PROTOKÓŁ Z XXI POSIEDZENIA KOMITETU MONITORUJĄCEGO MAŁOPOLSKI REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY W LATACH 2007 2013 Kraków, 25 czerwca 2013 r. Posiedzenie odbyło się z inicjatywy pełniącego funkcję Przewodniczącego Komitetu Monitorującego MRPO Pana Marka Sowy Marszałka Województwa Małopolskiego. Organizację i obsługę posiedzenia zapewnił Departament Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. Na posiedzeniu stawili się członkowie KM MRPO w liczbie gwarantującej pełną zdolność do podejmowania uchwał przez Komitet. W obradach uczestniczyli członkowie Komitetu, ich zastępcy oraz obserwatorzy w liczbie 25 osób, w tym 17 członków, w tym za Pana Romana Ciepielę, upoważniony Pan Jakub Szymański (Załącznik Nr 2), za Pana Jacka Woźniaka, upoważniona Pani Marzena Liszka (Załącznik Nr 3), za Pana Ryszarda Nowaka, upoważniony Pan Marek Oleniacz (Załącznik Nr 4), 5 stałych zastępców oraz 3 obserwatorów (Lista obecności Załącznik Nr 1); Ponadto, w obradach uczestniczyli pracownicy Wydziału Zarządzania MRPO UMWM w składzie: Anita Włodarczyk, Joanna Włoch oraz Łukasz Foltyn. Stanisław Sorys Jakub Szymański Marzena Liszka Piotr Szymański Rafał Solecki Witold Kochan Benedykt Węgrzyn Robert Wójciak Tadeusz Trzmiel Grzegorz Ostrzołek Marek Oleniacz Tadeusz Kwiatkowski Strona samorządowa Członek Zarządu Województwa Małopolskiego Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej, UMWM Kierownik Zespołu ds. Pomocy Technicznej i Monitoringu MRPO, UMWM Dyrektor Departamentu Funduszy Europejskich, UMWM Dyrektor Małopolskiego Centrum Przedsiębiorczości Burmistrz Miasta Gorlice Wójt Gminy Dobra Z-ca Burmistrza Miasta Rabka - Zdrój Z-ca Prezydenta Miasta Krakowa Prezes Krakowskiego Holdingu Komunalnego S.A. w Krakowie Sekretarz Miasta Nowego Sącza Starosta Dąbrowski
Strona rządowa Radosław Górecki Agnieszka Boniewicz Monika Pustelnik Departament Koordynacji Programów Regionalnych i Cyfryzacji, MRR Departament Innowacji i Przemysłu, Ministerstwo Gospodarki Kierownik Oddziału ds. Kontroli Wydziału Programów Rządowych i Budżetu Urzędu, Małopolski Urząd Wojewódzki Partnerzy społeczni i gospodarczy Jerzy Wrzecionek Paweł Kukla Maria Flis Jacek Leśkow Andrzej Bulzak Piotr Rymarowicz Ryszard Czaicki Małopolski Związek Pracodawców Prezes Sądeckiej Izby Gospodarczej Prorektor UJ ds. Rozwoju, Uniwersytet Jagielloński Instytut Matematyki, Politechnika Krakowska Wyższa Szkoła Biznesu NLU w Nowym Sączu Prezes Towarzystwa na rzecz Ziemi Prezes Małopolskiej Izby Rolniczej w Krakowie Obserwatorzy Mariusz Piątkowski Kazimierz Barczyk Małgorzata Kordiak - Prowadzisz Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Krakowie Przewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego Radca prawny UMWM I. Powitanie uczestników XXI posiedzenia KM MRPO i przyjęcie porządku obrad. Posiedzenie otworzył Członek Zarządu Województwa Małopolskiego Stanisław Sorys, który przywitał zebranych i przedstawił nowych członków Komitetu: Panią Marię Flis Prorektor UJ ds. Rozwoju oraz Pana Radosława Góreckiego Departament Koordynacji Programów Regionalnych i Cyfryzacji w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. Przedstawiony przez Pana Stanisława Sorysa i przyjęty przez aklamację przez członków KM MRPO porządek posiedzenia (Załącznik Nr 5) przedstawiał się następująco: 14.00 14.15 Powitanie uczestników i otwarcie XXI posiedzenia KM MRPO Stanisław Sorys, Członek Zarządu Województwa Małopolskiego Przyjęcie porządku obrad XXI KM MRPO 14.15 14.35 Prezentacja bieżącego stanu realizacji MRPO Stanisław Sorys, Członek Zarządu Województwa Małopolskiego 14.35 14.50 Prezentacja nt. współpracy małopolskich przedsiębiorstw z organizacjami badawczymi w ramach II osi priorytetowej Stanisław Sorys, Członek Zarządu Województwa Małopolskiego 14.50 15.00 Prezentacja projektu uchwały w sprawie przyjęcia projektu harmonogramu prac KM MRPO w latach 2007-2013 w 2013 roku Stanisław Sorys, Członek Zarządu Województwa Małopolskiego 2
15.00 15.45 15.45 16.45 16.45 17.00 Dyskusja i głosowanie Przyjęcie uchwały w sprawie przyjęcia projektu harmonogramu prac KM MRPO w 2013 roku Prezentacja projektu uchwały w sprawie zmiany niektórych uchwał KM w sprawie zatwierdzenia kryteriów wyboru operacji finansowanych w ramach MRPO na lata 2007-2013 (Działanie 6.4) Jakub Szymański, Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej Dyskusja i przyjęcie wniosków w sprawie zmiany kryteriów Głosowanie Przyjęcie uchwały w sprawie zatwierdzenia zmiany kryteriów wyboru dla Działania 6.4. Prezentacja projektu uchwały w sprawie zatwierdzenia Sprawozdania rocznego z realizacji MRPO Sprawozdanie za 2012 rok Jakub Szymański, Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej Dyskusja i głosowanie Przyjęcie uchwały w sprawie zatwierdzenia Sprawozdania rocznego z realizacji MRPO za 2012 rok. Podsumowanie XXI posiedzenia KM MRPO Wolne wnioski