DETERMINATION OF BENZODIAZEPINES IN THE BLOOD OF CAR DRIVERS



Podobne dokumenty

SSW1.1, HFW Fry #20, Zeno #25 Benchmark: Qtr.1. Fry #65, Zeno #67. like

DOI: / /32/37


Tychy, plan miasta: Skala 1: (Polish Edition)

Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society

Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1: = City map (Polish Edition)


Rozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów

Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950?

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Cracow University of Economics Poland. Overview. Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami

Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme

Patients price acceptance SELECTED FINDINGS

Sargent Opens Sonairte Farmers' Market

ARNOLD. EDUKACJA KULTURYSTY (POLSKA WERSJA JEZYKOWA) BY DOUGLAS KENT HALL

TEST FOR SOBRIETY KONTROLA STANU TRZEŹWOŚCI

Stargard Szczecinski i okolice (Polish Edition)

EGARA Adam Małyszko FORS. POLAND - KRAKÓW r

ARCH. MED. SĄD. KRYM., 2009, LIX,

Helena Boguta, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS.

MaPlan Sp. z O.O. Click here if your download doesn"t start automatically

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture11. Random Projections & Canonical Correlation Analysis

Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition)

COMPARISON OF HIGH ALCOHOL CONCENTRATIONS DETERMINED IN BREATH AND BLOOD

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Weronika Mysliwiec, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019


Fig 5 Spectrograms of the original signal (top) extracted shaft-related GAD components (middle) and

INSTYTUT GENETYKI I HODOWLI ZWIERZĄT POLSKIEJ AKADEMII NAUK W JASTRZĘBCU. mgr inż. Ewa Metera-Zarzycka

Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

PRACE. Instytutu Szk³a, Ceramiki Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych. Nr 2

JĘZYK ANGIELSKI GRAMATYKA DLA POCZĄTKUJĄCYCH


EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO POZIOM ROZSZERZONY MAJ 2010 CZĘŚĆ I. Czas pracy: 120 minut. Liczba punktów do uzyskania: 23 WPISUJE ZDAJĄCY

Metodyki projektowania i modelowania systemów Cyganek & Kasperek & Rajda 2013 Katedra Elektroniki AGH

OpenPoland.net API Documentation

Analysis of Movie Profitability STAT 469 IN CLASS ANALYSIS #2

Few-fermion thermometry

Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny

Installation of EuroCert software for qualified electronic signature

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture 11. Spectral Embedding + Clustering

Latent Dirichlet Allocation Models and their Evaluation IT for Practice 2016

Konsorcjum Śląskich Uczelni Publicznych

Employment. Number of employees employed on a contract of employment by gender in Company

Proposal of thesis topic for mgr in. (MSE) programme in Telecommunications and Computer Science

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

EXAMPLES OF CABRI GEOMETRE II APPLICATION IN GEOMETRIC SCIENTIFIC RESEARCH

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

HAPPY ANIMALS L01 HAPPY ANIMALS L03 HAPPY ANIMALS L05 HAPPY ANIMALS L07

HAPPY ANIMALS L02 HAPPY ANIMALS L04 HAPPY ANIMALS L06 HAPPY ANIMALS L08

Clinical Trials. Anna Dziąg, MD, ąg,, Associate Director Site Start Up Quintiles

CEE 111/211 Agenda Feb 17

Financial support for start-uppres. Where to get money? - Equity. - Credit. - Local Labor Office - Six times the national average wage (22000 zł)

Tytuł pracy w języku angielskim: Physical properties of liquid crystal mixtures of chiral and achiral compounds for use in LCDs

EDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ LECZONYCH METODĄ FOTOTERAPII UVB.

Dominika Janik-Hornik (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach) Kornelia Kamińska (ESN Akademia Górniczo-Hutnicza) Dorota Rytwińska (FRSE)

ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.


Katowice, plan miasta: Skala 1: = City map = Stadtplan (Polish Edition)

Conception of reuse of the waste from onshore and offshore in the aspect of

Jak zasada Pareto może pomóc Ci w nauce języków obcych?

PROJECT. Syllabus for course Global Marketing. on the study program: Management

Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi

Streszczenie rozprawy doktorskiej

JĘZYK ANGIELSKI ĆWICZENIA ORAZ REPETYTORIUM GRAMATYCZNE

POLITECHNIKA WARSZAWSKA. Wydział Zarządzania ROZPRAWA DOKTORSKA. mgr Marcin Chrząścik

DM-ML, DM-FL. Auxiliary Equipment and Accessories. Damper Drives. Dimensions. Descritpion

Hard-Margin Support Vector Machines

Wpływ wybranych parametrów technologicznych na zawartość estrów glicydylowych w tłuszczach i smażonych produktach

Working Tax Credit Child Tax Credit Jobseeker s Allowance

TRANSPORT W RODZINNYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH

OBWIESZCZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY. z dnia 18 kwietnia 2005 r.

