Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 STRUKTURA I CEL PROGRAMU Program składa się z czterech osi Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego Oś 2: Poprawa środowiska przyrodniczego i obszarów wiejskich Oś 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Oś 4: Leader Cel Programu: Realizacja koncepcji wielofunkcyjności rolnictwa i obszarów wiejskich. Wzmocnienie ekonomiczne gospodarstw rolnych i wzrost konkurencyjności sektora rolno-spożywczego, z jednoczesnym zapewnieniem instrumentów na rzecz różnicowania działalności gospodarczej w kierunku pozyskania i stworzenia alternatywnych źródeł dochodów mieszkańców wsi Oś priorytetowa 1(gospodarcza): wsparcie konkurencyjności sektora rolnego i leśnego, obejmuje następujące działania: 1. szkolenia zawodowe i akcje informacyjne dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie, 2. ułatwienie startu młodym rolnikom, 3. renty strukturalne, 4. wykorzystanie usług doradczych przez rolników oraz zarządców lasów, 5. organizacja usług doradczych w zakresie rolnictwa i leśnictwa; 6. modernizacja gospodarstw rolnych, 7. zwiększenie wartości gospodarczej lasów, 8. zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej, 9. infrastruktura związana z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa, 10. odtworzenie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych i wprowadzenie instrumentów zapobiegawczych; 11. wdrażanie programów jakości żywności, 12. wspieranie grup producentów w zakresie działalności informacyjnej i promocyjnej dla produktów objętych programami jakości żywności; 13. wspieranie grup producentów rolnych. Oś priorytetowa 2 (środowiskowa): zrównoważone gospodarowanie zasobami gruntów rolnych i leśnych, obejmuje następujące działania: 1. wspieranie gospodarstw na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na obszarach górskich, 2. wspieranie gospodarstw na innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, 3. dopłaty do gruntów rolnych na obszarach sieci NATURA 2000, 4. wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt, 5. inwestycje nie powiązane z produkcją rolniczą; 6. zalesianie gruntów rolnych, 7. zakładanie systemów rolno-leśnych na gruntach rolnych, 8. zalesianie gruntów innych niż grunty rolne, 9. dopłaty do gruntów leśnych na obszarach sieci NATURA 2000, 10. przedsięwzięcia leśno- środowiskowe, 11. odtwarzanie potencjału produkcji leśnej i wprowadzanie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych, 12. inwestycje nie powiązane z produkcją leśną. 1

Oś priorytetowa 3 (społeczna): dywersyfikacja ekonomiczna obszarów wiejskich i podniesienie jakości życia na obszarach wiejskich, obejmuje następujące działania: 1. przejście do działalności pozarolniczej, 2. wspieranie tworzenia i rozwoju mikro-przedsiębiorstw w celu promocji przedsiębiorczości i rozwijania ekonomicznych podstaw regionu, 3. promocja turystyki, 4. ochrona, podnoszenie jakości i zarządzanie dziedzictwem kulturowym; 5. podstawowe usługi na rzecz gospodarki i ludności wiejskiej, 6. odnowa wsi i rozwój, ochrona i podniesienie jakości wiejskiego dziedzictwa kulturowego, 7. system szkoleń zawodowych dla podmiotów gospodarczych działających w obszarach objętych osią priorytetową 3, 8. system zdobywania kwalifikacji i aktywizacji w celu przygotowania i wdrożenia lokalnej strategii rozwoju. Oś priorytetowa 4 : LEADER DZIAŁANIA, FORMY WSPARCIA, BENEFICJENCI OŚ 1: POPRAWA KONKURENCYJNOŚCI SEKTORA ROLNEGO I LEŚNEGO Działanie: Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie Doskonalenie zawodowe rolników i posiadaczy lasów, prowadzące do restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa, zwiększenia konkurencyjności i dochodowości działalności rolniczej lub leśnej oraz do spełnienia odpowiednich norm krajowych i UE. Pomocy udziela się na organizację kursów, warsztatów i wyjazdów studyjnych w szczególności w ramach następujących dziedzin: a) minimalne wymagania wzajemnej zgodności dla gospodarstw rolnych (tzw.cross-compliance) b) upowszechnianie nowoczesnych technologii w rolnictwie i leśnictwie c) upowszechnianie zasad proekologicznych metod produkcji rolniczej, w szczególności integrowanej produkcji rolniczej i rolnictwa ekologicznego d) upowszechnianie standardów jakościowych w produkcji rolniczej i leśnej e) ekonomika i zarządzanie gospodarstwem rolnym lub produkcją leśną f) podejmowanie nowych, rynkowo zorientowanych kierunków produkcji rolnej g) popularyzacja nowych kierunków działalności rolniczej w celu uzyskiwania dodatkowych dochodów h) poprawa jakości i higieny produkcji i).prawidłowe warunki utrzymania zwierząt j) ochrona środowiska w gospodarstwie rolnym, ze szczególny uwzględnieniem gospodarstw na Obszarach Szczególnie Narażonych 2

