FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS

FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2009, Oeconomica 268 (54), 35 44 Marcin FELTYNOWSKI PLANOWANIE PRZESTRZENNE A ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY W GMINACH WIEJSKICH WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO SPATIAL PLANNING AND SOCIAL-ECONOMIC DEVELOPMENT AT RURAL COMMUNE OF THE ŁÓDŹ VOIVODESHIP Katedra Gospodarki Regionalnej i Środoiska, Uniersytet Łódzki ul. Reolucji 1905 roku 39, 90-214 Łódź Abstract. The local authorities discern more and more often that in rural communes the spatial planning has bigger meaning. In the area of the administrative district local plans are the most important tool of the spatial planning and constitute the local las. They are supervising the behaviour of the space users. Local plans also constitute the tool supporting social-economic development of areas, for hich they ere made out. These instruments should become more and more universal because it is possible to use them in procedures of recruiting union alloances. The article is presenting ho administrative districts of the Łódź voivodeship are using local plans and hat is a prospect of using this instrument in the areas of rural communes of the Łódź voivodeship. Słoa kluczoe: gminy iejskie, plan miejscoy, planoanie przestrzenne, rozój społeczno-gospodarczy. Key ords: local plan, rural communes, social-economic development, spatial planning. WSTĘP Przełom lat 1989 i 1990 przyniósł zmianę ustroju społeczno-politycznego i gospodarczego. Wraz z proadzeniem gospodarki rynkoej nastąpiła decentralizacja państa oraz upodmiotoiony został samorząd terytorialny. Uchalona 1994 roku Ustaa o zagospodaroaniu przestrzennym proadziła iele zmian, mających reguloać proces planoania przestrzennego noych arunkach społeczno-gospodarczych. Zmienił się system aktó planoania przestrzennego, zniesione zostały plany ogólne i szczegółoe. Upranienia decyzyjne zakresie gospodaroania przestrzenią przekazane zostały na szczebel samorządu gminnego, a rola państa ograniczona została do torzenia ogólnych arunkó i przesłanek polityki zagospodaroania przestrzeni. Upodmiotoiona i autonomiczna gmina stała się bezpośrednim decydentem spraach zagospodaroania i użytkoania jej terenu. W procesie planoania przestrzennego zaczęli funkcjonoać rónorzędni partnerzy: państo, gmina i obyatel, a planoanie stało się przede szystkim ciągiem negocjacji i konsultacji i nie było już yłącznie dyrektynym, odgórnym gospodaroaniem przestrzenią (Nieiadomski 2003). Planoanie przestrzenne gminach zostaje oparte na postuloanym teorii planoania przestrzennego dualizmie procedur planistycznych, polegającym na określeniu, z jednej

36 M. Feltynoski strony, polityki zagospodaroania przestrzennego, z drugiej zaś strony na skazaniu ytycznych dotyczących użytkoania terenu, a konsekencji na określeniu jego struktury użytkoania (Hoe i Langdon 2002). Podstaoymi opracoaniami planistycznymi, uchalanymi przez radę gminy, są studium uarunkoań i kierunkó zagospodaroania przestrzennego gminy (dalej studium, studium gminne) oraz miejscoe plany zagospodaroania przestrzennego (dalej plany miejscoe, plany). Sytuacja społeczno-gospodarcza obszaró iejskich skłaniała od początku lat 90. do refleksji nad monofunkcyjnością oraz możliością zmian dotychczasoym funkcjonoaniu gospodarst domoych na obszarach iejskich. Wymusiło to dyskusję nad możliymi koncepcjami rozoju, które skłaniają się ku znanym już krajach zachodnich koncepcjom rozoju ielofunkcyjnego. Rozój ielofunkcyjny obszaró iejskich Polsce, ze zględu na zapóźnienia oraz konieczność dostosoania do ymogó unijnych, nie może przechodzić przez fazy, które na gruncie badań teoretycznych można było yróżnić krajach członkoskich, torzących Unię Europejską przed 1 maja 2004 roku 1. Kłodziński (2000) prezentuje poszczególne fazy płyające na osiągnięcie ielofunkcyjności obszaró iejskich: I faza nastaiona na podniesienie poziomu (jakości) życia mieszkańcó obszaró iejskich, co odbya się poprzez modernizację struktury agrarnej i modernizację rolnicta; II faza torzenie arunkó sprzyjających zapobieganiu migracji z obszaró iejskich poprzez rozój działalności pozarolniczej. Pozalają na to preferencyjne kredyty i pomoc bezzrotna dla noo