QUANTITATIVE AND QUALITATIVE CHARACTERISTICS OF FINGERPRINT BIOMETRIC TEMPLATES

Knovel Math: Jakość produktu

European Crime Prevention Award (ECPA) Annex I - new version 2014

Cracow University of Economics Poland

What our clients think about us? A summary od survey results

No matter how much you have, it matters how much you need

WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA STAN FUNKCJONALNY KOBIET PO 65 ROKU ŻYCIA Z OSTEOPOROZĄ


Formularz recenzji magazynu. Journal of Corporate Responsibility and Leadership Review Form

ROZPRAWY NR 128. Stanis³aw Mroziñski

Network Services for Spatial Data in European Geo-Portals and their Compliance with ISO and OGC Standards

Ogólne Warunki Ubezpieczenia PTU ASSISTANCE I.

EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO POZIOM ROZSZERZONY MAJ 2010 CZĘŚĆ I. Czas pracy: 120 minut. Liczba punktów do uzyskania: 23 WPISUJE ZDAJĄCY

Katarzyna Durda STRESZCZENIE STĘŻENIE KWASU FOLIOWEGO ORAZ ZMIANY W OBRĘBIE GENÓW REGULUJĄCYCH JEGO METABOLIZM JAKO CZYNNIK RYZYKA RAKA W POLSCE

SNP SNP Business Partner Data Checker. Prezentacja produktu

Wykaz linii kolejowych, które są wyposażone w urządzenia systemu ETCS

Umowa Licencyjna Użytkownika Końcowego End-user licence agreement

SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu. Karolina Horodyska

Ocena zachowań prozdrowotnych w zakresie higieny jamy ustnej obywateli

Justyna Kinga Stępkowska

ZDANIA ANGIELSKIE W PARAFRAZIE

Transkrypt:

DETERMINATION OF BENZODIAZEPINES IN THE BLOOD OF CAR DRIVERS Teresa CHACIA, Wojciech PIEKOSZEWSKI, Zofia CH OBOWSKA, Czes³awa ŒWIEGODA * Institute of Forensic Research, Cracow ABSTRACT: The problem of a decrease in the psycho-physical efficiency of drivers due to their taking medicines from the benzodiazepine group as well as dangers related to the use of these medicines by drivers have been raised by a number of authors. Within the presented work determination of benzodiazepines in the blood of 1000 drivers by the gas chromatography method with an electron capture detector (GC/ECD) was carried out. The presence of medicines from the benzodiazepine group was detected in 151 blood samples. Among the benzodiazepines detected in the blood of drivers, no medicines belonged to a group classified as strongly impairing psycho-physical efficiency, but four of the seven benzodiazepines detected were on a list of compounds that may influence drivers by decreasing their car driving efficiency. These were diazepam, oxazepam, estazolam and clonazepam. Diazepam was present in the blood of 59% of drivers that were under the influence of these 4 medicines. Although only 3.3% of the results exceeded the therapeutic concentration all of these concerned diazepam and its metabolites in particular cases concentrations were very high. KEY WORDS: Benzodiazepines; Driving under the influence; Gas chromatography with electron capture detector (GC/ECD). Z Zagadnieñ Nauk S¹dowych, z. XLIV, 2000, 43 54 Received 25 September 2000; accepted 15 November 2000 INTRODUCTION One of the consequences of the development of motorization is a constant increase in road accidents. The threat to road safety from use of medicines that lower psycho-physical efficiency of people was first noticed in the forties. Anti-allergic remedies were the first group of medicines to which attention was paid. As time passed it was established that many more groups of medicines displayed disadvantageous effects on drivers [7]. * The analytical results are a part of Ph. D. Thesis by Teresa Chacia, deffended at the Faculty of Farmacy, Collegium Medicum, Jagiellonian University, Cracow, in April 2000.