k) zastosowanie mikrokomputerów i programów komputerowych w usprawnieniu zarządzania gospodarstwem rolnym i leśnym l) warunki bezpiecznego wytwarzania i przechowywania pasz w gospodarstwie w kontekście bezpieczeństwa żywnościowego Pomoc może być przyznana, jeżeli: Wsparcie nie obejmuje szkoleń, które stanowią część programów nauczania obowiązujących w szkołach rolniczych i leśnych na poziomie szkoły średniej lub wyższej Beneficjent Beneficjentami szkoleń są instytucje lub prywatne i publiczne podmioty, prowadzące działalność szkoleniową Pomoc finansowa obejmuje: refundację udokumentowanych kosztów poniesionych w związku z przeprowadzeniem szkolenia; narzut na pokrycie kosztów operacyjnych (prąd, ogrzewanie, wykorzystanie powierzchni biurowych, telefony, koszty administracyjne itp.) w wysokości nie więcej niż 15% udokumentowanych bezpośrednich kosztów szkoleń. Forma i wysokość pomocy Poziom pomocy wynosi maksymalnie 100% kosztów kwalifikowalnych. Całkowity koszt - 40 000 000 Euro Szacowana liczba szkoleń:10 000 Liczba uczestników szkoleń: 400 000 Działanie: Ułatwianie startu młodym rolnikom Stymulowanie zmian strukturalnych w sektorze rolnym przez ułatwienie przejmowania lub zakładania gospodarstw rolnych przez osoby młode o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych O pomoc może się ubiegać osoba, która: 1) nie prowadziła dotychczas działalności rolniczej, a w szczególności nie była posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha UR albo 2) prowadzi działalność rolniczą, a w szczególności stała się posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni, co najmniej1 ha UR: a) w drodze spadku, lub b) w drodze spadku lub darowizny otrzymanych w trakcie nauki bądź przed uzyskaniem pełnoletności, lub c) w sposób nie wymieniony w lit. a lub b wyłącznie w ramach pierwszego naboru wniosków. Pomoc nie może być przyznana po upływie 18 miesięcy od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności rolniczej. 3

(Kontrola zostanie przeprowadzona przynajmniej raz, nie później niż przed upływem 5 lat od dnia wydania decyzji o przyznaniu pomocy) Pomoc może być udzielana jeżeli: Beneficjent - osoba fizyczna : 1) jest pełnoletni i w dniu złożenia wniosku nie ukończył 40 roku życia 2) posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe wynikające z wykształcenia lub stażu pracy w rolnictwie ( możliwość uzupełnienia w okresie 36 mies.); 3) będzie rozwijał działalność rolniczą zgodnie z założeniami biznesplanu; 4), co najmniej 70% kwoty premii wykorzysta na cele związane z rozwojem gospodarstwa, zgodnie z założeniami biznesplanu; 5) przez okres, co najmniej 3 lat od wypłaty pomocy będzie ubezpieczony w KRUS na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników jako rolnik z mocy ustawy i w pełnym zakresie; 6) będzie prowadził gospodarstwo objęte pomocą przez okres co najmniej 5 lat od dnia wypłaty pomocy. Przejmowane gospodarstwo: 1) ma powierzchnię użytków rolnych nie mniejszą niż średnia w danym województwie i nie większą niż 300 ha; jeżeli średnia wojewódzka jest niższa niż średnia krajowa, wówczas obowiązuje średnia krajowa; 2) stanowi lub będzie stanowiło własność beneficjenta lub dzierżawę (przez okres co najmniej 5 lat) z zasobu własności rolnej Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego; 3) spełnia standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt w gospodarstwie lub dostosuje się do tych standardów w ciągu 3 lat od rozpoczęcia prowadzenia działalności rolniczej. Biznesplan zawiera: 1) cele, koncepcję i etapy rozwoju gospodarstwa; 2) opis wyjściowej sytuacji gospodarstwa, w szczególności informacje dotyczące zasobów gospodarstwa oraz struktury produkcji; 3) opis i harmonogram planowanych inwestycji, z uwzględnieniem inwestycji służących dostosowaniu do wymaganych przepisami prawa standardów w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt; 4) początkowy i docelowy wynik ekonomiczny gospodarstwa; 5) informacje na temat sposobu uzupełnienia wykształcenia (jeżeli dotyczy) oraz planowanych szkoleń lub doradztwa; 6) informacje na temat innych zamierzeń dotyczących rozwoju gospodarstwa. Forma i wysokość pomocy Jednorazowa premia w wysokości 50 000 zł Koszt całkowity: 420 000 000 EUR Liczba młodych rolników, którym udzielona zostanie pomoc: 33 600 4

Działanie: Renty strukturalne Poprawa struktury agrarnej kraju oraz przyśpieszenie procesu wymiany pokoleniowej wśród osób prowadzących gospodarstwa rolne, a także poprawa rentowności i konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez ich przejmowanie przez osoby młodsze, dobrze przygotowane do zawodu rolnika. Beneficjent Renta strukturalna przysługuje producentowi rolnemu, będącemu osobą fizyczną, który: 1) ukończył 55 lat, lecz nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego 2) prowadził działalność rolniczą na własny rachunek w gospodarstwie rolnym, w okresie co najmniej 10 lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o rentę strukturalną i przez okres co najmniej 5 lat podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników; 3) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w dniu składania wniosku o rentę strukturalną; 4) przekazał gospodarstwo rolne; 5) zaprzestał prowadzenia wszelkiej towarowej działalności rolniczej; 6) nie jest emerytem ani rencistą. Forma i wysokość pomocy - podstawowa wysokość pomocy wynosi 896,19 zł, tj. 150% kwoty najniższej emerytury - może zostać zwiększona o 597,46 zł, tj.100% kwoty najniższej emerytury, jako dodatek na małżonka - oraz o 89,62 zł, tj. 15% kwoty najniższej emerytury, jeżeli rolnik przekaże gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni użytków rolnych większej niż 10 ha osobie w wieku poniżej 40 roku życia. - wysokość wsparcia podlega sumowaniu, z tym, że łączna wysokość pomocy nie może wynosić więcej niż 1583,27 zł, tj. 265% kwoty najniższej emerytury - renta wypłacana jest do 65 roku życia w systemie miesięcznym - Finansowanie Koszt całkowity: 2 187 600 000 EUR Liczba producentów rolnych, którzy przejdą na rentę strukturalną - 50 400 Średni wiek rolnika przejmującego gospodarstwo - 30 Działanie: Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów Umożliwienie rolnikom i posiadaczom lasów otrzymanie wsparcia poprzez korzystanie z doradztwa w celu : 5

