Dobór przewodu i zabezpieczenia na przykładzie kuchni elektrycznej

Dobór przewodu i zabezpieczenia na przykładzie kuchni elektrycznej Dobrać zabezpieczenia i przewody obwodu kuchni elektrycznej mającej 4 płytki (3 2,6 kw + 1,85 kw) oraz piekarnik (3,1 kw). Instalacja elektryczna budynku jest po generalnym remoncie, mieszkanie jest zasilane 3-fazowo i ma odpowiednią moc przyłączeniową. Obwód o długości 8 m ma być zasilany z rozdzielnicy mieszkaniowej, przy której po remoncie zmierzono rezystancję pętli zwarciowej L-PE, otrzymując wynik 0,40 Ω. Przewody DY (A07Y-U1) mają być wciągnięte do zawczasu ułożonej rurki winidurowej Φ28 pod tynkiem (sposób układania B1). Przed przystąpieniem do szczegółowych rozważań i obliczeń zawsze warto dostrzec kwestie zasadnicze. W tym przypadku są one następujące: 1) kuchnia o podanej mocy jest kuchnią 3-fazową; 2) do regulacji mocy grzejnej trzeba do kuchni doprowadzić nie tylko przewody fazowe, lecz również przewód neutralny o tym samym przekroju; 3) nie jest możliwy taki tryb pracy, aby wszystkie cztery przewody czynne (LI, L2, L3, N) były jednocześnie obciążone w dużym stopniu, wobec czego można przyjąć z normy obciążalność dla trzech przewodów w rurce; 4) nie jest możliwy taki tryb pracy, aby w przewodzie neutralnym płynął prąd większy niż obliczeniowy prąd szczytowy kuchni; 5) sama kuchnia nie wymaga zabezpieczenia przeciążeniowego; 6) kuchnia nie pobiera zwiększonego prądu przy załączaniu, zatem wystarczy wyłącznik o charakterystyce typu B. Moc zainstalowana kuchni jest sumą mocy znamionowych wszystkich elementów grzejnych: Obliczeniowa moc szczytowa będzie mniejsza, najwyżej 10 kw, bo prawdopodobieństwo jednoczesnego pełnego wykorzystywania wszystkich grzejników jest bardzo małe. W rozważanym obwodzie nie uzyska się z tego tytułu żadnych oszczędności, wobec czego można przyjąć jako obliczeniowy prąd szczytowy (tabl. D3) wartość nieco zawyżoną, wynikającą z mocy zainstalowanej: [patrz Tablica D3, str.8] Wartość współczynnika niesymetrii k as = 1,25 uwzględnia największą możliwą niesymetrię mocy grzejników, a mianowicie przyłączenie dwóch płytek 2,6 kw do tej samej fazy. Przy doborze wyłącznika nie jest potrzebna korekta temperaturowa, bo ma być on umieszczony str. 1

