Nowe stanowiska korowcowatych (Hemiptera: Heteroptera: Aradidae) w Polsce

Acta entomologica silesiana Vol. 24 (online 010): 1 10 ISSN 1230-7777, ISSN 2353-1703 (online) Bytom, April 6, 2016 Nowe stanowiska korowcowatych (Hemiptera: Heteroptera: Aradidae) w Polsce Grzegorz Hebda 1, Andrzej Melke 2, Radosław Plewa 3, Stanisław Szafraniec 4, Tomasz Rutkowski 5 1 Katedra Biosystematyki, Uniwersytet Opolski, ul. Oleska 22, 45-052 Opole, e-mail: grzesio@uni.opole.pl 2 ul. Św. Stanisława 11/5, 62-800 Kalisz, e-mail: kusakowaty@gmail.com 3 Zakład Ochrony Lasu, Instytut Badawczy Leśnictwa, ul. Braci Leśnej 3, Sękocin Stary, 05-090 Raszyn, e-mail: r.plewa@ibles.waw.pl 4 Skawica 495, 34-221 Skawica, e-mail: jafer@wp.pl 5 Zbiory Przyrodnicze, Wydział Biologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, ul. Umultowska 89, 61-614 Poznań, e-mail: pardosa@gazeta.pl ABSTRACT. New localities of flat-bugs (Hemiptera: Heteroptera: Aradidae) in Poland. New faunistic data on the occurrence of flat-bugs Aradidae in Poland are presented. Data concerning a total of 13 species of flat-bugs are presented, including five species very rarely collected in Poland: Aradus bimaculatus, A. brevicollis, A. erosus, A. truncatus and Mezira tremulae. The distributional data relating to rarely collected species and information about their biology is reviewed. KEY WORDS: Heteroptera, Aradidae, flat-bugs, faunistic data, Poland. WSTĘP Korowcowate (Aradidae) są bardzo często uznawane w Europie za grupę owadów wskaźnikowych, umożliwiającą ocenę naturalności drzewostanów, w szczególności ich zasobności w martwe drewno, wielkoowocnikowe grzyby nadrzewne oraz dostępność martwych i zamierających drzew (Gosner et al. 2007, Marchal et al. 2013). Pomimo ich znaczenia, występowanie korowcowatych, liczących w faunie krajowej 18 gatunków (Lis 1990a, 2001), jest bardzo słabo poznane. Z uwagi na kryptyczne ubarwienie i pokrój ciała, skryty tryb życia gatunki europejskie spotkać można głównie pod korą, w butwiejącym drewnie, pod kamieniami ich zbiory wymagają stosowania niestandardowych lub czasochłonnych metod odłowu (Lis 2001). Dlatego też za pomocą standardowo używanej metody odłowu w badaniach pluskwiaków różnoskrzydłych, tj. czerpakowania roślinności, pozyskiwane są wyjątkowo rzadko i w konsekwencji wiedza o ich rozmieszczeniu jest fragmentaryczna. Od 1990 roku, kiedy to ukazał się przegląd faunistyczny tej rodziny (Lis 1990a), powstało zaledwie kilka prac, dedykowanych tej grupie pluskwiaków lub w których opublikowano informacje o większej liczbie gatunków korowcowatych (Lis 1991, Kubisz 1992, Lis & Lis 2009, Hebda 2011, Taszakowski & Szczepański 2015, Zając 2016). Poniżej autorzy prezentują nowe, oryginalne dane o rozmieszczeniu 13 gatunków korowcowatych w Polsce. Jest to druga tak obszerna praca przedstawiająca nowe dane o rozmieszczeniu korowcowatych w Polsce, od czasu ukazania się przeglądu faunistycznego tej rodziny (Lis 1990a). 1