postających zakładó produkcyjnych i usługoych oraz sparcie dla już istniejących jednostek gospodarczych; III faza polegająca na inicjatyie lokalnej polegającej na ocenie stanu społeczno-gospodarczego i propozycjach jego dalszej modyfikacji (Kłodziński 2000). W Polsce dochodzi ięc do penego rodzaju paradoksu, który staia (zaróno przed ładzami szczebla państoego, jak i szczebla lokalnego) zadanie przeproadzenia kraju reform na obszarach iejskich sposób niebudzący konfliktó społeczno-gospodarczych. Władze muszą jednocześnie skoordynoać decyzje dotyczące rozoju taki sposób, aby fazy przechodzenia od rozoju monofonkcyjnego do ielofunkcyjnego, charakterystyczne dla krajó starej Unii Europejskiej, mogły ystępoać rónocześnie arunkach polskich. Konieczność przejścia przez szystkie fazy transformacji obszaró iejskich ynika rónież z faktu, że latach 90. przemiany społeczno-gospodarcze na tych obszarach nie były kompleksoo określone. Dopiero arunki, ynikające z konieczności dostosoania polskiej przestrzeni iejskiej do integracji z Unią Europejską, ymusiły przemiany na obszarach iejskich. Korzystanie z dośiadczeń krajó zachodnioeuropejskich ynika z faktu, że nieznane są adekatne przykłady, które pozoliłyby na przeniesienie dośiadczeń na grunt polskiej rzeczyistości (Boroski 2001). 1 Więcej na ten temat zob.: Tomczak (2006).

Planoanie przestrzenne a rozój społeczno-gospodarczy 37 Oczyiste jest rónież to, że rozój rolnicta ma penego rodzaju ograniczenia, jednak potencjał (społeczny, gospodarczy) tkiący na obszarach iejskich pozala na promoanie tych obszaró oraz płya na ich rozój. Potencjał rozojoy obszaró iejskich, prezentoany przez Borkoskiego (2001), obejmuje: [ ] absorboanie nadyżek siły roboczej z rolnicta do zajęć pozarolniczych i/lub ziązanych z obsługą rolnicta; kreoanie atrakcyjnego środoiska, będącego zapleczem dla ludności iejskiej; stałą implementację działalności gospodarczej stanoiącej roziązanie alternatyne i uzupełnienie działalności rolniczej; kreoanie zaplecza mieszkanioego dla ludności miejskiej preferującej zdroy styl życia; storzenie możliości rozoju przedsięzięć zaróno dla społeczności lokalnej, jak i dla inestoró zenętrznych; ykorzystanie istniejących i kształtoanie noych aloró turystycznych na obszarach iejskich (s. 38). Możliości ykorzystania ymienionych czynnikó będą osiągalne jedynie poprzez podnoszenie atrakcyjności obszaró iejskich, co następoać może dzięki pracom planistycznym i urządzenioym, płyającym na środoisko i krajobraz obszaró iejskich. Działania na rzecz ziększania konkurencyjności obszaró iejskich ymagać będą rónież postępującej popray życia społeczności iejskiej oraz promocji tych terenó, która odbyać się może przy użyciu instrumentó z zakresu planoania przestrzennego. Nieątplią siłą obszaró iejskich może być ładza lokalna, która poinna dostrzegać problemy i która poprzez opracoanie oraz realizację polityki rozoju lokalnego poinna doproadzić do rozoju społeczno-gospodarczego na danym terytorium. Możlie będzie to poprzez ykorzystanie środkó proponoanych przez Unię Europejską. Dojrzała postaa ładz lokalnych pozoli na lepsze ykorzystanie dostępnych funduszy oraz umożlii zmniejszenie dystansu obec yprzedzających nasz kraj państ starej Unii Europejskiej. MATERIAŁY I METODY Planoanie przestrzenne na obszarach iejskich Wykorzystanie środkó unijnych, pozalających na rozój gmin z obszaró iejskich, poiązane jest z proadzeniem przez ładze tych jednostek polityki przestrzennej. Polityka przestrzenna realizoana jest przez jej podstaoe narzędzie, którym jest planoanie przestrzenne i instrumenty z nim ziązane. Sporządzenie przez ładze gminy studium uarunkoań i kierunkó zagospodaroania przestrzennego gminy rzadko proadzi do potierdzania izji gminy planie zagospodaroania przestrzennego. Gminy naszym kraju często nie opracoują planó miejscoych lub torzą prao lokalne postaci planu tylko dla małych fragmentó terytorium gminy. Rzadko gmina posiada studium uarunkoań i kierunkó zagospodaroania, którego ustalenia przenoszone są do planu zagospodaroania przestrzennego, obejmującego sym zasięgiem obszar granicach administracyjnych. Należy podkreślić, że plan miejscoy poinien być tym ypadku jednym kompleksoym dla całej jednostki terytorialnej instrumentem realizacyjnym polityki przestrzennej.