44 T. Chacia, W. Piekoszewski, Z. Ch³obowska et al. Many works have been devoted to the problem of the decrease in psycho-physical efficiency of drivers by medicines from the benzodiazepine group, and the accompanying risks of use [2, 3, 5, 6, 8, 10]. Only a few authors claim that in certain cases an appropriate dose of benzodiazepine derivatives may even improve the driving ability [4]. An important feature of the influence of benzodiazepines on drivers organisms is the duration of the decreased efficiency of driving [1]. When selecting medicines from the group of benzodiazepines for patients that drive a car, one should take into account the index of anxiolytic action (the ratio of the anti-anxietic and tranquillising action of the medicine to its soporific and myorelaxant action). The lower is the indicator the greater is the impairment of the psycho-physical efficiency of drivers. Polish Traffic Regulations forbid driving by persons under the influence of alcohol, after consumption of alcohol or after consumption of a remedy acting similarly to alcohol. The term remedy is wider than the term medicine and includes not only medicines but also substances that are not medicines but when introduced into the body can disadvantageously influence the psycho-physical efficiency of a driver and so threaten road safety. Thus remedy also encompasses addictive substances that are not medicines (heroin, amphetamine, cannabinols and cocaine) as well as some organic solvents such as toluene and Tri glue. The aim of the presented work was an evaluation of the extent of the phenomenon of taking medicines from the benzodiazepine group and driving vehicles under their influence. MATERIAL AND METHODS The material studied was 1000 blood samples collected from drivers and sent to the Institute of Forensic Research, Cracow in order to establish the concentration of ethyl alcohol. All of the samples were diluted in distilled water in the proportion 1:1. Then using the immuno-fluorescence of polarised light method (FPIA) elaborated by Abbott, the content of the studied medicines was determined. The determinations were carried out in accordance with the instructions of the producer. In those blood samples where the presence of benzodiazepines was established with FPIA, the concentration of benzodiazepines was determined by means of the gas chromatography method. For the determinations a Fisons GC 8000 gas chromatograph with a megabore column (RTX-1, 30 m in length; internal diameter of 0.53 mm; in the conditions of the programmed temperature) and an electron capture detector (ECD) were used. An example of the separation of 21 medicines from the benzodiazepine group is presented in Figure 1.

Determination of benzodiazepines in the blood... 45 Detector signal 1 2 3 6 4 5 7 8 9 10 11 12 15 13 16 14 17 0 400 800 1200 1600 Retention time [s] 18 19 20 21 Fig. 1. Chromatogram of benzodiazepines mixture. Conditions of determination; see Materials and methods : 1 medazepam; 2 halazepam; 3 oxazepam; 4 lorazepam; 5 norfludiazepam; 6 diazepam, tetrazepam; 7 clorazepat; 8 flunitrazepam; 9 midazolam; 10 oxazolam; 11 nordazepam; 12 lormetazepam; 13 prazepam; 14 nitrazepam; 15 flurazepam; 17 temazepam; 19 estazolam; 20 alprazolam; 21 clonazepam. The isolation of benzodiazepines was carried out by means of extraction of a 0.2 ml blood sample after adding 10 l of prazepam at a concentration of 20 l/ml (the internal standard IS), 0.2 ml phosphate buffer and 1 ml of diethyl ether. After the extraction was finished, the organic part was collected, 0.4 ml of phosphate buffer was added, and shaken for 30 s. The organic phase was collected and evaporated in a stream of nitrogen at 30 C. The dry remains were dissolved in methanol and 5 l of this liquid was introduced onto the chromatographic column. Prior to the analysis calibration curves were prepared and validation of the method for benzodiazepines was performed. It was established that with the use of the ECD detector method medicines from the benzodiazepine group can be determined in the range from 0.005 ng/ml (in the case of diazepam) to 5.0 ng/ml (in the case of medazepam). Results of the validation study obtained for other frequently found benzodiazepines (diazepam, nordiazepam) are listed in Table I. TABLE I. SELECTED VALIDATION PARAMETERS OF THE CHROMATOGRAPHIC METHOD OF DIAZEPAM AND NORDIAZEPAM DETERMINATION Parameters Diazepam Nordiazepam Range of linearity [ng/ml] 0 500 0 500 Inter-day coefficient of variation (c = 200 ng/ml; n = 5) [%] Intra-day coefficient of variation (c = 200 ng/ml; n = 5) [%] 6.21 5.31 9.34 8.61 Recovery [%] 78.5 71.1

