PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH 2013 KOMENTARZ DO NOWELIZACJI

PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH 2013 KOMENTARZ DO NOWELIZACJI

Prawo zamówień publicznych 2013 Komentarz do nowelizacji Stan prawny na dzień 20 lutego 2013 r.

Autorzy komentarzy: Andrzela Gawrońska-Baran art. 2, art. 2b, art. 2c, art. 4, art. 4b, art. 4c, art. 5, art. 22, art. 24, art. 24b, art. 26 ust. 2d Agata Hryc-Ląd art. 31a, art. 31b, art. 31c, art. 48, art. 51, art. 57, art. 60c, art. 60d, art. 67, art. 96, art. 98, art. 131, art. 134a 134e, art. 161, art. 183, art. 189, art. 190, art. 192 Agata Smerd Rozdział 4a Redaktor prowadzący Klaudyna Saja-Żwirkowska Wydawca Katarzyna Czech Korekta Zespół Projekt okładki Ireneusz Gawliński ISBN 978-83-269-2025-7 Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o., Warszawa 2013 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10 e-mail: zamowieniapubliczne@wip.pl Skład i łamanie: IGAWA Ireneusz Gawliński Druk: Miller Publikacja Prawo zamówień publicznych 2013. Komentarz do nowelizacji chroniona jest prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w książce bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Niniejsza publikacja została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Prawo zamówień publicznych 2013. Komentarz do nowelizacji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. Informujemy, że Państwa dane osobowe będą przetwarzane przez Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, przy ul. Łotewskiej 9a w celu realizacji niniejszego zamówienia oraz do celów marketingowych przesyłania materiałów promocyjnych dotyczących innych produktów i usług. Mają Państwo prawo do wglądu oraz poprawiania swoich danych, a także do wyrażenia sprzeciwu wobec ich przetwarzania do celów promocyjnych. Podanie danych jest dobrowolne. Zapewniamy, że Państwa dane nie będą przekazywane bez Państwa wiedzy i zgody innym podmiotom.

Spis treści Wstęp... 5 Ustawa Prawo zamówień publicznych z komentarzami ekspertów... 7 DZIAŁ I. Przepisy ogólne.... 7 Rozdział 1. Przedmiot regulacji................................... 7 Art. 1 6a.... 7 Rozdział 2. Zasady udzielania zamówień.... 23 Art. 7 10.... 23 Rozdział 3. Ogłoszenia.... 23 Art. 11 13.... 23 DZIAŁ II. Postępowanie o udzielenie zamówienia... 26 Rozdział 1. Zamawiający i wykonawcy.... 26 Art. 14 28.... 26 Rozdział 2. Przygotowanie postępowania... 39 Art. 29 38.... 39 Rozdział 3. Tryby udzielania zamówień.... 49 Art. 39 81.... 49 Rozdział 4. Wybór najkorzystniejszej oferty... 71 Art. 82 95.... 71 Rozdział 5. Dokumentowanie postępowania......................... 78 Art. 96 98.... 78 DZIAŁ III. Przepisy szczególne... 81 Rozdział 1. Umowy ramowe... 81 Art. 99 101.... 81 Rozdział 2. Dynamiczny system zakupów.... 82 Art. 102 109.... 82 Rozdział 3. Konkurs... 85 Art. 110 127.... 85 Rozdział 4. Udzielenie i wykonywanie koncesji na roboty budowlane.... 90 Art. 128 131.... 90 Rozdział 4a. Zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa... 92 Art. 131a 131w... 92 Rozdział 5. Zamówienia sektorowe................................ 108 Art. 132 138f... 108 DZIAŁ IV. Umowy w sprawach zamówień publicznych.... 119 Art. 139 151a.... 119 DZIAŁ V. Prezes Urzędu Zamówień Publicznych... 124 Rozdział 1. Zakres działania.... 124 Art. 152 156.... 124 3