38 M. Feltynoski Skuteczny rozój społeczno-gospodarczy gminy ymaga ściśle określonego procesu przekształcania przestrzeni geograficznej. Przestrzeń ta ulega modyfikacjom ramach przestrzeni przyrodniczej oraz przestrzeni zagospodaroanej już przekształconej przez człoieka aspektach fizycznych i społeczno-ekonomicznych. Przekształcenia przestrzeni są yrazem założonych celó, oddziałujących na przestrzeń przyrodniczą i antropogeniczną danego otoczenia. Rozój ymuszony jest przez konieczność zaspokajania potrzeb społeczności lokalnej, które są zmienne czasie i podlegają przeobrażeniom jakościoym. Wszystkie procesy ziązane z rozojem społeczno-gospodarczym odbyają się przestrzeni geograficznej. Zmieniające się uarunkoania przestrzenne oraz rozojoe proadzą do sytuacji konfliktoych, które mogą stać się barierą rozoju. Wymusza to na ładzy lokalnej konieczność stałej racjonalizacji zagospodaroania przestrzennego poprzez regulację rozoju społeczno-gospodarczego i ochronę środoiska. Realizacja tego procesu możlia jest rónież dzięki torzeniu jednoznacznej izji planistycznej gminy postaci studium uarunkoań i kierunkó zagospodaroania przestrzennego, popartego kompleksoym planem miejscoym. Plan miejscoy stanoi podstaoą dokumentację dotyczącą lokalizacji poszczególnych inestycji gminie. Zadania inestycyjne, którego koszty mają być refundoane z funduszy unijnych, poinny być zgodne z przyjętą przez samorząd gminy strategią rozoju i planem zagospodaroania przestrzennego. Większość ytycznych, dotyczących nioskó o dofinansoanie inestycji na obszarach gmin, ymaga przedstaienia prognozy oddziałyania danej inestycji na środoisko. Prognozy tego typu przypadku posiadania planu zagospodaroania przestrzennego mogą być ykonane na podstaie załącznikó sporządzanych trakcie opracoyania praa miejscoego prognozy oddziałyania na środoisko projektu planu miejscoego. Dokument ten zaiera informacje na temat przeidzianych skutkó gospodaroania przestrzenią zgodne z opracoyanym planem miejscoym. Jako dokument prognoza może stać się rónież podstaą opracoania dokumentacji na potrzeby nioskó, dotyczących pozyskania środkó unijnych. W dokumentacji, dotyczącej nioskó o dofinansoanie unijne bądź o uzyskanie środkó z Europejskiego Funduszu Rozoju Wsi Polskiej, poinno znaleźć się stanoisko łaściego organu nadzoru architektoniczno-budolanego (który poinien ydać np. pozolenie na budoę). Na przykład starosta, ydając stosoną decyzję, jednocześnie rozstrzyga o zgodności przedsięzięcia/inestycji z tym planem miejscoym, co dla instytucji rozpatrujących nioski jest iążące. 2 Oprócz kestii ynikających z ymogó polskiego praa, dotyczących posiadania odpoiednich pozoleń (np. pozolenia na budoę), plany zagospodaroania przestrzennego gminy oddziałują na rozój społeczno-gospodarczy po ich uchaleniu. W początkoej fazie po uchaleniu planu miejscoego jego oddziałyanie polega na yieraniu płyu i zmianach ilościoych skaźnikó ziązanych z obszarem, którego dotyczy. Wynika to 2 Opracoanie na podstaie informacji uzyskanych od konsultantó EFRWP oraz materiałó informacyjnych funduszy unijnych.