1) dostosowania gospodarstwa rolnego do zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance) tj. w zakresie gospodarki gruntami, ochrony środowiska, zdrowia publicznego, dobrostanu i zdrowia zwierząt, zdrowotności roślin; 2) zwiększenia konkurencyjności i dochodowości gospodarstw rolnych i leśnych; 3) wspierania restrukturyzacji, rozwoju i innowacji w gospodarstwach rolnych i leśnych; 4) ochrony środowiska naturalnego; 5) poprawy bezpieczeństwa pracy. Beneficjenci Rolnicy i posiadacze lasów, którzy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej posiadają gospodarstwo rolne (i w roku poprzedzającym rozpoczęcie wykonywania usługi uzyskali płatności bezpośrednie) lub las. Opis systemu doradztwa Usługi doradcze dla rolników będą świadczyły instytucje i podmioty doradcze, prywatne i publiczne, które na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej prowadzą działalność z zakresu doradztwa rolniczego Kontrolę jakości usług doradczych w ramach działania będzie pełniło Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie, które jest instytucją odpowiadającą za standardy świadczenia rolniczych usług doradczych, natomiast nie ma uprawnień do ich świadczenia rolnikom. Poziom pomocy - pomoc będzie wynosić 80% kosztu kwalifikowanego przypadającego na usługę doradczą, jednak nie więcej niż równowartość 1 500 euro/gospodarstwo w całym okresie programowania. - stawki za poszczególne usługi doradcze zostaną określone w formie kwot ryczałtowych, zapisanych w katalogu usług doradczych. - obowiązek zawarcia umowy z instytucją lub podmiotem doradczym, z którego usług beneficjent będzie korzystał. Koszt całkowity: 437 500 000 EUR Wydatki publiczne: 350 000 000 EUR Liczba producentów rolnych, i posiadaczy lasów, którym udzielona zostanie pomoc - 600 000 Liczba wykonanych usług 1 200 000 Działanie: Modernizacja gospodarstw rolnych Wsparcie modernizacji gospodarstw w celu zwiększenia ich efektywności poprzez lepsze wykorzystanie czynników produkcji, w tym wprowadzenie nowych technologii produkcji, poprawę jakości produkcji, różnicowanie działalności rolniczej, a także zharmonizowanie warunków produkcji rolnej z wymogami dotyczącymi ochrony środowiska naturalnego, higieny produkcji oraz warunków utrzymania zwierząt. Rodzaj inwestycji 6

Inwestycje materialne: a) budowa lub remont połączony z modernizacją budynków lub budowli, b) zakup lub instalacja maszyn, urządzeń, w tym sprzętu komputerowego, c) zakładanie, modernizacja sadów lub plantacji wieloletnich, d) zakup, instalacja lub budowa elementów infrastruktury technicznej wpływających bezpośrednio na warunki prowadzenia działalności rolniczej, przygotowania do sprzedaży lub sprzedaży bezpośredniej Inwestycje niematerialne: a) zakup patentów, licencji, w tym licencji na oprogramowanie, b) usługi związane z przygotowaniem dokumentacji technicznej lub ekonomicznej dotyczącej projektu oraz nadzorem technicznym, związane bezpośrednio z realizacją projektu. Pomoc może być przyznana na inwestycje, mające na celu dostosowania gospodarstwa do standardów, wynikających z przepisów prawa Unii Europejskiej: 1) obowiązujących pod warunkiem, że inwestycję podejmuje beneficjent działania Ułatwienie startu młodym rolnikom zgodnie z biznesplanem, a dostosowanie gospodarstwa rolnego nastąpi przed upływem 36 miesięcy od dnia podjęcia prowadzenia gospodarstwa rolnego; 2) nowowprowadzonych - pod warunkiem, że dostosowanie nastąpi w terminie nie dłuższym niż 36 miesięcy od dnia, w którym dany standard stał się obowiązujący. Beneficjent: Osoba fizyczna, osoba prawna, spółka osobowa, prowadząca działalność rolniczą w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej. Osoba fizyczna jest pełnoletnia i nie osiągnęła wieku emerytalnego. Forma i wysokość pomocy: -- refundacja części kosztów kwalifikowalnych operacji Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi i na jedno gospodarstwo rolne w ramach działania, w okresie realizacji PROW, nie może przekroczyć 300 000 zł. - do realizacji mogą być przyjęte operacje, których wysokość kosztów kwalifikowalnych będzie wynosiła powyżej 20 tys. zł (nie dotyczy operacji obejmujących wyłącznie wyposażenie gospodarstwa rolnego w urządzenia do składowania nawozów naturalnych lub projektów związanych z dostosowaniem do norm wspólnotowych) Poziom pomocy wynosi maksymalnie: 40% kosztów inwestycji kwalifikującej się do objęcia pomocą; 50% kosztów inwestycji kwalifikującej się do objęcia pomocą, realizowanej przez osobę fizyczną, która w dniu złożenia wniosku o pomoc nie ukończyła 40 roku życia; 50% kosztów inwestycji kwalifikującej się do objęcia pomocą, realizowanej na m.in. obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, obszarach objętych siecią NATURA 2000 lub obszarach, na których obowiązują ograniczenia w związku z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej; 7

