Skaner mikro, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) wyniki badania Keralla Research opinie i prognozy przedsiębiorców 1 kwartał 2013 Kolejna edycja Skanera MŚP kwiecień 2013 Data publikacji: luty 2013
Strona2 Wprowadzenie informacje o badaniu Skaner MŚP to systematyczny dostęp do informacji o stanie firm, które zatrudniają ok. 2/3 wszystkich pracowników w Polsce. Wśród przedsiębiorstw w Polsce ok. 99 proc. to firmy mikro (zatrudniające do 9 osób) i małe (od 10 do 49), a ok. 0,8 proc. to przedsiębiorstwa średnie (zatrudniające od 50 do 249 osób). Pozostałe to firmy duże. Według danych prezentowanych przez GUS oraz ZUS w Polsce działa aktywnie 2,1 mln firm. Podmiotów mikro, w których występuje tylko jeden płatnik składki ubezpieczeniowej (właściciel) jest w Polsce, aż 1,3 mln podmiotów. Firm, które płacą za więcej, niż jedną osobę składkę ubezpieczeniową jest 856 tys. Skaner MŚP Instytutu Keralla jest wielotematycznym omnibusem. Raport składa się z dwóch części. Część I (stała) prezentuje skalę inwestycji sektora MŚP i zawiera informacje o decyzjach zakupowych w firmach. Prezentuje dane o krótkoterminowych priorytetach przedsiębiorców (horyzont kwartalny) i zawiera m.in. wskaźnik nastrojów KERNA oraz INDEX ZAIR (zakupy i rezygnacje z inwestycji). Dzięki cykliczności prowadzonego badania możliwe jest śledzenie kierunków zmian w firmach MŚP. Część II (zmienna) to źródło informacji na pytania zlecone przez Zamawiających. Wyniki tej części raportu są własnością firm, które je zamówiły. Skaner MŚP jest produktem badawczym adresowanym do przedsiębiorstw i instytucji zainteresowanych kondycją oraz nastrojami w mikro, małych i średnich firmach (firmy zatrudniające < 250 osób).
Strona3 Metodologia, próba Próba: uczestnicy badania to mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, losowane z bazy danych GUS oraz branżowych zestawień bazodanowych. Próba jest ogólnopolska, reprezentatywna, wynosi N = 600. Błąd pomiaru +-4 proc., poziom ufności 95 proc. Próba oddaje strukturę firm sektora MŚP; badanie uwzględnia reprezentację firm mikro - zatrudniających do 9 osób. W badaniu biorą udział wyłącznie firmy prywatne, prowadzące aktywną działalność zarobkową (firmy aktywne, niepaństwowe). Firmy prowadzące działalność produkcyjną, handlową, usługową, budowlaną bądź transportową. Respondent: osoba odpowiedzialna lub współodpowiedzialna za zarządzanie firmą. Najczęściej właściciel, współwłaściciel firmy, dyrektor zarządzający, wspólnik, prezes, wiceprezes, członek zarządu, dyrektor finansowy, główny księgowy, osoba na stanowisku dyrektora, osoby pozostałe wskazane, jako odpowiedzialne za rozwój firmy, zakupy, inwestycje. Jeden respondent - reprezentował jedną firmę. Technika: wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo (CATI). Czas trwania wywiadu: do 15 min. Badanie wykonano w styczniu 2013. Struktura próby badanych firm MŚP wg. działalności. Dane%, n=600 (1Q2013) Struktura próby badanych firm MŚP wg zatrudnienia. Dane %, n=600 Budownictwo 11,3 Handel hurt, detal 25,2 < 9 25,7 Hotele i restauracje 6,8 Pozostała działalność usługowa 20 od 10 do 49 49 Przemysł Transport, łączność, telekomunikacja 30 6,7 od 50 do 249 25,3