Zakończenie XXI posiedzenia KM MRPO II. Prezentacja bieżącego stanu wdrażania MRPO. Prezentacji bieżącego stanu wdrażania MRPO (Załącznik Nr 6) dokonał Pan Stanisław Sorys, koncentrując się na danych globalnych narastająco, a także na zmianach, jakie nastąpiły od ostatniego posiedzenia KM MPRO, które odbyło się w dniach 20-21 listopada 2012 roku. Przedstawił zebranym statystyki dotyczące realizowanych projektów w ramach MRPO, zwracając uwagę na ich ilość oraz wartość dofinansowania (w tym per capita) w aspekcie rozkładu terytorialnego w regionie. Pan Stanisław Sorys omówił również zaawansowanie stanu wdrażania II osi priorytetowej oraz aktualnie trwające nabory w ramach osi priorytetowych I-VIII. Ponadto, w swoim wystąpieniu Pan Stanisław odniósł się do kwestii wymierzania beneficjentom korekt finansowych w ramach MRPO i kontroli nieprawidłowości oraz omówił główne naruszenia w realizacji projektów i wynikające z nich sankcje. Po prezentacji Pan Stanisław Sorys zaprosił zebranych do dyskusji. Wobec braku głosów przeszedł do następnego punktu porządku obrad. III. Prezentacja nt. współpracy małopolskich przedsiębiorstw z organizacjami badawczymi w ramach II osi priorytetowej. Na wstępie prezentacji na ww. temat (Załącznik Nr 7) Pan Stanisław Sorys wyjaśnił, że w ramach II Osi priorytetowej MRPO współpraca małopolskich przedsiębiorstw z organizacjami badawczymi ma miejsce poprzez realizację projektów B+R w ramach Działania 2.2 Wsparcie komercjalizacji badań naukowych. Działanie to ma na celu zwiększenie innowacyjności i konkurencyjności firm poprzez realizację i wdrażanie projektów badawczych oraz uaktywnianie ich współpracy z szerokim zapleczem instytucjonalnym w zakresie B+R. Pan Stanisław Sorys poinformował, że Działanie 2.2 skierowane jest do MŚP, jednostek naukowych, szkół wyższych i organizacji pozarządowych, a pomoc udzielana jest w ramach dwóch komponentów: badawczego (Schemat A) oraz wdrożeniowego (Schemat B). Na finansowanie projektów w ramach tego działania przeznaczono ok. 13 mln euro. Podsumowując konkursy ogłoszone w ramach Działania 2.2 MRPO, Pan Stanisław Sorys omówił statystyki dotyczące ogłoszonych konkursów w ramach Schematu 2.2 A i 2.2 B zwracając uwagę na ilość wniosków złożonych o dofinansowanie w ramach poszczególnych schematów, wartość ich dofinansowania, jak również ilość wniosków, które przeszły pozytywnie proces oceny. W dalszej części wystąpienia Pan Stanisław Sorys poinformował, że w ramach przedmiotowego działania dofinansowanie mogą uzyskać zarówno projekty realizowane indywidualnie, jak i projekty polegające na współpracy przedsiębiorstw z organizacjami badawczymi. Współpraca obejmuje realizowanie wspólnego projektu badawczego poprzez przedsiębiorcę i organizację badawczą, zlecenie badań organizacji badawczej przez przedsiębiorcę oraz zakup wyników badań przez przedsiębiorcę od organizacji badawczej. Patrząc na statystyki dotyczące aktywności organizacji badawczych z Małopolski i innych województw, w zdecydowanej większości przedsiębiorcy nawiązali współpracę z organizacjami badawczymi z województwa małopolskiego, wśród których główną grupę stanowią uczelnie publiczne, w tym Akademia Górniczo Hutnicza 3
i Politechnika Krakowska. Kończąc prezentację Pan Stanisław Sorys podał dziedziny badawcze rekomendowane do wyboru w ramach Działania 2.2 MRPO, wśród których znalazły się m.in. nauki: inżynierskie, techniczno informatyczne, medyczne i przyrodnicze i rolnicze. Po prezentacji Pan Stanisław Sorys oddał głos Panu Jakubowi Szymańskiemu, który przedstawił zebranym projekt uchwały w sprawie przyjęcia harmonogramu prac KM MRPO w 2013 roku (Załącznik Nr 8), a następnie poddał ją pod głosowanie. Uchwała podjęta jednogłośnie IV. Prezentacja oceny realizacji Działania 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3 w ramach MRPO. Prezentacji (Załącznik Nr 9) dokonał Pan Jakub Szymański, wyjaśniając na wstępie, że badanie zostało przeprowadzone w celu dokonania analizy przyczyn bardzo niskiego zainteresowania potencjalnych beneficjentów uzyskaniem wsparcia w ramach Działania 6.4 Infrastruktura opieki nad dziećmi do lat 3. Od strony statystycznej, z uwagi na duży przyrost naturalny, korzystny pakiet legislacyjny istniały uzasadnione przesłanki do zainteresowania uzyskaniem wsparcia w ramach przedmiotowego działania. Jednakże w praktyce liczba korzystających ze żłobków, w zależności od rejonu Polski, osiągnęła poziom ok. 2-4%. W samym Krakowie brak jest miejsc dla ok. 1,5 tys. dzieci, w województwie natomiast jest najniższa dostępność dla tego typu infrastruktury, gdzie na 15 miejsc jest 1 tys. dzieci chętnych i teoretycznie z analiz statystycznych wynikało, że zainteresowanie wsparciem w ramach przedmiotowego działania będzie bardzo duże. Pan Jakub Szymański poinformował zebranych, że w oparciu o te dane ZWM zaproponował ten schemat w momencie negocjacji z