Rozdział 2. Rada Zamówień Publicznych... 128 Art. 157 160.... 128 Rozdział 3. Kontrola udzielania zamówień... 129 Art. 161 171a.... 129 Rozdział 4. Krajowa Izba Odwoławcza... 134 Art. 172 176a.... 134 DZIAŁ VI. Środki ochrony prawnej.... 139 Rozdział 1. Przepisy wspólne.... 139 Art. 179.... 139 Rozdział 2. Odwołanie... 140 Art. 180 198.... 140 Rozdział 3. Skarga do sądu.... 152 Art. 198a 198g.... 152 DZIAŁ VII. Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy... 153 Art. 199 203.... 153 DZIAŁ VIII. Zmiany w przepisach obowiązujących... 154 Art. 204 219.... 154 DZIAŁ IX. Przepisy przejściowe i końcowe... 157 Art. 220 227.... 157 Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 3 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu usług w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa o charakterze priorytetowym i niepriorytetowym... 159 Rozporzadzenie Prezesa Rady Ministrów z 3 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu robót budowlanych... 164 Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwot wartości zamówienia oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej z uwzględnieniem zmian rozporządzenia zmieniającego z 3 grudnia 2012 r..... 174 Indeks rzeczowy.... 177 4

Wstęp Od 20 lutego 2013 r. zaczyna obowiązywać ustawa z 12 października 2012 r. o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi. Wraz z nowymi regulacjami jak przewidują specjaliści pojawi się wiele wątpliwości natury interpretacyjnej. W dniu 1 stycznia 2013 r. weszła w życie ustawa z 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe, która również miała wpływ na Prawo zamówień publicznych. Aby ułatwić osobom zajmującym się przetargami publicznymi odnalezienie się w gąszczu przepisów, przygotowaliśmy najnowszą ustawę Prawo zamówień publicznych wraz z komentarzami ekspertów, praktyków w stosowaniu tego aktu zarówno po stronie zamawiających, jak i wykonawców, którzy podjęli się skomentowania, jakie zaszły w tym akcie prawnym. Wszystkie znowelizowane przepisy ustawy Pzp wprowadzone w życie w 2013 r., obowiązujące na dzień 20 lutego 2012 r. zostały wyróżnione pogrubieniem. Natomiast komentarze znajdują się pod zmienionymi przepisami. Wyjątek zrobiliśmy dla działu 4a. Z powodu wprowadzenia do ustawy Pzp regulacji tzw. dyrektywy obronnej, dotyczących obronności i bezpieczeństwa, komentarz został umieszczony na końcu działu. Na ostatnich stronach naszej publikacji można znaleźć nowe rozporządzenia wykonawcze do znowelizowanej ustawy Pzp, które zostały wydane do chwili oddania publikacji do druku: rozporządzenie w sprawie wykazu usług w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa o charakterze priorytetowym i niepriorytetowym, rozporządzenie w sprawie wykazu robót budowlanych, rozporządzenie w sprawie kwot wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej z uwzględnieniem zmian rozporządzenia zmieniającego. Mam nadzieję, że Prawo zamówień ekspertów 2013. Komentarz do nowelizacji będzie pomocny w stosowaniu nowych przepisów. Z poważaniem Klaudyna Saja-Żwirkowska redaktor prowadzący 5

Wykaz skrótów art.... artykuł Dz.U.... Dziennik Ustaw Dz.U. UE... Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej kc... Kodeks cywilny KIO... Krajowa Izba Odwoławcza Nr... numer poz.... pozycja Prezes UKE... Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej Prezes UZP... Prezes Urzędu Zamówień Publicznych siwz... specyfikacja istotnych warunków zamówienia ust.... ustęp ustawa Pzp... ustawa Prawo zamówień publicznych UZP... Urząd Zamówień Publicznych z późn. zm.... z późniejszymi zmianami ze zm.... ze zmianami 6