60% kosztów inwestycji kwalifikującej się do objęcia pomocą, realizowanej przez osobę fizyczną, która w dniu złożenia wniosku o pomoc nie ukończyła 40 roku życia, m.in. na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, obszarach rolnych objętych siecią NATURA 2000 lub obszarach, na których obowiązują ograniczenia w związku z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej; 75% kosztów inwestycji kwalifikującej się do objęcia pomocą, realizowanej w związku z wprowadzeniem w życie Dyrektywy Azotanowej dotyczy umów zawartych do dnia 30 kwietnia 2008 r. Koszt całkowity: 4 449 830 000 EUR Wydatki publiczne: 1 779 932 000 EUR Liczba gospodarstw rolnych, które otrzymają pomoc - 59 378 Liczba projektów -79 171 Działanie: Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw w sektorze przetwórstwa i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, uwarunkowana wzrostem wartości dodanej, jakości produkcji, obniżeniem kosztów oraz rozwojem nowych produktów, procesów i technologii produkcji, jak również poprawa warunków produkcji w odniesieniu do obowiązujących lub nowowprowadzanych standardów Rodzaj inwestycji Inwestycje materialne: a) budowę, modernizację lub przebudowę budynków lub budowli stanowiących infrastrukturę zakładów przetwórstwa lub handlu hurtowego produktami rolnymi, b) zakup lub instalację maszyn lub urządzeń do przetwarzania, magazynowania lub przygotowania produktów do sprzedaży, c) zakup lub instalację aparatury pomiarowej, kontrolnej oraz sprzętu do sterowania procesem produkcji lub magazynowania, d) zakup specjalistycznych środków transportu, e) zakup lub instalację urządzeń służących poprawie ochrony środowiska. Inwestycje niematerialne: a) zakup oprogramowania służącego zarządzaniu przedsiębiorstwem oraz sterowaniu procesem produkcji i magazynowania, b) wdrożenie procedury systemów zarządzania jakością, c) przygotowanie dokumentacji technicznej projektu, d) przygotowanie biznesplanu, e) opłaty za patenty lub licencje, f) koszty nadzoru urbanistycznego, architektonicznego, budowlanego lub konserwatorskiego. 8

Beneficjent: Osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, która: posiada zarejestrowaną działalność w zakresie przetwórstwa lub wprowadzania do obrotu produktów rolnych, działa: - jako małe lub średnie przedsiębiorstwo lub - przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 750 pracowników, lub - przedsiębiorstwo, którego obrót nie przekracza równowartości w zł 200 mln euro. Forma i wysokość pomocy: - Pomoc ma formę refundacji części kosztów kwalifikowanych projektu. Maksymalna wysokość pomocy, przyznana w okresie realizacji PROW jednemu beneficjentowi, wynosi 20 000 000 zł (5 123 213,3 euro). - Wielkość pomocy przyznanej na realizację jednego projektu nie może być niższa niż 100 000 zł Poziom pomocy wynosi maksymalnie: 25% kosztów inwestycji kwalifikującej się do wsparcia, realizowanej przez przedsiębiorcę, który nie jest małym lub średnim przedsiębiorcą; 40% kosztów inwestycji kwalifikującej się do objęcia pomocą, realizowanej przez małe lub średnie przedsiębiorstwo; 50% kosztów inwestycji kwalifikującej się do objęcia pomocą, realizowanej przez małe lub średnie przedsiębiorstwo: który zaopatruje się w surowce na podstawie umów długoterminowych, zawieranych z grupami producentów rolnych lub wstępnie uznanymi grupami lub uznanymi organizacjami producentów owoców i warzyw lub który jest zarejestrowany jako grupa producentów rolnych lub ich związek, lub wstępnie uznana grupa, lub uznana organizacja producentów owoców i warzyw lub który realizuje projekt dotyczący przetwarzania produkty rolnych na cele energetyczne. Koszt całkowity 4 400 000 000 EUR Wydatki publiczne 1 100 000 000 EUR Liczba przedsiębiorstw, które otrzymają pomoc 1500 Liczba projektów 3500 Działanie: Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa Schemat I scalanie gruntów 1. Poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych poprzez wykonanie prac scaleniowych. 9

2. Wytyczenie i urządzenie funkcjonalnej sieci dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych oraz dojazdów do zabudowań gospodarczych. 3. Wydzielenie, bez procedury wywłaszczeniowej, niezbędnych gruntów na cele infrastruktury technicznej i społecznej w ramach postępowania scaleniowego. Schemat II- gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi 1. Poprawa jakości gleb poprzez regulację stosunków wodnych. 2. Zwiększenie retencji wodnej. 3. Poprawa ochrony użytków rolnych przed powodziami. Beneficjent: Schemat I Starosta Schemat II - Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Koszt całkowity: 600 000 000 EUR Wydatki publiczne: 600 000 000 EUR Schemat I: 160 000 000 EUR Schemat II: 440 000 000 EUR Działanie: Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności 1. Poprawa jakości produkcji i produktów rolnych przeznaczonych do spożycia przez ludzi. 2. Zwiększenie spożycia żywności wysokiej jakości. 3. Wsparcie rolników wytwarzających żywność wysokiej jakości. Forma i wysokość pomocy: Koszt całkowity 100 000 000 EUR Liczba wspieranych gospodarstw objętych systemami jakości - 69 000 Liczba projektów - 74 900 Wsparcie mogą uzyskać wyłącznie producenci wytwarzający produkty: a) których nazwy zostały zarejestrowane jako Chroniona Nazwa Pochodzenia (ChNP) lub Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG) w rozumieniu rozporządzenia Rady (EWG) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych, lub b) które zostały zarejestrowane jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (GTS) w rozumieniu rozporządzenia Rady (EWG) nr 509/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie produktów rolnych i środków spożywczych będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami. 10

