e-poradnik Upadłość konsumencka czyli kiedy niewypłacalny dłużnik może złożyć wniosek o upadłość egazety Prawnej

Transkrypt

1 e-poradnik egazety Prawnej Upadłość konsumencka czyli kiedy niewypłacalny dłużnik może złożyć wniosek o upadłość NOWE PRAWO: porady, wzory pism i przepisy dla zadłużonych i niewypłacalnych kredytobiorców Czy z wnioskiem o upadłość zadłużonego klienta może wystąpić bank Kiedy kredytobiorca staje się niewypłacalny Kto będzie decydował, czy upadłość osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej jest dopuszczalna Czy po ogłoszeniu upadłości wstrzymane zostaną przeciwko zadłużonemu postępowania egzekucyjne Jak często można występować o ogłoszenie upadłości Czy rzeczywiście cały majątek zadłużonego konsumenta może zostać sprzedany na licytacji na pokrycie jego zadłużenia Jak długo zadłużony konsument będzie musiał składać sprawozdania i informacje o swoich dochodach

2 SPIS TREŚCI Wystąpienie o ogłoszenie upadłości... 3 Niewypłacalność dłużnika... 4 W sądzie... 5 Po rozpatrzeniu wniosku zadłużonego konsumenta... 5 Upadłość małżonków... 6 Ogłoszenie upadłości... 7 Konsekwencje dla firm windykacyjnych... 8 Cel postępowania o upadłość konsumencką... 8 Co musi wyjaśnić sąd... 9 Oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości... 9 Umorzenie już wszczętego postępowania Co z mieszkaniem dłużnika Obowiązki upadłego w okresie wykonywania planu spłaty Obrona przedsiębiorcy przed upadającym Wzór wniosku o ogłoszenie upadłości Wzór wniosku konsumenta o rozstrzygnięcie, co wchodzi do masy upadłości Słowniczek Upadłość konsumencka w krajach Unii Europejskiej Pytania i odpowiedzi Tekst ustawy Adres redakcji: Warszawa, ul. Okopowa 58/72 tel. (0 22) ; Autor tekstów: Małgorzata Piasecka-Sobkiewicz Redakcja: Andrzej Jankowski Biuro Reklamy: Warszawa, ul. Okopowa 58/72 tel. (0 22) ; reklama@infor.pl Biuro Obsługi Klienta: Marki, ul. Okólna 40 tel. (0 22) , ; bok@infor.pl

3 Upadłość konsumencka Już od 31 marca 2009 r. osoba fizyczna, która stała się niewypłacalna, co dziesięć lat może ogłosić upadłość, spłaci tylko część zobowiązań, a reszta niespłaconych zobowiązań zostanie przez sąd umorzona. W ten sposób oddłuży się. Wystąpienie o ogłoszenie upadłości Osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej i której niewypłacalność powstała na skutek wyjątkowych i niezależnych od niej okoliczności, raz na dziesięć lat będzie mogła ogłosić swoją upadłość. W tym celu powinna złożyć do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości, natomiast jej upadłości nie mogą domagać się wierzyciel, na przykład bank, w którym zaciągnęła kredyt i nie spłaca rat, grupa wierzycieli poręczyciele pożyczki, którzy spłacili za kredytobiorcę zobowiązanie. Zasady ogłaszania upadłości przez konsumentów regulują przepisy ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 234, poz z 30 grudnia 2008 r.), które wchodzą w życie 31 marca 2009 r.