USTAWA z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity) DZIAł I Przepisy ogólne Rozdział 1 Przedmiot regulacji Art. 1. [Zakres regulacji] Ustawa określa zasady i tryb udzielania zamówień publicznych, środki ochrony prawnej, kontrolę udzielania zamówień publicznych oraz organy właściwe w sprawach uregulowanych w ustawie. Art. 2. [Definicje] Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) cenie należy przez to rozumieć cenę w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz.U. Nr 97, poz. 1050, z późn. zm. 1) ); 1a) cyklu życia produktu należy przez to rozumieć wszelkie możliwe kolejne fazy istnienia danego produktu, to jest: badanie, rozwój, projektowanie przemysłowe, produkcję, naprawę, modernizację, zmianę, utrzymanie, logistykę, szkolenie, testowanie, wycofanie i usuwanie; 2) dostawach należy przez to rozumieć nabywanie rzeczy, praw oraz innych dóbr, w szczególności na podstawie umowy sprzedaży, dostawy, najmu, dzierżawy oraz leasingu; 2a) dynamicznym systemie zakupów należy przez to rozumieć ograniczony w czasie elektroniczny proces udzielania zamówień publicznych, których przedmiotem są dostawy powszechnie dostępne nabywane na podstawie umowy sprzedaży lub usługi powszechnie dostępne; 3) kierowniku zamawiającego należy przez to rozumieć osobę lub organ, który zgodnie z obowiązującymi przepisami, statutem lub umową jest uprawniony do zarządzania zamawiającym, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez zamawiającego; 4) (uchylony) 5) najkorzystniejszej ofercie należy przez to rozumieć ofertę, która przedstawia najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów odnoszących się do przedmiotu zamówienia publicznego, albo ofertę z najniższą ceną, a w przypadku zamówień publicznych w zakresie działalności twórczej lub naukowej, których przedmiotu nie można z góry opisać w sposób jednoznaczny i wyczerpujący ofertę, która przedstawia najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów odnoszących się do przedmiotu zamówienia publicznego; 7

5a) newralgicznych robotach budowlanych należy przez to rozumieć roboty budowlane do celów bezpieczeństwa, które wiążą się z korzystaniem z informacji niejawnych, wymagają ich wykorzystania lub je zawierają; 5b) newralgicznym sprzęcie należy przez to rozumieć sprzęt do celów bezpieczeństwa, który wiąże się z korzystaniem z informacji niejawnych, wymaga ich wykorzystania lub je zawiera; 5c) newralgicznych usługach należy przez to rozumieć usługi do celów bezpieczeństwa, które wiążą się z korzystaniem z informacji niejawnych, wymagają ich wykorzystania lub je zawierają; 5d) obiekcie budowlanym należy przez to rozumieć wynik całości robót budowlanych w zakresie budownictwa lub inżynierii lądowej i wodnej, który może samoistnie spełniać funkcję gospodarczą lub techniczną; 6) ofercie częściowej należy przez to rozumieć ofertę przewidującą, zgodnie z treścią specyfikacji istotnych warunków zamówienia, wykonanie części zamówienia publicznego; 7) ofercie wariantowej należy przez to rozumieć ofertę przewidującą, zgodnie z warunkami określonymi w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, odmienny niż określony przez zamawiającego sposób wykonania zamówienia publicznego; 7a) postępowaniu o udzielenie zamówienia należy przez to rozumieć postępowanie wszczynane w drodze publicznego ogłoszenia o zamówieniu lub przesłania zaproszenia do składania ofert albo przesłania zaproszenia do negocjacji w celu dokonania wyboru oferty wykonawcy, z którym zostanie zawarta umowa w sprawie zamówienia publicznego, lub w przypadku trybu zamówienia z wolnej ręki wynegocjowania postanowień takiej umowy; 8) robotach budowlanych należy przez to rozumieć wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 2c lub obiektu budowlanego, a także realizację obiektu budowlanego, za pomocą dowolnych środków, zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego; 8a) sprzęcie wojskowym należy przez to rozumieć wyposażenie specjalnie zaprojektowane lub zaadaptowane do potrzeb wojskowych i przeznaczone do użycia jako broń, amunicja lub materiały wojenne; 8b) sytuacji kryzysowej należy przez to rozumieć: a) wojnę, b) konflikt zbrojny, c) jakąkolwiek sytuację, w której wystąpiła lub nieuchronnie wystąpi szkoda, wyraźnie przekraczająca swoim rozmiarem szkody występujące w życiu codziennym oraz narażająca życie i zdrowie wielu osób lub mająca poważne następstwa dla dóbr materialnych, lub wymagająca podjęcia działań w celu dostarczenia ludności środków niezbędnych do przeżycia; 9) środkach publicznych należy przez to rozumieć środki publiczne w rozumieniu przepisów o finansach publicznych; 9a) umowie ramowej należy przez to rozumieć umowę zawartą między zamawiającym a jednym lub większą liczbą wykonawców, której celem jest ustalenie 8

