KOMENTARZE BECKA. Kodeks karny skarbowy

KOMENTARZE BECKA Kodeks karny skarbowy

Polecamy nasze publikacje z tego zakresu: Grzegorz Skowronek KODEKS KARNY SKARBOWY. ART. 113 191. KOMENTARZ Krótkie Komentarze Andrzej Marek PRAWO KARNE, wyd. 7 Studia Prawnicze Andrzej Marek PRAWO WYKROCZEŃ (MATERIALNE I PROCESOWE), wyd. 5 Podręczniki Prawnicze Grzegorz Skowronek EWOLUCJA INSTYTUCJI PROCESOWYCH W PRAWIE KARNYM SKARBOWYM Monografie Prawnicze Dorota Czura-Kalinowska, Robert Zawłocki ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA ZA DZIAŁANIE NA SZKODĘ SPÓŁKI Prawo Gospodarcze i Handlowe KODEKS KARNY SKARBOWY, wyd. 9 Twoje Prawo www.sklep.beck.pl

Kodeks karny skarbowy Komentarz Autorzy dr Leszek Wilk dr Jarosław Zagrodnik WYDAWNICTWO C.H. BECK WARSZAWA 2007

Propozycja cytowania: Wilk, Zagrodnik, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2007 Redakcja: Dagna Kordyasz Poszczególne części komentarza opracowali: dr Leszek Wilk: objaśnienia do art. 1 112 dr Jarosław Zagrodnik: objaśnienia do art. 113 191 Wydawnictwo C. H. Beck 2007 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zajączka 9, 01 518 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck Druk i oprawa: PERFEKT S.A. Warszawa ISBN 978 83 7483 444 5

Spis treści Wykazskrótów... Kodeks karny skarbowy Tytuł I. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe... 3 DziałI.Częśćogólna... 3 Rozdział1.Przepisywstępne... 3 Uwagiogólne... 6 Art. 1 15... 7 Rozdział2.Zaniechanieukaraniasprawcy... 73 Uwagiogólne... 74 Art. 16 19... 75 Rozdział3.Przestępstwaskarbowe... 97 Art. 20 45... 99 Rozdział 4. Wykroczenia skarbowe.... 184 Art. 46 52... 184 Rozdział 5. Objaśnienie wyrażeń ustawowych... 195 Art.53... 197 Dział II. Część szczególna... 238 Uwagiogólne... 238 Rozdział 6. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułudotacjilubsubwencji... 240 Uwagiogólne... 242 Art. 54 84... 247 Rozdział 7. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicątowaramiiusługami... 384 Uwagiogólne... 384 Art. 85 96... 386 Rozdział 8. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu.... 418 Uwagiogólne... 419 Art. 97 106ł... 426 IX V

Spis treści Rozdział 9. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier i zakładów wzajemnych... 480 Uwagiogólne... 480 Art. 107 111.... 481 Rozdział 10. (uchylony)... 499 Art. 112. (uchylony)... 499 Tytuł II. Postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe... 500 Uwagiogólne... 500 DziałI.Przepisywstępne... 501 Rozdział11.Przepisyogólne... 503 Art. 113 119.... 503 Rozdział12.Stronyiichprocesowiprzedstawiciele... 548 Uwagiogólne... 548 Art. 120 128.... 550 Rozdział 13. Zabezpieczenie majątkowe... 637 Uwagiogólne... 637 Art. 129 132a... 637 Rozdział 14. Właściwość organów postępowania przygotowawczego... 648 Art. 133 135.... 648 Dział II. Pociągnięcie do odpowiedzialności za zgodą sprawcy 661 Uwagiogólne... 663 Rozdział15.Postępowaniemandatowe... 664 Uwagiogólne... 664 Art. 136 141.... 664 Rozdział 16. Zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności... 683 Uwagiogólne... 683 Oddział1.Przebiegnegocjacji... 684 Art. 142 147.... 684 Oddział2.Zezwolenie... 717 Art. 148 149.... 717 Dział III. Postępowanie przygotowawcze... 728 Uwagiogólne... 728 Art. 150 156.... 731 DziałIV.Postępowanieprzedsądem... 765 Rozdział 17. Postępowanie przed sądem pierwszej instancji 765 Uwagiogólne... 765 Art. 157 164.... 766 VI