w obszernej wnęce ściennej z otworami wentylacyjnymi. Należy zainstalować 4-biegunowy wyłącznik nadprądowy B25, o prądzie znamionowym 25 A i charakterystyce typu B. [patrz Tablica D4 i D5, str.9 i 10] Potrzebne są jednożyłowe przewody miedziane o przekroju nie mniejszym niż: a) ze względu na wytrzymałość mechaniczną (tabl. D2, str.6) s > 1,5 mm2; b) ze względu na nagrzewanie prądem roboczym I B = 23 A są potrzebne przewody o przekroju 4 mm 2, o obciążalności długotrwałej I z = 30 A [tabl. D4 i D5, str. 9 i 10] sposób układania B 1, 3 przewody w rurce; c) ze względu na nagrzewanie prądem zwarciowym; wyłącznik B25 o zdolności wyłączania 6 ka ma I 2 t (całka Joule a) wyłączania 45 000 A 2 s [tabl. C2, str.16], wobec czego wymagany przekrój przewodu: d) ze względu na nagrzewanie prądem przeciążeniowym, w obwodzie zabezpieczonym wyłącznikiem nadprądowym I n = 25 A prąd I 2 = 1,45 25 = 36,25 A: są wymagane przewody 4 mm 2 o obciążalności długotrwałej I Z = 30 A; [patrz punkt D5, str.12] e) ze względu na dopuszczalny spadek napięcia (3% w obwodzie zasilającym odbiorniki siłowe i grzejne), przy uwzględnieniu konduktywności miedzi na gorąco" (mniejszej w stosunku 1,25), wymagany przekrój przewodu [ patrz punkt D6, str. 13] Rozstrzygające są wymagania (b, d): potrzebne są przewody o przekroju 4 mm2. Obliczenia dotyczą przewodów czynnych L i N. Przewód ochronny PE powinien w tym przypadku [tabl. 4.3, str.16] mieć przekrój nie mniejszy niż przewody czynne. Do rurki należy zatem wciągnąć 5 przewodów o przekroju 4 mm2. Pozostaje sprawdzić warunek samoczynnego wyłączania zasilania, tzn. czy przy uszkodzeniu izolacji podstawowej w pobliżu zacisków przyłączowych kuchni nastąpi samoczynne wyłączenie. Do rozdzielnicy mieszkaniowej rezystancja pętli zwarciowej L-PE wynosi R kq = 0,40 Ω. Rezystancję wprowadzaną przez obwód, w którym oblicza się str. 2

najmniejszy spodziewany prąd zwarciowy, należy przyjąć na gorąco"; wynosi ona dla obwodu kuchni: Najmniejszy spodziewany prąd zwarciowy u końca obwodu wynosi i jest znacznie większy niż prąd wyłączający wyłącznika nadprądowego B25: Ia = 5 25 = 125 A; przy prądzie 446 A wyłącznik B20 przerywa przepływ prądu w czasie nieprzekraczającym 0,02 s. W zupełności wystarcza to do stwierdzenia skuteczności ochrony dodatkowej przez samoczynne wyłączanie zasilania. Jeżeli w obwodzie jest wyłącznik różnicowoprądowy, choćby niskoczuły, to stan ochrony przeciwporażeniowej tym bardziej jest zadowalający. D.1. Dobór nadprądowego zabezpieczenia przewodów Zabezpieczenia nadprądowe mają wyłączyć obwód w razie przepływu nadmiernego prądu wywołanego zwarciem albo przeciążeniem. Między tymi zdarzeniami jest taka różnica, że prąd zwarciowy płynie w obwodzie o uszkodzonej izolacji, a prąd przeciążeniowy w obwodzie nieuszkodzonym. Warto o tym pamiętać, bo przy zwarciu oporowym (przez dużą rezystancję w miejscu zwarcia, np. przez zwęgloną izolację) płynie w obwodzie prąd zwarciowy, chociaż może mieć wartość sugerującą przeciążenie. Zabezpieczenie zwarciowe, czyli zabezpieczenie przed niszczącymi skutkami zwarć, jest wymagane na początku każdego obwodu elektrycznego, w miejscu wyprowadzenia go lub odgałęzienia (najdalej 3 m od tego miejsca). Jest też potrzebne w miejscach, w których następuje zmniejszenie obciążalności zwarciowej przewodów (zmniejszenie przekroju żył i/lub zmiana budowy przewodów: materiału żył, materiału izolacji). Pewne odstępstwa od tej zasady (przewody od generatora lub baterii akumulatorów do rozdzielnicy) dopuszcza się, jeżeli przewody są odporne na zwarcie (izolacja wzmocniona, podwyższone napięcie znamionowe, chronione od uszkodzeń) i nie sąsiadują z materiałami łatwo zapalnymi. Jako zabezpieczenie zwarciowe stosuje się bezpieczniki lub wyłączniki nadprądowe (z wyzwalaczami lub przekaźnikami zwarciowymi). Zabezpieczenie przeciążeniowe jest wymagane w obwodach silników podatnych na przeciążenie; bywa stosowane w odniesieniu do innych odbiorników, a także do transformatorów i baterii kondensatorów dużej mocy. Nie musi być na początku obwodu. Jako zabezpieczenie przeciążeniowe stosuje się nadprądowe przekaźniki termobimetalowe i elektroniczne współdziałające ze stycznikami bądź wyłącznikami, a także wbudowane czujniki temperatury. Niejako przy okazji zabezpieczają one od przeciążeń również przewody obwodu, w którym są zainstalowane. Bezpieczniki nie są w stanie zabezpieczać przeciążeniowo odbiornika, bo prądy po przekroczeniu których zaczynają interweniować są str. 3