Wysokość wsparcia: 1. System Chronionych Nazw Pochodzenia, Chronionych Oznaczeń Geograficznych i Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności 3.200 zł /rok przez pięć lat. 2. Rolnictwo ekologiczne 996 zł /rok przez pięć lat. 3. Integrowana produkcja 2.750 zł/rok przez pięć lat w przypadku tego systemu suma kosztów jego wprowadzania i składki na rzecz grupy producentów, bez uwzględniania kosztów kontroli zewnętrznej zwracana jest do kwoty 750 zł na rok Beneficjent: Producent rolny - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, która została wpisana do ewidencji producentów na podstawie ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencjigospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2004 r. Nr 10, poz. 76) oraz wytwarza produkty uczestniczące w systemach jakości żywności. Działanie: Działania informacyjne i promocyjne zwiększenie popytu na produkty rolne i środki spożywcze objęte mechanizmami jakości żywności; pogłębienie wiedzy konsumentów o zaletach produktów objętych mechanizmami jakości żywności; pogłębienie wiedzy konsumentów o mechanizmach jakości żywności; wsparcie grup producentów skupiających podmioty aktywnie uczestniczące w systemach jakości żywności Pomocy udziela się na zasadach: - działania informacyjne i promocyjne, które kwalifikują się do wsparcia muszą dotyczyć produktów uczestniczących w systemach jakości żywności - w ramach realizowanego działania, grupa producentów powinna informować o szczególnych cechach lub właściwościach produktów. - w szczególności należy uwzględnić te cechy lub właściwości, które były podstawą do rejestracji w europejskim systemie jako Chroniona Nazwa Pochodzenia, Chronione, Oznaczenie Geograficzne lub Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (GTS) - w przypadku produktów rolnictwa ekologicznego i produkcji integrowanej należy zaznaczyć, że produkty te zostały wytworzone zgodnie z tymi, przyjaznymi dla środowiska, metodami Beneficjenci: Grupy producentów. Aby kwalifikować się do wsparcia grupa producentów musi: - skupiać podmioty, które aktywnie uczestniczą w systemach jakości żywności w odniesieniu do określonych produktów lub sposobu produkcji co musi być potwierdzone przedstawieniem dokumentów potwierdzających, że grupa producentów, osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej skupione w tej grupie producentów wytwarzają lub produkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej produkty, których dotyczy działanie 11

- pochodzić z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i działać na podstawie stosownej umowy lub innego właściwego dokumentu określającego jej strukturę, cel i sposób działania. Forma i wysokość pomocy: 70% faktycznie poniesionych kwalifikowalnych kosztów zaakceptowanych działań informacyjnych i promocyjnych. Koszt całkowity: 42 857 143 EUR Wydatki publiczne: 30 000 000 EUR Liczba projektów 1350 Liczba wspieranych grup producentów objętych systemami jakości -370 Liczba kampanii promocyjnych - 40067 przez cały okres 2008-2015 Liczba odbiorców kampanii promocyjnych - 20 000 000 Działanie: Grupy producentów rolnych Wzmocnienie struktury instytucjonalnej w sektorze pierwotnej produkcji rolnej w celu wsparcia funkcjonowania producentów rolnych poprzez zachęcanie ich do tworzenia grup producentów rolnych i współpracy. W szczególności, celem jest dostosowanie produkcji prowadzonej w gospodarstwach członków grup producentów rolnych do wymogów rynkowych, wspólne wprowadzanie towarów do obrotu, w tym przygotowanie do sprzedaży, centralizacja sprzedaży oraz dostarczenie do odbiorców hurtowych. Ponadto, działanie sprzyjać będzie utworzeniu wspólnych zasad dotyczących informacji o produktach. Pomoc udzielana jest : - w formie zryczałtowanej, grupom producentów rolnych w pierwszych 5 latach ich funkcjonowania w celu ułatwienia tworzenia i działalności administracyjnej. - z pomocy grupa może skorzystać tylko raz w okresie swojej działalności. Beneficjent: Grupy producentów rolnych w rozumieniu ustawy z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. z 2000 r., Nr 88, poz. 983 z późn. zm.), które zostały formalnie wpisane do rejestru prowadzonego przez marszałka właściwego dla siedziby grupy, w okresie objętym PROW 2007-2013. Forma i wysokość pomocy: Kwota pomocy przewidzianej dla grupy producentów rolnych nie może przekroczyć równowartości w złotych kwoty: 1) 100.000 EUR w pierwszym i drugim roku; 2) 80.000 EUR w trzecim roku; 3) 60.000 EUR w czwartym roku; 12

4) 50.000 EUR w piątym roku. Koszt całkowity: 140 000 000 EUR Liczba grup producentów rolnych objętych pomocą - 350 DZIAŁANIA, FORMY WSPARCIA, BENEFICJENCI OŚ 2: POPRAWA ŚRODOWISKA NATURALNEGO I OBSZARÓW WIEJSKICH Działanie: Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) 1. Zapewnienie ciągłości rolniczego użytkowania ziemi i tym samym utrzymanie żywotności obszarów wiejskich. 2. Zachowanie walorów krajobrazowych obszarów wiejskich. 3. Utrzymanie zrównoważonego sposobu gospodarowania uwzględniającego aspekty ochrony środowiska. Pomoc w ramach niniejszego działania może być przyznana, jeżeli: 1) beneficjent jest rolnikiem, posiadaczem samoistnym lub zależnym gospodarstwa rolnego położonego w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, na obszarach ONW; 2) działki rolne, których dotyczyć będzie pomoc, są użytkowane jako grunty orne, sady, trwałe użytki zielone; 3) powierzchnia użytków rolnych należących do danego gospodarstwa rolnego, położonych w granicach ONW i wykorzystywanych do produkcji rolniczej, wynosi co najmniej 1 ha 4) beneficjent przestrzega podstawowych wymagań na obszarze całego gospodarstwa rolnego 5) beneficjent zobowiąże się do prowadzenia działalności rolniczej na gruntach rolnych, na które uzyskał pomoc z tytułu gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, przez okres, co najmniej 5 lat od dnia otrzymania pierwszej płatności. Forma i wysokość pomocy Pomoc jest udzielana w postaci rocznych zryczałtowanych płatności (dopłat wyrównawczych) do hektara użytków rolnych położonych na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania i pozostających w użytkowaniu rolniczym. Koszt całkowity: 2 448 750 000 EUR Liczba wspieranych gospodarstw rolnych 750 000 Działanie: Program rolno-środowiskowy (Płatności rolno-środowiskowe) Poprawa środowiska przyrodniczego i obszarów wiejskich, w szczególności: 13