46 T. Chacia, W. Piekoszewski, Z. Ch³obowska et al. RESULTS The preliminary investigations (carried out with the FPIA method) of 1000 samples of blood collected from drivers and sent to the Institute of Forensic Research for alcohol determination showed that 157 samples contained medicines from the benzodiazepine group. Fig. 2. An example chromatogram of benzodiazepines in the blood of one driver: diazepam (324.6); nordiazepam (375); prazepam IS (577.8). All positive results obtained by the immuno-fluorescence method in polarised light were confirmed by means of gas chromatography. An example of a chromatogram of the separation of benzodiazepines present in the blood of a driver is presented in Figure 2. The detected compounds and their ranges of concentration are presented in Table II. The majority of the determined concentrations of benzodiazepines were below or within the therapeutic range of concentrations, as shown in Table II. Only 3.3% of the results (Figure 3) exceeded the therapeutic range of concentrations, and all of these cases concerned diazepam and its metabolites:

Determination of benzodiazepines in the blood... 47 nordiazepam and oxazepam. It is worth mentioning that in these exceptional cases the concentration of these medicines were very high. TABLE II. CONCENTRATION OF BENZODIAZEPINES IN THE BLOOD OF DRIVERS Drug Diazepam n = 93 Nordiazepam n =123 Temazepam n = 32 Oxazepam n = 75 Clonazepam n = 2 Estazolam n = 4 Clorazepat n = 1 Range of concentration [ng/ml] Median [ng/ml] 64 1132 545.4 72 1268 679.2 129 762 233,6 143 2621 1432,4 50 75 59 72 64.2 71 Above therapeutic range 3.3% Therapeutic range 29.9% Below therapeutic range 66.8% Fig. 3. Percentage of blood samples containing benzodiazepines at therapeutic levels, and below and above these levels. DISCUSSION The ability of alcohol and some medicines to decrease the psycho-physical efficiency of drivers has been known for many years. Although alcohol is still the main cause of traffic accidents, medicines and narcotics are becoming

48 T. Chacia, W. Piekoszewski, Z. Ch³obowska et al. important factors increasing the risk of traffic accidents. Legal regulations concerning blood alcohol limits for driving vehicles are established separately in each country and they vary from 0 0.8 g/l. In Poland this limit is 0.2 g/l ( ) of alcohol in blood and 0.25 mg/l in exhaled air. Until now there have been no limits concerning the concentrations of medicines and narcotics that would form the basis for certifying fitness to drive vehicles. In the case of narcotics the situation seems to be simple as these compounds should not be present in the system at all, thus the limit can be assumed to be zero. In the case of drugs (medicines) the rules are rather vague and state that it is forbidden to drive for 24 hours after taking a medicine that is present on the list of remedies that drivers are forbidden to take. Such an imprecise statement together with a great variability in the velocity of elimination of these medicines from a driver s body creates many problems in practice. Due to the importance of the problem and limited information on the driving of vehicles under the influence of medicines, the authors decided to investigate this problem in Poland taking into account results both of surveys (under development) and laboratory examinations. An additional prompt for this study was the increasing number of cases directed to the Institute of Forensic Research, Cracow, by police and prosecutors concerning determination of narcotics and medicines in the blood of drivers. The 21 most frequently occurring compounds in Poland from the benzodiazepine group were separated using a megabore RTX-1 column under conditions of programmed temperature. The application of an ECD detector allowed us to determine benzodiazepines at concentrations significantly lower than therapeutic ones. The observed relative deviation for diazepam and nordiazepam within one day and between particular days was lower than 10%. The elaborated method of gas chromatography with application of the RTX-1 column, ECD detector and programmed temperature of the column were later utilised in further works. In this study 1000 blood samples were used which had been collected from drivers and sent to the Institute of Forensic Research, Cracow, in order to check the level of alcohol so there were no direct indications that medicines needed to be determined in these samples. The presence of medicines from the benzodiazepine group was revealed in 157 samples of blood (15.7%). Among the benzodiazepines detected, those most strongly influencing psycho-physical efficiency, i.e. flunitrazepam and lormetazepam, were absent. Four out of seven of the benzodiazepines identified were on the aforementioned list of medicines (that can impair driving efficiency). They were: diazepam, oxazepam, estazolam and clonazepam. The most popular medicine from the benzodiazepine group diazepam was present in 59% of samples of blood from drivers being under the influence of medicines from this group. According to similar investigations performed in Great Britain