MATERIAŁ I METODY W niniejszej pracy przedstawiamy dane będące wynikiem własnych badań, jak również pojedyncze informacje przekazane przez inne osoby, pochodzące z 17 krain zoogeograficznych. Kolejność krain w przeglądzie gatunków przyjęto za Katalogiem Fauny Polski (Burakowski et al. 1973). Stanowiska w poszczególnych krainach przedstawiono w rosnącej kolejności kwadratów UTM, a gatunki zaprezentowano w kolejności alfabetycznej. Okazy zostały oznaczone w oparciu o pracę Lisa (2001). Okazy zostały odłowione za pomocą różnych metod: na upatrzonego podczas przeglądania środowisk podkorowych, stosów drewna, drzew porośniętych przez huby, przesiewania ściółki, jak również z wykorzystaniem pułapek barierowych, pułapek typu Netocia i pułapek Moericke go. Owady pozyskiwane były w latach 1982 2015, w ciągu wszystkich okresów fenologicznych. Okazy dowodowe znajdują się w kolekcjach autorów. W pracy zastosowano następujące skróty nazwisk autorów: AM Andrzej Melke, GH Grzegorz Hebda, RP Radosław Plewa, SSz Stanisław Szafraniec, TR Tomasz Rutkowski. Pozostałe nazwiska innych osób, które dostarczyły materiał, podano w przeglądzie gatunków w ich pełnym brzmieniu. WYNIKI BADAŃ Wykaz gatunków Aneurus avenius (Dufour, 1833) Śląsk Dolny: Suchy Bór, gm. Chrząstowice [BB91], przydomowy ogród, pod korą leszczyny, 13.02.2012, 1 ex., 20.06.2015, 1 ex., 25.09.2015, 1 ex., leg. & det. GH; Suchy Bór, gm. Chrząstowice [BB91], las liściasty, pod korą kłody jesionu, 22.08.2015, 1 ex., leg. & det. GH. Beskid Wschodni: Bircza, na południe [FA00], 453 m n.p.m., pułapka typu Netocia powieszona nad wałkiem jodłowym, 26.05.2015, 2 exx., leg. AM, det. GH; Las Karaszyn, północny stok, gm. Ustrzyki Dolne [FV18], 467 m n.p.m., pułapka barierowa zawieszona w płytkim jarze, między powalonymi brzozami i sosną, 27.05.2015, 1 ex., leg. AM, det. GH; Masyw Suchego Obycza, gm. Fredropol [FV19], 447 m n.p.m., pułapka barierowa zawieszona między konarami złomu buka w buczynie karpackiej z udziałem klonów, 16.07.2015, 2 exx., leg. AM, det. GH; Masyw Suchego Obycza, północny stok Niemieckiej Doliny, gm. Fredropol [FV19], 479 m n.p.m., pułapka barierowa zawieszona w wykrocie buka w buczynie karpackiej z udziałem jodły, 16.06.2015, 2 exx., 27.07.2015, 10 exx., leg. AM, det. GH; Masyw Góry Kanasin, północny stok, gm. Fredropol [FV19], 466 m n.p.m., pułapka barierowa zawieszona na złomie jodły w buczynie karpackiej z udziałem jodły, 28.05.2015, 3 exx., 16.06.2015, 3 exx., leg. AM, det. GH; Braniów, stoki wschodnie, dolina Potoku Gniłe, gm. Ustrzyki Dolne [FV19], 502 m n.p.m., pułapka barierowa zawieszona na złomie bukowym, 27.05.2015, 1 ex., leg. AM, det. GH; dolina Potoku Jamninka, gm. Ustrzyki Dolne [FV19], 407 m n.p.m., pułapka typu Netocia zawieszona na złomie jodły, 15.06.2015, 2 exx., leg. AM, det. GH. 2

Bieszczady: Strzebowiska, gm. Cisna [FV04], 610 m n.p.m., na składzie różnogatunkowego drewna, 05.05.2002, 1 ex., leg. & det. AM. Rzadko rozmieszczony, głównie w południowej części kraju (Lis 1990a), choć ostatnio wykazany z wielu nowych stanowisk, w tym po raz pierwszy z Dolnego Śląska (Taszakowski & Szczepański 2015). Aradus betulae (Linnaeus, 1758) Pojezierze Mazurskie: N-ctwo Myszyniec, L-ctwo Dylewo [ED29], drzewostan obok pożarzyska, pułapka barierowa, 30.06 25.08.2015, 1 ex.; wnętrze pożarzyska, pułapka barierowa, 05.05. 30.06.2015, 11 exx., 30.06. 25.08.2015, 2 exx.; ekoton pożarzyska, pułapka barierowa, 30.06. 