1) przywracanie walorów lub utrzymanie stanu cennych siedlisk użytkowanych rolniczo oraz zachowanie różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich; 2) promowanie zrównoważonego systemu gospodarowania; 3) odpowiednie użytkowanie gleb i ochrona wód; 4) ochrona zagrożonych lokalnych ras zwierząt gospodarskich i lokalnych odmian roślin uprawnych. Lista dostępnych pakietów rolno-środowiskowych Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone Pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne Pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone Pakiet 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000 Pakiet 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000 Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie Pakiet 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie Pakiet 8. Ochrona gleb i wód Pakiet 9. Strefy buforowe Forma i wysokość pomocy - płatność rolno-środowiskowa wypłacana jest w formie zryczałtowanej i stanowi rekompensatę utraconego dochodu, dodatkowych poniesionych kosztów oraz ponoszonych kosztów transakcyjnych - płatności rolno-środowiskowe są przyznawane rolnikom, którzy dobrowolnie przyjmują na siebie zobowiązania rolno-środowiskowe. - podstawowe wymagania nie będą objęte płatnością rolno-środowiskową - płatność rolno-środowiskowa jest pomocą wieloletnią, wypłacaną corocznie, po wykonaniu określonego zestawu zadań w ramach danego wariantu - płatności rolno-środowiskowe określono w przeliczeniu na hektar powierzchni, sztukę zwierzęcia gospodarskiego lub metr bieżący elementu liniowego. - Kryteria dostępu Beneficjent może ubiegać się o płatność rolno-środowiskową, jeżeli: 1) jest rolnikiem, posiadaczem samoistnym lub zależnym gospodarstwa rolnego położonego na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż 1 ha; 2) zobowiąże się do realizacji programu rolno-środowiskowego przez okres 5 lat, zgodnie z planem działalności rolno-środowiskowej; 3) zobowiąże się do przestrzegania podstawowych wymagań na obszarze całego gospodarstwa rolnego; 4) zobowiąże się do przestrzegania wymagań wynikających z poszczególnych pakietów rolno-środowiskowych. Działanie Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne : 1. Powiększenie obszarów leśnych poprzez zalesianie. 14

2. Utrzymanie i wzmocnienie ekologicznej stabilności obszarów leśnych poprzez zmniejszenie fragmentacji kompleksów leśnych i tworzenie korytarzy ekologicznych. 3. Zwiększenie udziału lasów w globalnym bilansie węgla oraz ograniczeniu zmian klimatu. Formy pomocy: 1) wsparcie na zalesienie, która pokrywa koszty założenia uprawy zgodnie z zasadami obowiązującymi w krajowych przepisach o lasach (Zasady Hodowli Lasu) oraz jeśli jest to uzasadnione - ochrony przed zwierzyną poprzez grodzenie uprawy; 2) premię pielęgnacyjną za utrzymanie nowej uprawy leśnej oraz za ochronę indywidualną sadzonek drzew przed zwierzyną; 3) premię zalesieniową, stanowiącą ekwiwalent za wyłączenie gruntu z upraw rolnych. Koszt całkowity: 653 501 520 EUR Warunki uzyskania pomocy: 1) zalesienia gruntów rolnych mogą być wykonywane na gruntach rolnych użytkowanych jako grunty orne oraz sady, położonych poza granicami obszarów Natura 2000; 2) zalesienia gruntów innych niż rolne (schemat II) mogą być wykonywane na odłogowanych gruntach rolniczych, w szczególności z samosiewem drzew rodzimych gatunków lasotwórczych w I klasie wieku (do 20 lat) oraz na innych gruntach odłogowanych wymagających ochrony przed erozją, położonych poza granicami obszarów Natura 2000; 3) do zalesienia mogą być przeznaczane grunty przewidziane do zalesienia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub na podstawie zapisów w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (zasady opracowywania powyższych dokumentów w kontekście zalesień zostały zamieszczone w załączniku 12 do Programu); 4) beneficjent będzie przestrzegał podstawowych wymagań na obszarze całego gospodarstwa rolnego; 5) minimalna powierzchnia zalesienia wynosi 0,5 ha, przy minimalnej szerokości zalesionej działki - 20 m, z wyjątkiem gruntów graniczących z lasem. W przypadku wniosku składanego przez grupę rolników łączna powierzchnia zakwalifikowana do zalesienia musi wynosić 2 ha w jednym obrysie; 6) maksymalna powierzchnia gruntu do zalesienia zgłaszana w okresie programowania 2007-2013 przez jednego producenta rolnego nie może być większa niż 20 ha; 7) wykorzystywanie do zalesień jedynie rodzimych gatunków drzew i krzewów, zgodnie z przepisami o leśnym materiale rozmnożeniowym; 8) w celu dostosowania zalesień do lokalnych warunków siedliskowych, ustalając skład gatunkowy uprawy leśnej uwzględnia się rolniczą klasyfikację gruntów rolnych oraz regionalizację przyrodniczo-leśną zgodną z ustawą o leśnym materiale rozmnożeniowym 9) materiał sadzeniowy musi spełniać wymagania jakościowe określone w ustawie o leśnym materiale rozmnożeniowym. Działanie. Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych 15

: Odnowienie i pielęgnacja drzewostanów zniszczonych przez czynniki biotyczne i abiotyczne oraz wprowadzanie mechanizmów zapobiegających katastrofom naturalnym, ze szczególnym uwzględnieniem zabezpieczeń przeciwpożarowych. Pomoc będzie realizowana w oparciu o kompleksowe projekty obejmujące lasy. Beneficjent: Jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej Nadleśnictwa Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Koszt całkowity: 140 000 000 EUR DZIAŁANIA, FORMY WSPARCIA, BENEFICJENCI OŚ 3. JAKOŚĆ ŻYCIA NA OBSZARACH WIEJSKICH I RÓŻNICOWANIE GOSPODARKI WIEJSKIEJ Działanie: Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Pomocy udziela się z tytułu podjęcia lub rozwoju działalności w zakresie: usług dla gospodarstw rolnych lub leśnych, usług dla rolnictwa, sprzedaży hurtowej i detalicznej, rzemiosła lub rękodzielnictwa, robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych, usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem usług transportowych, usług komunalnych, przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych, magazynowanie lub przechowywanie towarów, rachunkowości, doradztwa lub usług informatycznych. Pomoc może być przyznana, jeżeli: Operacja jest uzasadniona pod względem ekonomicznym, Operacja spełnia wymagania wynikające z obowiązujących przepisów prawa, Działalność, której dotyczy operacja, zarejestrowana jest w miejscowości należącej do: - gminy wiejskiej, albo - gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, albo - gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców; 16

