REGIONALNY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ W KRAKOWIE Inwestycje komunikacyjne : drogowe i kolejowe w świetle ustawy Prawo wodne i ochrony środowiska mgr inż. Marta Kot Forum ODWODNIENIE 2014 Kraków, 4-5.06.2014 r. www.konferencjespecjalistyczne.pl
Obszar działania RZGW w Krakowie:
Oddziaływanie liniowych inwestycji komunikacyjnych na wody: Ograniczanie obszarów przepływu wód Odcinanie swobodnego spływu wód powierzchniowych Uszczelnianie terenu Zanieczyszczanie wód powierzchniowych i podziemnych Przeprawy przez cieki wodne
Oddziaływanie na wody: Ograniczanie obszarów przepływu wód
Ograniczanie obszarów przepływu wód:
Oddziaływanie na wody: Ograniczanie obszarów przepływu wód Konieczność budowy umocnień brzegów rzek w miejscach zbliżeń dróg do rzek
Oddziaływanie na wody: Odcinanie swobodnego spływu wód powierzchniowych Przecinanie systemów wodnych: - naturalnych ( rzek i potoków ) - sztucznych np. rowów melioracyjnych.
Oddziaływanie na wody: odcinanie swobodnego spływu wód powierzchniowych Odcinanie swobodnego spływu wód ze stoków do cieków.
Oddziaływanie na wody: uszczelnianie terenu Szczelność nawierzchni dróg (z wyjątkiem dróg gruntowych) powoduje konieczność odprowadzenia wód opadowych i roztopowych : systemem otwartym np. rowami (rowy szczelne są traktowane jako kanalizacja otwarta); zamkniętymi systemami kanalizacyjnymi -punktowym wylotem do cieku powierzchniowego. Niekiedy stosowane: rowy bezodpływowe lub studnie chłonne
Oddziaływanie na wody: Zanieczyszczanie wód powierzchniowych i podziemnych Wprowadzane do wód lub do ziemi wody opadowe i roztopowe ujęte w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne odprowadzane z dróg i parkingów są ściekami (Art. 9. ust.1. pkt.14 c) Prawa wodnego. Warunki dla ścieków zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24.07.2006r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2006r., Nr 137 poz. 984 z późn. zm. )
Oddziaływanie na wody: Zanieczyszczanie wód powierzchniowych w obszarach objętych ochroną np. w strefie ochronnej źródeł lub ujęcia wody z uwagi na możliwość wystąpienia nadzwyczajnych zagrożeń środowiska ( 9 rozporządzenia MTiGM z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie) - w obiektach mostowych powinny być zastosowane rozwiązania zapewniające bezpieczeństwo ruchu pojazdów na obiekcie mostowym a także zabezpieczenie gruntu oraz wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniem będącym skutkiem wypadków drogowych, Należy uwzględnić warunki określone w decyzji ustanawiającej strefę ochronną (np. szczelne systemy kanalizacyjne i konieczność budowy urządzeń oczyszczających).
Oddziaływanie na wody: Zanieczyszczanie wód podziemnych W obszarach głównych zbiorników wód podziemnych: Zgodnie z art. 98 ust. 1 Prawa ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 z późn. zm.) -wody podziemne podlegają ochronie przez zmniejszenie ryzyka zanieczyszczenia tych wód poprzez ograniczenie oddziaływania na obszary ich zasilania. Może być niezbędne opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej w celu ustalenia warunków hydrogeologicznych panujących w otoczeniu drogi, tła zanieczyszczeń (określenia charakterystycznych wskaźników zanieczyszczeń drogowych dla gruntu i wody gruntowej), identyfikacji obszarów zasilania, poziomów wodonośnych i kierunków ruchu wód podziemnych Po opracowaniu takiej dokumentacji możliwe będzie rozwiązanie zagadnień technicznych związanych z ograniczeniem wpływu drogi na stan środowiska gruntowo-wodnego.