Spis treści Rozdział 18. Postępowanie odwoławcze i nadzwyczajne środki zaskarżenia... 798 Uwagiogólne... 798 Art. 165 170.... 800 DziałV.Postępowanienakazowe... 818 Uwagiogólne... 818 Art. 171 172.... 819 DziałVI.Postępowaniewstosunkudonieobecnych... 822 Uwagiogólne... 822 Rozdział19.Przesłanki... 824 Art.173... 824 Rozdział20.Przebiegpostępowania... 828 Art. 174 177.... 828 Tytuł III. Postępowanie wykonawcze w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe... 836 Uwagiogólne... 836 DziałI.Częśćogólna... 837 Uwagiogólne... 837 Rozdział21.Zakresobowiązywania... 838 Art.178... 838 Rozdział22.Postępowanie... 840 Art. 179 181.... 840 Dział II. Część szczególna... 850 Uwagiogólne... 850 Rozdział23.Wykonywaniekar... 851 Art. 182 188.... 851 Rozdział24.Wykonywanieśrodkówkarnych... 865 Art. 189 191.... 865 Indeks rzeczowy... 871 VII

W ykaz skrótów 1. Źródła prawa AkcyzaU...ustawa z 23.1.2004 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 29, poz. 257 ze zm.) d.uks...dawna ustawa skarbowa z 26.10.1971 r. (t.j. Dz.U. z 1984 r. Nr 22, poz. 103 ze zm.) DzGospU...ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 173, poz. 1807 ze zm.) GryU...ustawa z 29.7.1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27 ze zm.) FinPublU...ustawa z 30.6.2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104 ze zm.) KC...ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm. ) KE...konwencja z 4.11.1950 r. o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) KK...ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKS...ustawa z 10.9.1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz.U. Nr 83, poz. 930 ze zm. ) KPC...ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 196 ze zm.) KPK...ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) IX

Wykaz skrótów KPW... ustawaz24.8.2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 106, poz. 1148 ze zm.) OrdPodU... ustawaz29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) PrDew...ustawa z 27.7.2002 r. Prawo dewizowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 141, poz. 1178 ze zm.) PrCel...ustawaz19.3.2004 r. Prawo celne (Dz.U. PrUSP Nr 68, poz. 622 ze zm.)...ustawa z 27.7.2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) PWKPK...ustawa z 6.6.1997 r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 556 ze zm.) SCU...ustawa z 24.7.1999 r. o Służbie Celnej (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 156, poz. 1641 ze zm.) UKS...ustawa karna skarbowa z 26.10.1971 r. (t.j. Dz.U. z 1984 r. Nr 22, poz. 103 ze zm.) UprOrgDochR...rozporządzenieMinistraSprawiedliwości z 13.6.2003 r. w sprawie określenia organów uprawnionych obok Policji do prowadzenia dochodzeń oraz organów uprawnionych do wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem pierwszej instancji w sprawach podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym jak również zakresu spraw zleconych tym organom (Dz.U. Nr 108, poz. 1019 ze zm.) VATU...ustawaz11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) WKC...WspólnotowyKodeksCelny 2. Czasopisma DP...DoradztwoPodatkowe Dz.U...DziennikUstaw X

Wykaz skrótów GP...Gazeta Prawna KPP...KwartalnikPrawaPrywatnego KZS...KrakowskieZeszytySądowe M.P....MonitorPolski MoP...MonitorPrawniczy MoPod...MonitorPodatkowy NP...NowePrawo OSA...Orzecznictwo Sądów Administracyjnych OSNAPiUS...Orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNKW...Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Karnej iwojskowej OSP...Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA...Orzecznictwo Sądów Polskich Komisji Arbitrażowych OTK...Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Pal....Palestra PiP...PaństwoiPrawo PPK...PrzeglądPrawaKarnego Prok.iPr....ProkuraturaiPrawo PS...PrzeglądSądowy PUG...PrzeglądUstawodawstwaGospodarczego R.Pr....RadcaPrawny Pr.Sp....PrawoSpółek WPP...WojskowyPrzeglądPrawniczy 3. Piśmiennictwo Baniak,Prawo...S. Baniak, Prawo karne skarbowe, wyd. 2, Kraków 2005 Bogdan, Nita, Radzikowska, Światłowski, Komentarz...G. Bogdan, A. Nita, Z. Radzikowska, A. Światłowski, Kodeks karny skarbowy z komentarzem, Gdańsk 2000 Bojarski, Kodeks.. T. Bojarski, Kodeks karny skarbowy a kodeks karny. Kilka uwag porównawczych XI