25.08.2015, 1 ex., leg. RP, det. GH. Nizina Wielkopolsko-Kujawska: Poznań-Malta [XU30], pod korą kłody topoli, 01.05.2001, 1 ex., leg. & det. M. Przewoźny; Grabownica, gm. Milicz [XT61], na pniaku dębu z hubami, 13.05.2007, 1 ex., leg. & det. AM; Jesiona, gm. Ostrzeszów [XT90], kora brzozy, 29.08.2014, 5 exx., leg. TR, det. GH; Antonin, gm. Przygodzice [XT91], na brzozie, 18.05.2003, 2 exx., leg. & det. AM; Rożdżały, gm. Opatówek [CC03], na starej hubie rosnącej na brzozie, 16.05.2003, 2 exx., leg. & det. AM. Nizina Mazowiecka: Falenty, gm. Raszyn [DC97], 12.04.2013, 2 exx., leg. J. Hilszczański, det. GH. Podlasie: Lasy Sobiborskie, Osowa, gm. Hańsk [FC70], BMśw, pod linią energetyczną, pułapka barierowa, 14.04. 13.05.2014, 1 ex., 14.05. 11.06.2014, 4 exx.; BMśw, drzewostan, pułapka barierowa, 14.05. 11.06.2014, 4 exx., leg. RP, det. GH. Śląsk Dolny: Gola, gm. Świerczów [XS84], las mieszany, pod korą jawora, 10.08.2007, 1 ex., leg. M.A. Mazur, det. GH; Rez. Srebrne Źródła, gm. Chrząstowice [BB91], wysiany ze ściółki, 12.02.2011, 2 exx., pod korą martwego dębu, 01.01.2012, 1 ex., leg. & det. GH. Śląsk Górny: P.K. Góra św. Anny, Klucz, gm. Ujazd [CA09], pod korą kikuta buka, 23.10.2011, ca. 40 exx. imagines i larw, leg. & det. GH. Nizina Sandomierska: Lasy Janowskie, Janów Lubelski [EB91], bór bagienny, 14.05 12.06.2014, 1 ex., pułapka barierowa, leg. RP, det. GH. Beskid Zachodni: Dubne, gm. Muszyna [DV96], na sągach bukowych, 04.05.2001, 1 ex., leg. & det. AM. Beskid Wschodni: Masyw Suchego Obycza, gm. Fredropol [FV19], 447 m n.p.m., pułapka barierowa zawieszona między konarami złomu buka w buczynie karpackiej z udziałem klonów, 16.07.2015, 1 ex., leg. AM, det. GH. Jeden z częściej odławianych przedstawicieli korowcowatych w kraju (Lis 2001). Nowy dla Pojezierza Mazurskiego oraz Podlasia. Aradus betulinus Fallén, 1807 Sudety Wschodnie: Góry Bialskie, Puszcza Jaworowa [XR46], 01 05.07.1993, 5 exx., leg. J. Kania, det. GH; Masyw Śnieżnika, Przełęcz Sucha [XR46], pod korą pniaka świerka, 19.06.2012, 12 exx., leg. & det. K. Zając. Beskid Zachodni: Babiogórski PN [CV99], oddz. 24A, 1200 m n.p.m., w pułapkę barierową, 29.05.2011, 1 ex., leg. SSz, det. GH. Znany z kilkunastu stanowisk, głównie w południowej części kraju (Lis 2001). Nowy dla Sudetów Wschodnich. 3

Aradus bimaculatus Reuter, 1872 (Ryc. 1) Śląsk Dolny: Suchy Bór, gm. Chrząstowice [BB91], las mieszany, pod korą zamierającej olchy, 15.01.2015, 2 exx., leg. & det. GH. Gatunek bardzo rzadko spotykany w Europie, o rozmieszczeniu euro-syberyjskim. Spotykany głównie na północy, w centrum i zachodzie Europy, choć niedawno odkryty także na Syberii (Kanyukova & Vinokurov 2007). Poza południową Francją, Pirenejami w Andorze i jednym stanowiskiem we Włoszech, brak go w basenie Morza Śródziemnego (Heiss 2001, Wachmann et al. 2007, Dioli & Salvetti 2012, Kment et al. 2013). W kraju też bardzo rzadki, podawany jedynie z Borowa koło Trzebnicy (Lanzke & Polentz 1942) i Wrocławia (Reuter 1884). Aradus brevicollis Fallén, 1807 (Ryc. 2) Nizina Mazowiecka: N-ctwo Puławy, L-ctwo Gołąb [EC60], pod linią energetyczną, wydma, pułapka barierowa, 14.04. 13.05.2014, 2 exx.; drzewostan sąsiadujący z wydmą, pułapka barierowa, 14.05. 