warunków dotyczących zamówień publicznych, jakie mogą zostać udzielone w danym okresie, w szczególności cen i, jeżeli zachodzi taka potrzeba, przewidywanych ilości; 10) usługach należy przez to rozumieć wszelkie świadczenia, których przedmiotem nie są roboty budowlane lub dostawy, a są usługami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 2a lub art. 2b; 11) wykonawcy należy przez to rozumieć osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, która ubiega się o udzielenie zamówienia publicznego, złożyła ofertę lub zawarła umowę w sprawie zamówienia publicznego; 11a) zakupach cywilnych należy przez to rozumieć zamówienia inne niż zamówienia, o których mowa w art. 131a ust. 1, które obejmują zamówienia na dostawy niewojskowe, roboty budowlane lub usługi do celów logistycznych; 12) zamawiającym należy przez to rozumieć osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej obowiązaną do stosowania ustawy; 13) zamówieniach publicznych należy przez to rozumieć umowy odpłatne zawierane między zamawiającym a wykonawcą, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane. Komentarz eksperta Nowelizacja ustawy Pzp modyfikuje istotnie tzw. słowniczek ustawowy zawierający definicje legalne. Szczególną uwagę należy zwrócić na definicję usług. Tym pojęciem są objęte wszelkie świadczenia, których przedmiotem nie są roboty budowlane lub dostawy, ale usługi określone nie tylko jak dotychczas w przepisach wydanych na podstawie art. 2a, lecz również w art. 2b ustawy Pzp a zatem w wykazach usług w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa wskazanych w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z 3 grudnia 2012 r. w sprawie usług o charakterze priorytetowym i niepriorytetowym (Dz.U. z 2012 r. poz. 1361). Zmianie uległa również definicja robót budowlanych. Wynika to z potrzeby odejścia od dokonywania interpretacji tego pojęcia na podstawie polskiego prawa budowlanego. Niezbędne stało się więc powiązanie ich znaczenia z postanowieniami dyrektywy klasycznej 2004/18/WE, dyrektywy sektorowej 2004/17/WE oraz dyrektywy obronnej 2009/81/WE. Zdefiniowane w art. 2 ustawy Pzp pojęcie robót budowlanych odsyła do przepisów nowego rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 3 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu robót budowlanych (Dz.U. z 2012 r., poz. 1372) wydanego na podstawie art. 2c. Pojęcie robót budowlanych brzmi obecnie w następujący sposób: wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 2c lub obiektu budowlanego, a także realizacja 9

obiektu budowlanego, za pomocą dowolnych środków, zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego. Jednocześnie w art. 2 pkt 5d dodano definicję legalną obiektu budowlanego, który stanowi podstawowy element definicji robót budowlanych. Po nowelizacji obiekt budowlany jest rozumiany jako wynik całości robót budowlanych w zakresie budownictwa lub inżynierii lądowej i wodnej, który może samoistnie spełniać funkcję gospodarczą lub techniczną. Definicja ta w nowym rozumieniu ma więc bardzo szeroki zakres. Zamawiający będą musieli mieć to na uwadze, szacując wartość zamówień, gdyż w przeciwnym razie mogą się narazić na zarzut nieuzasadnionego podziału zamówienia na części. PRZYKŁAD Zamawiający ma do przeprowadzenia trzy postępowania, których przedmiotem jest wykonanie znajdujących się obok siebie obiektów pełniących funkcję rekreacyjną, tj. hali sportowej, boiska i basenu. Pozycje te zostały odrębnie uwzględnione w planie zamówień publicznych. Wartość każdej inwestycji nie przekracza kwoty 5.000.000 euro, jednak ich suma ją przewyższa. Przeprowadzenie w takiej sytuacji trzech odrębnych, uproszczonych procedur może stanowić nieuprawniony podział zamówienia na części, a w konsekwencji naruszać przepisy ustawy. Kluczowe znaczenie dla wprowadzanych regulacji wynikających z implementacji dyrektywy obronnej stanowi definicja sprzętu wojskowego. Zgodnie z motywem 10 preambuły dyrektywy obronnej jako sprzęt wojskowy rozumie się w szczególności typy produktów figurujące w wykazie broni, amunicji i materiałów wojennych, przyjętym decyzją Rady 255/58 z 15 kwietnia 1958 r. Wykaz ten nie jest jednakże wyczerpujący. Ma charakter ogólny i powinien być interpretowany szeroko w świetle rozwoju technologii, polityki zamówień i wymogów wojskowych, które prowadzą do opracowania nowych typów sprzętu. Ponadto zawarta w dyrektywie obronnej definicja sprzętu wojskowego obejmuje również produkty pierwotnie przeznaczone do użytku cywilnego, a następnie zaadaptowane do celów wojskowych. Art. 2a. [Wykaz usług o charakterze priorytetowym i niepriorytetowym] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wykaz usług o charakterze priorytetowym i niepriorytetowym, z uwzględnieniem postanowień dyrektywy 2004/18/ WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi oraz dyrektywy 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynującej procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych. Art. 2b. [Wykaz usług o charakterze priorytetowym i niepriorytetowym] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wykaz usług o charakte- 10