o 25+60% większe niż prąd, którym wolno je długotrwale obciążyć (rys. 1.23). Rolę zabezpieczenia przeciążeniowego bezpieczniki mogą spełniać tylko w odniesieniu do: transformatorów SN/400 V pod warunkiem użycia wkładek klasy gtr; Rys. 1.23. Charakterystyki czasowo-prądowe wkładek topikowychwymagane prądy probiercze dolny i górny; przewodów pod warunkiem ich przewymiarowania. Zdarzeniem, kiedy może nie zadziałać w porę żadne z tych zabezpieczeń, jest zwarcie oporowe na trasie przewodów. Prąd może być za mały, by pobudzić zabezpieczenie zwarciowe. Natomiast zabezpieczenie przeciążeniowe zadziałałoby, gdyby było: (1) zabezpieczeniem nadprądowym, (2) umieszczonym na początku obwodu, a tak być nie musi. Ze względu na zagrożenie pożarowe wymaga się zabezpieczenia od przeciążeń przewodów w elektroenergetycznych instalacjach budynków. Natomiast nie ma takiego wymagania w odniesieniu do przewodów napowietrznych bądź kablowych sieci rozdzielczych, a także przewodów wszelkich obwodów sterowniczych. W obwodach bezpieczeństwa (oświetlenie awaryjne, urządzenia tryskaczowe, pompy pożarnicze, kontrola dostępu, sterowanie ruchem) trzeba wyeliminować możliwość zbędnych zadziałań. Wobec tego nie stosuje się zabezpieczeń różnicowoprądowych ani przeciążeniowych działających na wyłączenie, a prądy znamionowe bądź nastawcze zabezpieczeń zwarciowych zawyża się o jeden lub dwa stopnie w porównaniu z wartością wynikłą ze zwykłych zasad ich doboru. Ze względu na skuteczność zabezpieczenia bezpiecznik bądź wyłącznik powinien mieć prąd znamionowy bądź nastawczy jak najmniejszy, ale zarazem na tyle duży, aby nie dochodziło do zbędnych zadziałań. W tym celu: Bezpiecznik lub wyłącznik powinien mieć prąd znamionowy ciągły nie mniejszy niż obliczeniowy prąd szczytowy obwodu i to z uwzględnieniem narastania obciążenia z upływem lat (w obwodach rozdzielczych), dopuszczalnego zakresu tolerancji napięcia zasilającego, ew. odkształcenia prądu oraz korekty temperaturowej w razie grupowania aparatów w ciasnych rozdzielnicach bądź sterownicach. Bezpiecznik powinien mieć prąd znamionowy, a wyłącznik prądy nastawcze wyzwalaczy albo przekaźników na tyle duże, aby przetrzymywać bez zadziałania prąd rozruchowy silników, prąd załączeniowy transformatorów, baterii kondensatorów, źródeł światła oraz sprzętu z zasilaczem impulsowym (komputer, sprzęt audiowizualny itp.). Bezpiecznik powinien mieć prąd znamionowy, a wyłącznik prądy nastawcze str. 4