Przeprawy przez cieki wodne OBIEKTY MOSTOWE I PRZEPUSTY Dla dróg: Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz.U.z 2000 r. Nr 63 poz.735 z dnia 3 sierpnia 2000 r. z późn. zm. ) Dla kolei: Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 września 1998 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie (Dz.U.z 1998 r. Nr 151 poz.987 z dnia 15 grudnia 1998 r.) Zarządzenie nr 29 Zarządu PKP z dnia 5 października 2005 r. w sprawie wprowadzenia Warunków technicznych dla kolejowych obiektów inżynieryjnych Id-2 (D-2)
Przeprawy przez cieki wodne Most drogowy (rozporządzenie): budowla przeznaczona do przeprowadzenia drogi (..), nad przeszkodą terenową, a w szczególności: most, wiadukt, estakadę, kładkę, Most kolejowy (instrukcja id-2): obiekt inżynieryjny umożliwiający przeprowadzenie linii kolejowej nad przeszkodami wodnymi jak: rzeki, strumienie, kanały, jeziora, zatoki morskie, zalewy rzeczne itp. O szerokości w świetle pod co najmniej jednym przęsłem większej od 3,00 m
Światło mostu wody miarodajne: Most drogowy: Most kolejowy: Rodzaj obiektu Wartość prawdopodobieństwa p klasa drogi A,S,GP drogi krajowe (%) G,Z drogi wojewódz kie drogi powiatowe (%) L,D drogi gminne (%) 0,3% - dla linii magistralnych i pierwszorzędnych, 0,5% - dla linii drugorzędnych 1% - dla linii znaczenia miejscowego Most 0,3 0,5 1 Most tymczasowy 2 3 3
Światło mostu Definicja światła mostu: ( ) jest to odległość między ścianami przyczółków, mierzona na poziomie miarodajnej rzędnej zwierciadła wody prostopadle do kierunku przepływu, zmniejszona o sumę grubości filarów na tym samym poziomie 18. ust. 2 rozporządzenia MTiGM z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz.U.z 2000 r. Nr 63 poz.735 z dnia 3 sierpnia 2000 r. z późn. zm. )
W 18. ust. 1. rozporządzenia określono, że długość mostu powinna wynikać z warunku minimalnego światła mostu, zapewniającego swobodę przepływu miarodajnego, bez spowodowania nadmiernego spiętrzenia wody w cieku - wywołującego dodatkowe zagrożenia i nieuzasadnione ekonomicznie szkody - oraz bez spowodowania nadmiernych rozmyć koryta cieku, z uwzględnieniem potrzeb ochrony środowiska, (pasy terenu, określone w 26. pokryte roślinnością). W instrukcji Id-2 w cz.iii DZ.7 p.1 określono, że ukształtowanie koryta rzeki lub innego cieku wodnego pod kolejowym obiektem inżynieryjnym musi zapewnić właściwe warunki przepływu zabezpieczające przed rozmyciem dna w pobliżu fundamentów, podpór i budowli ziemnych oraz zabezpieczające przed gromadzeniem się zanieczyszczeń
Przeprawy przez cieki wodne Przepust drogowy budowla o przekroju poprzecznym zamkniętym, przeznaczoną do przeprowadzenia cieków, szlaków wędrówek zwierząt dziko żyjących lub urządzeń technicznych przez korpus drogi, Przepust kolejowy Obiekt inżynieryjny umożliwiający przeprowadzenie linii kolejowej nad przeszkodami o szerokości w świetle pojedynczego otworu mniejszej lub równej 3,00 m
Światło przepustu wody miarodajne: Przepusty drogowe Rodzaj obiektu Wartość prawdopodobieństwa p A, S, GP (%) klasa drogi G, Z (%) L, D (%) Przepusty kolejowe 1% - bez względu na kategorię linii, ale szerokość i wysokość w świetle nie może być mniejsza niż 1,0 m niezależnie od kształtu przekroju poprzecznego (w uzasadnionych przypadkach, za zgoda PKP 0,8 m) Przepust 1 1 2 Przepust tymczasowy 3 5 5
Przepust kolejowy przepływ normalny wezbranie