Komisją Europejską. Następnie omówił zastosowane w badaniu techniki analizy danych oraz przedstawił wyniki badań, w oparciu o głosy osób ankietowanych, przedstawiające główne powody braku zainteresowania. Po pierwsze wskazywano na zbyt wysoką kwotę wkładu własnego, szczególnie dotyczy to osób myślących o takiej działalności po ukończeniu studiów. Osoby te wskazywały, że nie mają zdolności kredytowej i tego typu skala inwestycji przerasta ich możliwości. Dotyczyło to również poziomu procentowego dofinansowania. W tym miejscu Pan Jakub Szymański zaznaczył, że w odniesieniu do klasycznych działań proprzedsiębiorczych, wdrażanych przez Małopolskie Centrum Przedsiębiorczości, dofinansowanie w ramach Działania 6.4 na poziomie 60% było dość atrakcyjne, jednakże nie dla ankietowanych, według których wsparcie powinno być na poziomie ok.75%. Drugim powodem braku zainteresowania działaniem jest nierentowność spowodowana brakiem dopłat do działalności oraz brak wsparcia doradczego dla potencjalnych beneficjentów w przygotowaniu wniosku, czy też pomocy przy opracowywaniu dokumentacji. Ponadto, jak wyjaśnił Pan Jakub Szymański, brak dobrej współpracy pomiędzy samorządowcami a przedsiębiorcami (kwestia dostępności lokali np. po likwidowanych szkołach), rozbudowana biurokracja to wszystko przekłada się na postrzeganie tej działalności jako nieopłacalnej, a w konsekwencji prowadzi do braku zainteresowania działaniem. W dalszej części prezentacji Pan Jakub Szymański omówił wpływ kryteriów dostępu na zainteresowanie wsparciem w ramach Działania 6.4. Po pierwsze wskazano wysoki stopień korelacji pomiędzy ograniczeniami, a postawionymi poprzeczkami, na co zareagował ZWM obniżając minimalny próg wartości projektu. Drugim elementem poruszanym przez ankietowanych była kwestia ograniczenia zyskowności, które jest do tej pory wpisane w kryterium trwałości finansowej. Według ewaluatorów złagodzenie, czy likwidacja tego poziomu zysków byłaby postrzegana, jako zwiększenie atrakcyjności działania i stanowiłaby zachętę w kontekście myślenia długofalowego, tj. ograniczenia nie wpływałyby negatywnie na przedsiębiorcę w kolejnych latach realizacji projektu co jednak podkreślił Pan Dyrektor Szymański nie była to kwestia najważniejsza. Również, zdaniem zespołu badawczego, mało prawdopodobne jest, żeby przy dużym zainteresowaniu wnioskodawców, całość alokacji w wysokości 11 mln. zł. została wykorzystana. W tym miejscu Pan Jakub Szymański zasygnalizował, że kwestia tych środków, w przypadku dalszego braku zainteresowania działaniem, będzie przedmiotem dyskusji na następnym posiedzeniu KM MRPO. Na zakończenie Pan Jakub Szymański przedstawił propozycję ZWM polegającą na korekcie kryteriów przyjętych przez KM MRPO w ubiegłym roku dla Działania 6.4 poprzez wykreślenie z kryterium wykonalności i trwałości finansowej zapisu, który mówił o ograniczeniu rentowności, a następnie oddał głos Panu Stanisławowi Sorysowi. Pan Stanisław Sorys na wstępie podkreślił, że ZWM zależy na jak największym wykorzystaniu środków na opiekę nad dziećmi do lat trzech, przy jednoczesnym założeniu, że w przypadku dalszego braku zainteresowania beneficjentów wsparciem z Działania 6.4 rozpatrzona zostanie alokacja tych środków finansowych, na inne projekty w ramach 6 osi priorytetowej, m.in. na realizację projektów będących na liście rezerwowej 4
oczekujących na wsparcie finansowe. Niemniej jednak, wolą ZWM jest wykorzystanie środków na Działanie 6.4. Pan Stanisław Sorys poinformował zebranych, że ZWM promował przedmiotowe działanie na wszystkich forach wójtów, burmistrzów i prezydentów małopolski, na spotkaniach z przedsiębiorcami oraz na różnego rodzaju konferencjach - pokazując dostępność tych środków. Następnie Pan Stanisław Sorys zaprosił zebranych do dyskusji. Jako pierwszy głos w dyskusji zabrał Pan Błażej Gorgol, który poinformował zebranych, że kwestia braku zainteresowania Działaniem 6.4 była przedmiotem dyskusji w trakcie przeglądu programu, jak i na ostatnim spotkaniu rocznym. Wówczas to ze strony KE padła deklaracja, że jeżeli wysoka kwota wkładu własnego jest czynnikiem ograniczającym w tym działaniu, to KE jest otwarta na jego zmianę lub likwidację. Z analizy okazało się, że działalność jest nierentowna i wręcz bez wsparcia, bez dopłat nie ma zainteresowania ze strony przedsiębiorców i wobec takich rezultatów Pan Błażej Gorgol stwierdził, że ze strony KE nie ma obiekcji żeby to kryterium usunąć. W tym miejscu Pan Błażej Gorgol przypomniał dlaczego KE nalegała na wprowadzenie do programu Działania 6.4. wskazując, że jedną z podstawowych zasad jeśli chodzi o interwencję publiczną jest unikanie nadmiernego dofinansowania. Środki należy przeznaczać na takie cele i w takiej ilości, które pozwolą na jego realizację. Nie ma sensu dopłacać do działalności, która i tak jest rentowna i odnosi się to generalnie do wszystkich sektorów. W tym miejscu