wyzwalaczy albo przekaźników na tyle duże i ew. zwłokę przy wyłączaniu, aby działać wybiórczo z zabezpieczeniami nadprądowymi na niższych stopniach; to wymaganie nie dotyczy zabezpieczeń w obwodach odbiorczych, ostatnich w torze zasilania. Jeżeli na kolejnych stopniach zabezpieczeń są wkładki bezpiecznikowe gg, to w kierunku zasilania ich prądy znamionowe powinny narastać w stosunku co najmniej 1,6 : 1. Tablica Dl, podająca uproszczone wskazania doboru zabezpieczeń w obwodach odbiorczych, pozwala ominąć zawiłe porównywanie przebiegów prądu w obwodzie z parametrami i charakterystykami zabezpieczeń. Tablica D1 Uproszczone wskazania doboru zabezpieczeń w obwodach odbiorczych Urządzenie zasilane o prądzie znamionowym / n Ogrzewacz, piec rezystancyjny, kuchnia Bezpiecznik Prąd znamionowy wkładki topikowej Prąd znamionowy ciągły wyłącznika Wyłącznik nadprądowy Prąd nastawczy członu Prąd nastawczy przeciążenioweg członu o zwarciowego Krotność prądu znamionowego I n zasilanego urządzenia = 1,O-1,1 1,O-1,1 Lampy żarowe 1,5-2,5 1,10 9-12 Lampy wyładowcze z kompensacją równoległą 1,5-2,5 1,30 1,30 10-14 Silnik indukcyjny o rozruchu bezpośrednim lekkim Silnik indukcyjny o rozruchu bezpośrednim ciężkim Silnik indukcyjny z rozrusznikiem gwiazda-trójkąt Silnik indukcyjny z układem łagodnego rozruchu softstart Jednoczłonowa bateria kondensatorów Człon wieloczłonowej baterii kondensatorów 1,6-2,5 1,10-1,25 1,0-1,1 10-14 1,9-3,5 1,10-1,25 1,0-1,1 10-14 1,25-1,35 1,10-1,25 1,0-1,1 10-16 2,0-4,0 * 1,25 1,O1,1 10-14" 1,5-1,8 1,50 1,35-1,50 10-14 1,7-2,2 1,50 1,35-1,50 10-16 * Wkładki topikowe o charakterystyce bardzo szybkiej, do półprzewodników; pozostałe wkładki klasy gg. ** Można obniżyć dwukrotnie w opcji bez kickstartu. str. 5

D.2. Dobór przekroju przewodów ze względu na wytrzymałość mechaniczną Podane niżej zasady doboru przekroju dotyczą przewodów czynnych (L, N); tylko niektóre z nich można odnieść również do przewodów ochronnych PE. Kolejne kryteria doboru (D.2+D.7) określają najmniejszy dopuszczalny przekrój przewodu. To kryterium, które dyktuje przekrój największy, jest rozstrzygające; tak dobrany przekrój spełnia wszystkie pozostałe wymagania. Zanim przystąpi się do doboru przekroju przewodu trzeba zdawać sobie sprawę, o jakie przewody chodzi: linii napowietrznej, linii kablowej czy instalacji wnętrzowej. W przypadku przewodów instalacyjnych trzeba uprzednio dobrać rodzaj przewodów do warunków użytkowania; w szczególności należy uwzględnić: a. napięcie znamionowe instalacji; b. sposób ułożenia: przewody układane na stałe czy przewody ruchome (bardzo giętkie); c. narażenia środowiskowe (np. podwyższona temperatura otoczenia, wilgoć, woda, narażenia mechaniczne); d. zagrożenia dla otoczenia, np. ułożenie na podłożu łatwo zapalnym. Przewód i jego połączenia powinny być niezawodne, powinny wytrzymywać zwykłe narażenia mechaniczne przy montażu i w czasie normalnego użytkowania. Z tą myślą wymaga się pewnego przekroju minimalnego (tabl. D2), nawet gdyby z innych powodów wystarczał niniejszy. Tablica D2 Najmniejszy dopuszczalny przekrój przewodu ze względu na wytrzymałość mechaniczną Rodzaj i zastosowanie przewodu Przewód miedziany mm 2 Przewód aluminiowy mm 2 Gołe przewody napowietrzne na izolatorach przy rozpiętości przęsła a Przewody elektroenergetyczne ułożone na stałe w pomieszczeniach a<20m 4 16 20 < a < 45 m 6 16 a>45 m 10 25 1,5 2,5 (w Polsce 16) Przewody izolowane obwodów sterowniczych 0,5 zabroniony Przewody izolowane we wnętrzu rozdzielnic i sterownic przy prądzie obciążenia I I<2,5A 0,5 zabroniony 2,5<I<16A 0,75 zabroniony I>16A 1 zabroniony Przewody obwodu wtórnego przekładnika prądowego 2,5 zabroniony Przewody obwodu wtórnego przekładnika napięciowego 1,5 zabroniony str. 6