Wyniesienie spodu konstrukcji mostu ponad wodę miarodajną dla dróg brak obowiązujących przepisów (nieobowiązujące rozporządzenie RM z 5.08.1977r w sprawie granic wód, linii brzegu, urządzeń nad wodami oraz wód śródlądowych żeglownych ( Dz.U. 77.26.110), w którym w 6 określono, że wzniesienie dolnej krawędzi konstrukcji ponad najwyższy poziom wody spiętrzonej nie może być mniejszy niż: 1,5 m na wodach żeglownych, 1,0 m na rzekach nieżeglownych i potokach górskich i 0,5 m na pozostałych wodach śródlądowych. Dla kolei w 50. 1 rozporządzenia o kolejowych obiektach. a) spód konstrukcji mostu powinien być wzniesiony ponad poziom wody maksymalnie spiętrzonej nad wodami śródlądowymi nieżeglownymi: co najmniej 1,00 m - na wodach uznanych za spławne oraz na ciekach niespławnych, co najmniej 0,50 m - na pozostałych wodach nieżeglownych, co najmniej 1,50 m - na wodach uznanych za żeglowne, pod przęsłami nieżeglownymi, b) spód konstrukcji mostu (przęseł) nad ciekami żeglownymi powinien być wzniesiony ponad najwyższy poziom wody żeglownej zgodnie z wymogami danej klasy drogi wodnej,
Styczność inwestorów drogowych z RZGW: Na podstawie art.11d ust.1 pkt.8 d) ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jednolity (Dz.U. z 2013 r poz.687 z późn. zm. )wydawanie na wniosek zarządcy drogi opinii niezbędnej do wniosku o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, w odniesieniu do inwestycji obejmujących wykonanie urządzeń wodnych oraz w odniesieniu do wykonania obiektów budowlanych lub robót na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią. Wydawanie decyzji zwalniających z zakazów określonych w art.40 i 88l Prawa wodnego
Styczność inwestorów kolejowych z RZGW: Na podstawie art.9o ust.3 pkt.4 d) ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jednolity Dz. U. z 2007 Nr16 poz. 94 z późn.zm.) w odniesieniu do inwestycji obejmujących wykonanie urządzeń wodnych oraz w odniesieniu do wykonania obiektów budowlanych lub robót na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią wydawanie na wniosek PKP Polskich Linii Kolejowych S.A. opinii niezbędnych do wniosku o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej Wydawanie pozwoleń wodnoprawnych w przypadku, gdy szczególne korzystanie z wód lub wykonywanie urządzeń wodnych, w całości lub części odbywa się na terenach zamkniętych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska Wydawanie decyzji zwalniających z zakazów określonych w art.40 i 88l Prawa wodnego
Urządzenia wodne Definicja w art.9 ust.1 pkt.19 Prawa wodnego: urządzenia służące kształtowaniu zasobów wodnych oraz korzystaniu z nich, a w szczególności budowle regulacyjne, kanały i rowy oraz mury oporowe a także wyloty urządzeń kanalizacyjnych służące do wprowadzania ścieków do wód lub urządzeń wodnych oraz wyloty urządzeń służące do wprowadzania wody do wód lub urządzeń wodnych. Przepisy ustawy dotyczące urządzeń wodnych stosuje się odpowiednio do: urządzeń melioracji wodnych niezaliczonych do urządzeń wodnych (kanałów i rowów melioracyjnych) oraz prowadzonych przez wody powierzchniowe oraz wały przeciwpowodziowe obiektów mostowych, rurociągów, linii energetycznych, linii telekomunikacyjnych oraz innych urządzeń (art.9.ust.2.pkt. 1.)
Urządzenia wodne Przepisy dotyczące wykonania urządzeń wodnych stosuje się odpowiednio do odbudowy, rozbudowy, przebudowy, rozbiórki lub likwidacji tych urządzeń, z wyłączeniem robót związanych z utrzymywaniem urządzeń wodnych w celu zachowania ich funkcji że (art.9 ust. 2 pkt. 2 Prawa wodnego).
Obszary szczególnego zagrożenia powodzią W myśl art.9 ust.1 pkt.6c) Prawa wodnego obszary szczególnego zagrożenia powodzią - rozumie się przez to: a) obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi raz na 100 lat, b) obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi raz na 10 lat, c) obszary, między linią brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano trasę wału przeciwpowodziowego, Do dnia uwzględnienia obszarów szczególnego zagrożenia powodzią na mapach zagrożenia powodziowego, (które miały zostać opracowane do 22 grudnia 2013 r.), za takie należy uznać dotychczasowe obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią (art. 17 ustawy z dnia 5.01.2011 o zmianie ustawy prawo wodne i niektórych innych ustaw).