Determination of benzodiazepines in the blood... 49 [9] this medicine was also most frequently found in the blood of drivers apprehended by the police. Some benzodiazepines that do not significantly influence psycho-physical efficiency were also found in the blood of the examined drivers: nordiazepam and temazepam (part of them were present in the body as a result of the metabolism of diazepam), and in one case, clorazepat. In 66.8% of the studied blood samples the concentrations of benzodiazepines were below the lower limit of their therapeutic levels which might indicate that the medicines were taken the day before the drivers were stopped or even earlier (due to the long biological half-life of these medicines). The concentration of diazepam was 545 ng/ml (median) this was very similar to that observed by Seymour et al. [9] in the case of Scottish drivers being 330 ng/ml in 1995 and 870 ng/l in 1997. The concentration of temazepam established in these (Scottish) examinations was several times higher than that in the blood of Polish drivers and it varied in the range 410 1700 ng/l depending on the year. The performed examinations indicated that driving cars by people under the influence of medicines is not a rare phenomenon in Poland. Among medicines whose use is prohibited by drivers, a prominent position is taken by benzodiazepines. However, it is worth noting that benzodiazepines are a varied group of medicines and only two of them are not to be taken by drivers, while several others are on the list of remedies that can impair the psycho-physical efficiency of people driving vehicles. Thus when carrying out analysis of blood samples collected from drivers one should not limit oneself to determining benzodiazepines as a group of medicines (FPIA method) even when choosing blood as the medium for determinations. The most suitable procedure seems to be an analytical process that consists of two stages: firstly, analysis of urine (e.g. with FPIA method) and next the determination of particular compounds in blood by the gas chromatography method with electron capture detection. Advances in analytical methods have opened up another possibility. In the first stage the determination of medicines could be performed on saliva samples this would eliminate the need for collection of urine samples, which can be inconvenient in some circumstances (e.g. in the street just after a driver has been stopped by the police for routine checking). The detection in saliva of medicines that are forbidden for drivers would mean that drivers were obliged to donate a blood sample (in hospital) and another for confirmatory analysis (laboratory examination). The problem of driving vehicles under the influence of medicines is to a much lesser extent a problem for toxicology analysts. However, it requires wider collaboration between specialists in various fields of medicine and also psychologists in order to establish the influence of medicines both those that have been on the market for a long time and those that have been

50 T. Chacia, W. Piekoszewski, Z. Ch³obowska et al. introduced recently on the psycho-motor abilities of drivers, and to assess the relationship between the dose (concentration) of the medicine and its effect. Lawyers also have an important role to play by creating appropriate rules precisely regulating the driving of vehicles after taking remedies acting similarly to alcohol. Such collaboration, if carried out successfully, would certainly contribute significantly to an increase in safety on Polish roads. Acknowledgement: The authors are grateful to Mrs Jolanta Kuniewicz for technical help in the course of the examinations. References: 1. B e r g h a u s G., G r a s s H., Concentration-effect relationship with benzodiazepines therapy, [in:] Proceedings of the 14 International Conference on Alcohol, Drugs and Traffic Safety, Mercier-Guyon C. [ed.], 1997, vol. 2, pp. 705 709. 2. K o z e n a L., F r a n t i k E., H o r v a t h M., Vigilance impairment after a single dose of benzodiazepines, Psychopharmacology 1995, vol. 119, pp. 39 45. 3. K u i t u n e n T., Drug and ethanol effects on the clinical test drunkenness: single doses of ethanol, hypnotic drug and antidepressant drugs, Pharmacological Toxicology 1994, vol. 75, pp. 91 98. 4. Leki a kierowcy, Danysz A. [red.], Pañstwowy Zak³ad Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1980. 5. L i n n o i l a M., S t a p l e t o n J. M., L i s t e r R. [et al.], Effects of single dose of alprazolam and diazepam, alone and in combination with ethanol, on psychomotor and cognitive performance and autonomic nervous system reactivity in healthy volunteers, Alcohol, Drugs and Traffic Safety 1991, vol. 9, pp. 4 5. 6. M a s c o r d D. J., D e a n A., G i b s o n J. [et al.], Comparison of five commonly abused stimulants which are used to reduce fatigue, [in:] Proceedings of the 14 International Conference on Alcohol, Drugs and Traffic Safety, Mercier- Guyon C. [ed.], 1997, vol. 1, pp. 99 104. 7. Materia³y Konferencji Naukowej [w:] Biuletyn Instytutu Leków, Kubikowski P. [red.], 1966, vol. 4 a. 8. O h a n l o n J. F., V e r m e e r e n A., U i t e r w i j k M. M. [et al.], Anxiolytics effects on the actual driving performance of patients and healthy volunteers in a standarized test. An integration of three studies, Neuropsychobiology 1995, vol. 31, pp. 81 88. 9. S e y m o u r A., O l i v e r J. S., Role of drug and alcohol in impaired drivers and fatally injured drivers in the Stathclyde police region of Scotland, 1995 1998, Forensic Science International 1999, vol. 103, pp. 89 100. 10. V o l k e r t s E. R., v a n L a a r M. W., v a n W i l l i g e n b u r g A. P. P. A., A methodical comparative study of over-the-road simulated driving performance after Nocturnal treatment with lormetazepam 1 mg and oxazepam 50 mg, [in:] Proceedings of the 12 International Conference on Alcohol, Drugs and Traffic Safety, Ultzmann, Berghaus, Kroj [ed.], 1992, vol. 2, pp. 664 671.