D.3. Dobór przekroju przewodów ze względu na nagrzewanie prądem roboczym Norma podaje obciążalność długotrwałą przewodów I z, czyli największy prąd, jakim wolno je długotrwale obciążyć, aby nie przekroczyć temperatury dopuszczalnej długotrwale (70 C dla przewodów izolowanych zwykłym polwinitem). Porównuje się ją z obliczeniowym prądem szczytowym obwodu I B ; powinien być spełniony warunek I z I B Przy wyrównanym w czasie przebiegu obciążenia prąd I B jest największym prądem normalnego użytkowania, płynącym wystarczająco długo, aby przyrost temperatury przewodu (ponad temperaturę otoczenia) ustalił się, tj. przestał się zwiększać. Przy zmiennym obciążeniu prąd I B jest fikcyjnym prądem zastępczym, niezmiennym w czasie, który wywołuje taki sam największy przyrost temperatury, jak prąd rzeczywiście płynący. W obwodzie pojedynczego urządzenia obliczeniowym prądem szczytowym I B jest prąd nie mniejszy niż prąd znamionowy I n tego urządzenia i dlatego trzeba umieć poprawnie go obliczać (tabl. D3). Jako prąd I B bezpiecznie jest w obwodach odbiorczych przyjmować wartość podaną w 3. kolumnie tablicy D1 jako podstawę doboru prądu znamionowego ciągłego wyłącznika. Obciążalność długotrwała Iz przewodów (tabl. D4) zależy od materiału żyły i jej przekroju oraz od budowy przewodu. Zależy też od temperatury otoczenia i od sposobu ułożenia (tabl. D5), bo ma to wpływ na warunki odprowadzania do otoczenia ciepła wydzielanego w przewodzie. Jako temperaturę otoczenia należy przyjmować 25 C w zwykłych obszernych wnętrzach, 30 C w stropach podwieszanych i podobnych ograniczonych przestrzeniach, a uzasadnione większe wartości w pomieszczeniach gorących (np. kotłownia). Warunki chłodzenia pogarszają się (Iz maleje), jeśli występuje skupienie wielu przewodów, w listwie instalacyjnej, korytku itp., albo jeśli przewód ma wiele żył. Pod uwagę bierze się jednak tylko żyły obciążone prądem o wartości porównywalnej z obciążalnością Iz. Nie wlicza się zatem żył ochronnych PE. Nie wlicza się też żył neutralnych N w obwodach trójfazowych obciążonych symetrycznie prądem sinusoidalnym (nieodkształconym przez wyższe harmoniczne, zwłaszcza harmoniczne nieparzyste rzędu podzielnego przez trzy, których prądy sumują się w przewodzie neutralnym). str. 7

Tablica D3 Sposób obliczania prądu znamionowego I n (obliczeniowego szczytowego I B ) urządzeń w obwodach trójfazowych str. 8

Tablica D4 Obciążalność długotrwała I z [A] przewodów miedzianych o izolacji polwinitowej przy obliczeniowej temperaturze otoczenia 25 C i największy dopuszczalny prąd znamionowy I n [A] ich zabezpieczenia nadprądowego str. 9

Tablica D5 Sposoby układania na stale przewodów kabelkowych oraz jednożyłowych przewodów izolowanych str. 10

