Witamy na specjalnym seminarium internetowym pt. Jak pielęgniarki mogą pomóc pacjentom onkologicznym rzucić palenie?. To drugie szkolenie internetowe

Witamy na specjalnym seminarium internetowym pt. Jak pielęgniarki mogą pomóc pacjentom onkologicznym rzucić palenie?. To drugie szkolenie internetowe adresowane do tych pielęgniarek w Polsce, które chcą pomóc swoim pacjentom w zaprzestaniu palenia. Choć na świecie, także w Polsce, obserwuje się znaczący postęp w ograniczaniu palenia tytoniu, to znacznie więcej można by osiągnąć, gdyby ok. 19 milionów pielęgniarek i położnych (w Polsce ok. 300 tys.) włączyło się w te działania. 1

Na wstępie, chcielibyśmy podziękować Bristol-Myers Squibb Foundation za przyznanie grantu Międzynarodowemu Stowarzyszeniu Pielęgniarek Onkologicznych oraz Szkole Pielęgniarstwa Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles za dodatkowe finansowe wsparcie projektu. 2

W Polsce koordynatorem realizacji projektu jest Fundacja Promocja Zdrowia, a współorganizatorami Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych oraz Centrum Onkologii- Instytut w Warszawie. Głosy niektórych ekspertów słyszycie Państwo podczas przeglądania tej prezentacji. Za chwilę przedstawią się sami: Profesor Witold Zatoński, Prezes Fundacji Promocji Zdrowia i Kierownika Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów w Centrum Onkologii w Warszawie. Dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, Prezes Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych; Mgr Magdalena Cedzyńska, Kierownik Poradni Pomocy Palącym w Centrum Onkologii w Warszawie; Mgr Ireny Przepiórki z Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym; Krzysztof Przewoźniak, Dyrektor ds. Nauki w Fundacji Promocji Zdrowia. 3

W skali międzynarodowej projekt jest koordynowany przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Pielęgniarek Onkologicznych oraz Szkołę Pielęgniarstwa Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles. 4

Głównym celem projektu jest poszerzenie wiedzy i umiejętności pielęgniarek w Polsce w zakresie zaprzestania palenia tytoniu przez pacjentów objętych opieką zdrowotną, w tym pacjentów onkologicznych. 5

Dowody naukowe o szkodliwości palenia tytoniu są dobrze znane od połowy lat 50. XX wieku. Obecnie, wiemy również jak najlepiej pomóc pacjentom w rzuceniu palenia i jaka jest rola pielęgniarki w tym zakresie. Niestety, ciągle niewiele pielęgniarek chce i umie leczyć swoich pacjentów z uzależnienia od tytoniu. Pomimo, że palenie tytoniu jest jedną z głównych przyczyn chorób nowotworowych, w programie kształcenia wielu szkół medycznych, w tym pielęgniarskich nie uwzględnia się wiedzy o zdrowotnych następstwach palenia tytoniu i leczeniu uzależnienia od tytoniu. Szkolenie internetowe, które oferujemy pielęgniarkom uzupełnia tę lukę. Ponieważ 30% wszystkich zgonów z powodu nowotworów złośliwych jest spowodowanych paleniem tytoniu, leczenie uzależnienia od tytoniu powinno stać się elementem profilaktyki i leczenia chorób nowotworowych. Celem naszego szkolenia jest pomóc pielęgniarkom w zmianie ich dotychczasowej praktyki klinicznej. Chcemy, aby po ukończeniu szkolenia udzielały wsparcia wszystkim pacjentom, którzy po rozpoznaniu choroby nowotworowej nadal palą tytoń. 6

W ramach realizacji projektu chcemy osiągnąć kilka celów szczegółowych. Po pierwsze, dokonamy przeglądu danych statystycznych o paleniu tytoniu i umieralności na choroby odtytoniowe w Polsce i na świecie. Po drugie, zanalizujemy związek między chorobami nowotworowymi a paleniem tytoniu i biernym narażeniem na dym tytoniowy. Po trzecie, ocenimy postawy pacjentów onkologicznych wobec palenia i zaprzestania palenia tytoniu. 7