rze priorytetowym i niepriorytetowym, z uwzględnieniem postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/81/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania niektórych zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi przez instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa i zmieniającej dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE. Komentarz eksperta Dodany do ustawy Pzp art. 2b upoważnia Prezesa Rady Ministrów do wydania rozporządzenia zawierającego wykazy zamówień na usługi w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa: o charakterze priorytetowym (wobec nich przepisy o zamówieniach publicznych są stosowane w pełnym zakresie), o charakterze niepriorytetowym (wobec nich można nie stosować niektórych przepisów ustawy Pzp). Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 3 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu usług o charakterze priorytetowym i niepriorytetowym w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa (Dz.U. z 2012 r. poz. 1361) stanowi oddzielny akt prawny względem dotychczasowego rozporządzenia wydanego na podstawie art. 2a ustawy Pzp. Przesądziły o tym duże różnice występujące pomiędzy tego rodzaju usługami określonymi na podstawie tzw. dyrektywy klasycznej a usługami określonymi w załączniku I i II dyrektywy obronnej. Dzięki temu zabiegowi zamawiający jest narażony na mniejsze ryzyko wykorzystania nieprawidłowego wykazu. Ponadto umożliwia wyeliminowanie potencjalnych wątpliwości związanych z zakwalifikowaniem danej usługi. Art. 2c. [Wykaz robót budowlanych] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wykaz robót budowlanych, z uwzględnieniem postanowień dyrektywy 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi oraz dyrektywy 2004/17/ WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynującej procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych. Komentarz eksperta Dodany do ustawy Pzp art. 2c upoważnia Prezesa Rady Ministrów do określenia w rozporządzeniu wykazu robót budowlanych. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 3 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu robót budowlanych (Dz.U. z 2012 r., poz. 1372) zawiera spójny z załącznikiem I do dyrektywy klasycznej, załącznikiem XII do dyrektywy sektorowej oraz definicją zamówienia na roboty budowlane zawartą w postanowieniu art. 1 pkt 3 dyrektywy obronnej, wykaz 11

działalności będących w świetle prawa unijnego robotami budowlanymi. Pozwala to na uniknięcie rozbieżności interpretacyjnych między przepisami polskiego i unijnego prawa. Ma to istotne znaczenie m.in. z uwagi na odmienne wysokości kwot wartości zamówień dla robót budowlanych albo usług, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej. Art. 3. [Zakres podmiotowy] 1. Ustawę stosuje się do udzielania zamówień publicznych, zwanych dalej zamówieniami, przez: 1) jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych; 2) inne, niż określone w pkt 1, państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej; 3) inne, niż określone w pkt 1, osoby prawne, utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w pkt 1 i 2, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot: a) finansują je w ponad 50% lub b) posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub c) sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub d) mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego; 3a) związki podmiotów, o których mowa w pkt 1 i 2, lub podmiotów, o których mowa w pkt 3; 4) inne niż określone w pkt 1 3a podmioty, jeżeli zamówienie jest udzielane w celu wykonywania jednego z rodzajów działalności, o której mowa w art. 132, a działalność ta jest wykonywana na podstawie praw szczególnych lub wyłącznych albo jeżeli podmioty, o których mowa w pkt 1 3a, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot wywierają na nie dominujący wpływ, w szczególności: a) finansują je w ponad 50% lub b) posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub c) posiadają ponad połowę głosów wynikających z udziałów albo akcji, lub d) sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub e) mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu zarządzającego; 5) inne niż określone w pkt 1 i 2 podmioty, jeżeli łącznie zachodzą następujące okoliczności: a) ponad 50% wartości udzielanego przez nie zamówienia jest finansowane ze środków publicznych lub przez podmioty, o których mowa w pkt 1 3a, b) wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, c) przedmiotem zamówienia są roboty budowlane obejmujące wykonanie czynności w zakresie inżynierii lądowej lub wodnej, budowy szpitali, obiektów 12

