Stan środowiska naturalnego na Dolnym Śląsku i w Polsce w latach 25-215 Edmund Cibis Katedra Inżynierii Bioprocesowej Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wrocław, 9.12.216 1
Priorytety z zakresu ochrony środowiska rozważane w projekcie QoL 1. Gospodarowanie odpadami 2. Gospodarka wodno-ściekowa 3. Ochrona atmosfery 4. Ochrona przed hałasem 5. Ochrona gleb 6. Ochrona dóbr i środowiska naturalnego 2
Ustawa z dnia 14 grudnia 212 r. o odpadach Nastąpiło przekazanie gospodarowania odpadami komunalnymi samorządom w kraju w dniu 1. 7. 213, oprócz Warszawy, gdzie nastąpiło to 1. 2. 214. 1. Gospodarowanie odpadami [%] 25 2 15 1 Ustawa z dnia 15 stycznia 215 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw 5 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Śląsk Odsetek odpadów komunalnych zebranych selektywnie na Dolnym Śląsku i w Polsce 3
3 25 2 3 25 2 Celem do osiągnięciawpolscebył 22,5% poziom recyklingu tworzyw sztucznych w 214 roku. Uzyskano poziom 1%. [T] 15 1 15 35 1 3 [T] 35 3 5 5 25 25 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Śląsk Papier i tektura zebrane selektywnie w latach 25-215 Do recyklingu przekazuje się w Polsce ok. 36% papieru i tektury. W Austrii, Holandii i Niemczech ok. 7%. Celem do osiągnięcia w Polsce był poziom 6% w roku 214. [T] 2 15 1 5 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Śląsk 2 15 1 5 Tworzywa sztuczne zebrane selektywnie w latach 25-215 [T]
5 5 45 45 4 4 35 35 [szt.] 3 25 2 3 25 2 [szt.] 15 15 9 9 1 1 8 8 5 28 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Śląsk 5 [szt.] 7 6 5 4 7 6 5 4 [szt.] Dzikie wysypiska odpadów 3 2 3 2 1 1 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Śląsk Składowiska odpadów komunalnych 5
[%] 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2. Gospodarka wodno-ściekowa 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Śląsk Odsetek ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków na Dolnym Śląsku i w Polsce w latach 25-215 6
[%] 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 39,6 44,1 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Śląsk Odsetek ludności wiejskiej korzystającej z oczyszczalni ścieków [%] 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 94,6 95,6 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Śląsk Odsetek ludności miejskiej korzystającej z oczyszczalni ścieków 7
3. Ochrona atmosfery 25 125 2 1 [tys. T/rok] 15 1 75 5 [tys. T/rok] 12 9 5 25 1 7,5 252627282921211212213214215 Polska Dolny Śląsk [tys.t/rok] 8 6 4 6 4,5 3 tys. T/rok] Emisja gazów z zakładów szczególnie uciążliwych 2 1,5 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Śląsk Pyły zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach do ich redukcji Emisja pyłów z zakładów szczególnie uciążliwych 8
Lp. Kraj Średnioroczne stężenie pyłu PM2,5 [μg/m 3 ] Liczba zgonów w ciągu roku z powodu zanieczyszczenia powietrza [na 1 tys. osób] Lp. Kraj Średnioroczne stężenie pyłu PM2,5 [μg/m 3 ] Liczba zgonów w ciągu roku z powodu zanieczyszczenia powietrza [na 1 tys. osób] 1 Bułgaria 24,1 2 2 Polska 22,8 134 3 Grecja 19,7 146 4 Czechy 19,6 121 5 Rumunia 18,5 138 6 Włochy 18,2 153 7 Węgry 18,2 139 8 Słowacja 17,4 18 9 Chorwacja 16,8 122 1 Belgia 16,6 113 11 Austria 15,7 97 12 Francja 14,5 87 13 Holandia 14,3 81 14 Niemcy 14,2 17 15 Litwa 13,9 11 16 Szwajcaria 13,9 79 17 Łotwa 12,8 111 18 Wlk. Brytania 11,8 79 19 Hiszpania 11 67 2 Portugalia 1 67 21 Dania 9,6 55 22 Irlandia 9,2 35 23 Estonia 7,8 55 24 Norwegia 7,1 36 25 Szwecja 6 33 26 Finlandia 5,9 33 Średnioroczne stężenie pyłu PM2,5 w krajach europejskich W Polsce za 94% przedwczesnych zgonów z powodu zanieczyszczenia powietrza odpowiada nadmierne stężenie pyłu PM2,5. 9
5 6 4 48 [mln zł] 3 2 36 24 [mln zł] 1 12 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Śląsk Nakłady finansowe na ochronę powietrza i klimatu 1
Źródła emisji pyłu PM1 i PM2,5 w województwie dolnośląskim w 215 r. 11
Stężenia średnioroczne benzo(a)pirenu w pyle PM1 na Dolnym Śląsku w 215 r. Stężenia średniodobowe oraz liczba dni z przekroczeniami normy 24 godzinnej pyłu PM1 na Dolnym Śląsku w 215 r. 12
Klasyfikacja stref województwa dolnośląskiego dla roku 215 pod kątem ochrony zdrowia ludzi 13
4. Ochrona przed hałasem Liczba pojazdów zarejestrowanych w województwie dolnośląskim w latach 25-215 14
a) b) Udział procentowy punktów pomiarowych hałasu drogowego zlokalizowanych na terenach mieszkalnych z przekroczeniami dopuszczalnych poziomów hałasu* na Dolnym Śląsku w porze dziennej (a) oraz nocnej (b) w okresie 213 215. *Norma: 4-68 db w zależności od pory dnia, rodzaju terenu i źródła emisji. 15
a) Natężenie ruchu pojazdów oraz poziom równoważny hałasu w punktach pomiarowo-kontrolnych na terenie powiatu polkowickiego (a) i jaworskiego (b) w 29 i 214 r. b) 16