OZNACZANIE POCHODNYCH BENZODIAZEPIN WE KRWI UCZESTNIKÓW RUCHU DROGOWEGO * Teresa CHACIA, Wojciech PIEKOSZEWSKI, Zofia CH OBOWSKA, Czes³awa ŒWIEGODA WSTÊP Jednym z nastêpstw rozwoju motoryzacji jest sta³y wzrost liczby wypadków drogowych. Ju w latach czterdziestych dwudziestego stulecia zaczêto zwracaæ uwagê na nowy rodzaj zagro enia bezpieczeñstwa ruchu drogowego, jaki stanowi¹ leki obni aj¹ce psychofizyczn¹ sprawnoœæ cz³owieka. Pierwsz¹ grup¹ leków, na któr¹ zwrócono uwagê, by³y œrodki przeciwalergiczne. W miarê up³ywu czasu ustalono, e znacznie wiêcej grup leków wykazuje niekorzystne w³aœciwoœci dla kierowców [7]. Wiele prac poœwiêcono ju problemowi obni enia sprawnoœci psychofizycznej kierowców przez leki z grupy benzodiazepin, w których autorzy wskazali na niebezpieczeñstwo zwi¹zane z ich stosowaniem [2, 3, 5, 6, 8, 10]. Tylko nieliczni naukowcy uwa aj¹, e w okreœlonych przypadkach pochodne benzodiazepiny zastosowane w indywidualnie dobranych dawkach mog¹ nawet poprawiaæ zdolnoœæ do prowadzenia pojazdu [4]. Bardzo wa nym elementem wp³ywu benzodiazepin na organizm kierowcy jest czas trwania obni onej sprawnoœci do kierowania pojazdem [1]. Dobieraj¹c leki z grupy benzodiazepin dla pacjentów prowadz¹cych pojazdy mechaniczne, powinno uwzglêdniaæ siê indeks dzia³ania anksjolitycznego (stosunek dzia³ania przeciwlêkowego i uspokajaj¹cego leku do dzia³ania nasennego i miorelaksacyjnego). Im wskaÿnik ten jest ni szy, tym wiêksze jest upoœledzenie sprawnoœci psychofizycznej kierowców. W Polsce przepisy prawne (prawo o ruchu drogowym) zabraniaj¹ kierowania pojazdem przez osoby w stanie nietrzeÿwoœci, w stanie po u yciu alkoholu lub œrodka dzia³aj¹cego podobnie do alkoholu. Okreœlenie œrodek jest pojêciem szerszym ni pojêcie lek i obejmuje nie tylko leki, lecz równie substancje nie zaliczane do leków, które wprowadzone do ustroju mog¹ ujemnie wp³ywaæ na sprawnoœæ psychoruchow¹ kierowcy i tym samym zagra aæ bezpieczeñstwu ruchu drogowego. Do takich œrodków nale ¹ substancje uzale niaj¹ce nie bêd¹ce lekami (heroina, amfetaminy, kanabinole, kokaina) oraz rozpuszczalniki organiczne, np. toluen czy Tri. Celem niniejszej pracy by³a ocena wielkoœci zjawiska przyjmowania leków z grupy benzodiazepin i prowadzenia pojazdów mechanicznych pod ich wp³ywem. * Wyniki badañ stanowi¹ czêœæ pracy doktorskiej Teresy Chaci, obronionej na Wydziale Farmaceutycznym Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielloñskiego w kwietniu 2000 roku.

