Upadłość konsumencka w nowym stanie prawnym prognozy a rzeczywistość Kamil Joński Instytut Wymiaru Sprawiedliwości Konferencja PTE, Warszawa 8 VI 2016 Poglądy i opinie wyrażone w niniejszym wystąpieniu należą do autora, i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Sprawiedliwości i Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości
Od czasu wprowadzenia, instytucja powszechnie uznawana za martwą i wymagającą reformy U. z 5 XII 2008 r. o zmianie ustawy PUiN oraz UKSC Projekt rządowy wpłynął do Sejmu 17 VII 2008 r. Postępowanie obejmujące likwidację majątku upadłego Tylko wobec osób, które stały się niewypłacalne na skutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności. 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 * ustawa weszła w życie w 31 III 2009 r., źródło: MSS20UN
Od czasu wprowadzenia, instytucja powszechnie uznawana za martwą i wymagającą reformy U. z 5 XII 2008 r. o zmianie ustawy PUiN oraz UKSC Projekt rządowy wpłynął do Sejmu 17 VII 2008 r. OSR: Wejście w życie projektowanej ustawy spowoduje zwiększony wpływ spraw do sądów powszechnych. Będzie to nowa kategoria spraw o ogłoszenie upadłości osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami ( ) Nie można w chwili obecnej nawet w przybliżeniu określić [ich] liczby ( ) Z tego względu nie jest możliwe wyliczenie skutków finansowych wejścia w życie ustawy. Można jedynie domniemywać, że w przypadku wejścia w życie proponowanej regulacji w 2008 r. liczba złożonych wniosków nie będzie duża i dlatego koszty zostaną pokryte ze środków budżetowych resortu sprawiedliwości przewidzianych na 2008 r.
Próbę reformy podjął Sejm w 2014 r. Pojawiła się potrzeba dokonania prognozy liczby spraw... U. z 29 VIII 2008 r. o zmianie ustawy PUiN, KRS oraz UKSC Projekt poselski wpłynął do Sejmu 13 II 2014 r. Główną przyczyną ich nieefektywności stały się bariery w dostępie do oddłużenia skutkujące bardzo niską liczbą wszczynanych postępowań wąskie przesłanki barierę kosztów postępowania w (art. 13 i 361 PUiN) celem projektu ustawy jest redukcja albo całkowite usunięcie powyższych barier Wyjątek niewypłacalności, do której dłużnik doprowadził umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa, Tymczasowe pokrywanie kosztów przez Skarb Państwa
Próbę reformy podjął Sejm w 2014 r. Pojawiła się potrzeba dokonania prognozy liczby spraw... Stanowisko Rządu do druku nr 2265 (25 VI 2014 r.) 10 000 9 000 8 000 7 000 6 000 Wpływ Prognoza (najbardziej prawdopodobna) Prognoza (optymistyczna) Prognoza (pesymistyczna) 1 0,9 0,8 0,7 0,6 5 000 0,5 4 000 0,4 3 000 0,3 2 000 0,2 1 000 0,1 2009* 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 0 * ustawa weszła w życie w 31 III 2009 r., źródło: MSS20UN, Stanowisko Rządu do druku 2265
Google Trends Prognozy nie uznawanej powszechnie za przesadnie udaną... http://www.pb.pl/4263906,41739,resortsprawiedliwosciniezakladalaztakiegozainteresowaniaupadlosciakonsumencka "Jeśli chodzi o nowelizację ustawy o upadłości konsumenckiej, to liczby kształtują się bardzo optymistycznie, właściwie można powiedzieć, że rzeczywistość przeszła nasze najśmielsze oczekiwania (...) Przed wejściem w życie nowego prawa optymistycznie zakładaliśmy, że w pierwszym pełnym roku obowiązywania noweli wpłynie ok. 1800 spraw, gdyż ustawa dopiero zaczyna funkcjonować. Tymczasem już w pierwszym półroczu do sądów wpłynęło ponad 2,5 tys. spraw o ogłoszenie upadłości konsumenckiej" J. Kozdroń (24 VIII 2015)
Prognozy nie uznawanej powszechnie za przesadnie udaną... 10 000 9 000 8 000 7 000 6 000 Wpływ Prognoza (najbardziej prawdopodobna) Prognoza (optymistyczna) Prognoza (pesymistyczna) 1 0,9 0,8 0,7 0,6 5 000 0,5 4 000 0,4 3 000 0,3 2 000 0,2 1 000 0,1 2009* 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 0 * ustawa weszła w życie w 31 III 2009 r., źródło: MSS20UN, Stanowisko Rządu do druku 2265
Prognozy nie uznawanej powszechnie za przesadnie udaną... 10 000 9 000 8 000 7 000 6 000 Wpływ Prognoza (najbardziej prawdopodobna) Prognoza (optymistyczna) Prognoza (pesymistyczna) 1 0,9 0,8 0,7 0,6 5 000 0,5 4 000 0,4 3 000 0,3 2 000 0,2 1 000 0,1 2009* 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 0 * ustawa weszła w życie w 31 III 2009 r., źródło: MSS20UN, Stanowisko Rządu do druku 2265
Prognozy nie uznawanej powszechnie za przesadnie udaną... 2 000 1 800 1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 I II III IV I II III IV I II* III* IV* 2014 2015 2016 Źródło: MSS20UN
Plakat w sali konferencyjnej #5b Ney York FED, Despair.com
Jak powstała prognoza liczby wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej? Expect unexpected www.destatis.de Wariant pesymistyczny Wariant optymistyczny (Niemcy, 1999) 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Wariant najbardziej prawdopodobny (informed guessing)
Jak powstała prognoza liczby wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej? Wariant optymistyczny (Niemcy, 1999 2006) 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000
Jak powstała prognoza liczby wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej? Wariant najbardziej prawdopodobny (informed guessing) 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000
Na tym tle, uzyskany wynik nie wygląda aż tak źle 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000
Do oceny skutków finansowych konieczne dalsze, liczne założenia (np. zał. upadłość w 20% wniosków; było 4% jest 40%) Podsumowanie Proponowane rozwiązania stworzyły potrzebę oszacowania skali zapotrzebowania na zupełnie nową instytucję prawną, Dane historyczne bezwartościowe, brak modelu strukturalnego Dane porównawcze (ogólna informacja o możliwym rozwoju wydarzeń) + informed guessing Prognoza sugerowała raczej (duży) wykładniczy wzrost niż konkretne wartości zwłaszcza w pierwszych latach ale nie zasygnalizowano dość jasno ryzyka skokowego wzrostu