Inwestycje związane z budową, remontem, wyposażeniem, zagospodarowaniem nieruchomości objętych operacją, dotyczą nieruchomości położonych w miejscowościach o których mowa w pkt 3; Operacja wiąże się z możliwością zatrudnienia w ramach podjętej albo rozwijanej działalności rolniczej. Beneficjent Osoba fizyczna, członek gospodarstwa domowego w gospodarstwie rolnym, która jest ubezpieczona na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, jako rolnik, który uzyskał w drodze decyzji dopłaty bezpośrednie lub domownik lub małżonek rolnika. Poziom pomocy finansowej wynosi maksymalnie 50% kosztów kwalifikowanych operacji. Działanie: Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Pomocy udziela się z tytułu podjęcia lub rozwoju działalności w zakresie: usług dla gospodarstw rolnych lub leśnych, usług dla ludności, sprzedaży hurtowej i detalicznej, rzemiosła lub rękodzielnictwa, robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych, usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem. usług transportowych, usług komunalnych, przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych, magazynowania lub przechowywania towarów, wytwarzania produktów energetycznych z biomasy, rachunkowości, doradztwa lub usług informatycznych. Pomoc może być przyznana, jeżeli: Operacja jest uzasadniona pod względem ekonomicznym, Operacja spełnia wymagania wynikające z obowiązujących przepisów prawa Siedziba lub oddział lub miejsce zamieszkania przedsiębiorcy oraz w przypadku operacji związanych z nieruchomością, miejsce położenia nieruchomości znajduje się : a) w miejscowości należącej do: - gminy wiejskiej, albo - gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, albo - gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców; b) na obszarach wiejskich zgodnie z najszerszą definicją, tj. w miejscowości należącej do: - gminy wiejskiej, albo - gminy miejsko-wiejskiej, wyłączeniem miast liczących powyżej 20 tys. mieszkańców, albo 17

- gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców; Biznesplan przewiduje utworzenie co najmniej 1 miejsca pracy, co uzasadnione jest zakresem rzeczowym operacji. Beneficjent Osoba fizyczna lub osoba prawna, lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, które prowadzą działalność jako mikroprzedsiębiorstwo zatrudniające poniżej 10 osób i mające obrót nie przekraczający równowartości w zł 2mln euro. Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi, w okresie realizacji Programu, nie może przekroczyć 300 tys. zł. Działanie: Odnowa i rozwój wsi Pomocy udziela się podmiotom z tytułu inwestycji w zakresie: budowy, przebudowy, remontu lub wyposażenia obiektów: pełniących funkcje publiczne, społeczno-kulturalne, rekreacyjne i sportowe, służących promocji obszarów wiejskich, w tym propagowaniu i zachowaniu dziedzictwa historycznego, tradycji, sztuki oraz kultury, kształtowaniu obszaru użyteczności publicznej, budowy, remontu lub przebudowy infrastruktury związanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych lub społeczno-kulturalnych, zakupu obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regionie, w tym budynków będących zabytkami, z przeznaczeniem na cele publiczne, odnawiania, eksponowania lub konserwacji lokalnych pomników historycznych, budynków będących zabytkami lub miejsc pamięci, kultywowania tradycji społeczności lokalnej oraz tradycyjnych zawodów. Pomoc może być przyznana, jeżeli: Projekt realizowany jest w miejscowości należącej do: - gminy wiejskiej, albo - gminy miejsko-wiejskiej, wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, albo - gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców; projekt wpisuje się w zakres Planu Odnowy Miejscowości; projekt nie ma charakteru komercyjnego, w przypadku, gdy projekt będzie na nieruchomości nie należącej do beneficjenta; beneficjent ma prawo do dysponowania tą nieruchomością na cele określone w projekcie przez okres 7 lat po realizacji projektu, 18

organizacja pozarządowa działa w obszarze zbieżnym działania Odnowa i Rozwój Wsi w szczególności na rzecz aktywizacji ludności, rozwoju oraz zachowania dziedzictwa kulturowego lub przyrodniczego, Projekt składany przez instytucję kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego został zaakceptowany przez tę jednostkę. DZIAŁANIA, FORMY WSPARCIA, BENEFICJENCI OŚ 4: LEADER Działanie. Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju : Umożliwienie mieszkańcom obszaru objętego lokalną strategią rozwoju (LSR) realizacji projektów w ramach tej strategii. Realizacja strategii powinna przyczynić się do poprawy jakości życia na obszarach wiejskich m.in. poprzez wzrost aktywności lokalnych społeczności oraz stymulowanie powstawania nowych miejsc pracy. Zakres pomocy: W ramach realizacji LSR LGD wybiera projekty do realizacji w ramach środków przyznanych na realizację strategii Wnioski mogą dotyczyć projektów kwalifikujących się do udzielenia pomocy w ramach działań Osi 3 - Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej - Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej - Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw - Odnowa i rozwój wsi Małych projektów, które nie kwalifikują się do wsparcia w ramach działań osi 3, ale przyczyniają się do osiągnięcia celów tej osi, tj. poprawy jakości życia lub większego zróżnicowania działalności gospodarczej na obszarze działania LGD. Całkowita wartość projektu wynosi od 4 500 zł do 100 000 zł Małe projekty mogą dotyczyć: a) organizacji szkoleń i innych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym dla ludności z obszaru objętego LSR b) promocji i rozwoju lokalnej aktywności, w tym promocji lokalnej twórczości kulturalnej i artystycznej, z wykorzystaniem lokalnego dziedzictwa kulturowego, historycznego oraz przyrodniczego; c) rozwoju agroturystyki i turystyki na obszarach wiejskich, w tym: utworzenia lub zmodernizowania elektronicznej bazy informacji turystycznej oraz stron WWW, przygotowania i wydania folderów i innych publikacji informacyjnych, oznaczenia obiektów ważnych lub charakterystycznych dla obszaru objętego lokalną strategią rozwoju; 19