Strona4 Ważniejsze wnioski podsumowanie MSP zapowiada zwolnienia - kwartał pesymistycznych rekordów Przedsiębiorcy bardzo słabo oceniają sytuację ekonomiczną kraju oraz własnej firmy w pierwszym kwartale tego roku. Wskaźnik KERNA monitorujący nastroje w mikro, małych i średnich firmach spadł do kolejnego, najniższego poziomu od 2009 roku i osiągnął wartość minus 77,69 pkt. Na pogorszenie kondycji gospodarczej kraju wskazuje obecnie aż dwie trzecie badanych przedsiębiorców. To największy odsetek pesymistów jaki zanotowano od czterech lat. Optymistów wierzących, że polska gospodarka ma się dobrze jest 3,2 proc. to zaledwie 19! przedsiębiorców na 600 badanych. Recesja dla wielu przedsiębiorców MŚP jest już rzeczywistością. W tym kwartale 45 proc. przedsiębiorców negatywnie oceniło kondycję własnej firmy. To największy odsetek takich ocen odkąd prowadzone jest badanie, kwartał wcześniej było ich 37,8 proc. MŚP nie ma też większych nadziei na poprawę sytuacji. Jedynie 16,7 proc. firm spodziewa się lepszej kondycji firmy w najbliższym czasie. Analiza 2012 roku pokazuje, że poza odbiciem przed EURO, stan pesymistycznych nastrojów utrzymuje się na wysokim poziomie powyżej 72 pkt. i wciąż się pogłębia. To skutkować może równie długim okresem wychodzenia z recesji. Ostatecznie rok 2013 może być najtrudniejszym rokiem dla MŚP. Recesja i sytuacja niepewności nie służą inwestowaniu i rozwojowi, a skłaniają głównie działań zachowawczych. INDEX ZAIR ilustrujący skalę zakupów realizowanych przez MŚP wyniósł w tym kwartale minus 74,2 pkt. I mimo, że ZAIR jest o 0,6 pkt. wyższy, niż kwartał temu, to wciąż jest na bardzo niskim poziomie. Jedyne pozytywne informacje, to że obecnie notowane tempo spowolnienia jest wolniejsze. Inwestycje w tym kwartale będą więc prawie na identycznym poziomie jak w poprzednich trzech miesiącach i rok temu czyli niewielkie i ostrożne (w 2012 roku ZAIR, poza okresem przed EURO, był na niskim poziomie powyżej minus 70). Wydatki w MŚP będą się odbywać kosztem redukcji etatów pracowniczych, czyli zmniejszeniem zatrudnienia. Długo przedsiębiorcy MŚP chronili swoich pracowników i cięli inne wydatki firmowe, takiej polityki nie dało się jednak długo utrzymać i od jesieni ubiegłego roku również MŚP więcej zwalnia, niż zatrudnia.
Strona5 Prezentacja wyników cz. 1 stałej
Strona6 SYTUACJA GOSPODARKI KRAJU BARDZO SŁABO OCENIANA PRZEZ PRZEDSIĘBIORCÓW Aż dwie trzecie przedsiębiorców uważa, że kondycja gospodarcza Polski w poprzednich 3 miesiącach uległa pogorszeniu. Tym samym odsetek pesymistów wzrósł do najwyższego poziomu odkąd prowadzone jest badanie, czyli od 2009 roku. Równocześnie tylko 3,2 proc. small biznesu oceniło, że sytuacja ekonomiczna kraju polepszyła się to porównywalnie niewiele ile trzy miesiące wcześniej (2,2 proc.). Udział firm wskazujących, że sytuacja w gospodarce nie uległa specjalnym zmianom wyniósł 28,8 proc. Jak zmieniła się sytuacja gospodarcza w Polsce w ciągu ostatnich 3 miesięcy? Ujęcie historyczne; Dane % dla n=600 (Pominięto odpowiedź "nie wiem, trudno powiedzieć") KRAJ Polepszyła się Nie uległa zmianom Pogorszyła się 53,2 49,2 58 57,3 64,8 39,2 36,3 34,7 38,2 28,8 4,3 10,7 4,7 2,2 3,2 1Q2012 2Q2012 3Q2012 4Q2012 1Q2013