Planoanie przestrzenne a rozój społeczno-gospodarczy 39 z faktu, że pomimo długofaloości planó miejscoych i długiego czasu reakcji, ziązanego ze zmianami struktury i izerunku przestrzeni, możlie jest płyanie na sferę psychologiczną użytkonikó obszaró objętych planem. Przeproadzone badania ankietoe, dotyczące analizy polityki przestrzennej realizoanej na obszarach gmin oraz instrumentó planoania przestrzennego ykorzystyanych tym celu, stały się podstaą do eryfikacji: typu instrumentó planistycznych ykorzystyanych przez ładze gminy zarządzaniu jednostką terytorialną; stanu ykorzystania instrumentó obligatoryjnych i fakultatynych z zakresu planoania przestrzennego i polityki społeczno-gospodarczej; dynamiki i ciągłości opracoyanych dokumentó planistycznych kontekście zmian społeczno-gospodarczych i prano-administracyjnych. Na potrzeby oceny rozoju społeczno-gospodarczego gmin iejskich został użyty skaźnik syntetyczny (skaźnik Perkala), który yliczono dla dóch punktó czasoych dla 1999 i 2006 roku. Wskaźnik Perkala skonstruoany został na podstaie grupy 13 skaźnikó podanych tab. 1. Tabela 1. Wskaźniki obrazujące ielofunkcyjny rozój gmin iejskich Wskaźniki opisujące ielofunkcyjny rozój gmin Obszar środoiskoo-przestrzenny X 1 gęstość zaludnienia X 2 gęstość sieci odociągoej X 3 udział gruntó pozostałych i nieużytkó poierzchni ogółem [%] Obszar gospodarczy X 4 udział liczby pracujących usługach (rynkoych i nierynkoych) ogólnej liczbie pracujących [%] X 5 udział ydatkó majątkoych inestycyjnych ydatkach budżetó gmin ogółem [%] X 6 udział dochodó łasnych gminy dochodach ogółem [%] X 7 liczba podmiotó gospodarczych na 1000 mieszkańcó X 8 udział liczby pracujących liczbie osób ieku produkcyjnym [%] Obszar społeczny X 9 saldo migracji ludności na 1000 mieszkańcó [ ] X 10 ydatki na opiekę społeczną na jednego mieszkańca [zł] X 11 liczba mieszkań oddanych do użytku na 1000 mieszkańcó X 12 księgozbiór na 1000 mieszkańcó X 13 obciążenie demograficzne Źródło: opracoanie łasne na podstaie: Borys (2005). Konstrukcja skaźnika Perkala odbya się etapoo. Pierszym etapem procedury sporządzania omaianego indeksu jest dobór zmiennych, które stanoić będą zbiór cech opisujących rozój ielofunkcyjny obszaró iejskich. Ważnym etapem jest obliczanie artości średniej i odchylenia standardoego poszczególnych cech użytych do opracoania skaźnika Perkala. Kolejny etap prac polega na normalizacji zmiennych, co jest arunkiem koniecznym do yznaczania odległości oraz sporządzenia miernikó syntetycznych. Działanie to pozala na przekształcenie artości zmiennych yrażonych różnych jednostkach do postaci porónyalnej (postulat addytyności). Wskaźnik Perkala jako metoda porządkoania linioego

40 M. Feltynoski pozala na uporządkoanie obiektó ieloymiaroych edług syntetycznego kryterium, które jest funkcją zmiennych ejścioych. Analizy przy użyciu zaproponoanej metody mają na celu rangoanie obiektó ze zględu na określony zesta cech. Zadaniem rangoania jest ustalenie, które z obiektó (gmin) zajmują tych rankingach yższe pozycje. WYNIKI I DYSKUSJA Stan planoania przestrzennego gminach iejskich ojeództa łódzkiego Obszary iejskie stanoią 93,75% poierzchni ojeództa łódzkiego; zamieszkuje je 35,6% ludności regionu. Na tej podstaie stierdzić należy, iż priorytetem okresu przejścioego musi być proadzenie działań pozalających na rozój obszaró iejskich i ystępującego tam potencjału ludzkiego. Na obszarze ojeództa łódzkiego znajdują się 134 gminy iejskie. W przeproadzonych badaniach do 134 samorządó iejskich skieroano pytania o stopień pokrycia planami zagospodaroania przestrzennego. Uzyskano odpoiedzi od 75 gmin, co stanoiło 55,97% zbioroości. m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m Typ gminy: m miejska, m