Wniosek o opinię powinien zawierać: położenie inwestycji względem obszarów szczególnego zagrożenia powodzią, a zwłaszcza w odniesieniu do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego informacje dotyczące projektowanych urządzeń wodnych (mostów, przepustów, wylotów, budowli regulacyjnych), a w szczególności: obliczenia hydrologiczno hydrauliczne projektowanych mostów i przepustów, przekroje dolinowe w przekroju mostowym (z obiektem mostowym), powyżej i poniżej mostu, z naniesionym zwierciadłami wód charakterystycznych rysunki techniczne projektowanych urządzeń.
Wniosek o wydanie pozwolenia wodnoprawnego powinien zawierać: Zakres wniosku- np.: wykonanie/likwidacja urządzeń, wprowadzenia ścieków, rygor natychmiastowej wykonalności); Niezbędne załączniki: operat wodnoprawny zgodny z art.132 Prawa wodnego, decyzja lokalizacyjna (jeżeli jest wymagana), decyzja środowiskowa, opis w języku nietechnicznym, pełnomocnictwo, dowód opłaty; Decyzje i pełnomocnictwo oryginały lub uwierzytelnione kserokopie; Wniosek o wydanie decyzji zwalniającej z zakazów powinien zawierać: charakterystykę planowanych działań wraz z podstawowymi danymi technicznymi i opisem planowanej technologii robót, mapę sytuacyjnowysokościową z naniesionym schematem planowanych obiektów i robót, a w razie potrzeby, obliczenia hydrauliczne i hydrologiczne (art. 88 l ust. 4 Prawa wodnego)
Najczęstsze zastrzeżenia: Ograniczanie obszaru objętego inwestycją dotyczącą urządzenia wodnego do obszaru tylko pasa drogowego lub terenów zamkniętych, tym samym ograniczanie zasięgu oddziaływania urządzeń wodnych Ustalenia parametrów urządzeń już na etapie programu funkcjonalno-użytkowego ograniczające późniejsze projektowanie Projektowanie obiektów położonych w bliskim sąsiedztwie (np.most drogowy lokalny i most kolejowy-magistralny) na różne wody miarodajne Określanie lokalizacji mostu w odniesieniu do drogi a nie do km cieku, co utrudnia lokalizację przedsięwzięcia w odniesieniu do cieku. Nieaktualna hydrologia (dla rzek obserwowanych) Brak właściwych przekrojów dolinowych rzeki - część graficzna operatu powinna zawierać zasadnicze przekroje podłużne i poprzeczne urządzeń wodnych oraz koryt wody płynącej w zasięgu oddziaływania tych urządzeń (art. 132 ust. 3. pkt.2) PW
Najczęstsze zastrzeżenia: Światło mostu - dopasowywanie obliczeń do zadanych parametrów długości mostu (np. poprzez stosowanie odpowiednich współczynników szorstkości), nie uwzględnianie górskości potoków (zwiększenie światła mnimalnego o 15 %) Niedostosowanie płaszczyzn bocznych filarów do przewidywanego kierunku przepływu wody miarodajnej 34 ust. 1 rozporządzenia określa, że: płaszczyzny boczne ścian filarów powinny być dostosowane do przewidywanego kierunku przepływu miarodajnego i nie powinny tworzyć kąta większego niż 20º z kierunkiem przepływu na poziomie normalnym. Odchylenie płaszczyzn od kierunku przepływu na poziomie normalnym powinno zmierzać do zgodności z kierunkiem przepływu miarodajnego. W przypadku podpór ażurowych przez płaszczyznę boczną rozumie się płaszczyznę wyznaczoną przez elementy podpory. 34. ust. 2 odnosi się do rzeki żeglownej.
Najczęstsze zastrzeżenia: Wyniesienie spodu konstrukcji mostu ponad wodę miarodajną - niekiedy, determinowane możliwością doprowadzenia najazdów musi być zmniejszone. Pomimo braku przepisów dla dróg - to wyniesienie należałoby określić im wyższe tym bezpieczniejsze, szczególnie w przypadku potoków górskich, ponieważ w czasie wezbrań niosą one duże ilości rumowiska, drzew, gałęzi. Wtedy ten duży prześwit zwiększa szanse mostu. Wyloty wód opadowych i roztopowych: Niewłaściwa lokalizacja wylotu, niemożność przejęcia wód opadowych przez mały odbiornik. (Pozwolenia wodnoprawne na odprowadzanie wód opadowych są najczęściej zaskarżanymi decyzjami).