Ponadto, przedyskutujemy negatywny wpływ palenia tytoniu na leczenie onkologiczne oraz zastanowimy się, w jaki sposób zaprzestanie palenia może poprawić efekty tego leczenia. Mamy nadzieję, że po ukończeniu naszego szkolenia pielęgniarki poszerzą swoją wiedzę o sprawdzonych metodach wsparcia pacjentów onkologicznych w zaprzestaniu palenia i udzielą im wsparcia w tym zakresie. 8

Używanie tytoniu jest ciągle główną przyczyną zachorowań i zgonów na świecie, których można by uniknąć. Ponad miliard ludzi pali tytoń, a 6 milionów co roku umiera przedwcześnie z tego powodu. 600 tys. zgonów spowodowanych jest biernym narażeniem na dym tytoniowy. Jeśli w najbliższej przyszłości nie ograniczymy palenia tytoniu, to do roku 2030 r. ponad 8 milionów ludzi na świecie będzie corocznie umierać na choroby odtytoniowe. Statystyki te mogą jednak ulec zmianie, jeśli pomożemy palaczom rzucić palenie, a młodych ludzi uchronić przed rozpoczęciem palenia. 9

W każdym kraju Europy Środkowo-Wschodniej są nieco inne wzorce palenia. W Polsce jest ponad 9 milionów palących; w populacji Polaków w wieku 15 lat i więcej palących codziennie jest ponad 30%. Wyniki badania GATS z 2010 r. pokazują, że pali co trzeci mężczyzna i co czwarta kobieta. Pomimo obserwowanego od połowy lat 80. spadku częstości palenia, kiedy paliło 65% mężczyzn i 30% kobiet, odsetek palących jest wciąż wysoki, co przyczynia się do występowania wielu groźnych chorób. Niepokój budzi również fakt, że jak wskazują wyniki badania GYTS z 2009 r. - wysoka (23%) jest również częstość palenia przez osoby nastoletnie (w wieku 13-15 lat). Dobrą wiadomością jest utrzymujący się nadal trend spadkowy w częstości palenia; szacuje się od początku lat 80. około 7 mln Polaków zaprzestało palenia. 10

Palenie tytoniu jest największą pojedynczą, możliwą do prewencji przyczyną zachorowań i zgonów w Polsce. Szacuje się, że w 2010 r. z powodu palenia tytoniu zmarło w Polsce 67 000 osób, w tym 38 000 w młodym i średnim wieku (35-69 lat). W tej grupie wieku palenie tytoniu jest przyczyną 33% zgonów u mężczyzn i 20% u kobiet. Poważne są również skutki biernego narażenia na dym tytoniowy; szacuje się, że z powodu biernego palenia umiera ponad 8700 dorosłych Polaków, w tym 1800 niepalących. 11

Jest rzeczą powszechnie wiadomą, że palenie tytoniu powoduje raka. Dym tytoniowy zawiera co najmniej 40 substancji rakotwórczych. Na slajdzie wymieniamy niektóre z nich, m.in. substancje smoliste i nitrozoaminy kancerogeny najwyższej klasy. Należy pamiętać, że nie nikotyna, ale dym tytoniowy jest przyczyną większości chorób. 12

Używanie tytoniu jest przyczyną 22% zgonów z powodu chorób nowotworowych na świecie. Wdychanie dymu tytoniowego uszkadza tkankę płuc i powoduje zmiany komórkowe prowadzi do ich niekontrolowanego podziału i rozrostu komórek nowotworowych. Genetyczne mutacje komórek zwiększają ryzyko stanów przednowotworowych i przerzutów. Zaprzestanie palenia przynosi wiele korzyści zdrowotnych, w tym zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka. Dowody naukowe wskazują, że rzucenie palenia jest również korzystne po zdiagnozowaniu choroby nowotworowej. 13

Choroby nowotworowe są w Polsce najczęstszą przyczyną zgonów wywołanych paleniem tytoniu; umiera na nie 29 000 palących, w tym 20 000 na raka płuca. 14