D.4. Dobór przekroju przewodów ze względu na nagrzewanie prądem zwarciowym Wszelkie przewody wymagają zabezpieczenia od skutków zwarć. W krótkim czasie trwania zwarcia, wydzielona przez prąd zwarciowy energia cieplna, której miarą jest skutek cieplny nie przechodzi do otoczenia, lecz w całości zostaje zużyta na nagrzanie przewodu. Dopuszcza się nagrzanie do temperatury granicznej dopuszczalnej przy zwarciu, niezagrażającej nadmiernym ubytkiem trwałości izolacji (160 C dla przewodów izolowanych zwykłym polwinitem). Można obliczyć albo znaleźć w normie największą dopuszczalną jednosekundową gęstość prądu k [A/mm 2 ], czyli gęstość prądu, jaką przewód wytrzymuje podczas zwarcia trwającego T k = 1 s. Skutek cieplny wytrzymywany przez przewód o przekroju s [mm 2 ], równy (k s) 2 l, nie powinien być mniejszy od skutku cieplnego prądu zwarciowego Z zależności tej wynika przekrój przewodu wymagany ze względu na obciążalność zwarciową cieplną Jedynka w mianowniku oznacza czas 1 s, którego dotyczy gęstość prądu k; pozostawiono ją w celu zgodności jednostek. Druga postać wzoru dotyczy sytuacji, gdy narażenia zwarciowe cieplne są scharakteryzowane całką Joule'a I 2 t wyłączania bezpiecznika albo wyłącznika (tablice Cl i C2). Przykładowo, dla przewodów izolowanych zwykłym polwinitem największa dopuszczalna jednosekundową gęstość prądu k wynosi: 115 A/mm 2 dla przewodów miedzianych, 76 A/mm 2 dla przewodów aluminiowych. Podczas zwarcia przewody te od temperatury dopuszczalnej długotrwale 70 C mogą się nagrzać do temperatury dopuszczalnej przy zwarciu 160 C, czyli przyrost temperatury dopuszczalny przy zwarciu wynosi 160-70 = 90 K. Przewody zabezpieczone bezpiecznikiem osiągają szczególnie duży przyrost temperatury nie przy dużym prądzie zwarciowym, lecz przy prądzie nieco większym od górnego prądu probierczego wkładki topikowej (1,6 I NF ). str. 11

D.5. Dobór przekroju przewodów ze względu na nagrzewanie prądem przeciążeniowym Przewody układane w budynkach wymagają zabezpieczenia od przeciążeń. W instalacjach budynków zagrożenie pożarowe jest znacznie większe niż w sieciach rozdzielczych i dlatego stawia się dwa wymagania (rys. Dl): 1. Obciążalność długotrwała przewodu I z powinna być nie mniejsza niż prąd znamionowy lub prąd nastawczy I n aparatu stanowiącego zabezpieczenie przeciążeniowe; ten z kolei by zapobiec zbędnym zadziałaniom powinien być nie niniejszy niż obliczeniowy prąd szczytowy obwodu IB 2. Prąd przeciążeniowyo wartości 1,45 Iz, przy której przyrost temperatury przewodu ustala się na poziomie dwukrotnie większym od dopuszczalnego długotrwale, powinien wywoływać zadziałanie nadprądowego zabezpieczenia obwodu (nie określa się czasu zadziałania). Powinien być zatem spełnio ny warunek gdzie I2 najmniejszy prąd niezawodnie wywołujący zadziałanie (członu przeciążeniowego) zabezpieczenia nadprądowego, czyli gómy prąd probierczy [A]. Wartość I2 można ustalić na podstawie charakterystyki czasowo-prądowej zabezpieczenia. Wynosi ona w stosunku do prądu znamionowego lub prądu nastawczego I n : 1,9 dla bezpieczników* o prądzie znamionowym 6 < I n < 13 A (wyłączenie w ciągu l h), 1,6 dla bezpieczników o prądzie znamionowym I n > 13 A (wyłączenie w ciągu 1-4 h zależnie od prądu znamionowego), 1,45 dla wyłączników nadprądowych instalacyjnych (wyłączenie w ciągu 1 h), 1,2 dla przekaźników termobimetalowych i elektronicznych współpracujących ze stycznikami (wyłączenie w ciągu 2 h). Jeśli w obwodzie jest więcej niż jedno zabezpieczenie nadprądowe (np. bezpiecznik i stycznik z przekaźnikiem przeciążeniowym), to dla doboru przekroju przewodów przyjmuje się wartość prądu I z tego zabezpieczenia, dla którego wypada ona najmniejsza. str. 12 Rys. D1. Wymagania dotyczące przeciążeniowego zabezpieczenia przewodów instalacji elektrycznych w budynkach budynkach