Strona7 OCENA SYTUACJI WŁASNEJ FIRMY ZNACZNIE GORSZA NIŻ KWARTAŁ WCZEŚNIEJ Złe informacje przynosi odczyt danych monitorujących ocenę kondycji własnej firmy już prawie 45 proc. przedsiębiorców uważa, że sytuacja w ich firmie pogorszyła się w poprzednich 3 miesiącach. To niestety kolejny rekord i najwyższy odsetek pesymistów zarejestrowany od 2009 roku. Pozytywnie oceniających kondycję przedsiębiorstw jest jedynie 18,5 proc. Jak zmieniła się sytuacja ekonomiczna P. przedsiębiorstwa w ostatnich 3 miesiącach? Ujęcie historyczne; Dane % dla n=600 (Pominięto odpowiedź "nie wiem, trudno powiedzieć") FIRMA Polepszyła się Nie uległa zmianom Pogorszyła się 51,8 41,5 43,3 43,2 44,5 32,7 39,5 38 37,8 36,7 14,3 16,7 15,3 18,3 18,5 1Q2012 2Q2012 3Q2012 4Q2012 1Q2013
Strona8 DOMINUJĄ PROGNOZY GORSZEJ KONDYCJI GOSPODARCZEJ KRAJU Kondycja ekonomiczna kraju w tym kwartale pogorszy się tak uważa ponad 45 proc. przedsiębiorców. Jednocześnie jest to największy odsetek przedsiębiorców pesymistów, jaki rejestrujemy od początku prowadzenia badania od 2009 roku. Spowolnienie rozwoju gospodarki kraju jest już realnym scenariuszem podzielanym przez coraz liczniejszą grupę przedsiębiorców reprezentujących tzw. small biznes. Aktualnie tylko 6,7 proc. przedsiębiorców wierzy, że sytuacja gospodarcza kraju polepszy się w tym kwartale. Jak zmieni się sytuacja gospodarcza w Polsce w ciągu kolejnych 3 miesiący? Ujęcie historyczne; Dane % dla n=600 (Pominięto odpowiedź "nie wiem, trudno powiedzieć") KRAJ Polepszy się Pozostanie bez zmian Pogorszy się 39,8 38,5 39,3 42,5 36,7 45,2 45,5 44 41,7 31,8 18,7 10,8 10 5,8 6,7 1Q2012 2Q2012 3Q2012 4Q2012 1Q2013
Strona9 SŁABA KONDYCJA PRZEDSIĘBIORSTW Ten kwartał będzie równie trudny dla przedsiębiorców, jak poprzedni. Ponad 28 proc. badanych obawia się o przyszłą kondycję ekonomiczną własnej firmy i spodziewa się pogorszenia jej sytuacji. Równocześnie o ponad 6 pkt. proc. spadł udział oczekujących poprawy - dziś optymistów jest zaledwie 16,7 proc. Niestety to po raz kolejny najniższy odczyt, jaki rejestrujemy od 2009 roku. Jak zmieni się sytuacja ekonomiczna P. przedsiębiorstwa w ciągu kolejnych 3 miesięcy? ujęcie historyczne; Dane % dla n=600 (Pominięto odpowiedź "nie wiem, trudno powiedzieć") FIRMA Polepszy się Pozostanie bez zmian Pogorszy się 42,3 39,7 43,2 41,3 46,8 24,7 22,7 35,2 15,3 24,5 22,7 30,2 23 28,2 16,7 1Q2012 2Q2012 3Q2012 4Q2012 1Q2013
Strona10 Wskaźnik nastrojów KERNA w dół do 77,69 pkt. Wskaźnik nastrojów przedsiębiorstw KERNA obniżył się do najniższego od 2009 roku poziomu minus 77,69 pkt. Jest on niższy o 28,99 pkt. licząc wobec analogicznego okresu roku 2010 i o 3,62 punkty mniej licząc r/r. Na wskaźnik KERNA wpływają opinie przedsiębiorców dotyczące kondycji ekonomicznej kraju oraz kondycji własnej firmy. W tym kwartale spadek to efekt głównie słabszej oceny przyszłej kondycji własnej firmy. Wskaźnik cząstkowy tego obszaru obniżył się w sumie o 12,7 pkt. Należy przypomnieć, że w poprzednim pomiarze na spadek nastrojów miały wpływ głównie oceny związane z sytuacją ekonomiczną kraju, a nie firmy wówczas wskaźnik cząstkowy dla obszaru prognozowanej kondycji własnej firmy spadł niewiele o ponad 3 pkt. Złe prognozy przedsiębiorstw wobec minionej kondycji jaki i przyszłej słabo rokują na najbliższą przyszłość w sytuacji ekonomicznej całego kraju. Small biznes, generujący dwie trzecie PKB jest na progu recesji o czym świadczy m.in. utrzymujący się trend spadkowy wskaźnika KERNA. 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 WSKAŹNIK NASTROJÓW KERNA OD 2009 ROKU NA PODSTAWIE OCEN WŁASNEJ FIRMY I OCEN KONDYCJI GOSPODARKI UJĘCIE HISTORYCZNE -20,0-30,5-40,7-40,0-48,7-51,3-51,0-55,9-55,6-56,37-57,24-60,0-65,02-72,90-80,0-74,07-75,52-77,69-100,0 4Q2009 1Q2010 2Q2010 3Q2010 4Q2010 1Q2011 2Q2011 3Q2011 4Q2011 1Q2012 2Q2012 3Q2012 4Q2012 1Q2013