11.06.2015, 1 ex. leg. RP, det. GH. Podlasie: Lasy Sobiborskie, Osowa, gm. Hańsk [FC70], BMśw, drzewostan, pułapka barierowa, 14.05. 11.06.2014, 1 ex., leg. RP, det. GH. Wyżyna Lubelska: N-ctwo Puławy, L-ctwo Skoki [EC60], drzewostan sąsiadujący z wrzosowiskiem, pułapka barierowa, 14.05. 11.06.2015, 1 ex.; drzewostan sąsiadujący z wrzosowiskiem, pułapki Moericke`go, 14.04. 13.05.2015, 1 ex., leg. RP, det. GH. Gatunek rzadki w kraju, znany zaledwie z kilku krain: Puszczy Białowieskiej, Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej, Sudetów, Podlasia, Śląska Górnego i Beskidu Wschodniego (Lis 1990a, 1993, Kubisz 1992, Skórka 1994, Hebda & Mazur 2013). Nowy dla Niziny Mazowieckiej i Wyżyny Lubelskiej. Aradus cinnamomeus Panzer, 1806 Pojezierze Pomorskie: Puszcza Drawska, Biały Zdrój, gm. Kalisz Pomorski [WV60], bór, 17.07. 27.07.2014, 1 ex., leg. TR, det. GH. Pojezierze Mazurskie: N-ctwo Myszyniec, L-ctwo Dylewo [ED29], drzewostan obok pożarzyska, pułapka barierowa, 30.06. 25.08.2015, 8 exx.; wnętrze pożarzyska, pułapka barierowa, 05.05. 30.06.2015, 1 ex., 30.06. 25.08.2015, 1 ex.; ekoton pożarzyska, pułapka barierowa, 30.06. 25.08.2015, 11 exx., leg. RP, det. GH. Nizina Wielkopolsko-Kujawska: Bydgoszcz, Park Akademicki [CD09], pobrzeże boru, 20.09.2014, 1 ex., leg. TR, det. GH; Bydgoszcz, ul. Zarembiny [CD09], na murze, 02.08.2014, 1 ex., leg. TR, det. GH; Nowogród Bobrzański [WT13], 20.09.1982, 1 ex., leg. P. Stachowiak, det. GH; Wielkopolski PN, oddz. 5, 22.08.1986, 1 ex., leg. P. Stachowiak, det. GH. Śląsk Górny: Brynek, gm. Tworóg [CA39], 11.04.2001, 1 ex., leg. M.A. Mazur, det. GH. Gatunek pospolity w całym kraju (Lis 2001) Aradus conspicuus Herrich-Schäffer, 1835 Pobrzeże Bałtyku: Gajki, gm. Słupsk [XA24], buczyna, 07.06. 01.07.2014, leg. TR, det. GH; Pęplino, gm. Ustka [XA24], buczyna, 06.06.2014, 8 exx., leg. TR, det. GH. Śląsk Dolny: Rez. Srebrne Źródła, gm. Chrząstowice [BB91], pod korą klonu, 15.11.2009, 2 exx.; wyhodowany z larwy, 04.07.2010, 1 ex.; 01.01.2012, 1 ex., leg. & det. GH. 4

Acta ent. siles. 24 (online 010) Bytom, April 6, 2016 Ryc. 1. Aradus bimaculatus, Śląsk Dolny, Suchy Bór (fot. G. Hebda). Fig. 1. Aradus bimaculatus, Lower Silesia, Suchy Bór (photo G. Hebda). Ryc. 2. Aradus brevicollis, Podlasie, Lasy Sobiborskie (fot. G. Hebda). Fig. 2. Aradus brevicollis, Podlasie, Sobiborskie Forests (photo G. Hebda). Śląsk Górny: Stobrawski PK, Pokój [XS94], park, pod korą buka, 01.02.2011, 3 exx., leg. & det. GH; P.K. Góra św. Anny, Klucz, gm. Ujazd [CA09], pod korą kikuta buka, 23.10.2011, 2 exx., leg. & det. GH. Roztocze: Roztoczański PN, obszar ochrony ścisłej Nart [FB40], 12.08.1999, 3 exx., leg. SSz, det. GH; Roztoczański PN, obszar ochrony ścisłej Czerkies [FB40], 09.08.1999, 1 ex., leg. SSz, det. GH. Beskid Wschodni: Masyw Suchego Obycza, gm. Fredropol [FV19], 447 m n.p.m., pułapka barierowa zawieszona między konarami złomu buka w buczynie karpackiej z udziałem klonów, 16.07.2015, 1 ex., leg. AM, det. GH. Gatunek dość rzadko spotykany, znany z ok. 20 stanowisk w kraju (Lis 2001). Aradus corticallis (Linnaeus, 1758) Beskid Zachodni: Muszyna [DV96], na sągach świerkowych, 05.05.2001, 1 ex., leg. & det. AM. Rozpowszechniony, znany z kilkudziesięciu stanowisk w kraju (Lis 2001). 5