Należy pamiętać, że rak płuca był na początku XX wieku chorobą rzadko występującą, właściwie nieznaną. W tym czasie papierosy nie były produkowane na masową skalę i często reklamowane. Rak płuca jest chorobą trudną do wyleczenia, w większości przypadków śmiertelną. Dzieje się tak, gdyż trudno go zdiagnozować we wczesnym stadium rozwoju; na ogół ropoznaje się go późno, gdy jest już zaawansowaną chorobą. Rak płuca jest wciąż na świecie główną przyczyną zgonów nowotworowych na świecie. Niemal wszystkie zachorowania na raka płuca wynikają z palenia tytoniu. Wyeliminowanie palenia tytoniu ze zwyczaju ludzkiego jest więc najbardziej skutecznym sposobem ograniczenia epidemii raka płuca. Trzeba także pamiętać, że bierne narażenie na dym tytoniowy zwiększa ryzyko zachorowania i zgonu na raka płuca. 15

Polska należy do krajów o najwyższej liczbie zachorowań i zgonów na raka płuca na świecie. Zajmuje 4 miejsce na świecie w liczbie zgonów na raka płuca na 100 000; 3 miejsce na świecie w populacji mężczyzn, 17 miejsce w populacji kobiet. 16

Poza rakiem płuca, wiele innych nowotworów złosliwych jest spowodowanych paleniem tytoniu lub używaniem go w innej formie. Należą do nich nowotwory złośliwe jamy ustnej, gardła, krtani, nerki i pęcherza moczowego, jelita grubego, przełyku, trzustki, żołądka, wątroby, szyjki macicy, prostaty, a także ostra białaczka szpikowa. Wielu ludzi, w tym również pracownicy służby zdrowia nie wiedzą, że używanie tytoniu powoduje tak wiele chorób nowotworowych. 17

Część pacjentów nie przestaje palić, nawet po rozpoznaniu choroby nowotworowej. Badania wykonane wśród pacjentów nowotworowych w USA pokazują, że ponad 1/3 pacjentów z wcześnie rozpoznanym rakiem płuca, potencjalnie możliwym do wyleczenia, pali tytoń nawet w rok po postawieniu diagnozy. W innym badaniu stwierdzono, że około 30-50% chorych na raka płuca nie zaprzestaje palenia w ogóle lub wraca do palenia po podjęciu próby zerwania z nałogiem. 18

Nie wszyscy pacjenci chorzy na raka otrzymują pomoc, kiedy zaprzestają palenia. Dzieje się tak, pomimo tego, że rzucenie palenia mogłoby pozytywnie wpłynąć na efekty leczenia onkologicznego. W jednym z badań przeprowadzonych w USA stwierdzono, że mniej niż połowie chorych na raka udziela się takiej pomocy. Wyniki innych badań amerykańskich wskazują, że jedynie 6% operowanych pacjentów onkologicznych jest profesjonalnie leczonych z uzależnienia od tytoniu, tj. otrzymuje zarówno leki farmakologiczne, jak i wsparcie behawioralne, np. poradę lekarską. 19

Jest wiele powodów, dla których chorzy na raka powinni otrzymać pomoc w zaprzestaniu palenia tytoniu. Badania naukowe dowodzą, że kontynuowanie palenia ma niekorzystny wpływ na efekty leczenia onkologicznego, leczenie chirurgiczne, radioterapię i chemioterapię. Ponadto, zaprzestanie palenia tytoniu wydłuża życie i zmniejsza ryzyko nawrotu choroby nowotworowej, wystąpienia przerzutów, a także ryzyko zachorowania na inny nowotwór. Rzucenie palenia zmniejsza również ryzyko zachorowania na inne choroby odtytoniowe (np. wiele chorób układu sercowonaczyniowego czy przewlekłą obturacyjną chorobę płuc) i uciążliwość niektórych objawów choroby nowotworowej oraz przyczynia się do poprawy jakości życia pacjenta onkologicznego 20