Najczęstsze zastrzeżenia: Sposób umocnień koryta rzeki w obrębie mostu: Zakres umocnień powinien wynikać z lokalnych uwarunkowań panujących w rzece. Za niewłaściwe należy uznać : zawężanie koryta rzeki budowlami, zbędne umacnianie brzegów wypukłych lub umacnianie dna cieku w przekroju mostowym, tylko dla uzyskania lepszych parametrów obliczeniowych (współczynnik szorstkości), a nie dla faktycznej potrzeby. Efektem tego może być pogorszenie warunków przepływu na dłuższym odcinku cieku. Umacnianie dna w świetle przeprawy może być wręcz szkodliwe - powoduje zwiększenie prędkości w przekroju mostowym, co w efekcie może spowodować zwiększoną erozję poniżej obiektu.
Najczęstsze zastrzeżenia: Most tymczasowy - podobnie jak most właściwy także wymaga pozwolenia wodnoprawnego często brak informacji o takim obiekcie Wykonanie podpór technologicznych w korycie rzeki - na ich wykonanie także wymagane jest pozwolenie wodnporawne. (Art. 122. ust.1 pkt. 3 prawa wodnego) często brak jest informacji o takich działaniach. Konstrukcje podpór technologicznych znacząco ograniczają i zaburzają powierzchnię przepływu - konieczne jest wykonanie obliczeń hydraulicznych
Warunki korzystania z wód regionu wodnego Art. 125. pkt 1) Prawa wodnego stanowi że pozwolenie wodnoprawne nie może naruszać: 1) ustaleń planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, z wyjątkiem okoliczności, o których mowa w art. 38j, lub ustaleń warunków korzystania z wód regionu wodnego lub warunków korzystania z wód zlewni; 2)ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzji o warunkach zabudowy; 3) wymagań ochrony zdrowia ludzi, środowiska i dóbr kultury wpisanych do rejestru zabytków oraz wynikających z odrębnych przepisów.
Warunki korzystania z wód regionu wodnego Plany gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Górnej Wisły zatwierdzone uchwałą Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2011 r. (M. P. z 2011 r. Nr 49 poz. 549) Warunki korzystania z wód regionu wodnego : Rozporządzenie Nr 4/2014 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie z dnia 16 stycznia 2014 r. w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Górnej Wisły (Dz. Urz. Woj. Małop. z 2014 poz. 317, Dz. Urz. Woj. Podk. z 2014 poz. 262, Dz. Urz. Woj. Śl. z 2014 poz. 371, Dz. Urz. Woj. Św. z 2014 poz. 269, Dz. Urz. Woj. Lubel. z 2014 poz. 262) Rozporządzenie nr 3/2014 w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Czarnej Orawy Dz. Urz. Woj. Małop. z 2014 poz. 316 Rozporządzenie nr 2/2014 w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Dniestru Dz. Urz. Woj. Podk. z 2014 poz. 244
Przepisy dotyczące ochrony przyrody: Koryta bardzo wielu rzek zostały objęte różnymi formami ochrony m.in. siecią obszarów Natura 2000 wobec tego planowanie i wykonywanie przedsięwzięć w takich rejonach powinno odbywać się z uwzględnieniem wymogów ochrony siedlisk przyrodniczych, wynikających z przepisów: ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 627 z późn. zm.) ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz.U.z 2013r. poz. 1235 z późn. zm.) rozporządzenie RM z dnia 9.11.2010r w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko ( Dz.U. z 2010 r. nr 213 poz. 1397 z późn. zm.)
Aspekt finansowy: art. 20. PW ust.1 pkt.4, stanowi, że grunty pokryte wodami, stanowiące własność Skarbu Państwa, niezbędne do prowadzenia przedsięwzięć związanych wykonywaniem infrastruktury transportowej, oddaje się w użytkowanie za opłatą roczną. Zwolnione z tych opłat są jednostki samorządu terytorialnego (dotyczy to tylko infrastruktury transportowej) Art. 20 ust.3 pkt. 4. Zasady opłat i niezbędne dokumenty zostały określone w cytowanym art.20, Wysokość opłat w rozporządzeniu RM z dnia 26.01.2006 w sprawie wysokości opłat rocznych za oddanie gruntów pokrytych wodami (Dz.U. 06.13.90).
Dziękuję za uwagę