Aradus depressus (Fabricius, 1794) Pojezierze Mazurskie: N-ctwo Myszyniec, L-ctwo Dylewo [ED29], drzewostan obok pożarzyska, pułapka barierowa, 30.06. 25.08.2015, 4 exx.; ekoton pożarzyska, pułapka barierowa, 30.06. 25.08.2015, 3 exx.; wnętrze pożarzyska, pułapka barierowa, 05.05. 30.06.2015, 1 ex., leg. RP, det. GH. Nizina Wielkopolsko-Kujawska: Poznań-Malta [XU30], 05.06.2002, 7 exx., leg. & det. M. Przewoźny; Skoki [XU43], 03.05.2006, 1 ex., leg. & det. M. Przewoźny; Gołuchów [YT04], pod korą dębu, 14.05.2002, 1 ex., leg. & det. AM; Szkurłaty, gm. Żelazków [CC03], pod korą grubej topoli osiki, 16.05.2003, 1 ex., leg. & det. AM. Podlasie: Lasy Sobiborskie, Osowa, gm. Hańsk [FC70], BMśw, pod linią energetyczną, pułapka barierowa, 14.04. 13.05.2014, 9 exx.; BMśw, drzewostan, pułapka barierowa, 14.05. 11.06.2014, 4 exx., leg. RP, det. GH. Puszcza Białowieska: Olemburski Tryb, gm. Białowieża [FD83], bór, 05.05.2012, 1 ex., leg. & det. GH. Śląsk Dolny: Bielawa, ul. Nowobielawska [XS11], martwy buk, 12.10.2014, 1 ex., leg. TR, det. GH. Śląsk Górny: Kędzierzyn-Koźle [CA08], 08.06.2001, 1 ex., leg. M.A. Mazur. det. GH. Góry Świętokrzyskie: Świętokrzyski PN, Święty Krzyż [EB03], w pułapkę przegrodową IBL-2 z feromonem Trypodor, 19.05.2009, 2 exx., leg. L. Buchholz & P. Miernik, det. AM. Wyżyna Lubelska: N-ctwo Puławy, L-ctwo Skoki [EC60], pod linią energetyczną, wrzosowisko, pułapka barierowa, 14.04. 13.05.2014, 2 exx.; drzewostan sąsiadujący z wrzosowiskiem, pułapka barierowa, 14.05. 11.06.2015, 2 exx., drzewostan sąsiadujący z wrzosowiskiem, pułapka Moericke`go, 14.05. 11.06.2015, 2 exx., leg. RP, det. GH. Beskid Wschodni: Bircza, na południe [FA00], 453 m n.p.m., pułapka typu Netocia powieszona nad wałkiem jodłowym, 26.05.2015, 4 exx., leg. AM, det. GH; Las Karaszyn, północny stok, gm. Ustrzyki Dolne [FV18], 467 m n.p.m., pułapka barierowa zawieszona w płytkim jarze, między powalonymi brzozami i sosną, 27.05.2015, 7 exx., leg. AM, det. GH; Żupa, stok, gm. Ustrzyki Dolne [FV18], 596 m n.p.m., pułapka typu Netocia zawieszona na złomie jodły w buczynie z domieszką jaworów i jodły, 15.06.2015, 2 exx., leg. AM, det. GH; Masyw Suchego Obycza, gm. Fredropol [FV19], 447 m n.p.m., pułapka barierowa zawieszona między konarami złomu buka w buczynie karpackiej z udziałem klonów, 16.07.2015, 5 exx., leg. AM, det. GH; Masyw Suchego Obycza, północny stok Niemieckiej Doliny, gm. Fredropol [FV19], 479 m n.p.m., pułapka barierowa zawieszona w wykrocie buka w buczynie karpackiej z udziałem jodły, 16.06.2015, 1 ex., 27.07.2015, 10 exx., leg. AM, det. GH; Masyw Góry Kanasin, północny stok, gm. Fredropol [FV19], 466 m n.p.m., pułapka barierowa zawieszona wśród gałęzi złomu jodły w buczynie karpackiej z udziałem jodły, 28.05.2015, 8 exx., 16.06.2015, 5 exx., leg. AM, det. GH; Pasmo Działu, Kiczora, gm. Fredropol [FV19], 491 m n.p.m., pułapka barierowa przy złomie buka w buczynie karpackiej z udziałem klonów, 23.05.2015, 7 exx., 16.06.2015, 1 ex., leg. AM, det. GH; dolina Potoku Jamninka, gm. Ustrzyki Dolne [FV19], 407 m n.p.m., pułapka typu Netocia zawieszona na złomie jodły, 15.06.2015, 1 ex., leg. AM, det. GH; Braniów, wschodnie stoki, dolina Potoku Gniłe, gm. Ustrzyki Dolne [FV19], 495 m n.p.m., pułapka typu Netocia zawieszona na olszy w borze bagiennym, 27.08.2015, 3 exx., leg. AM, det. GH; Pacław, gm. Fredropol [FV29], pułapka typu Netocia zawieszona na dębie w zadrzewieniu, 23.05.2015, 1 ex., leg. T. Olbrycht, det. AM. 6