U palących pacjentów rośnie ryzyko wystąpienia komplikacji w trakcie i po leczeniu operacyjnym choroby nowotworowej. Dotyczy to wzrostu ryzyka śród- i pooperacyjnych komplikacji sercowych i oddechowych, w tym zatoru i zapalenia płuc. Kontynuowanie palenia po operacji nowotworowej może wpływać na gorsze gojenie się ran, wydłużać czas hospitalizacji, a także zmniejszać szansę przeżycia. 21

U leczonych radiologicznie chorych na raka, którzy palą tytoń wzrasta ryzyko infekcji w układzie oddechowym, ryzyko zwłóknienia płuc i zaburzeń oddechowych, a także ryzyko utraty wagi. U palących pacjentów radioterapia jest mniej skuteczna, zmniejsza się szansa przeżycia, rośnie ryzyko zachorowania na drugi pierwotny nowotwór złośliwy płuca. 22

Palenie tytoniu ma także negatywny wpływ na efekty chemioterapii, może również nasilać występujące w trakcie leczenia objawy uboczne. Dzieje się tak, gdyż nikotyna wpływa na metabolizm niektórych leków stosowanych w chemioterapii, hamuje obumieranie komórek i promuje ich podział in vitro. Badania kliniczne dowodzą, że terapie celowane dają lepsze wyniki u pacjentów nigdy niepalących. 23

Palenie tytoniu może również wywoływać komplikacje w trakcie i po leczeniu onkologicznym u pacjentów nie chorujących na nowotwory odtytoniowe. Na przykład, u pacjentek chorujących na raka piersi, które palą tytoń i są leczone radiologicznie jest wyższe ryzyko, w porównaniu z niepalącymi pacjentkami, zachorowania na inny nowotwór. Ryzyko wystąpienia komplikacji w leczeniu onkologicznym dotyczy w szczególności palących pacjentów chorujących na choroby sercowo-naczyniowe, choroby układu oddechowego, a także inne schorzenia. 24

Rośnie liczba dowodów dotyczących korzyści zaprzestania palenia przez pacjentów onkologicznych. Po rzuceniu palenia zmniejsza się ryzyko nawrotu choroby nowotworowej, komplikacji w leczeniu onkologicznym, zachorowania na drugi nowotwór i inną poważną chorobę, poprawia się jakość życia i zwiększa szansa przeżycia. 25

Nawet po zdiagnozowaniu choroby nowotworowej, zaprzestanie palenia przynosi wiele korzyści zdrowotnych. Zmniejsza się ryzyko zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego, choroby układu oddechowego, wrzody żołądkowo-jelitowe, osteoporozę, choroby narządu wzroku, np. kataraktę lub zwyrodnienie plamki. 26

Pielęgniarki mogą dokonać wielkiej zmiany w życiu pacjentów chorych na raka. Udzielając im pomocy mogą skorzystać z zasady pięciu P : pytać ich, czy palą, poradzić, aby zaprzestali palenia, poznać ich nałóg i gotowość do zaprzestania palenia, pomóc im w przygotowaniu planu, podjęciu próby, a także po zaprzestaniu palenia, planować kolejne wizyty, podczas których można kontrolować abstynencję i problemy pacjenta. Przejrzyj materiał dotyczący pierwszego szkolenia internetowego, aby dowiedzieć się więcej o metodach wsparcia pacjenta. 27

O zaprzestaniu palenia myślimy często w sposób stereotypowy. Na przykład, że zaprzestanie palenia jest dodatkowym, niepotrzebnym stresem dla pacjenta, u którego rozpoznano raka. To nieprawda. Zdecydowana większość pacjentów chorych na raka płuca podejmuje próbę zaprzestania palenia. Trzeba im tylko pomóc, aby wytrwali w abstynencji. 1 Strauss GM. Measuring effectiveness of lung cancer screening: from consensus to controversy and back. Chest. 1997;112(9):1S-11S. 2 Strauss G. Screening for lung cancer: another look; a different view. Chest. 1997;111:754-768. 28