Strona11 INDEX ZAIR (zakupy i rezygnacje) 74,2 pkt. Index ZAIR informujący o skali zakupów (inwestycje w MŚP) oparty jest na wskazaniach o wydatkach na inwestycje i rezygnacjach z nich. W tej edycji badania INDEX ZAIR wyniósł minus 74,2 pkt. czyli jest prawie na identycznym poziomie, jak w poprzednim kwartale (74,8 pkt.). Przypomnijmy, że wówczas była to najniższa wartość wskaźnika od 2009 roku. Licząc natomiast w relacji do analogicznego kwartału roku ubiegłego spadek wyniósł o 0,5 pkt. (r/r). Inwestycje w tym kwartale będą na identycznym, czyli niskim poziomie, jak w poprzednich trzech miesiącach. Będą mocno ograniczone, bo dodatkowo czwarty i pierwszy kwartał roku to tradycyjnie, czyli sezonowo słabsze miesiące pod względem wydatków. Przedsiębiorcy sektora MSP mając na uwadze trudną sytuację ekonomiczną kraju i słabe perspektywy popytu wewnętrznego wykazują skłonność do trzymania zysków lub uszczuplania posiadanych depozytów, co pozwala na zachowanie płynności finansowej. Realizowane są więc niezbędne wydatki związane z bieżącą działalnością firmy i jej utrzymaniem. Przedsiębiorstwa informują o większych, niż kwartał wcześniej wydatkach na remonty, modernizacje oraz marketing i reklamę czy narzędzia wspierające sprzedaż np. e-sklepy. Będzie się to odbywać kosztem redukcji wydatków na pracowników, czyli zmniejszeniem zatrudnienia. W tym kwartale więcej firm MŚP informuje o zwolnieniach, a odsetek chętnych do zatrudniania zmalał do 6,7 proc. (rok temu było to 10,7 proc.). 100 INDEKS ZAIR NA PODSTAWIE DECYZJI O INWESTOWANIU I REZYGNACI Z ZAKUPÓW 50 0-50 -68,8-73,7-70,7-74,8-74,2-100 1Q2012 2Q2012 3Q2012 4Q2012 1Q2013
Strona12 KerallaResearch Instytut Badań i Rozwiązań B2B Instytut Keralla to pierwsza w Polsce agencja badawcza specjalizująca się wyłącznie w analizach business to business. Prowadzimy badania w firmach i instytucjach. Dostarczamy raporty branżowe zarządom spółek, właścicielom, akcjonariuszom, wykonujemy analizy sektorowe, prowadzimy badania poprzedzające inwestycje, wejście na giełdę lub wprowadzenie produktów, usług dla klientów firmowych. Ponad 7 lat doświadczeń, 380 projektów badawczych B2B, ponad 50 tys. przebadanych decydentów, managerów, właścicieli, specjalistów. Własne call center, profilowane bazy danych, staranna kontrola każdego projektu. Referencje. Z doświadczeń agencji KRB2B korzystają managerowie największych firm w Polsce. Mamy przyjemność pracować m.in. dla: 3M, BP Polska, PKN Orlen, Toyoty, Skody, KGHM Cuprum, Banku BPH, KUKE, Bibby FS, Sygnity, EFL S.A. Oferujemy badania dzięki, którym zarząd, dział sprzedaży i departament marketingu otrzymują realne wsparcie w podejmowaniu strategicznych decyzji. W KerallaResearch nie stosuje się szablonowych rozwiązań, kopiowanych z badań prowadzonych na rynkach konsumenckich (B2C). Do projektów angażujemy wyłącznie badaczy-praktyków. Staranna kontrola pracy ankieterów i przestrzeganie zasad Międzynarodowego Kodeksu Badań Rynku i Badań Społecznych ICC/ESOMAR nie są dewizą. Są codziennością. KERALLA RESEARCH Instytut Badań i Rozwiązań B2B Pl. Wolności 11, 50-071 Wrocław, Polska Biuro: (+48) 71 788 46 78 Faks: (+48) 71 722 03 72 kontakt@keralla.pl www.keralla.pl