Wykaz skrótów [w:] Współczesne problemy procesu karnego i wymiaru sprawiedliwości. Księga ku czci Profesora Kazimierza Marszała pod red. P. Hofmańskiego i K. Zgryzka, Katowice 2003 Gostyński, Komentarz...Z. Gostyński, Kodeks karny skarbowy wprowadzenie, Kraków 1999 Grzegorczyk, Komentarz...T. Grzegorczyk, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2001 Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Komentarz...P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2004 Konarska-Wrzosek, Oczkowski, Prawo karne skarbowe... V. Konarska-Wrzosek, T. Oczkowski, Prawo karne skarbowe. Zagadnienia materialnoprawne i wykonawcze, Toruń 2005 Kubacki, Bartosiewicz, Kodeks...R. Kubacki, A. Bartosiewicz, Kodeks karny skarbowy. Przestępstwa i wykroczenia podatkowe oraz dewizowe, wyd. 3, Warszawa 2005 Kotowski, Kurzępa, Komentarz...W. Kotowski, B. Kurzępa, Komentarz do Kodeksu karnego skarbowego, Warszawa 2005 Marszał, Stachowiak, Zgryzek, Proces... K. Marszał, S. Stachowiak, K. Zgryzek, Proces karny, Katowice 2003 Prusak, Kodeks... F. Prusak, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, t. I i t. II, Kraków 2006 Prusak,Prawo...F. Prusak, Prawo i postępowanie karne skarbowe, wyd. 2, Warszawa 2002 XII

Wykaz skrótów Skowronek, Komentarz...S. Skowronek, Kodeks karny skarbowy. Art. 113 191. Komentarz Zoll,Komentarz...A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Tom I, wyd. 2, Kraków 2004 4. Inne skróty art....artykuł j.w...jakwyżej lit....litera m.in....międzyinnymi nast....następny nadb....nadbitka NSA...Naczelny Sąd Administracyjny nowela lipcowa... nowela do d.uks z 3.7.1998 r. (Dz.U. Nr 108, poz. 682) Nr...numer orz....orzeczenie pkt...punkt post...postanowienie poz....pozycja r....rok s....strona SA...SądApelacyjny SN...SądNajwyższy t.j....tekstjednolity tj....tojest TK...Trybunał Konstytucyjny uchw...uchwała wg...według wyr...wyrok z....zeszyt zał...załącznik zd....zdanie zezm....zezmianami zob....zobacz XIII

Kodeks karny skarbowy z dnia 10 września 1999 r. (Dz.U. Nr 83, poz. 930) (zm.: Dz.U. 2000, Nr 62, poz. 717; 2001, Nr 11, poz. 82, Nr 106, poz. 1149; 2002, Nr 41, poz. 365, Nr 74, poz. 676, Nr 89, poz. 804, Nr 141, poz. 1178, Nr 213, poz. 1803; 2003, Nr 84, poz. 774, Nr 137, poz. 1302, Nr 162, poz. 1569; 2004, Nr 29, poz. 257, Nr 68, poz. 623, Nr 93, poz. 894, Nr 97, poz. 963, Nr 173, poz. 1808; 2005, Nr 130, poz. 1090, Nr 143, poz. 1199, Nr 177, poz. 1468, Nr 178, poz. 1479; 2006, Nr 79, poz. 546, Nr 104, poz. 708, Nr 191, poz. 1413, Nr 225, poz. 1635)

Tytuł I. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe Dział I. Część ogólna Rozdział 1. Przepisy wstępne Literatura: A. Adamski, Karalność oszustw na szkodę interesów finansowych Unii Europejskiej na podstawie prawa polskiego, [w:] Zagadnienia współczesnej polityki kryminalnej, Bielsko-Biała 2006; A. Bartosiewicz, R. Kubacki, Leksykon prawa karnego skarbowego, Wrocław 2003; ciż, Płatnik jako podmiot odpowiedzialności karnej skarbowej, MoPod 2002, Nr 10; M. Bieniak, Wina w postępowaniu karnym skarbowym, MoPod 2003, Nr 11; E. Bieńkowska, B. Kunicka-Michalska, G. Rejman, J. Wojciechowska, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz pod red. G. Rejman, Warszawa 1999; G. Bogdan, Rola kontratypów w prawie karnym skarbowym, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 1998, Nr 1 2; T. Bojarski, Polskie prawo karne. Zarys części szczególnej, Warszawa 2002; tenże, Społeczna szkodliwość czynu i wina w projekcie k.k., [w:] Problemy kodyfikacji prawa karnego, Księga ku czci Profesora Mariana Cieślaka, Kraków 1993; M. Bojarski, J. Giezek, Z. Sienkiewicz,Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, Warszawa 2004; T. Bojarski, M. Szwarczyk, Uwagi o projektowanym nowym prawie karnym skarbowym, [w:] Administracja publiczna u progu XXI w. Prace dedykowane Profesorowi Janowi Szreniawskiemu z okazji Jubileuszu 45-lecia pracy naukowej, Przemyśl 2000; M. Cieślak, Polskie prawo karne, Warszawa 1994; M. Cieślak, K. Spett, A. Szymusik, W. Wolter, Psychiatria w procesie karnym, Warszawa 1991; Z. Ćwiąkalski, A. Zoll, Przegląd orzecznictwa SN z zakresu prawa karnego materialnego za I półrocze 1984 r., NP 1985, Nr 6; M. Dąbrowska-Kardas, O dwóch znaczeniach pojęcia społecznego niebezpieczeństwa czynu, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 1997, z. 1; D. Gajdus, Czynny żal w polskim prawie karnym, Toruń 1984; L. Gardocki,Prawokarne,11wydanie,Warszawa2005;tenże, Zasada nul- Wilk 3