4 4 e-poradnik Gazety Prawnej Z upadłości konsumenckiej mogą więc korzystać tylko ci konsumenci, którzy z przyczyn zewnętrznych niezależnych od siebie oraz społecznie usprawiedliwionych popadli w stan niemożności obsługi swojego zadłużenia, np. z powodu choroby lub niezawinionej utraty pracy. Jest to więc zamknięty krąg konsumentów. Sąd może wydać postanowienie o ogłoszeniu upadłości w odniesieniu tylko do tych osób. Czyli nie każdy niewypłacalny konsument będzie mógł z upadłości konsumenckiej skorzystać. Na przykład będą to: osoby, które utraciły pracę z własnej winy (zostały zwolnione z powodów dyscyplinarnych albo przez siebie zawinionych) albo same się zwolniły. Niewypłacalność dłużnika Warunkiem koniecznym przeprowadzenia postępowania upadłościowego jest i dotyczy to zarówno przedsiębiorców, jak i osób, które tego przymiotu nie posiadają niewypłacalność dłużników. Definicję niewypłacalności ustawa formułuje jako stan, w którym dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań. Dla oceny, czy dłużnik jest niewypłacalny, nie ma znaczenia charakter zobowiązań, czy są to zobowiązania o charakterze pieniężnym, czy też niepieniężnym. Niewykonywanie jednych, jak i drugich oznacza, że dłużnik jest niewypłacalny, co daje podstawę ogłoszenia jego upadłości. Obojętne dla oceny niewypłacalności są rozmiar i wysokość zobowiązań, których dłużnik nie wykonuje. Ustawa nie wprowadza żadnych minimalnych wartości w tym zakresie. Znaczenie ma jedynie kwestia wymagalności zobowiązań, gdyż stan niewypłacalności oznacza sytuację, gdy dłużnik nie wykonuje tych zobowiązań, które są już wymagalne. Upadłość w stosunku do osób fizycznych można ogłosić tylko wtedy, gdy stan niewypłacalności powstał wskutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności. Jeżeli takie wyjątkowe okoliczności nie zaistnieją, sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości. Przepisy prawa upadłościowego nie definiują takich szczególnych okoliczności uzasadniających ogłoszenie upadłości. Ustawa tylko przykładowo wskazuje jedynie, jakie sytuacje nie będą uznawane za nadzwyczajne okoliczności, a zaistnienie których będzie uzasadniało oddalenie wniosku. Jeżeli dłużnik zaciągnął zobowiązanie, będąc niewypłacalnym, albo rozwiązano z nim stosunek pracy z przyczyn leżących po stronie pracownika lub za jego zgodą, sąd oddali wniosek. Pojęcie wyjątkowych i niezależnych od upadłego okoliczności jako przyczyny niewypłacalności nie jest nowością w prawie upadłościowym. Pod rządami pra-

5 Prawo upadłościowe i naprawcze. Upadłość konsumencka wa układowego powszechnie interpretowano je jako okoliczności, których dłużnik w normalnym toku rzeczy nie mógł lub nie powinien był brać pod uwagę, a na powstanie których dłużnik nie miał żadnego wpływu, ani też okoliczności te nie są wynikiem jego działania. Za okoliczności uzasadniające złożenie wniosku o upadłość winny być uznawane więc również różnego rodzaju klęski żywiołowe czy takie zdarzenia polityczne, których dłużnik nie mógł przewidzieć i które bezpośrednio doprowadziły do jego niewypłacalności. 5 W sądzie Konsument składa w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości, określa w nim swoje zadłużenie, wyszczególnia dłużników, uzasadnia swoją niewypłacalność i wskazuje na wyjątkowe i niezależne od niego okoliczności, które spowodowały tę niewypłacalność. Załącza dowody na zaciągnięte kredyty i pożyczki oraz inne niezapłacone zobowiązania, ewentualnie zaświadczenia lekarskie albo inne dowody, które spowodowały tę niewypłacalność i stanowiły wyjątkowe niezależne od niego okoliczności. Sąd bada, czy nie zachodzą przesłanki do oddalenia wniosku, które zostały określone w art prawa upadłościowego i naprawczego. W postępowaniu o upadłość konsumencką stosuje się ogólne przepisy postępowania o upadłości, w tym również co do powołania syndyka. Sąd, wydając postanowienie o upadłości konsumenta, powołuje od razu syndyka, który przystępuje do likwidacji majątku, czyli tak naprawdę do wyprzedaży majątku upadłego, również jego mieszkania lub domu, gdy upadły był ich właścicielem. Wprawdzie ustawa daje od razu każdemu konsumentowi, który złoży wniosek o ogłoszenie upadłości, taką ulgę, że nie toczą się przeciwko niemu postępowania egzekucyjne. Jednak wkroczy syndyk, który często jest bardziej restrykcyjny od komornika. Po rozpatrzeniu wniosku zadłużonego konsumenta Jeżeli po rozpatrzeniu wniosku zadłużonego konsumenta sąd uzna, że nie zachodzą przesłanki do oddalenia go, to wówczas ogłosi upadłość konsumenta i przeprowadzi postępowanie upadłościowe. Polegało ono będzie na likwidacji majątku niewypłacalnego konsumenta, sporządzeniu planu podziału i zaspokojeniu zobowiązań wierzycieli. W ramach planu podziału ustalone zostaną pewne kwoty, które przysługują poszczególnym wierzycielom. Z uzyskanej ze sprzedaży majątku dłużnika kwoty