Pan Błażej Gorgol stwierdził, że jeśli chodzi o politykę regionalną w Polsce to są takie przykłady projektów, które same z siebie uzyskałyby 30-40% rentowności, a pomimo to dostają dofinansowanie i podnoszą rentowność z kapitału do poziomu 60%, co jest już zupełnym absurdem przeznaczania pieniędzy publicznych tam gdzie nie są potrzebne i nie ma tam wartości dodanej. Drugą kwestią, na którą zwracała uwagę KE, to że takie działanie, mimo że jest realizowane przez przedsiębiorców, spełnia cele społeczne, do tej pory w większości przypadków była realizowana przez EFS i jego głównym celem, przynajmniej tak to widzi KE, chcąc korelować, czy zachować komplementarność obu funduszy jest reintegracja kobiet na rynek pracy. Stąd również ze strony KE była troska, żeby wprowadzić ograniczenie rentowności jako tzw. bezpiecznika dla usług, na które przy wysokich cenach nie będzie popytu. Pan Błażej Gorgol wyjaśnił, że KE zastanawiała się nad mechanizmem, w przypadku braku dopłat do działalności żłobkowej, który ograniczałby nadmierny poziom cen w tych instytucjach. Na podstawie pierwszych doświadczeń dostrzec można, jak sporego wsparcia od strony popytowej wymagałoby działanie, którego celem byłaby reintegracja kobiet na rynek pracy z grup zmarginalizowanych lub dotkniętych ubóstwem. Wymaga to dodatkowej analizy i stworzenia dodatkowych instrumentów, które mogłoby wspierać takie działanie po stronie popytowej. Pan Błażej Gorgol odwołał się do dyskusji sprzed dwóch lat w sprawie zmiany programu i przypomniał, że na podstawie danych demograficznych, przyrostu naturalnego dzieci wydawało się, że jest to działanie z dużym potencjałem. Jednakże wyniki badania ewaluacyjnego wskazują na co innego, co prowadzi do wniosku, że programując nowe działania, szczególnie dla przedsiębiorców, należy patrzeć na aspekty biznesowe. Na zakończenie Pan Błażej Gorgol poinformował, że w oparciu o przedstawione badanie ewaluacyjne, w przypadku potrzeby zmiany lub likwidacji tego kryterium jest akceptacja ze strony KE. Pan Stanisław Sorys w odpowiedzi na pytanie Pana Jacka Leśkowa o potencjalnego wnioskodawcę zmian do Działania 6.4 wyjaśnił, że są to małe i średnie przedsiębiorstwa. Pan Piotr Rymarowicz zadał pytanie o to, czy wsparciem w ramach tego działania nie mogłyby być objęte również fundacje. Pan Stanisław Sorys odpowiadając na pytanie wyjaśnił, że wybór małych i średnich przedsiębiorstw jako beneficjentów działania, był wynikiem negocjacji z KE, która nie wyraziła zgody na rozszerzenie katalogu beneficjentów. Pan Benedykt Węgrzyn zapytał, na co ZWM zamierza przeznaczyć niewykorzystane środki z Działania 6.4, czy ma już pomysł na ich efektywne wykorzystanie. Pan Stanisław Sorys wyjaśnił, że środki te, zgodnie z programem, muszą pozostać do dyspozycji w 6 osi priorytetowej. Istnieje możliwość wykorzystania jeszcze tych środków, przeznaczając je na realizację projektów z listy rezerwowej beneficjentów oczekujących na wsparcie finansowe. Na przykładzie konkursów ogłoszonych w ramach 7 osi priorytetowej, Pan Stanisław Sorys zobrazował mechanizm wykorzystania środków odzyskanych z projektów, które z uwagi m.in. na rozbudowany proces legislacyjny nie zostały zrealizowane. Pan Stanisław Sorys przy braku dalszych głosów w dyskusji poddał uchwałę w sprawie zmiany kryteriów wyboru dla Działania 6.4 pod głosowanie. 5
Uchwała podjęta jednogłośnie. Po głosowaniu Pan Stanisław Sorys oddał głos Panu Jakubowi Szymańskiemu w celu prezentacji sprawozdania rocznego. V. Prezentacja Sprawozdania rocznego z realizacji MRPO za 2012 rok. Na wstępie Pan Jakub Szymański wyjaśnił zebranym, że zgodnie ze zwyczajem pełną wersję sprawozdania zarówno przed, jak i po akceptacji ZWM otrzymali w wersji elektronicznej i dlatego nie będzie omawiać całego sprawozdania tylko przedstawi najistotniejsze elementy postępów osiągniętych w 2012 roku. Dodał, że Pan Stanisław Sorys we wprowadzającym wystąpieniu zobrazował już aktualną sytuację i dlatego prezentacja sprawozdania zostanie pokazana w podstawowych przekrojach. Następnie Pan Jakub Szymański przedstawił statystyki dotyczące konkursów ogłoszonych w 2012, zwracając szczególną uwagę na ilość zatwierdzonych wniosków o płatność w roku sprawozdawczym, ilość zakontraktowanych środków z EFRR w stosunku do alokacji od uruchomienia programu, która osiągnęła w 2012 roku poziom 88,6% oraz ilość zatwierdzonych wniosków o płatność końcową. W trakcie wystąpienia Pan Jakub Szymański poinformował członków komitetu, że już rozpoczęły się pierwsze kontrole trwałości projektów. W danych dotyczących postępów w certyfikacji wydatków MRPO do KE w 2012 roku Pan Jakub Szymański zwrócił uwagę, że województwo małopolskie wykonało plan w 100% z niewielką nadwyżką, jednakże zdarzyły się przypadki wycofania wniosków z certyfikacji z powodu m.in. braku możliwości udokumentowania przez beneficjentów w działaniu 2.1D kosztów