych w życiu codziennym; media elektroniczne jako źródło zagrożeń.

30 Dokumentacja nauczyciela klasy IV VI przedstawienie na przykładach wpływu mediów elektronicznych na środowisko naturalne i życie człowieka; sformułowanie zasad bezpiecznego korzystania z internetu. Temat 5. Polska krajem demokratycznym (PP) demokratyczny charakter państwa polskiego (wolne wybory, wolność słowa, wolne media); problemy współczesnej Polski (bezrobocie, emigracja); Polska na arenie międzynarodowej. przedstawienie zasad funkcjonowania Rzeczypospolitej Polskiej jako państwa demokratycznego; omówienie najważniejszych problemów współczesnej Polski. Zagadnienia uzupełniające Europa wspólnym domem korzyści wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Temat 6. Sprawdzamy wiedzę i umiejętności przypomnienie i podsumowanie wiadomości o zmianach, jakie zaszły w życiu ludzi w Polsce i na świecie na przełomie XX i XXI wieku; kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem, posługiwania się poznanymi pojęciami, wyrażania własnych opinii i poglądów.