d) inicjowania powstawania, rozwoju, przetwarzania, wprowadzenia na rynek oraz podnoszenia jakości produktów i usług bazujących na lokalnych zasobach, w tym naturalnych surowcach i produktach rolnych i leśnych oraz tradycyjnych sektorach gospodarki; e) organizacji imprez kulturalnych, rekreacyjnych, sportowych na obszarze objętym działalnością LGD; f) zakupu i nasadzenia tradycyjnej roślinności oraz starych odmian roślin w celu wykorzystania lub odnowienia cennego dziedzictwa przyrodniczego lub kulturowego ze szczególnym wskazaniem na obszary chronione w tym obszary objęte siecią Natura 2000, g) zakupu oprogramowania, urządzeń i sprzętu komputerowego (w tym urządzeń i sprzętu umożliwiającego dostęp do Internetu oraz zakup usługi dostępu do Internetu) i ich udostępnianie na potrzeby społeczności wiejskiej w celu podniesienia jakości życia ludności na obszarze działania LGD; h) renowacji, zabezpieczenia i oznakowania przydrożnych kapliczek, pomników przyrody, odkrywek geologicznych i innych miejsc i budowli charakterystycznych dla danej miejscowości i istotnych dla realizacji LSR wraz z uporządkowaniem terenu wokół tych miejsc; i) odnawiania elewacji i dachów prywatnych budynków, ogrodzeń, oraz innych obiektów charakterystycznych dla budownictwa danego regionu; j) zakupu strojów, eksponatów i innego wyposażenia dla zespołów artystycznych, zespołów folklorystycznych oraz innych grup i zespołów kultywujących miejscowe tradycje i zwyczaje; k) inwestycji służących utrzymaniu i kultywowaniu tradycyjnych zawodów i rzemiosła oraz inwestycji służących wspieraniu twórczości lokalnej lub ludowej l) budowy/odbudowy małej infrastruktury turystycznej, w szczególności punktów widokowych, miejsc wypoczynkowych i biwakowych, tras narciarstwa biegowego i zjazdowego, tras rowerowych; m) zakupu wyposażenia świetlic wiejskich i ich remont. Beneficjenci W przypadku projektów kwalifikujących się do pomocy w ramach działań osi 3 - Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej tak jak określono dla działań osi 3 W przypadku małych projektów osoby fizyczne zameldowane na obszarze działania LGD lub posiadające siedzibę na obszarze działania LGD, jeśli prowadzą działalność gospodarczą, organizacje pozarządowe, osoby prawne i jednostki organizacyjne związków wyznaniowych i kościołów, posiadające siedzibę na obszarze działania LGD lub działające na obszarze LGD. Poziom dofinansowania W przypadku małych projektów wysokość pomocy na projekt nie może przekroczyć 70% kosztów kwalifikowanych i nie więcej niż 25000 zł. Poziom dofinansowania dla danego beneficjenta nie może przekroczyć w okresie programowania kwoty 100 000 zł Działanie Wdrażanie projektów współpracy Zakres działania W ramach działania pomoc jest przyznawana LGD na realizację projektów współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej: 20

1) zawartych w LSR; 2) nieuwzględnionych w LSR, ale zgodnych z celami LSR, opracowanej i realizowanej przez LGD. Na projekt współpracy składa się: 1) przygotowanie projektu, w tym opracowanie koncepcji projektu; 2) realizacja projektu. Projekty współpracy: 1) muszą zakładać realizację wspólnych przedsięwzięć; 2) mogą angażować, poza LGD, inne partnerstwa będące grupami lokalnych partnerów, które zajmują się zagadnieniem rozwoju obszarów wiejskich; 3) jeżeli angażują inne partnerstwa będące grupami lokalnych partnerów, o których mowa w pkt 2, wówczas poniesione przez nie koszty nie stanowią kosztu kwalifikowanego projektu; tylko koszty koordynacji są kwalifikowalne; 4) jeżeli dotyczą obszarów spoza Unii Europejskiej, wówczas wydatki poniesione w ramach realizacji tej części projektu, nie kwalifikują się do wsparcia z EFRROW 5) jeżeli występują koszty związane z planowaniem i przygotowaniem projektu współpracy, tj. koszty organizacji spotkania partnerów w celu poszukiwania partnerów, zapoznania się i ustalenia warunków projektu współpracy, koszty takie są uznawane za koszt kwalifikowalny i powinny stanowić integralną część projektu współpracy. Działanie: Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja : Sprawna i efektywna praca lokalnych grup działania wybranych w ramach realizacji osi 4 PROW 2007-2013 oraz doskonalenie zawodowe osób uczestniczących w realizacji lokalnych strategii rozwoju. Działanie przyczyni się także do budowania kapitału społecznego na wsi, a poprzez to do pobudzenia zaangażowania społeczności lokalnej w rozwój obszaru oraz lepszego wykorzystania potencjału obszarów wiejskich. W ramach działania, pomoc jest przyznawana LGD i może w szczególności dotyczyć: 1) badań nad obszarem objętym LSR; 2) informowania o obszarze działania LGD oraz o LSR; 3) szkolenia kadr biorących udział we wdrażaniu LSR; 4) wydarzeń o charakterze promocyjnym związanych z obszarem działania LGD i LSR; 5) szkolenia lokalnych liderów; 6) animowania społeczności lokalnych; 7) koszty bieżące LGD (koszty administracyjne związane z działalnością LGD). 21

Punkt Informacyjny Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich ul. Wspólna 30, 00-930 Warszawa tel. (22) 623-13-66, 623-13-44, 623-14-76, 623-14-19 fax (22) 623-20-51 poczta elektroniczna: K.Laskowska@minrol.gov.pl 22