Bieszczady: Dołżyca, gm. Cisna [EV95], pod korą zmurszałego buka z hubami, 05.05.2002, 1 ex., leg. & det. AM. Jeden z najczęściej odławianych w kraju przedstawicieli korowcowatych (Lis 2001). Nowy dla Bieszczadów. Aradus erosus Fallén, 1807 (Ryc. 3) Beskid Zachodni: Zawoja Policzne [CV99], 700 m n.p.m., 15.04.1999, 2 exx., leg. A. Florczak, det. GH. Znany z zaledwie ok. 10 stanowisk, w tym już wcześniej z Masywu Babiej Góry (Stobiecki 1883). Aradus obtectus Vásárhelyi, 1988 Puszcza Białowieska: Podcerkwa, gm. Białowieża [FD83], pień brzozy, 22.05.2012, 1 ex., leg. RP, det. GH; Olemburski Tryb, gm. Białowieża [FD83], bór, 05.05.2012, 1 ex., leg. & det. GH; Puszcza Białowieska [FD84], na pniu osiki, 03.2012, 1 ex., leg. RP, det. GH; Białowieski PN [FD94], grąd, oddz. 344, pod korą świerka, 11.04.2012, 1 ex.; grąd, oddz. 344, pod korą martwego świerka, 10.05.2014, 1 ex.; grąd, oddz. 370, pod korą pniaka świerka, 24.05.2012, 1 ex., leg. & det. GH. Roztocze: Roztoczański PN, obszar ochrony ścisłej Czerkies [FB40], 09.08.1999, 1 ex., leg. SSz, det. GH. Beskid Zachodni: Babiogórski PN, Babia Góra [CV99], oddz. 24c, 1200 m n.p.m., pod korą świerka, 06.10.1994, 1 ex.; oddz. 16a, z jodły, 26.03.1997, 1 ex., leg. SSz, det. GH. Beskid Wschodni: dolina Potoku Jamninka, gm. Ustrzyki Dolne [FV19], 407 m n.p.m, pułapka typu Netocia zawieszona na złomie jodły, 28.09.2015, 1 ex., leg. AM, det. GH; Pacław, gm. Fredropol [FV29], pułapka typu Netocia zawieszona na dębie w zadrzewieniu, 23.05.2015, 1 ex., leg. T. Olbrycht, det. AM. Znany z kilkunastu stanowisk rozrzuconych od Bałtyku po Beskidy (Lis 2001). Aradus truncatus Fieber, 1860 (Ryc. 4) Nizina Wielkopolsko-Kujawska: Dąbrówka, gm. Dopiewo [XU10], park, na murze, 23.05.2014, 1 ex., leg. TR, det. GH. Roztocze: Roztoczański PN, obszar ochrony ścisłej Nart [FB40], pod korą buka porośniętego hubami, 02.07.2003, 1 ex., leg. AM, det. GH. Beskid Wschodni: Masyw Suchego Obycza, północny stok Niemieckiej Doliny, gm. Fredropol [FV19], 479 m n.p.m., pułapka barierowa zawieszona w wykrocie buka w buczynie karpackiej z udziałem jodły, 16.06.2015, 1 ex., 27.07.2015, 1 ex., leg. AM, det. GH; Pasmo Działu, Kiczora, gm. Fredropol [FV19], 491 m n.p.m., pułapka barierowa zawieszona przy złomie buka w buczynie karpackiej z udziałem klonów, 16.06.2015, 1 ex., leg. AM, det. GH. Do tej pory znany w kraju z sześciu stanowisk w czterech krainach: z Ojcowskiego PN na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej (Lis 1990b), z Wrocławia i Oławy na Dolnym Śląsku (Hebda 1999, Taszakowski & Szczepański 2015), Przemyśla i Ustrzyk Dolnych w Beskidzie Wschodnim (Smreczyński 1909, Lis 1990a) oraz z Lądka Zdroju w Sudetach Wschodnich (Zając 2016). Nowy dla Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej i Roztocza. 7