6 6 e-poradnik Gazety Prawnej najpierw pokrywane są koszty postępowania upadłościowego, potem wynagrodzenie syndyka, a dopiero w dalszej kolejności zaspokajani zostaną wierzyciele, których lista będzie ustalona według kategorii. Dopiero w tym momencie upadły może złożyć do sądu wniosek o ustalenie planu spłaty pozostałych niezaspokojonych zobowiązań. Z góry zakłada się, że spieniężenie majątku upadłego nie pozwoli na zaspokojenie wszystkich jego zadłużeń. Tym bardziej że majątek sprzedawany jest nie według jego wartości rynkowej, lecz często poniżej niej. Sąd może ustalić pięcioletni plan spłaty, w ratach miesięcznych, kwartalnych, a nawet rocznych. Polega to na tym, że upadły w tym czasie będzie przekazywał z wynagrodzenia za pracę lub innych dochodów część swojego wynagrodzenia na poczet spłaty wierzytelności. Wydając postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli konsumenta, sąd określi w nim warunki spłaty tych jego zobowiązań, które nie zostały zaspokojone na podstawie planu podziału. Zakres spłat będzie zależał od możliwości zarobkowych dłużnika, wysokości niezaspokojonych wierzytelności oraz realności ich zaspokojenia. Dopiero po upływie pięciu lat, gdy upadły wykona plan spłaty określony przez sąd, dłużnik będzie mógł złożyć w sądzie wniosek, aby sąd umorzył mu pozostałe zadłużenie Sąd określa, jaka część zobowiązań konsumenta po wykonaniu planu spłaty zostanie umorzona. Ten schemat pokazuje od razu, że każdy, kto chce skorzystać z dobrodziejstwa upadłości konsumenckiej, naraża się przede wszystkim na to, że praktycznie cały jego majątek dorobkowy zostanie spieniężony i przeznaczony na spłatę wierzycieli. Dopiero po zakończeniu likwidacji majątku dłużnik wkracza w następny etap, trwający przez pięć lat, kiedy jest ustalony plan spłaty. Przez ten czas znacząca część dochodów upadłego będzie przeznaczana na spłatę wierzycieli. Dopiero po upływie tych pięciu lat możliwe jest umorzenie pozostałych niezaspokojonych wierzytelności. Upadłość małżonków W ustawie nie ma odrębnych uregulowań dotyczących upadłych pozostających w związku małżeńskim. Dlatego w tym przypadku mają zastosowanie przepisy ogólne prawa upadłościowego. Zgodnie z nimi w wypadku ogłoszenia upadłości jednego z małżonków wspólność ustawowa lub inny ustrój majątkowy między małżonkami ustaje z mocy prawa, a majątek wspólny wcho-