Standard KNX http://www.knx.org Standard KONNEX / KNX Standard KONNEX / KNX (dawniej EIB) to pierwszy na świecie otwarty standard zarządzania i kontroli urządzeń i budynków. Jest efektem konwergencji kilku protokołów i rozwijających je organizacji: EIB - Stowarzyszenia Europejska Magistrala Instalacyjna (ang. EIBA - European Installation Bus Association ) EHS - Stowarzyszenia EHSA (ang. European Home Systems Association) oraz BatiBUS - BCI, Batibus Club International. Na jego podstawie, dzięki współpracy Stowarzyszenia Konnex i CENELEC, powstała europejska norma EN 50090 (grudzień 2003 - zatwierdzono standardy komunikacji: TP - po skrętce i PL - po sieci zasilającej; maj 2006 - uzupełniono o standard komunikacji RF - fale radiowe). W listopadzie 2006 protokół wraz z mediami komunikacyjnymi (TP, PL, RF, IP) stał się standardem międzynarodowym (ISO) w zakresie automatyzacji budynków i urządzeń - ISO/IEC 14543-3. Europejska organizacja normalizacyjna CEN także uznała KNX jako standard dla systemów automatycznego sterowania budynkami publikując specyfikację KNX jako normy EN 13321-1 i EN 13321-2. Również Chiny uznały standard KNX publikując w 2007 roku normę GB/Z 20965. 1
KNX - Topologia systemu Podstawową częścią struktury jest linia, do której oprócz zasilacza podłączonych jest maksymalnie 64 urządzeń magistralnych. Linię można rozbudować o trzy segmenty liniowe, które zajmują miejsce jednego z 64 urządzeń. W każdym segmencie liniowym podłączone są: zasilacz, sprzęgło liniowe i kolejne urządzenie magistralne o numerach od 65-127, 129-191 oraz 193-255. Numery 64, 128 oraz 192 zarezerwowane są dla wzmacniaczy (sprzęgieł liniowych). Do każdej linii głównej można podłączyć do 15 linii poprzedzonych sprzęgłami liniowymi, a 15 linii głównych można łączyć w 15 obszarów. Każda linia główna poprzedzona jest sprzęgłem obszarowym. Do linii głównych i obszarowych można podłączyć urządzenia magistralne - maksymalnie do 64 elementów wraz z liniami podrzędnymi. Daje to możliwość rozbudowy systemu do maksymalnie 58 384 urządzeń. Na tę liczbę składa się 1156 urządzeń systemowych(zasilacze, sprzęgła itp.) i 57 228 urządzeń użytecznych (sensory, aktory, moduły logiczne itp.). Wzmacniacz, sprzęgło liniowe czy obszarowe stanowią galwaniczną izolację wobec linii nadrzędnej, dlatego do każdego segmentu musi być dołączony kolejny zasilacz. W systemie KNX stosuje się dwa rodzaje adresów: adres fizyczny (określający miejsce urządzenia w systemie) oraz adres grupowy (określający grupy urządzeń współpracujących ze sobą). 2
Przesyłanie sygnałów w systemie KNX Przesyłanie sygnałów w systemie KNX może odbywać się za pośrednictwem: skrętki dwuparowej (KNX.TP - Twisted Pair) - rozwiązanie najczęściej stosowane, ponad 95% instalacji KNX/EIB korzysta z KNX.TP (odziedziczone po Batiku i EIB - Instabus) instalację elektrycznej w budynku (KNX.PL - Power Line) - rozwiązanie stosowane głównie w istniejących budynkach (odziedziczone po EIB i EHS - podobne do tego, który używa X10) połączenia radiowego (KNX.RF - Radio Frequency) - transmisja podobna do WiFi, zazwyczaj 868 MHz, szacunkowy zasięg urządzeń wynosi do 100m w przestrzeni otwartej i do 30m wewnątrz budynku (zasięg bywa ograniczony poprzez ściany, przeszkody i inne transmisje bezprzewodowe) podczerwieni sieci Ethernet - (KNXnet/IP, dawniej EIBnet/IP) - rozwiązanie pozwalające na przyspieszenie transmisji (np. dzięki zastąpieniu linii głównej siecią IP), umożliwiające realizowanie systemów KNX nawet w dużych budynkach. Standard KNX jest niezależny od producenta. Urządzenie