miejsko-iejska, iejska Procent terenó gminy objęty planami miejscoymi 0 0 25 0-25 25 50 25-50 50 75 50-75 75 100 75-100 100 gminy niebiorące udziału badaniu Rys. 1. Gminy iejskie ojeództa łódzkiego edług poierzchni objętej miejscoymi planami zagospodaroania przestrzennego Źródło: opracoanie łasne na podstaie badań ankietoych. Na postaie uzyskanych odpoiedzi stierdzono, iż 2006 roku 18 (24% gmin biorących udział badaniach) spośród szystkich przebadanych samorządó iejskich nie posiadało miejscoych planó zagospodaroania przestrzennego, natomiast 9 (12% gmin biorących

Planoanie przestrzenne a rozój społeczno-gospodarczy 41 udział badaniach) gmin iejskich charakteryzoało się 100-procentoym obłożeniem planami miejscoymi 3. Nadmienić należy, że na 9 samorządó lokalnych z planami miejscoymi dla całego obszaru gminy aż 7 sporządziło je postaci jednego spójnego dokumentu planistycznego; pozostałe 2 jednostki posiadały plany miejscoe cząstkoe (rys. 1). Wśród analizoanych gmin aż 52% samorządó posiadało plany miejscoe opracoane tylko dla obszaru nieprzekraczającego 25% poierzchni gminy. Wiejskich samorządó lokalnych, posiadających plan miejscoy dla poierzchni poyżej 25 50%, było zaledie 2,66% (die gminy). Podobnie sytuacja ta yglądała kolejnym przedziale przyjętej klasyfikacji (od 50% do 75%), którym zidentyfikoano tylko jeden samorząd iejski. W grupie gmin posiadających miejscoe plany zagospodaroania przestrzennego, które obejmoały poyżej 75% 4 poierzchni administracyjnej samorządu, zanotoano 6 gmin, co stanoiło 8% jednostek poddanych analizie. Przeproadzona analiza skazuje, że zaledie 9,3% gmin iejskich biorących udział badaniu ykazało zainteresoanie posiadaniem kompleksoego i spójnego miejscoego planu zagospodaroania przestrzennego. Okres do roku 2006 nie sprzyjał ięc decyzjom ładz lokalnych ziązanych z ykonyaniem planó miejscoych dla całego obszaru gminy. W badanym okresie samorządy iejskie sporządziły 234 miejscoe plany zagospodaroania przestrzennego, a najiększa intensyność ich sporządzania przypadła na lata 2001 2003. Sytuacja taka spoodoana była koniecznością zastąpienia planó miejscoych sprzed roku 1995, które traciły ażność z dniem 1 stycznia 2004, noymi planami. Władze gmin zintensyfikoały prace nad planami miejscoymi rónież z poodu zmieniających się przepisó, dotyczących systemu planoania przestrzennego, gdyż łaśnie tych latach opracoyano noą ustaę o planoaniu i zagospodaroaniu przestrzennym, która eszła życie dnia 11 lipca 2003. Proadzi to do niosku, że ładze lokalne, sporządzając opracoania planistyczne, często kierują się obaami przed noymi przepisami. Częstym poodem obniżonej jakości dokumentó planistycznych jest konieczność szybkiego opracoania planó miejscoych, których artość merytoryczna i poznacza nie ma cech dobrego planu. Dodatkoym nioskiem płynącym z badań jest to, że mimo relatynie dużej liczby opracoyanych planó miejscoych gminach iejskich ojeództa łódzkiego panoała tendencja do sporządzania tych dokumentó jedynie dla ybranych obszaró gminy, a nie sposób kompleksoy. Podejście takie zaburza ideę kompleksoości planoania przestrzennego oraz pooduje mniejszą skuteczność planó miejscoych. Tym samym 3 Pokrycie terenó planami miejscoymi (obłożenie terenu planami miejscoymi) termin ten odnosi się do jednostek samorządu lokalnego, które sporządziły miejscoe plany zagospodaroania przestrzennego dla całego obszaru granicach administracyjnych gminy. Termin ten dotyczy gmin, które dokonały tego formie jednego opracoania, jak rónież jednostek posiadających kilka planó miejscoych obejmujących sym zasięgiem cały obszar gminy. 4 Z yłączeniem samorządó iejskich charakteryzujących się pokryciem całej poierzchni gminy miejscoymi planami zagospodaroania przestrzennego.