Przed Art. 1 Tytuł I. Przestępstwa skarbowe... lum crimen sine lege a akty normatywne naczelnych organów administracji, PiP 1969, Nr 9; tenże, Modele odpowiedzialności karnej podmiotów zbiorowych, Prok. i Pr. 2003, Nr 2; J. Giezek, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Tom I (art. 1 31), Wrocław 2000; tenże, Podstawy wyłączania odpowiedzialności karnej w nowym kodeksie karnym, [w:] Nowa kodyfikacja prawa karnego pod red. L. Boguni, Wrocław 1997; O. Górniok,Glosa do post. SN z 1.3.2004 r., V KK 248/03, OSP 2004, Nr 12, poz. 161; taż, Glosa do uchwały SN z 30.9.2003 r., I KZP 22/03, OSP 2004, Nr 5, poz. 63; taż, Jeszcze o nadużyciach procedury podatku VAT, Prok. i Pr. 2000, Nr 6; taż, Odpowiedzialność karna menadżerów, Toruń 2004; taż, Oszustwa na szkodę interesów finansowych Wspólnot Europejskich, Kontrola Państwowa 1999, Nr 3; taż, Uszczuplenie podatku VAT a zagarnięcie mienia społecznego, Prok. i Pr. 1997, Nr 2; taż, Prawo gospodarcze i handlowe, Tom 10, Prawo karne gospodarcze, Warszawa 2003; T. Grzegorczyk, Instytucja czynnego żalu w ustawie karnej skarbowej i w projektach nowej ustawy karnej skarbowej, Pal. 1996, Nr 9 10;R. Hałabura, Odpowiedzialność karna skarbowa. Umyślność, wina i błąd, Rzeczpospolita z 8.8.2003 r., C-4; P. Jakubski, Wina i jej stopniowalność na tle kodeksu karnego, Prok. i Pr. 1999, Nr 4; T. Kaczmarek, Kryminalnopolityczne założenia nowego kodeksu karnego, [w:] Nowa kodyfikacja karna pod red. L. Boguni, Wrocław1997; tenże, O pozytywnej prewencji ogólnej w ujęciu projektu kodeksu karnego, Pal. 1995, Nr 3 4; P. Kardas, G. Łabuda, Kumulatywny zbieg przepisów ustawy w prawie karnym skarbowym, cz. 1 Prok. i Pr. 2001, Nr 9, cz. 2 Prok. i Pr. 2001, Nr 10; P. Karwat,Obejścieprawa podatkowego, PP 2003, Nr 2; B. Koch, Z problematyki przepisów blankietowych w prawie karnym, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Prawo XVI 1978, z. 89; tenże, Wina nieumyślna i błąd przy przestępstwach dewizowych, Pal. 1962, Nr 3 4; V. Konarska-Wrzosek, Dyrektywy wyboru kary w polskim ustawodawstwie karnym, Toruń 2002; taż, Sprawstwowprawie karnym skarbowym, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Suwalsko-Mazurskiej im. Papieża Jana Pawła II w Suwałkach 2004, Nr 10; Z. Kozłowski, Zagarnięcie mienia społecznego a uszczuplenie podatku VAT, Prok. i Pr. 1998, Nr 3; L. Kubicki, Nowa kodyfikacja karna, a Konstytucja RP, PiP 1998, Nr 9 10; B. Kunicka-Michalska, Koncepcja działania za kogoś innego w niektórych obcych kodeksach karnych (odpowiedzialność organów i reprezentantów ciał kolektywnych), [w:] Problemy nauk penalnych. Prace ofiarowane Pani Profesor Oktawii Górniok, Katowice 1996; G. Łabuda, Z problematyki narażenia na niebezpieczeństwo uszczuplenia należności publicznoprawnej w prawie karnym skarbowym, Prok. i Pr. 2000, Nr 11; tenże, Nierzetelne wystawianie faktur oszustwo pospolite czy oszustwo podatkowe?, Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 30.9.2003 r., I KZP 22/03, MoPod 2004, Nr 6; G. Łabuda, T. Razowski, Glosa do postano- 4 Wilk