zarządzania, nałożonych korekt finansowych oraz nie certyfikowaniu wydatków z zakresu ochrony przeciwpowodziowej z uwagi na zastrzeżenia KE dotyczące ochrony dorzeczy rzek. Omawiając realizację programu Pan Jakub Szymański przedstawił dane dotyczące zaangażowania beneficjentów w realizację MRPO, wśród których największą grupę stanowią przedsiębiorcy (64,7%) i jednostki samorządu terytorialnego (25,6); zakontraktowane środki z EFRR w podziale na obszary wsparcia, gdzie najwięcej środków zostało przeznaczonych na transport (27,8%), badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość (22,6%) i innowacje w infrastrukturę społeczną (18,1%). Następnie Pan Jakub Szymański przedstawił dane dotyczące wdrażania projektów kluczowych - w 2012 roku podpisano 13 umów na wartość dofinansowania ze środków EFRR 46,35 mln euro a następnie przeszedł do omówienia procesu kontroli trwałości projektów. W 2012 roku w ramach MRPO przeprowadzono 58 kontroli, z czego 55 w ramach 2 osi priorytetowej, a pozostałe 3 w ramach osi 1,5 i 6. Część umów zostało rozwiązanych w związku ze stwierdzeniem przypadków modyfikacji projektów, o których mowa w art.57 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 (przesłanki związane z utrzymaniem trwałości projektu). Następnie Pan Jakub Szymański przedstawił badania ewaluacyjne przeprowadzone w 2012 roku i planowane do realizacji w 2013 roku oraz planowane opracowania eksperckie w ramach nowej perspektywy finansowej w 2013 roku. Realizacja wybranych wskaźników była przedmiotem dalszej prezentacji sprawozdania z realizacji MRPO. Kończąc wystąpienie Pan Jakub Szymański omówił duży projekt (Centrum Kongresowe Rondo Grunwaldzkie) i dobre praktyki MRPO, podziękował za uwagę i oddał głos Panu Stanisławowi Sorysowi. Pan Stanisław Sorys zwrócił uwagę zebranych, że do prezentacji obrazującej wykorzystanie środków finansowych w poszczególnych rejonach, należy podejść z dystansem, nie tworzyć hipotez na temat aktywności samorządów lub jej braku poprzez pryzmat np. braku realizacji inwestycji z zakresu budowy obiektów infrastruktury społecznej, gdyż powodem takich decyzji mogą być względy ekonomiczne tzn. niepotrzebne wydane środki na inwestycje, które w przyszłości będą generować straty finansowe dla danej gminy, bądź powiatu, lub zgodnie z rozeznanie rynku brak jest zapotrzebowania na tego typu inwestycje. Inwestycje wspierane przez środki unijne powinny zaspokajać potrzeby społeczeństwa i wpływać nas rozwój gospodarczy regionu. Pan Błażej Gorgol na wstępie swojego wystąpienia podziękował za komentarze Pana Stanisława Sorysa, w których kładł duży nacisk na aspekt, żeby realizowane projekty prowadziły do rozwoju gospodarczego danego rejonu, ze szczególnym uwzględnieniem kosztów utrzymania powstającej infrastruktury. Dając przykład projektu realizowanego w województwie warmińsko-mazurskiego (termy z wodą, którą należy podgrzewać) generującego duże koszty podmiotu utrzymującego ten obiekt stwierdził, że beneficjenci powinni przedkładać biznes plan, który powinien być oceniany wspólnie z projektem w celu unikania finansowania przez samorządy budowy nieprzydatnych obiektów infrastrukturalnych. Odnosząc się do sprawozdania rocznego, przypomniał zebranym, że KE ma dwa miesiące czasu na sformułowanie ewentualnych komentarzy do sprawozdania i jego zatwierdzenie. Sprawozdanie roczne z realizacji MRPO zostało wstępnie ocenione bardzo dobrze. Na szczególne uznanie zasługują: obszerna i kompleksowa analiza wskaźników programowych zestawianych z wskaźnikami kontekstowymi, analiza 6
instrumentów finansowych z oceną poszczególnych funduszy pokazująca ile pieniędzy faktyczne trafiło do przedsiębiorców w formie pożyczek lub gwarancji. Pan Błażej Gorgol zwrócił również uwagę na dobrze przeprowadzoną analizę problemów, które utrudniały w poprzednim roku wdrażanie funduszy strukturalnych, coraz lepszy opis wkładów w strategię Europa 2020, za którą w imieniu KE podziękował. Przede wszystkim bardzo wysoko ocenił proces ewaluacji stwierdzając, że MRPO jest najlepiej zewaluowanym programem regionalnym w Polsce. Odnosząc się do badania ewaluacyjnego KOM i działań dotykających rewitalizację, uznał że przedstawiają one bardzo ciekawe rekomendacje jeśli chodzi o wymiar terytorialny inwestycji, jak również w aspektach trwałości i że będą bardzo użyteczne dla województwa przy konstruowaniu nowego programu operacyjnego. Pan Błażej Gorgol pochwalił pomysł przeprowadzenia badania ścieżki wyboru projektów kluczowych, oczekując, że zostanie w nim pokazane porównanie tej perspektywy z plusami i minusami trybu konkursowego, żeby wykazać w jakich obszarach i które aspekty decydują o tym, że projekt kluczowy jest lepszy od projektu wybranego w procedurze konkursowej oraz żeby wykazać obszary i warunki, które determinują to, że tryb konkursowy jest rzeczywiście lepszy. Również uruchomienie przez ZWM Działania 9.3 