52 T. Chacia, W. Piekoszewski, Z. Ch³obowska i in. MATERIA I METODY Materia³ do badañ stanowi³o 1000 prób krwi pobranej od kierowców i przes³anej do Instytutu Ekspertyz S¹dowych w celu okreœlenia stê enia alkoholu etylowego. We wszystkich badanych próbach krew rozcieñczano wod¹ destylowan¹ w stosunku 1:1. Nastêpnie, stosuj¹c metodê immunofluorescencyjn¹ w œwietle spolaryzowanym (FPIA) opracowan¹ przez firmê Abbott, oznaczano zawartoœæ badanych leków w otrzymanych próbach. Oznaczenia wykonywano zgodnie z instrukcj¹ producenta. W próbach krwi, w których stwierdzono obecnoœæ benzodiazepin metod¹ FPIA, przeprowadzono oznaczanie benzodiazepin za pomoc¹ chromatografii gazowej. Do oznaczeñ zastosowano chromatograf gazowy GC 8000 Fisons z kolumn¹ megaborow¹ (RTX-1, d³ugoœæ 30 m; œrednica wewnêtrzna 0,53 mm; w warunkach programowanej temperatury) z detektorem wychwytu elektronów (ECD). Przyk³adowy rozdzia³ 21 leków z grupy benzodiazepin przedstawiono na rycinie 1. Wyosabnianie benzodiazepin prowadzono poprzez ekstrakcjê 0,2 ml prób krwi po dodaniu 10 l prazepamu o stê eniu 20 g/ml (standard wewnêtrzny IS), 0,2 ml buforu fosforanowego i 1 ml eteru dietylowego. Po zakoñczeniu ekstrakcji fazê organiczn¹ pobierano, dodawano do niej 0,4 ml buforu fosforanowego i wytrz¹sano przez 30 s. Nastêpnie fazê organiczn¹ pobierano i ponownie odparowywano do sucha w strumieniu azotu w temperaturze 30 C. Such¹ pozosta³oœæ rozpuszczano w 0,1 ml metanolu i 5 l tej substancji wprowadzano na kolumnê chromatograficzn¹. Przed przyst¹pieniem do badañ sporz¹dzono krzywe kalibracyjne i przeprowadzono walidacjê opracowanej metody oznaczeñ benzodiazepin. Stwierdzono, e przy u yciu detektora ECD mo na wykryæ leki z grupy benzodiazepin w granicach od 0,005 ng/ml (w przypadku diazepamu) do 5,0 ng/ml (w przypadku medazepamu). Wyniki pozosta³ych badañ walidacyjnych dla najczêœciej wykrywanych benzodiazepin (diazepam, nordiazepam) przedstawiono w tabeli I. WYNIKI Badania wstêpne (wykonane metod¹ FPIA) 1000 prób krwi pobranych od kierowców i przys³anych do Instytutu Ekspertyz S¹dowych w celu badañ w kierunku alkoholu wykaza³y, e 157 tych prób zawiera leki z grupy benzodiazepin. Wszystkie pozytywne wyniki uzyskane metod¹ immunofluorescencji w œwietle spolaryzowanym zosta³y potwierdzone metod¹ chromatografii gazowej. Przyk³adowy chromatogram rozdzia³u benzodiazepin obecnych we krwi kierowcy przedstawiono na rycinie 2. Wykryte zwi¹zki oraz zakres ich stê eñ we krwi zebrano w tabeli II. Wiêkszoœæ wyznaczonych stê eñ benzodiazepin znajdowa³a siê poni ej lub w przedziale stê enia terapeutycznego, co przedstawiono w tabeli II. Tylko 3,3% wyników (rycina 3) przewy sza³o stê enie terapeutyczne i we wszystkich przypadkach wyniki te dotyczy³y diazepamu i jego metabolitów: nordiazepamu i oksazepamu. Nale y jednak zaznaczyæ, e w tych pojedynczych przypadkach notowano bardzo wysokie stê enia wymienionych leków.