sportowych, rekreacyjnych lub wypoczynkowych, budynków szkolnych, budynków szkół wyższych lub budynków wykorzystywanych przez administrację publiczną lub usługi związane z takimi robotami budowlanymi; 6) (uchylony) 7) podmioty, z którymi zawarto umowę koncesji na roboty budowlane na podstawie ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz.U. Nr 19, poz. 101, Nr 157, poz. 1241 i Nr 223, poz. 1778 oraz z 2010 r. Nr 106, poz. 675), w zakresie, w jakim udzielają zamówienia w celu jej wykonania. 2. Prawami szczególnymi lub wyłącznymi w rozumieniu ust. 1 pkt 4 są prawa przyznane w drodze ustawy lub decyzji administracyjnej, polegające na zastrzeżeniu wykonywania określonej działalności dla jednego lub większej liczby podmiotów, jeżeli spełnienie określonych odrębnymi przepisami warunków uzyskania takich praw nie powoduje obowiązku ich przyznania. 3. Podmioty, o których mowa w ust. 1, przyznając środki finansowe na dofinansowanie projektu, mogą uzależnić ich przyznanie od zastosowania przy ich wydatkowaniu zasad równego traktowania, uczciwej konkurencji i przejrzystości. Art. 4. [Wyłączenia stosowania ustawy] Ustawy nie stosuje się do: 1) zamówień udzielanych na podstawie: a) szczególnej procedury organizacji międzynarodowej odmiennej od określonej w ustawie, b) umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, dotyczących stacjonowania wojsk, jeżeli umowy te przewidują inne niż ustawa procedury udzielania zamówień, c) umowy międzynarodowej zawartej między Rzecząpospolitą Polską a jednym lub wieloma państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej, dotyczącej wdrożenia lub realizacji przedsięwzięcia przez strony tej umowy, jeżeli umowa ta przewiduje inne niż ustawa procedury udzielania zamówień; 2) zamówień Narodowego Banku Polskiego związanych z: a) wykonywaniem zadań dotyczących realizacji polityki pieniężnej, a w szczególności zamówień na usługi finansowe związane z emisją, sprzedażą, kupnem i transferem papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych, b) obrotem papierami wartościowymi emitowanymi przez Skarb Państwa, c) obsługą zarządzania długiem krajowym i zadłużeniem zagranicznym, d) emisją znaków pieniężnych i gospodarką tymi znakami, e) gromadzeniem rezerw dewizowych i zarządzaniem tymi rezerwami, f) gromadzeniem złota i metali szlachetnych, prowadzeniem rachunków bankowych i przeprowadzaniem bankowych rozliczeń pieniężnych; g) prowadzeniem rachunków bankowych i przeprowadzaniem bankowych rozliczeń pieniężnych; 2a) zamówień Banku Gospodarstwa Krajowego: a) związanych z realizacją zadań dotyczących obsługi funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazanych Bankowi Gospodarstwa Krajowego na pod- 13

stawie odrębnych ustaw oraz realizacją programów rządowych, w części dotyczącej: prowadzenia rachunków bankowych, przeprowadzania bankowych rozliczeń pieniężnych i działalności na rynku międzybankowym, pozyskiwania środków finansowych dla zapewnienia płynności finansowej, finansowania działalności obsługiwanych funduszy i programów oraz refinansowania akcji kredytowej, b) związanych z operacjami na rynku międzybankowym dotyczących zarządzania długiem Skarbu Państwa oraz płynnością budżetu państwa, c) związanych z wykonywaniem działalności bankowej przez Bank Gospodarstwa Krajowego, w części dotyczącej: otwierania i prowadzenia rachunków bankowych, przeprowadzania bankowych rozliczeń pieniężnych i działalności na rynku międzybankowym, pozyskiwania środków finansowych dla zapewnienia płynności finansowej oraz refinansowania akcji kredytowej; 3) zamówień, których przedmiotem są: a) usługi arbitrażowe lub pojednawcze, b) usługi Narodowego Banku Polskiego, c) (uchylony) d) (uchylony) e) usługi w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych oraz świadczenie usług badawczych, które nie są w całości opłacane przez zamawiającego lub których rezultaty nie stanowią wyłącznie jego własności, f) (uchylony) g) nabycie, przygotowanie, produkcja lub koprodukcja materiałów programowych przeznaczonych do emisji w radiu, telewizji lub Internecie, h) zakup czasu antenowego, i) nabycie własności nieruchomości oraz innych praw do nieruchomości, w szczególności dzierżawy i najmu, j) usługi finansowe związane z emisją, sprzedażą, kupnem lub transferem papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych, w szczególności związane z transakcjami mającymi na celu uzyskanie dla zamawiającego środków pieniężnych lub kapitału, k) dostawy uprawnień do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji, jednostek poświadczonej redukcji emisji oraz jednostek redukcji emisji, w rozumieniu przepisów o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji, l) usługi Banku Gospodarstwa Krajowego w zakresie bankowej obsługi jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2, z wyłączeniem jednostek samorządu terytorialnego; 4) umów z zakresu prawa pracy; 4a) (uchylony); 5) zamówień, którym nadano klauzulę tajne lub ściśle tajne zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych, lub jeżeli wymaga tego istotny interes bezpieczeństwa państwa lub ochrona bezpieczeństwa publicznego; 14