42 M. Feltynoski proadzi to do mniejszego płyu tych dokumentó na rozój społeczno-gospodarczy gminy iejskiej. 60 50 Liczba opracoanych planó miejscoych 40 30 20 10 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Rys. 2. Liczba opracoanych miejscoych planó zagospodaroania przestrzennego gminach iejskich ojeództa łódzkiego latach 1995 2005 Źródło: opracoanie łasne na podstaie badań ankietoych. Na 75 przebadanych samorządó iejskich 37 podjęło prace nad kolejnymi planami zagospodaroania przestrzennego. Piętnaście samorządó lokalnych (20% analizoanych gmin iejskich) zdecydoało się na opracoanie planó miejscoych dla całego obszaru granicach administracyjnych gminy. Władze 8 spośród 15 samorządó zdecydoały się na opracoanie miejscoych planó zagospodaroania przestrzennego dla pozostałej części obszaru gminy, nieobjętej tego rodzaju opracoaniem. W przypadku 7 samorządó lokalnych stierdzono, że postające plany miejscoe będą opracoaniami kompleksoymi dla całego obszaru gminy iejskiej. Można stierdzić, że ciągu 20 miesięcy 5 opracoane zostaną kompleksoe plany miejscoe dla kolejnych 7 gmin ojeództie łódzkim. Oznacza to, że odsetek gmin, posiadających na soim obszarze akt praa miejscoego postaci jednego spójnego dokumentu, zrośnie roku 2008 do 18,67% 6. Uzględniając samorządy lokalne, których obłożenie planami miejscoymi ynosi 100% (jednak ładze przygotoały opracoania postaci kilku aktó praa miejscoego), należy stierdzić, że do roku 2008 liczba tych gmin z 2 zrośnie do 10. Tym samym samorządy lokalne, posiadające miejscoe plany zagospodaroania przestrzennego dla całego obszaru granicach administracyjnych, stanoić będą 32% przebadanych gmin iejskich. Śiadczy to o tym, że ładze lokalne coraz częściej dostrzegają rolę planoania przestrzennego rozoju społeczno-gospodarczym gmin. Starają się też, aby opracoania planistyczne nie miały charakteru cząstkoego i aby staały się doku- Rok 5 Jak ynika z badań przeproadzonych gminach iejskich, średni czas opracoyania planu miejscoego ynosił około 20 miesięcy. 6 Dane liczboe dotyczą gmin biorących aktyny udział badaniach przeproadzonych na potrzeby rozpray doktorskiej.

Planoanie przestrzenne a rozój społeczno-gospodarczy 43 mentami kompleksoymi, pozalającymi na prezentoanie izji rozoju przestrzennego gminy. Wpły planoania przestrzennego na rozój społeczno-gospodarczy Rozpatrując stan z lat 1999 i 2006, gminy iejskie biorące udział badaniu uporządkoano edług artości skaźnika Perkala. W przypadku 7 samorządó iejskich, zidentyfikoanych na etapie badań nad instrumentalizacją planoania przestrzennego, można przeproadzić pozytyną ocenę zachodzących nich zmian ziązanych z rozojem ielofunkcyjnym, który spierany jest przez proadzoną politykę przestrzenną. Poodem do tego jest porónanie miejsc rankingoych gmin iejskich dóch punktach czasoych. W 1999 roku rankingu gmin Bolesłaiec zajął miejsce 6, Wodzierady miejsce 12, Konopnica miejsce 36, Jeżó miejsce 42, Łęczyca miejsce 62, Łanięta miejsce 63, a Grabó miejsce 69. Istotne jest to, że roku 2006 rankingu skazane gminy zajęły miejsca: Wodzierady 11, Bolesłaiec 16, Jeżó 31, Konopnica 34, Łanięta 36, Grabó 40, Łęczyca 48. Sześć spośród ytypoanych gmin iejskich ykazało się zrostem skaźnika syntetycznego, określającego poziom rozoju ielofunkcyjnego jednostki, a przypadku jednej gminy (Bolesłaiec) badanie