Przygotowanie inwestycji strategicznych finansowanego z Pomocy Technicznej w oparciu o Project pipeline zostało pochwalone przez Pana Błażeja Gorgola, który odniósł się do doświadczeń ze współpracy z Jaspers z ekspertami z europejskiego banku inwestycyjnego, którzy przeglądają duże projekty na poziomie krajowym, jak również bardzo często uczestniczą przy wykonywaniu dokumentacji powyżej 50 mln. euro. W tym miejscu zasugerował, żeby eksperci pracujący przy Project pipeline, w ramach programów regionalnych, mieli realny wpływ na zakres modelu biznesowego, żeby to nie było ocenianie dokumentacji ex-post ale doradzanie i współpraca interaktywna z beneficjentem, bo wtedy ta wartość dodana jest największa. Wracając do kwestii zestawienia pewnych rezultatów, czy też produktów, które są osiągane w programie regionalnym z pewnymi wskaźnikami kontekstowymi, Pan Błażej Gorgol powiedział, że jednym z ciekawszych jest to, że do tej pory UE, w ramach programu regionalnego, wsparła ok.2,7 tys. przedsiębiorstw, z czego ok. 1600 zostało wspartych w formie dotacji, a ok. 1000 w formie gwarancji i pożyczek. Przedstawionym w sprawozdaniu wskaźnikiem kontekstowym w programie jest ilość (350 tys.) istniejących podmiotów gospodarczych, małych i średnich przedsiębiorstw. Z przedstawionych danych wynika, że skala tego wsparcia jest niewielka, porównując do liczby podmiotów i wynosi 1-2%, jednakże istnieje możliwość, że na zakończenie okresu programowania osiągnie poziom 3%. Patrząc na przedstawione dane nasuwa się wniosek, że środki w przyszłym okresie programowania należy jak najbardziej koncentrować, zdając sobie jednocześnie sprawę, że mimo tego, że wydane pieniądze wydają się duże, to jednak w porównaniu z ilością podmiotów w gospodarce, czy też z PKB Małopolski nie są pieniędzmi decydującymi o rozwoju tego sektora, a mają one tworzyć pewną wartość dodaną i dlatego warto je przeznaczyć na takie dziedziny, które nie mają szans na inny sposób finansowania. Pan Błażej Gorgol przyznał, że zdaje sobie sprawę, że dla Polski absorbcja technologii jest ważna, przyczynia się do poprawy konkurencyjności regionu czy też kraju, jednakże współpraca sektorem badawczo-rozwojowym, z uczelniami i współfinansowanie tych projektów rzeczywiście innowacyjnych jest dużym wyzwaniem. Stanowi to również duże zadanie dla władz regionalnych, gdyż w polskiej rzeczywistości, administracja publiczna musi dość aktywnie angażować się w kojarzenie różnych partnerów gospodarczych, przedsiębiorstw z uczelniami, instytutami przy wykorzystaniu instytucji otoczenia biznesu. Kolejnym interesującym wskaźnikiem w obszarze B+R jest to, że 1% PKB Małopolski przeznacza się na rozwój, czyli jest to ok. 250 mln euro/rok. Chcąc osiągnąć wskaźnik 1,7 PKB, wynikający ze zobowiązań przyjętych przez Polskę, rocznie należałoby dodatkowo wydawać mniej więcej 175 mln euro. Przy obecnym założeniu nakładów w całym RPO na B+R przez 7 lat, nawet gdyby cała zaplanowana kwota została przeznaczona na badania i rozwój oraz na współpracę sektora przedsiębiorstw z instytutami naukowymi, wciąż olbrzymia kwota środków krajowych, a przy tym wszystkim środków prywatnych, musiała by być sensownie wydana żeby ten cel osiągnąć. W tym miejscu Pan Błażej Gorgol zaznaczył, że jest to podstawa do przemyślenia przy opracowywaniu założeń do przyszłej perspektywy programowania czyli okresu, który w zasadzie już się rozpoczął. Uznał, że będzie to rok ciężkiej pracy i na szerszą ocenę rezultatów i osiągniętych celów programu należy poczekać na ewaluację expost. Na zakończenie Pan Błażej podziękował zebranym za uwagę i oddał głos Panu Stanisławowi Sorysowi, który jeszcze raz zwrócił uwagę zebranym, że wartością dodaną nie koniecznie muszą być utworzone miejsca pracy, gdyż wprowadzone nowoczesne technologie często powodują, zastąpienie człowieka maszynami. Tworzone strefy aktywności gospodarczej przyciągają przedsiębiorców i obcy kapitał, co daje możliwości stworzenia nowych miejsc pracy. Natomiast cel badań naukowych to stworzenie nowych technologii niekoniecznie wpływających na tworzenie nowych miejsc pracy. Następnie zaprosił zebranych do dyskusji. Pan Benedykt Węgrzyn zwrócił uwagę, że korzystanie przez samorządy z środków finansowych pociąga za sobą trudności z ich rozliczeniem z uwagi na rozbudowany proces legislacyjny. W chwili wdrażania projektu 7