Po pierwsze, należy sprawdzic czy pacjent pali po rozpoznaniu choroby nowotworowej. Pytaj przy każdej wizycie pacjenta w gabinecie pielęgniarkim czy pali/używa tytoń i zapisz ten fakt w karcie pacjenta. Zapytaj czy pali obecnie lub palił w przeszłości i czy podejmował próby zaprzestania palenia. W Polsce jedynie połowa pacjentów jest pytana o palenie tytoniu podczas wizyty w gabinecie lekarskim (pielęgniarskim). Zapytaj również czy i jak często pacjent jest narażony na bierne palenie; to ważne w chorobach nowotworowych. W Polsce aż 44% dorosłych jest narażonych na dym tytoniowy w domu. 29

Czasami lekarze lub pielęgniarki niechętnie pytają pacjentów o palenie tytoniu, ponieważ nie chcą, aby czuli się winni zachorowania na raka. Jest co najmniej kilka sposobów, aby pacjent nie poczuł się winny z tego powodu. Po pierwsze, zarówno lekarz i pielęgniarka, jak i pacjent powinni zrozumieć, że pytamy o palenie, gdyż ma ono poważny wpływ na proces leczenia pacjenta. Nikotyna jest silnie uzależniającą substancją pacjenci kontynuują palenie po rozpoznaniu raka, bo są uzależnieni, a nie dlatego, że tak chcą. Wielu z nich uzależniło się od palenia we wczesnym okresie życia, kiedy nie byli świadomi poważnych zdrowotnych skutków palenia i nie czuli potrzeby zerwania z nałogiem. Palenie papierosów w tym czasie było bardzo popularne i często promowane. Poprzednio, podczas prób zaprzestania palenia, pacjent często mógł liczyc przede wszystkim na siebie. Teraz pielęgniarka udzieli mu profesjonalnej pomocy! 30

Wyraźne doradzenie pacjentowi, aby przestał palic jest bardzo ważne. Niestety, w Polsce jedynie 42% pacjentów otrzymuje taką poradę. Przede wszystkim, trzeba podkreślic, że każdy pacjent, także chory na raka, odniesie korzyści zdrowotne po zaprzestania palenia. Wyjaśnij pacjentowi związek między paleniem i zaprzestaniem palenia a skutecznością leczenia onkologicznego, szansą na wyleczenie oraz poprawą jakości życia. Wiele towarzystw i organizacji nowotworowych uważa, że zaprzestanie palenia tytoniu powinno stać się częścią leczenia onkologicznego. 31

Pomiar uzależnienia od tytoniu i gotowości pacjenta do zaprzestania palenia jest kolejnym ważnym elementem interwencji pielęgniarki. Nawet pacjenci, którzy nie myślą o zaprzestaniu palenia mogą czegoś się o sobie w ten sposób dowiedzieć. Chorzy na raka, którzy kontynuują palenie po rozpoznaniu nowotworu mogą być silnie uzależnieni od tytoniu. Należy ocenić jak silne jest to uzależnienie. Można to zrobić w prosty sposób zapytać pacjenta w ile minut po przebudzeniu zapala pierwszego papierosa. Jeśli pacjent pali w pierwszych 30 minutach po przebudzeniu lub pali w nocy oznacza to, że jest uzależniony od tytoniu. Zapytanie pacjenta o liczbę palonych codziennie papierosów może natomiast okazać się pomocne zarówno w ocenie uzależnienia od tytoniu, jak i przepisaniu właściwej dawki leków stosowanych w leczeniu uzależnienia od tytoniu, np. w ramach nikotynowej terapii zastępczej. 32

W pierwszym szkoleniu internetowym wyjaśniamy szczegółowo w jaki sposób pacjent może zaprzestać palenia tytoniu. Jest rzeczą ważną, aby wyjaśnić mu jakie korzyści odniesie z zaprzestania palenia, nawet zachorowaniu na raka. Trzeba porozmawiać z nim na temat ewentualnej pomocy rodziny i przyjaciół. Zarekomendować mu kontakt z Telefoniczną Poradnią Pomocy Palącym (801 108 108), gdzie dowie się jak przestać palić i kto może mu pomóc. A także poradzić mu, aby porozmawiał z lekarzem na temat włączenie do leczenia uzależnienia od tytoniu środków farmakologicznych, które pomogą w walce objawami odstawienia nikotyny i zwiększą szansę na zaprzestanie palenia. 33