Dział I. Część ogólna Przed Art. 1 wienia Sądu Najwyższego z dnia 27.3.2003 r., I KZP 2 /03, Prok. i Pr. 2003, Nr 11; W. Mącior, Problematyczna reforma prawa karnego, PS 1999, Nr 11 12; J. Michalski, Komentarz do Kodeksu karnego skarbowego. Tytuł I. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe, Warszawa 2000; M. Mozgawa, Prawnokarne aspekty naruszenia podatku VAT, Prok. i Pr. 1999, Nr 6; T. Oczkowski, Glosa do wyroku SN z 2.7.2002 r., IV KK 164/02, OSP 2004, Nr 4; P. Ogiński, Niektóre problemy kodeksu karnego skarbowego w zakresie przestępstw i wykroczeń podatkowych związanych z dokumentacją, [w:] Nowa kodyfikacja prawa karnego, Tom XV pod red. L. Boguni, Wrocław 2005; A. Orłowska, Fałsz intelektualny a faktura VAT, Prok. i Pr. 2004, Nr 9; P. Palka,Błądcodoprawnejocenyczynu(error iuris) art. 30 k.k., Prok. i Pr. 2002, Nr 9; F. Prusak, Ustawakarna skarbowa z komentarzem, Warszawa 1994; W. Radecki, Prawne i moralne oceny czynnego żalu, Pal. 1976, Nr 12; Z. Radzikowska, Z problematyki błędu w prawie karnym skarbowym, Studia Prawnicze 1974, Nr 3; taż, Założenia systemu wymiaru kary w polskim prawie karnym skarbowym, Kraków 1986; J. Raglewski, Dobrowolne odstąpienie od czynu jako przesłanka instytucji czynnego żalu, Prok. i Pr. 1997, Nr 3; tenże, Kilka uwag odnośnie strony podmiotowej czynu zabronionego w prawie karnym skarbowym, PUG 2004, Nr 12; A. Redelbach, Sądy a ochrona praw człowieka, Toruń 1999; Z. Siwik, System środków penalnych w prawie karnym, Wrocław 1986; tenże, Projekt Kodeksu karnego skarbowego o kierunkach zmian w materialnoprawnych przepisach części ogólnej, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 1998, Nr 1 2, Wrocław 1986; tenże, Systematyczny komentarz do ustawy karnej skarbowej. Część ogólna, Wrocław 1993; A. Skowron, Czyn ciągły na gruncie kodeksu karnego skarbowego, PS 2000, Nr 11 12; J. Skupiński, Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych na tle polskiej ustawy z dnia 28.10.2002 r. (próba zarysu problematyki), [w:] Gdańskie Studia Prawnicze. Aktualne problemy prawa i procesu karnego. Księga ofiarowana Profesorowi Janowi Grajewskiemu, Gdańsk 2003; A. Spotowski, Pomijalny (pozorny) zbieg przepisów ustawy i przestępstw, Warszawa 1976; B. Srebro, Ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej, Kraków 2004; K. Stefanowicz, Odpowiedzialność karna w związku z działalnością gospodarczą, Warszawa 1992; tenże, Ustawa karna skarbowa. Komentarz. Wybrane zagadnienia, Warszawa 1992; D. Szumiło-Kulczycka, Prawo administracyjno-karne, Kraków 2004; J. Śliwowski, Ustawa karna skarbowa a ogólne zasady prawa karnego, nadb. z Pal. 1961, Nr 5; W. Świda, Prawo karne, III wyd., Warszawa 1986; M. Szwarczyk, Ewolucja pojęcia przestępstwa skarbowego w polskim ustawodawstwie karnym skarbowym, [w:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, pod red. L. Leszczyńskiego, E. Skrętowicza, Z. Hołdy, Lublin 2005; P. Tatarczak, Wilk 5