Ryc. 3. Aradus erosus, Beskid Zachodni, Zawoja Policzne (fot. G. Hebda). Fig. 3. Aradus erosus, Western Beskidy Mts., Zawoja Policzne (photo G. Hebda). Ryc. 4. Aradus truncatus, Beskid Wschodni, Masyw Suchego Obycza (fot. G. Hebda). Fig. 4. Aradus truncatus, Eastern Beskidy Mts., Suchy Obycz Massif (photo G. Hebda). Mezira tremulae (Germar, 1822) Puszcza Białowieska: Białowieża [FD83], oddz. 523C, na osice, 05.04.2012, 1 ex., leg. RP, det. GH; Białowieski PN [FD94], grąd, oddz. 399, pod korą kłody wiązu, 02.05.2012, kilkadziesiąt okazów w tym larwy, leg. & det. GH. Roztocze: Roztoczański PN, obszar ochrony ścisłej Czerkies [FB40], 09.08.1999, 2 exx., leg. SSz, det. GH. W Polsce stwierdzany bardzo rzadko, jedynie w bardzo dojrzałych drzewostanach o cechach lasów naturalnych. Znany z zaledwie kilku krain we wschodniej części kraju: Puszcza Białowieska, Roztocze, Wyżyna Lubelska i Beskid Wschodni (Lis 2001). PODSUMOWANIE W pracy przedstawiono dane o występowaniu 13 gatunków korowcowatych, których nowe stanowiska stwierdzono w 17 krainach zoogeograficznych. Pośród odłowionych gatunków, pięć to taksony bardzo rzadkie w kraju, znane z zaledwie kilku stanowisk lub krain: Aradus bimaculatus, A. brevicollis, A. erosus, A. truncatus i Mezira tremulae. Dla pięciu gatunków stwierdzono ich pierwsze stanowiska w niektórych krainach. 8

PODZIĘKOWANIA Składamy serdeczne podziękowania, Andrzejowi Florczakowi, Jackowi Hilszczańskiemu, Leszkowi Kośnemu, Miłoszowi A. Mazurowi, Markowi Przewoźnemu i Krzysztofowi Zającowi za przekazanie okazów i możliwość ich wykorzystania w niniejszej pracy. Panu prof. dr hab. Jerzemu Lisowi z Uniwersytetu Opolskiego dziękujemy za krytyczne uwagi do pracy i sprawdzenie poprawności oznaczenia niektórych gatunków. Dziękujemy także: Lechowi Buchholzowi za przekazanie materiału pochodzącego z realizowanego w Świętokrzyskim PN monitoringu podstawowych gatunków korników i fauny towarzyszącej; Fundacji Dziedzictwo Przyrodnicze za przekazanie danych z inwentaryzacji owadów przeprowadzanych na terenie projektowanego Turnickiego Parku Narodowego i Tomkowi Nabiałkowskiemu za niezbędną pomoc przy realizacji zadań terenowych; oraz Andrzejowi Bobcowi i Tomaszowi Olbrychtowi za udostępnienie danych z projektu, który został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2013/11/B/NZ9/00793. PIŚMIENNICTWO Burakowski B., Mroczkowski M., Stefańska J. 1973. Chrząszcze Coleoptera. Biegaczowate Carabidae, cz. 1. Katalog Fauny Polski 23(2): 1 232. Dioli P., Salvetti M. 2012. Aradus bimaculatus Reuter, 1872, nuovo in Italia. (Hemiptera: Heteroptera: Aradidae). Onychium 9(2011-2012): 41 45. Gosner M., Heinz E., Blaschke M. 2007. Factors determining the occurrence of Flat Bugs (Aradidae) in beech dominated forest. Waldoekologie online 4: 59 89. Hebda G. 1999. Nowe stanowiska rzadkich na terenie Polski pluskwiaków różnoskrzydłych (Insecta: Heteroptera). Acta entomologica silesiana 5-6: 11 13. Hebda G. 2011. Nowe dane o rozmieszczeniu lądowych pluskwiaków różnoskrzydłych (Hemiptera: Heteroptera) w Puszczy Białowieskiej. Heteroptera Poloniae Acta Faunistica 3: 11 19. Hebda G., Mazur M.A. 2013. Pierwsze stanowisko Aradus brevicollis Fallen, 1807 oraz drugie Aneurus avenius (Dufour, 1833) (Heteroptera: Aradidae) w Beskidach Wschodnich. Wiadomości entomologiczne 32: 70. Heiss E. 2001. Family Aradidae Brullé, 1836 - Flat Bugs, pp. 