9 5. Ochrona gleby 9 [tys. ha] 6 3 6 3 [tys. ha] 4 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Śląsk Grunty zdegradowane i zdewastowane wymagające rekultywacji 24 3 18 [ha] 2 1 12 6 [ha] 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Sląsk Grunty zrekultywowane oraz zagospodarowane w ciągu roku 17
32 6. Ochrona dóbr i środowiska naturalnego 12 [tys. ha] 24 16 8 9 6 3 [tys. ha] 18 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Śląsk Obszar parków narodowych w latach 25-215 12 135 9 [tys. ha] 9 45 6 3 [tys. ha] 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Polska Dolny Śląsk Obszar rezerwatów przyrody w latach 25-215 18
Przykładowe tezy ankiety Delphi w brzmieniu z II tury 1.5. Zostanie wybudowana jedna spalarnia odpadów komunalnych w okolicach Wrocławia i dwie spalarnie w pobliżu innych dużych aglomeracji Dolnego Śląska. 2.3. Udział mieszkańców Dolnego Śląska korzystających z oczyszczalni ścieków będzie wynosił 1%. 2.4. Wszyscy mieszkańcy Dolnego Śląska będą zaopatrywani w wodę z sieci wodociągowych. 2.6. Zostanie opracowany oraz wdrożony program wykorzystania osadów ściekowych w energetyce, ciepłownictwie i cementowniach do współspalania. 2.7. Zostanie opracowany i wdrożony program zbierania wód opadowych w miastach i gminach wraz z budową sieci kanalizacji deszczowych i odprowadzeniem kanałów zbiorczych do lokalnych zbiorników retencyjnych. 3.3. Zostanie wdrożony system i pełny monitoring zbierania oraz zagospodarowania zużytych olejów technicznych ze źródeł rozproszonych. 4.1. Spadek emisji NO X,SO 2 oraz PM1 z sektora przemysłowego będzie się odbywał wtempie5% rocznie dla dwóch pierwszych zanieczyszczeń oraz w tempie 4% rocznie dla PM1. 6.2. Zostanie wdrożony system monitorowania zużycia nawozów sztucznych i środków ochrony roślin oraz system obligatoryjnych zabiegów agrotechnicznych dla zmniejszenia zakwaszania gleb. 19
Mocne strony Analiza SWOT Słabe strony 1. Wysoki wskaźnik urbanizacji umożliwiający skupienie inwestycji środowiskowych w miastach. 2. Rozbudowana infrastruktura sieci wodno-kanalizacyjnych 3. Intensywny proces budowy nowych oczyszczalni ścieków i modernizacja starych. 4. Systematyczna poprawa jakości wód. 5. Systematyczne obniżanie emisji do atmosfery pyłów i gazów przez zakłady szczególnie uciążliwe 6. Budowa obwodnic miejskich przyczynia się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń powietrza w miastach 7. Podmioty sektora produkcyjnego w swoich planach strategicznych uwzględniają politykę środowiskową i klimatyczną. 8. Rozbudowana sieć kontrolno-pomiarowa dotycząca środowiska i klimatu. 9. Rosnąca świadomość administracji regionu i społeczeństwa o wadze problemu ochrony środowiska. 1. Wzrastający udział wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych kosztem konwencjonalnych opartych na węglu. 1. Zły stan techniczny infrastruktury sieci kanalizacyjnych w miastach. 2. Brak sieci kanalizacyjnej na znacznych obszarach wiejskich. 3. Niski poziom nakładów na rozwiązania innowacyjne w ochronie środowiska. 4. Znaczne zanieczyszczenie powietrza w miastach i centrach przemysłowych, zwłaszcza w zakresie niskiej emisji oraz pyłów. 5. Niski poziom gazyfikacji i nadmierne oparcie sektora energetycznego i ciepłowniczego na technologii węglowej. 6. Eutrofizacja wody w dopływach Odry. 7. Brak skutecznego systemu zbierania i selekcjonowania odpadów. 8. Niska świadomość społeczna w zakresie gospodarowania odpadami i ściekami. 9. Niska świadomość społeczna w zakresie zdrowotnych skutków zanieczyszczenia powietrza. 1. Zły stan techniczny infrastruktury przeciwpowodziowej. 2
Wpływ na jakość życia oraz bariery w realizacji tezy 1.5 (I tura): Wybudowanie spalarni odpadów komunalnych we Wrocławiu 21
Literatura 1. http://www.recykling.pl/recykling/index/b/odpady/11 2. http://surka.pl/recykling-tworzyw-sztucznych/ 3. GUS: https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start/pl 4. Dolnośląski Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska: http://www.wroclaw.pios.gov.pl 5. Raport EEA (Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska (za Gazetą Wyborczą z dnia 24.11.216) 6. Wielgosiński G., Namiecińska O.: Spalarnie odpadów komunalnych - perspektywa roku 22, Nowa Energia, 216(2), s.11-2. 7. Praca zbiorowa pod redakcją: Hanuza J., Cibis E., Miśkiewicz T., Ziółkowski P.: Identyfikacja potencjału i zasobów Dolnego Śląska w obszarze Nauka i Technologie na rzecz poprawy jakości życia (Quality of Life) oraz wytyczenie przyszłych kierunków rozwoju. Badania metodami foresight. Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław 211, ISBN 978-83-93212-4-6.
Dziękuję za uwagę