ykazało spadek rankingu. Widoczny jest istotny postęp poziomie rozoju ielofunkcyjnego 6 spośród 7 gmin poddanych analizie. Jedynym przypadkiem, który skazuje na niekorzystną zmianę sytuacji ziązanej z rozojem ielofunkcyjnym, jest gmina Bolesłaiec. Wyniki przeproadzonej analizy skazują na to, że proadzenie spójnej i kompleksoej polityki przestrzennej na terenie gminy jest jednym z czynnikó płyających na procesy społeczno-gospodarcze oraz na rozój ielofunkcyjny gmin iejskich. Dzięki ykorzystaniu narzędzi z zakresu planoania przestrzennego, którym przypisuje się najiększą skuteczność oddziałyaniu na rozój ielofunkcyjny, ładze gmin mogą kieroać zachoaniem użytkonikó przestrzeni, proadząc tym samym do osiągania założonych celó. Wyższy poziom rozoju ielofunkcyjnego, określony za pomocą skaźnika syntetycznego, doodzi, że realizacja polityki przestrzennej daje iększości przypadkó pozytyne efekty. Pozala to stierdzić, że kompetencje i instrumenty, dostępne dla ładz lokalnych celu realizacji polityki przestrzennej, płyają na rozój ielofunkcyjny gmin iejskich. PODSUMOWANIE Analiza obszaru badaczego pozala stierdzić, że na terenach iejskich ojeództa łódzkiego obseruje się aktyność ładz samorządoych ziązaną z opracoyaniem miejscoych planó zagospodaroania przestrzennego. Na szczególną uagę zasługują decyzje ładz lokalnych, które zdecydoały się na objęcie planami miejscoymi całego obszaru gminy. Decyzje te mają rónież znaczenie dla rozoju społeczno-gospodarczego

44 M. Feltynoski gmin iejskich, ponieaż samorząd z określoną izją rozoju przestrzennego, postaci aktu praa miejscoego, staje się bardziej atrakcyjny dla inestoró. Wynika to z faktu, że gmina ma określoną izję rozoju przestrzennego, która najczęściej poiązana jest z innymi dokumentami, jak: strategia gminy, plan rozoju lokalnego i plany inestycyjne. Plan miejscoy jako akt praa miejscoego pozala rónież na uproszczenie i skrócenie procesu ziązanego z uzyskaniem stosonych zezoleń procedurze inestycyjnej. Wynika to chociażby z faktu, że nie jest potrzebne ydaanie decyzji o arunkach zabudoy i zagospodaroania terenu; zezolenia na budoę ydaane są na podstaie aktó praa miejscoego. Pozala to rónież na spraniejsze sporządzanie nioskó o dofinansoanie z funduszy unijnych, które mogą opierać się na już oboiązującej gminie dokumentacji. PIŚMIENNICTWO Boroski J. 2001. Obszary iejskie nieykorzystany potencjał rozojoy [: Przyszłość si polskiej. Wizje, strategie, koncepcje], red. L. Kolarska-Bobińska, A. Rosner, J. Wilkin, Warszaa, Instytut Spra Publicznych, 33 42. Borys T. 2005. Wskaźniki zrónoażonego rozoju, Warszaa, Wydanicto Ekonomia i Środoisko, 253 334. Hoe J., Langdon C. 2002. Toards a Reflexive Planning Theory. Planning Theory 1 (3), 209 225. Kłodziński M. 2000. Dośiadczenia krajó członkoskich Unii Europejskiej zakresie strategii ielofunkcyjnego rozoju si. Stud. KPZK PAN Warsz. 110, 38. Nieiadomski Z. 2003. Planoanie przestrzenne zarys systemu, Warszaa, Wydanicto Pranicze LexisNexis, 27. Tomczak F. 2006. Ogólna sytuacja si polskiej da lata po ejściu do Unii Europejskiej. Biul. KPZK PAN Warsz. 228, 21 40. Ustaa z 7 lipca 1994 roku o zagospodaroaniu przestrzennym. DzU z 1994 r., nr 89, poz. 415, z późn. zm. Ustaa z dnia 27 marca 2003 r. o planoaniu i zagospodaroaniu przestrzennym. DzU z 2003 r., nr 80, poz. 717 z późn. zm.