sieciowe KNX może być skonstruowane z różnych podzespołów, od 8-bitowego mikrokontrolera do standardowego komputera PC, w zależności od wymagań konkretnej implementacji systemu. Nadrzędnym programem do uruchamiania instalacji KNX jest program ETS. Aktualnie istnieje czwarta wersja programu ETS. Wcześniejsze wersje to ETS; ETS 2; ETS 3; ETS 3.0d e,f; ETS4 Przykłady rozwiązań urządzeń KNX Zewnętrzny czujnik deszczu KNX R firmy Elsner Elektronik, przeznaczony do zastosowania w instalacjach inteligentnego budynku. wykorzystywany jest do rejestrowania opadów deszczu i przekazu przetworzonych wartości poprzez magistralę KNX / EIB do urządzeń obsługujących inteligentny budynek, inteligentne mieszkanie czy inteligentny dom. Czujnik posiada jeden wirtualny styk przełączający oraz bramki logiczne AND i OR. 3
Przykłady rozwiązań urządzeń KNX Czujnik poziomu płynu i odległości - KNX SO250 basic firmy Elsner Elektronik, przeznaczony do zastosowania w instalacjach KNX / EIB inteligentnego budynku. Ultradźwiękowy czujnik KNX SO250 jest przeznaczony do pomiaru poziomu płynów w zbiornikach oraz do pomiaru odległości. Może być zastosowany do kontroli poziomu wody w otwartych zbiornikach wodnych takich jak rzeka, jezioro, staw, zalew czy studnia, do kontroli napełnienia zbiorników z deszczówką, ściekami, paliwem oraz jako czujnik parkowania dla maszyn i pojazdów. Zakres pomiarowy to 12-250 cm. Przykłady rozwiązań urządzeń KNX Czujnik (sensor) KNX - EIB wyposażony w 4 wejścia analogowe / binarne QUAD firmy Zennio pozwala na przekazywanie na magistralę KNX informacji z czujników temperatury, ruchu i stanie styków. Poszczególne wejścia są programowalne i izolowane optoelektronicznie. Wejścia mogą być zaprogramowane do pracy jako wejścia binarne lub analogowe. Do wejść można podłączyć sondy do pomiaru temperatury (ZN1AC- NTC68E lub ZN1AC-NTC68S), czujniki ruchu (ZN1IO-DETEC) lub inne czujniki ze stykami bezpotencjałowymi (np. przycisk, przełącznik, czujnik otwarcia). 4
http://www.light-and-magic.com/knx.html http://www.light-and-magic.com/knx.html 5
Standard KNX KNX jest standardem wspieranym przez ponad 400 producentów sprzętu (między innymi ABB, BERKER, GIRA, ELSNER-ELEKTRONIK, HAGER, INTESIS, JUNG, LINGG&JANKE, SCHNEIDER, SIEMENS, THEBEN, WAGO, ZENNIO, ). Producenci produkują około 7 tys. różnych urządzeń, dzięki czemu możliwe jest zautomatyzowanie praktycznie każdego budynku za pomocą tego systemu. KNX jest systemem opartym na konwencji rozproszonej, dzięki czemu nie jest wymagana jednostka centralna. Każdy element magistralny podłączony do instalacji wyposażony jest w procesor i elementy niezbędne do samodzielnej pracy. Dzięki takiemu rozwiązaniu w przypadku awarii system - z wyjątkiem uszkodzonego elementu magistralnego - działa poprawnie, w przeciwieństwie do systemów scentralizowanych, w których podczas awarii cały system przestaje działać 6
Stowarzyszenie KNX Stowarzyszenie KNX to organizacja otwarta, do której należą przede wszystkim producenci urządzeń wyposażenia budynków (wiodącymi członkami stowarzyszenia są producenci osprzętu elektrycznego) i gospodarstwa domowego. (http://www.knx.org) Partnerami naukowymi standardu KNX jest wiele uczelni, także politechniki z Polski. Na terenie kraju działają trzy centra szkoleniowe certyfikowane przez KNX: w Łodzi przy centrum komputerowym Politechniki Łódzkiej, we Wrocławiu przy Politechnice Wrocławskiej w Poznaniu przy Politechnice Poznańskiej. Polskie stowarzyszenie narodowe KNX pod nazwą Stowarzyszenie KNX Polska zostało zarejestrowane w 2008 roku w Łodzi. 7