Nawrót do palenia jest częsty podczas próby zaprzestania palenia tytoniu. Dlatego należy jak najszybciej zaaranżować kolejną wizytę gabinecie lekarskim lub pielęgniarskim. Trzeba mu wyjaśnić, że chwilowa porażka jest częścią procesu zaprzestania palenia i można się z niej wiele nauczyć. Po nawrocie do palenia, namów pacjenta do jak najszybszego podjęcia kolejnej próby rzucenia palenia. Zanalizuj okoliczności i powody nawrotu pacjenta do palenia. Namów pacjenta, aby w czasie najbliższej wizyty u lekarza omówił z nim użycie środków farmaceutycznych stosowanych w leczeniu uzależnienia od tytoniu lub sama go skontaktuj z lekarzem. Ustal z pacjentem terminy kolejnych wizyt i kontaktów z pielęgniarką lub lekarzem. Rozważ, czy nie skontaktować go z Telefoniczną Poradnią Pomocy Palącym, specjalistyczną poradnią odwykową lub terapeutą uzależnień. 34

Dotychczas omawialiśmy wagę zaprzestania palenia po zdiagnozowaniu choroby nowotworowej; teraz chcemy podkreślić, jak ważne jest podjęcie interwencji w tym zakresie w trakcie nowotworowych badań przesiewowych. Skryning nowotworowy może być idealną sposobnością do podniesienia świadomości zdrowotnej pacjentów w nim uczestniczących. Wiele kobiet nie wie, że używanie tytoniu jest powiązane z ryzykiem zachorowania na rak szyjki macicy i w trakcie przesiewowych badań cytologicznych można to im uświadomić. Palenie tytoniu podnosi również ryzyko raka jelita grubego i skryning tego nowotworu może również być dobrą okazją do rozmowy na ten temat. Jak już wspominaliśmy, u palących kobiet chorujących na raka piersi obserwuje się gorsze wyniki leczenia onkologicznego. Pacjentki uczestniczące w badaniach mammograficznych mających na celu wczesne zdiagnozowanie raka piersi powinny być informowane o ww. ryzyku; powinno się też je zachęcić do zaprzestania palenia. 35

Niektórzy pacjenci nie są przekonani, że zaprzestanie palenie ma sens pod koniec ich życia. W istocie, palenie tytoniu pozostaje poważnym problemem zdrowotnym dla wielu hospitalizowanych pacjentów, także tych poddanych opiece terminalnej. Od wielu lat szpitale w Polsce są miejscem wolnym od dymu tytoniowego. Pacjenci palący, przebywając w szpitalu, mogą mieć objawy odstawienia nikotyny, jeśli nie są leczeni z uzależnienia od tytoniu. Jednym z objawów abstynenckich jest nerwowość i niepokój, ale objawy te mogą nie zostać właściwie zdiagnozowane, jeśli lekarz lub pielęgniarka nie wie, że pacjent jest osobą palącą. Pacjenci muszą też wiedzieć, że palenie tytoniu pogarsza wydolność oddechową. U pacjentów z niewydolnością oddechową, którym trzeba dostarczać tlen kontynuowanie palenia może być niebezpieczne dla ich życia. Zarówno z powodu intoksykacji płuc dymem tytoniowym, jak i ryzyka pożaru. Tym bardziej, że niektórzy palący pacjenci mogą brać środki uspokajające i mieć zaburzenia psychiczne. 36

Pacjenci, którzy próbują zaprzestać palenia często robią to wiele razy zanim osiągną sukces. Nawrót do palenia zdarza się także często u pacjentów chorych na raka, zwłaszcza po zakończeniu leczenia onkologicznego. Większość nawrotów zdarza się w pierwszym tygodniu po zaprzestaniu palenia. Jest zatem rzeczą bardzo ważną, aby sprawdzić czy pacjent pali po zakończeniu leczenia onkologicznego. Trzeba też dowiedzieć się, czy członkowie rodziny pacjenta są osobami palącymi, bowiem pacjentowi trudniej jest zaprzestać palenia, jeśli osoby w jego otoczeniu palą tytoń. Ponadto, w takim przypadku pacjent jest narażony na bierne wdychanie dymu tytoniowego. 37