5a) zamówień w ramach realizacji współpracy rozwojowej udzielanych przez jednostki wojskowe w rozumieniu przepisów o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa, jeżeli ich wartość jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8; 5b) zamówień, dotyczących produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi, o których mowa w art. 346 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, jeżeli wymaga tego podstawowy interes bezpieczeństwa państwa, a udzielenie zamówienia bez zastosowania ustawy nie wpłynie negatywnie na warunki konkurencji na rynku wewnętrznym w odniesieniu do produktów, które nie są przeznaczone wyłącznie do celów wojskowych; 6) zamówień na usługi udzielane innemu zamawiającemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 3a, któremu przyznano, w drodze ustawy lub decyzji administracyjnej, wyłączne prawo do świadczenia tych usług; 7) przyznawania dotacji ze środków publicznych, jeżeli dotacje te są przyznawane na podstawie ustaw; 8) zamówień i konkursów, których wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 14.000 euro; 9) (uchylony); 10) zamówień, których głównym celem jest: a) pozwolenie zamawiającym na oddanie do dyspozycji publicznej sieci telekomunikacyjnej lub b) eksploatacja publicznej sieci telekomunikacyjnej, lub c) świadczenie publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych za pomocą publicznej sieci telekomunikacyjnej; 11) nabywania dostaw, usług lub robót budowlanych od centralnego zamawiającego lub od wykonawców wybranych przez centralnego zamawiającego; 12) koncesji na roboty budowlane oraz koncesji na usługi w rozumieniu ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi; 13) zamówień udzielanych instytucji gospodarki budżetowej przez organ władzy publicznej wykonujący funkcje organu założycielskiego tej instytucji, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki: a) zasadnicza część działalności instytucji gospodarki budżetowej dotyczy wykonywania zadań publicznych na rzecz tego organu władzy publicznej, b) organ władzy publicznej sprawuje nad instytucją gospodarki budżetowej kontrolę odpowiadającą kontroli sprawowanej nad własnymi jednostkami nieposiadającymi osobowości prawnej, w szczególności polegającą na wpływie na decyzje strategiczne i indywidualne dotyczące zarządzania sprawami instytucji, c) przedmiot zamówienia należy do zakresu działalności podstawowej instytucji gospodarki budżetowej określonego zgodnie z art. 26 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm.). 15