D.6. Dobór przekroju przewodów ze względu na dopuszczalny spadek napięcia wywołany obliczeniowym prądem szczytowym IB Po wstępnym dobraniu przekroju przewodów według powyższych wskazówek, można obliczyć występujący w nich spadek napięcia, wywołany obliczeniowym prądem szczytowym obwodu I B, korzystając ze wzorów przytoczonych w Dodatku B. Jeśli nie przekracza on wartości dopuszczalnej (2-8% zależnie od okoliczności), to dobrany przekrój jest wystarczający. Jeśli przekracza, to można przekrój kolejno powiększać o jeden stopień i obliczenia powtarzać aż do uzyskania zadowalającego wyniku. Można też, przekształcając wzory z Dodatku B oraz wstawiając odpowiednio za rezystancję i reaktancję przewodu wyrażenia obliczyć wymagany przekrój przewodów obwodu jednofazowego i obwodu trójfazowego * Dotyczy tylko bezpieczników o pełnozakresowym wyłączaniu g"; bezpieczniki o niepełnozakresowym wyłączaniu a" nie mogą być uważane za zabezpieczenie przeciążeniowe. Jeśli reaktancja przewodów jest pomijalnie mała i/lub współczynnik mocy cos φ 1,0, to wzory powyższe upraszczają się do postaci odpowiednio: str. 13

D.7. Dobór przekroju przewodów ze względu na dopuszczalny spadek napięcia wywołany prądem załączeniowym obwodu Tok obliczeń wygląda jak powyżej, lecz do wzorów należy wstawić prąd załączeniowy oraz odpowiadający mu współczynnik mocy cos φ (tg φ), a także większy dopuszczalny spadek napięcia U%. Z tego kryterium doboru przekroju przewodów może wynikać przekrój większy niż z poprzedniego, jeśli prąd załączeniowy jest wielokrotnie większy od prądu IB, a nie można w podobnym stopniu* zwiększyć dopuszczalnego spadku napięcia. Problem występuje np. przy rozruchu silnika, a zwłaszcza przy jednoczesnym rozruchu grupy silników. Wartość dopuszczalnego spadku napięcia powinna uwzględniać zarówno wymagania stawiane przez urządzenie załączane (np. możliwość odbycia rozruchu), jak i przez inne urządzenia zasilane z tej samej sieci (np. migotanie światła, odpadanie styczników). Wywołany spadek napięcia nie zwiększa się w tym samym stopniu co prąd, bo inny jest współczynnik mocy przy obliczeniowym prądzie szczytowym /B, a inny przy prądzie załączeniowym. str. 14

C4 Całka Joule a I 2 t Wielkość ta nazywana całką Joule'a albo po prostu wartością I 2 t jednoznacznie informuje o cieplnych narażeniach urządzeń podczas zwarcia. Dobrze też charakteryzuje urządzenia zabezpieczające, zwłaszcza szybko działające przy zwarciu bezpieczniki (tabl. C1) i wyłączniki (tabl. C2). Wartość I 2 t wyłączania jest miarą energii cieplnej, jaką przepuszcza do obwodu urządzenie zabezpieczające i jaką powinny wytrzymywać przewody i inne elementy urządzeń. Tablica C 1 Największa dopuszczalna wartość I 2 t wyłączania (prądu zwarciowego) bezpieczników pełno-zakresowych ogólnego przeznaczenia gg str. 15

Tablica C2 Największa dopuszczalna wartość I 2 t wyłączania (prądu zwarciowego) wyłączników nadprądowych instalacyjnych o prądzie znamionowym ciągłym nieprzekraczającym 32 A Tablica 4.3 Najmniejszy dopuszczalny przekrój [mm2] miedzianych przewodów i żył PE, N, PEN ułożonych razem z przewodami lub żyłami fazowymi) w trójfazowych instalacjach stałych str. 16