W celu skutecznego wsparcia pacjentów rzucających palenie, pielęgniarka powinna wykorzystać dostępne w Polsce środki, instytucje oraz materiały informacyjnoedukacyjne. Materiały te można bezpośrednio udostępnić pacjentom lub poinformować ich gdzie je znaleźć. Dla pielęgniarki i pacjenta pomocne będą: zalecenia dotyczące diagnostyki i leczenia uzależnienia od tytoniu dla pracowników służby zdrowia, poradniki dla pacjentów (samokontrola zachowań), informacje i ostrzeżenia na paczkach papierosów, publikacje na temat palenia, kampanie społeczne i medialne, konkursy dla osób chcących rzucić palenie, ulotki i plakaty, środki, testy, karty diagnostyczne, placówki odwykowe, strony internetowe. Informację na temat wszystkich ww. materiałów, środków i instytucji znaleźć można w zakładce naszej strony internetowej. 38

Na wymienionych stronach internetowych można znaleźć dostęp do większości materiałów, które pomogą pielęgniarce wesprzeć pacjenta chorego na raka w zaprzestaniu palenia. Szczególnie ważnym materiałem, z którym pielęgniarki powinny się zapoznać jest Konsensus dotyczący rozpoznawania i leczenia zespołu uzależnienia od tytoniu. Został on opracowany i przyjęty przez większość organizacji medycznych w Polsce i stanowi podstawowy zespół szczegółowych zaleceń diagnostycznych i terapeutycznych dla tych lekarzy, pielęgniarek, a także psychologów, psychiatrów i terapeutów uzależnień, którzy chcą pomóc swoim pacjentom w zaprzestaniu palenia. Warto też zapoznać się z polską edycją Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem zarówno dla lekarzy i pielęgniarek, jak i pacjentów. Ważną instytucją, która może wspomóc pielęgniarkę, kiedy udziela pomocy pacjentowi rzucającemu palenie jest Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym działająca przy Centrum Onkologii w Warszawie. Warto o niej wspomnieć pacjentowi. Poradnia ta udziela pomocy palącym od prawie 20 lat. Numer telefonu do Poradni (801 108 108) można również znaleźć na opakowaniach papierosów.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Pielęgniarek Onkologicznych opracowało zalecenia dotyczące leczenia uzależnienia od tytoniu. Pielęgniarki onkologiczne powinny być przykładem dla swoich pacjentów. Nie powinny palić tytoniu, przynajmniej w obecności pacjentów. Niestety, nie dotyczy to wszystkich polskich pielęgniarek. Palące pielęgniarki są, podobnie jak inni palący, często uzależnione od tytoniu. Wiele z nich zaczęło palić w okresie młodości i pali od wielu lat. Palenie tytoniu przez pielęgniarki i innych pracowników służby zdrowia utrudnia ich interwencję w zakresie zaprzestania palenia tytoniu przez ich pacjentów. Pracodawcy pielęgniarek powinni zapewnić im dostęp do materiałów i innych środków pomocnych w zaprzestaniu palenia przez palących pacjentów. 39

Międzynarodowe Stowarzyszenie Pielęgniarek Onkologicznych zaleca również, aby ocena postaw wobec palenia tytoniu oraz leczenie uzależnienia od tytoniu stały się częścią leczenia onkologicznego. Leczenie uzależnienia od tytoniu powinno być częścią programów kształcenia w szkołach pielęgniarskich wszystkich stopni, a także częścią codziennej praktyki medycznej. 40

Dziękujemy za uwagę. Pomagając pacjentom onkologicznym w zaprzestaniu palenia, pielęgniarki mogą zmienić ich zachowania zdrowotne, zmniejszyć ryzyko zachorowania i śmierci z powodu choroby nowotworowej, poprawić wyniki leczenia swoich pacjentów oraz jakość ich życia! W ten sposób pielęgniarki mogą dokonać wielkiej zmiany w życiu swoich pacjentów i przyczynić się do poprawy zdrowia w Polsce! 41