Komentarz eksperta W art. 4 dokonano zmian dotyczących wyłączeń spod obowiązku stosowania ustawy Pzp. Zarówno nowe, jak i dotychczasowe wyłączenia należy interpretować ściśle, a ciężar dowodu, że dane zamówienie mieści się w ramach określonego wyłączenia, spoczywa na zamawiającym, który zamierza się na nie powołać. W wyniku nowelizacji zmieniono brzmienie pkt 5, wyłączając spod obowiązku stosowania Pzp zamówienia, którym nadano klauzulę tajne lub ściśle tajne na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych albo jeżeli wymaga tego istotny interes bezpieczeństwa państwa lub ochrona bezpieczeństwa publicznego. Ma to związek z wejściem w życie ustawy z 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. Nr 182, poz. 1228). W świetle przepisów tej ustawy informacjom niejawnym nadaje się klauzulę ściśle tajne, jeżeli ich nieuprawnione ujawnienie spowoduje wyjątkowo poważną szkodę przez to, że: zagrozi niepodległości, suwerenności lub integralności terytorialnej Rzeczypospolitej Polskiej, zagrozi bezpieczeństwu wewnętrznemu lub porządkowi konstytucyjnemu Rzeczypospolitej Polskiej, zagrozi sojuszom lub pozycji międzynarodowej Rzeczypospolitej Polskiej, osłabi gotowość obronną Rzeczypospolitej Polskiej, doprowadzi lub może doprowadzić do identyfikacji funkcjonariuszy, żołnierzy lub pracowników służb odpowiedzialnych za realizację zadań wywiadu lub kontrwywiadu, którzy wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze, jeżeli zagrozi to bezpieczeństwu wykonywanych czynności lub może doprowadzić do identyfikacji osób udzielających im pomocy w tym zakresie, zagrozi lub może zagrozić życiu lub zdrowiu funkcjonariuszy, żołnierzy lub pracowników, którzy wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze, bądź osób udzielających im pomocy w tym zakresie, zagrozi lub może zagrozić życiu lub zdrowiu świadków koronnych bądź osób dla nich najbliższych albo świadków, o których mowa w art. 184 ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.), lub osób dla nich najbliższych. Informacjom niejawnym nadaje się natomiast klauzulę tajne, jeżeli ich nieuprawnione ujawnienie spowoduje poważną szkodę dla Rzeczypospolitej Polskiej przez to, że: uniemożliwi realizację zadań związanych z ochroną suwerenności lub porządku konstytucyjnego, pogorszy jej stosunki z innymi państwami lub organizacjami międzynarodowymi, zakłóci przygotowania obronne państwa lub funkcjonowanie Sił Zbrojnych, utrudni wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych prowadzo- 16

nych w celu zapewnienia bezpieczeństwa państwa lub ścigania sprawców zbrodni przez służby lub instytucje do tego uprawnione, w istotny sposób zakłóci funkcjonowanie organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości bądź przyniesie stratę znacznych rozmiarów w interesach ekonomicznych. Zgodnie z dodanym w art. 4 pkt 5b zamawiający nie stosuje ustawy Pzp także do zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa dotyczących produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi, o których mowa w art. 346 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, jeżeli wymaga tego podstawowy interes bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej, a udzielenie zamówienia bez zastosowania ustawy nie wpłynie negatywnie na warunki konkurencji na rynku wewnętrznym w odniesieniu do produktów, które nie są przeznaczone wyłącznie do celów wojskowych. W nowelizacji uchylono art. 4 pkt 3 lit. f ustawy Pzp, ponieważ zawierał odniesienie do art. 296 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, nieobowiązującego od dnia wejścia w życie Traktatu Lizbońskiego. Art. 4a. (uchylony) Art. 4b. [Wyłączenia stosowania ustawy] 1. Ustawy nie stosuje się do zamówień, o których mowa w art. 131a ust. 1: 1) podlegających: a) szczególnej procedurze na podstawie umowy międzynarodowej, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, zawartej z jednym lub wieloma państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej, lub porozumienia zawieranego na szczeblu ministerialnym, b) szczególnej procedurze na podstawie umowy międzynarodowej, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, lub porozumienia zawieranego na szczeblu ministerialnym, związanych ze stacjonowaniem wojsk i dotyczących przedsiębiorców, niezależnie od ich siedziby lub miejsca zamieszkania, c) szczególnej procedurze organizacji międzynarodowej, jeżeli zamówienia muszą być udzielane przez Rzeczpospolitą Polską zgodnie z tą procedurą; 2) w przypadku których stosowanie przepisów ustawy zobowiązywałoby zamawiającego do przekazania informacji, których ujawnienie jest sprzeczne z podstawowymi interesami bezpieczeństwa państwa; 3) udzielanych do celów działalności wywiadowczej; 4) udzielanych w ramach programu współpracy opartego na badaniach i rozwoju, prowadzonych wspólnie przez Rzeczpospolitą Polską i co najmniej jedno państwo członkowskie Unii Europejskiej nad opracowaniem nowego produktu oraz, tam gdzie ma to zastosowanie, do późniejszych etapów całości lub części cyklu życia tego produktu: 5) udzielanych w państwie niebędącym członkiem Unii Europejskiej, w tym zakupów cywilnych realizowanych podczas rozmieszczenia sił zbrojnych, 17