powinna być dopuszczona możliwości modyfikacji projektu, gdyż realizacja wskaźników, szacowanych na etapie wstępnego opracowania projektu, jest z reguły nie zawsze możliwa do osiągnięcia, a to pociąga za sobą konsekwencje w postaci zwrotu części uzyskanego dofinansowania. Dlatego według Pana Benedykta Węgrzyna należy się zastanowić czy projekt ma być realizowany po to żeby go rozliczyć, czy ma na celu podniesienie jakość życia mieszkańców. Zwrócił się do zebranych o zastanowienie się nad rozwiązaniem zabezpieczającym trwałość projektów, żeby uniknąć zwrotów środków, gdyż w przyszłości potencjalni beneficjenci nie będą chcieli korzystać z środków unijnych unikając wszelkich problemów, w tym również odpowiedzialności karnej, związanych z realizacją projektów. Pan Stanisław Sorys odnosząc się do wypowiedzi Pana B. Węgrzyna stwierdził, że patrząc z jego pozycji ma w 100% rację jeśli chodzi o realizację projektów, ale również ZWM nie ma sobie nic do zarzucenia, gdyż wszystkie projekty w trakcie wyboru są oceniane jednakowo przy zastosowaniu współczynników mierzalnych (system 0-1). Dodał również, że w ramach MRPO, w oparciu o istniejące procedury, dopuszczalna jest zmiana projektu w trakcie jego realizacji np. obniżenie kosztów realizacji projektów, poprzez zastosowanie w projekcie nowoczesnych technologii (nie były one uwzględnione w trakcie opracowania projektu, bo był on przygotowywany np. 4 lata temu) powodujących zwiększenie ich efektywności. W nawiązaniu do wypowiedzi przedmówcy Pan Benedykt Węgrzyn stwierdził, że nie podważa doświadczenia ZWM w realizacji projektów, bo to jest bezdyskusyjne ale chodzi o stworzenie możliwości modyfikacji projektu w stosunku do pierwotnych założeń, co pozwoli na zwiększenie jego efektywności, a nie szukanie tego typu rozwiązań już w trakcie realizacji projektu. Pan Benedykt Węgrzyn podziękował Panu Dyrektorowi Piotrowi Szymańskiemu za bardzo dobrą współpracę i na zakończenie skierował do zebranych słowa, żeby jako beneficjenci, uczciwie realizujący projekty, nie obawiali się kontroli. Pan Stanisław Sorys powiedział, że ma świadomość skutków kontroli czekających wszystkich beneficjentów w całej Małopolsce. W tym miejscu odniósł się do sprawy wstrzymania płatności beneficjentom, która była wynikiem kontroli projektów przeprowadzonych przez UKS, według którego współczynnik nieprawidłowości przekroczyły 2% i zgodnie z przepisami płatności zostały wstrzymane. W tej sytuacji chcąc ponownie uruchomić płatności została przeprowadzona kontrola przez pracowników UMWM, zostały podjęte działania naprawcze, na beneficjentów nałożono korekty finansowe, co spowodowało obniżenie współczynnika nieprawidłowości i pozwoliło na uwolnienie wstrzymanych środków. Wstrzymanie certyfikacji, czy też opóźnienie z wypłatami środków finansowych beneficjentom pociąga za sobą dodatkowe problemy, z którymi ZWM musi się zmierzyć. Z poczynionych obserwacji widać, że następuje korzystna ewaluacja wniosków, ale dzisiaj przedstawiane są negatywne przykłady, żeby pracując nad nową perspektywą finansową uniknąć błędów popełnionych w obecnym okresie programowania. Na zakończenie Pan Stanisław Sorys zwrócił uwagę zebranym, że KM MRPO również odpowiada za prawidłową realizację programu. Następnie zabrał głos Pan Paweł Kukla, który złożył propozycję, żeby w następnym okresie programowania rozpatrzyć poważnie wniosek o stworzenie funduszu, który będzie wspierał rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w oparciu o pieniądze, które przez przedsiębiorców będą zwracane, gdyż w oparciu o różne badania i spostrzeżenia z rynku daje podstawę do stwierdzenia, że darmowe pieniądze dawane na niektóre innowacyjne rozwiązania mające wspierać gospodarkę zdaniem wielu ją psują, jeśli chodzi o konkurencyjność. Korzystając z obecności Pana Błażeja Gorgola zadał mu pytanie: jak oceniana jest Małopolska na tle innych europejskich regionów? Pan Jacek Leśkow przyłączając się dyskusji powiedział, że dokonał analizy MRPO pod kątem nie ilości wydatkowanych pieniędzy ale ważnych parametrów rozwoju regionu, które dzięki środkom unijnym zostały zrealizowane lub poprawione. Pan Jacek Leśkow skupił się przede wszystkim na kwestii transportu dostępności komunikacyjnej i w oparciu o współczynnik mierzalny, jakim jest czas stwierdził, że poczynione inwestycje nie wpłynęły na poprawę czasu potrzebnego na przemieszczenie się z centrum Krakowa do innych centrów subregionu takich jak: Nowy Sącz, Tarnów, Zakopane czy Nowy Targ. Ma to wpływ chociażby na zatrudnialność ludzi młodych i dostęp do miejsc pracy, które te miejsca pracy generują. Pan Jacek Leśkow w dalszej części swojego wystąpienia powiedział, że w ciągu ostatnich 3-4 lat zauważył dużą ucieczkę ludzi młodych z Małopolski do krajów Europy zachodniej, można na to znaleźć różne wytłumaczenia, ale na pewno nie wszystko da się rozwiązać w ramach finansowania z MRPO. Ponadto stwierdził, że ma pewien dysonans poznawczy słuchając syntetycznych opracowań i raportów. Na pewno dużo środków jest wydawanych, ale czy rzeczywiście realizowane są cele, czy koncentrujemy się tylko na tym, jak zaszufladkować fundusze unijne. W tym miejscu Pan Jacek Leśkow przypomniał, sformułowanie z Wysowej, które mówiło, że region ma swoje immanentne potrzeby np. komunikacyjne i realizując rozwój potrzeb regionu nie koncentrujemy się na dyskusji 8