3-34, In: Aukema B., Rieger Ch. (Eds.), Catalogue of the Heteroptera of the Palaearctic Region. Vol. 4. Pentatomomorpha I. The Netherlands Entomological Society, Amsterdam. Kanyukova E.V., Vinokurov N.N. 2007. New data on distribution of bark bugs in Siberia and the Far East of Russia (Heteroptera: Aradidae). Zoosystematica Rossica 16: 48. Kment P., Hradil K., Baňař P., Balvín O., Cunev J., Ditrich T., Jindra Z., Roháčová, Straka M., Sychra J. 2013. New and interesting records of true bugs (Hemiptera: Heteroptera) from the Czech Republic and Slovakia V. Acta Musei Moraviae, Scientiae biologicae 98(2): 495 541. Kubisz D. 1992. Materiały do rozsiedlenia Aradidae (Heteroptera) w Polsce. Wiadomości entomologiczne 11: 7 11. Lanzke A., Polentz G. 1942. Beiträge zur Kenntnis der schlesischen Wanzen. Zeitschrift für Entomologie 19: 11 14. Lis J.A. 1990a. Flat-bugs (Heteroptera, Aradidae) of Poland a faunistic review. Polskie Pismo Entomologiczne 59: 511 525. Lis J.A. 1990b. Aradus aterrimus Fieber, 1864 nowy dla fauny Polski gatunek pluskwiaka oraz trzecie stanowisko dla A. truncatus Fieber, 1861 (Heteroptera, Aradidae). Przegląd Zoologiczny 34: 279 280. Lis J.A. 1991. New data on the polish flat bugs (Heteroptera: Aradidae). Annales Upper Silesian Museum, Entomology 2: 161 164. Lis. J.A. 1993. Nowe stanowiska kilku rzadkich w Polsce gatunków pluskwiaków różnoskrzydłych (Heteroptera). Acta entomologica silesiana 1(1): 12 13. 9

Lis J.A. 2001. Korowcowate (rozwałkowate) Aradidae. Klucze do oznaczania owadów Polski 18(11): 1 33. Lis B., Lis J.A. 2009. Nowe stanowiska Heteroptera z uwagami taksonomicznymi oraz nowymi danymi o biologii wybranych gatunków. I. Aradoidea, Coreoidea, Pentatomoidea. Heteroptera Poloniae Acta Faunistica 1: 1 49. Marchal L., Paillet Y., Guilbert E. 2013. Habitat characteristics of Aradidae (Insecta: Heteroptera) in two deciduous French forests. Journal of Insect Conservation 17(2): 269 278. doi: 10.1007/s10841-012 -9506-z. Reuter O.M. 1884. Ad cognitionem Aradidarum palaearcticarum. Wiener Entomologische Zeitung 3: 129 137. Skórka S. 1994. Pluskwiaki różnoskrzydłe (Heteroptera) Puszczy Zielonka koło Poznania. Acta entomologica silesiana 2(1): 13 20. Smreczyński S. 1909. Dodatek do spisu pluskiew ś.p. prof. B. Kotuli. Sprawozdanie Komisji Fizyograficznej PAU 43: 69 79. Stobiecki S. 1883. Do fauny Babiej Góry. Sprawozdania Komisji Fizyograficznej 17: 1 85. Taszakowski A., Szczepański W.T. 2015. Nowe stanowiska pięciu gatunków Aradidae (Hemiptera: Heteroptera) w Polsce. Heteroptera Poloniae Acta Faunistica 9: 3 6. Wachmann E., Melber A., Deckert J. 2007. Wanzen. Band 3. Pentatomomorpha I. Aradidae, Lygaeidae, Piesmatidae, Berytidae, Pyrrhocoridae, Alydidae, Coreidae, Rhopalidae, Stenocephalidae. Die Tierwelt Deutschlands, 78 Teil, Goecke & Evers, Keltern: 272 pp. Zając K. 2016. Pierwsze stwierdzenie Aradus truncatus Fieber, 1860 oraz nowe obserwacje Aradus depressus (Fabricius, 1794) (Hemiptera: Heteroptera: Aradidae) w polskich Sudetach. Heteroptera Poloniae Acta Faunistica 10: 9 12. Accepted: 19 March 2016; published: 6 April 2016 Licensed under a Creative Commons Attribution License http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl 10