o skutecznym wydawaniu funduszy unijnych, a należy się zastanowić, czy przez takie postępowanie nie popełniamy dużego błędu strategicznego, czy nie za bardzo uzależniamy się od tych funduszy koncentrując się na sposobie wydawania zamiast na realnym mierzeniu tego, co rzeczywiście uległo poprawie. Pan Stanisław Sorys przyznając rację Panu Profesorowi stwierdził, że aktywność jest bardzo ważna ale bardzo ważne są możliwości i stopień przygotowania tych inwestycji. Nadmienił też o trudnościach związanych z realizacją inwestycji oddziałowujących na obszary Natura 2000, spowodowane zmianą ustawy środowiskowej, która pociąga za sobą większe możliwości blokowania inwestycji przez ludność zamieszkującą rejony objęte inwestycjami. Pan Stanisław Sorys poddał pod głosowanie uchwałę w sprawie zatwierdzenia Sprawozdania rocznego z realizacji MRPO za 2012 rok. Uchwała podjęta jednogłośnie Głos zabrał Pan Błażej Gorgol odpowiadając na wcześniej postawione przez Pana Pawła Kuklę pytanie w sprawie oceny Małopolski na tle innych europejskich regionów, wyjaśnił, że KE nie prowadziła takiej analizy ale istnieje możliwość poprzez strategię inteligentnej specjalizacji udzielenia odpowiedzi na pytanie o potencjalne przewagi konkurencyjne wobec regionów w Polsce, które mają podobny profil, czy też w Czechach, Słowacji, na Węgrzech, z którym najbardziej konkurujemy. KE przeprowadza analizy z poziomu całego kraju. Przyznał, że KE też boryka się z podobnymi problemami jeśli chodzi o wdrażanie, czy też nastawienie na jakość projektów w sektorze przedsiębiorstw, czy też sektorze instytucji badawczorozwojowych. Pan Błażej Gorgol powiedział, że postara się to sprawdzić, czy tego typu analizy będą przeprowadzone w ramach ewaluacji na poziomie regionalnym i wtedy na kolejnym spotkaniu KM MRPO uzupełni swoją wypowiedź. Odnosząc się do problemu, który poruszył Pan Jacek Leśkow, powtórzył, że na ocenę celów i rezultatów trzeba będzie poczekać na ewaluację ex-post i z tego, jak program został skoncentrowany i wynegocjowany przez Małopolskę a KE, zostaną wyciągnięte wnioski. KE posiada określone wskaźniki wzrostu PKB dla kraju i regionu, czy wskaźnik wzrostu zatrudnienia, który będzie można zewaluować przy użyciu pewnych modeli ekonometrycznych, ale należy zdawać sobie sprawę, że to nie jest dobry czy optymalny sposób na mierze celów. Dlatego też cały nacisk na w nowej perspektywie finansowej zostanie skoncentrowany na orientację na wyniki, żeby odejść od ogólnych wskaźników, czy też celów (dostępność komunikacyjna, wzrost PKB). Pan Błażej Gorgol zwrócił uwagę na fakt, że jest mnóstwo czynników, które mają wpływ na realizację niektórych wskaźników i dlatego KE chce wprowadzić do rozporządzenia na nowy okres programowania dla każdego obszaru tematycznego (np. transport, B+R, przedsiębiorczość) jak najbardziej konkretne rezultaty, ale nie w sensie wskaźnika, tylko dokładnego określenia tego co ma być zmienione, żeby mówiąc o dostępności, rezultatem był np. lepszy procent połączenia pomiędzy głównymi miastami małopolski i do tak zdefiniowanego rezultatu określona zostanie alokacja i kategoria interwencji, która do tego rezultatu doprowadzi. Musimy sobie zdawać sprawę, że jest to podstawowa zmiana w porównaniu z tym okresem programowania i, że określenie takich mierzalnych, dobrze rozumianych rezultatów nie będzie łatwe. Pan Piotr Rymarowicz odnosząc się do nowego okresu programowania postulował, żeby w nowej perspektywie projekty były bardziej ambitne i bardziej kompleksowe. Chcąc zobrazować co ma na myśli, odniósł się do istniejących wskaźników z zakresu gospodarki odpadami tj. liczba mieszkańców objętych selektywną zbiórką odpadów i masa selektywnie zebranych odpadów i zaproponował utworzenie kluczowego wskaźnika masa przetworzonych odpadów w formie recyklingu, czy też w formie odzysku. Pan Stanisław Sorys zauważył, że jest to bardzo trafne spostrzeżenie ale w Polsce nie ma prowadzonej analizy w tym zakresie. W państwach zachodnich nawet 80% odpadów trafia do recyklingu, a ok. 3% trafia na składowiska, w przeciwieństwie do Polski gdzie proporcje są zupełnie odwrotne. Po wejściu w życie nowej ustawy śmieciowej będziemy mogli uzyskać brakujące na chwilę obecną dane. Pan Jakub Szymański stwierdził, że w tej perspektywie już nie można dokonywać zmian wskaźników, gdyż rozliczamy się ze wskaźników wpisanych w program, ale obiecał, że w nowej perspektywie finansowej zostanie on w programie uwzględniony. Ponadto jeżeli dane będą możliwe do pozyskania to zostaną uwzględnione w sprawozdaniu w analizie jakościowej jako dodatkowy wskaźnik. 9
VI. Zamknięcie XXI posiedzenia KM MRPO Kończąc obrady Pan Stanisław Sorys podziękował wszystkim uczestnikom XXI posiedzenia KM MRPO za przybycie oraz aktywny udział w obradach. Zastępca Przewodniczącego Komitetu Monitorującego Małopolski Regionalny Program Operacyjny Stanisław Sorys Członek Zarządu Województwa Małopolskiego Protokół sporządziła: Anita Włodarczyk 10