Oznaczanie pochodnych benzodiazepin we krwi... 53 DYSKUSJA Zdolnoœæ alkoholu i niektórych leków do obni ania sprawnoœci psychofizycznej kierowców jest problemem znanym od wielu lat. Jakkolwiek alkohol nadal pozostaje g³ówn¹ przyczyn¹ wypadków drogowych, to równie leki i narkotyki staj¹ siê jednym z wa niejszych czynników zwiêkszaj¹cych ryzyko takich wypadków. Regulacje prawne dotycz¹ce stê eñ alkoholu we krwi, które prowadz¹ do zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, s¹ ustalone w zale noœci od kraju i wahaj¹ siê w Europie od 0 do 0,8 g/l. W Polsce limit ten wynosi 0,2 g/l ( ) alkoholu we krwi lub 0,25 mg/l w powietrzu wydychanym. Do tej pory nie ma limitów dotycz¹cych stê eñ narkotyków i leków we krwi, które stanowi³yby podstawê do orzekania o zdolnoœci do prowadzenia pojazdów. W przypadku narkotyków sytuacja wydaje siê prostsza, poniewa zwi¹zki te nie powinny byæ w ogóle obecne w organizmie, czyli jako limit mo - na przyj¹æ ich poziom zerowy. W przypadku leków przepisy s¹ niejasne i mówi¹, e po przyjêciu leku znajduj¹cego siê na wykazie œrodków, po u yciu których prowadzenie pojazdu mechanicznego jest zabronione, nie wolno kierowaæ samochodem przez 24 godziny. Tak nieœcis³e okreœlenie w powi¹zaniu z du ym zró nicowaniem w szybkoœci eliminacji leków z organizmu kierowcy sprawia w praktyce wiele k³opotów. Ze wzglêdu na wagê problemu i nieliczne informacje na temat prowadzenia samochodu pod wp³ywem leków stosowanych przez kierowców, postanowiono przeœledziæ ten problem w Polsce, opieraj¹c siê o wyniki przeprowadzonych badañ ankietowych (w opracowywaniu) i laboratoryjnych. Dodatkow¹ przyczyn¹ podjêcia tych badañ by³o kierowanie do Instytutu Ekspertyz S¹dowych przez policjê i prokuratury coraz wiêkszej iloœci spraw zwi¹zanych z oznaczaniem narkotyków i leków we krwi uczestników ruchu drogowego. Stosuj¹c kolumnê megaborow¹ RTX-1 w warunkach programowanej temperatury rozdzielono 21 najczêœciej spotykanych w Polsce zwi¹zków z grupy benzodiazepin. Zastosowanie detektora ECD umo liwia³o oznaczenie benzodiazepin znacznie poni ej ich stê eñ terapeutycznych. Obserwowany b³¹d wzglêdny dla diazepamu i nordiazepamu w okresie jednego dnia i pomiêdzy poszczególnymi dniami by³ ni szy od 10%. Opracowan¹ metodê chromatografii gazowej z zastosowaniem kolumny RTX-1, detektora ECD i programowanej temperatury kolumny wykorzystano podczas dalszych prac. W prowadzonych badaniach wykorzystano 1000 prób krwi kierowców przys³anych do Instytutu w celu oznaczenia alkoholu, czyli w badanych przypadkach nie by³o bezpoœredniego wskazania do oznaczeñ leków. W 157 próbach krwi (15,7%) wykazano obecnoœæ leków z grupy benzodiazepin. Wœród wykrytych we krwi benzodiazepin nie by³o leków z grupy silnie upoœledzaj¹cych sprawnoœæ psychofizyczn¹, a wiêc flunitrazepamu i lormetazepamu. Cztery spoœród siedmiu zidentyfikowanych benzodiazepin nale a³y do leków z listy zwi¹zków, które mog¹ wp³ywaæ na kierowcê, upoœledzaj¹c sprawnoœæ kierowania pojazdami. By³y to: diazepam, oksazepam, estazolam i klonazepam. Najbardziej popularny lek z grupy benzodiazepin diazepam znajdowa³ siê we krwi 59% procent kierowców prowadz¹cych pojazdy mechaniczne pod wp³ywem leków z tej grupy. Podobnie wed³ug badañ brytyjskich [9], w³aœnie ten lek najczêœciej znajdowano we krwi kierowców zatrzymywanych przez policjê. Do benzodiazepin, które nie wp³ywaj¹ w znacz¹cy sposób na zdolnoœci psychomotoryczne, a które by³y obecne we krwi badanych kierowców, nale y zaliczyæ

54 T. Chacia, W. Piekoszewski, Z. Ch³obowska i in. nordiazepam, temazepam (czêœæ tych leków by³a obecna w organizmie na skutek metabolizmu diazepamu) oraz w jednym przypadku klorazepan. W 66,8% badanych prób krwi stê enie benzodiazepin znajdowa³o siê poni ej dolnej granicy poziomu terapeutycznego, co mo e wskazywaæ, e leki zosta³y za yte w dniu poprzedzaj¹cym zatrzymanie lub nawet wczeœniej (ze wzglêdu na d³ugi biologiczny okres pó³trwania tych leków). Stê enie diazepamu wynosz¹ce œrednio 545 ng/ml by³o bardzo zbli one do obserwowanego przez Seymoura i in. [9] u kierowców szkockich, a wynosz¹cego od 330 ng/ml w roku 1995 do 870 ng/ml w roku 1997. Stê enie temazepamu wyznaczone w tych badaniach by³o kilkakrotnie wy sze ni u polskich kierowców i waha³o siê od 410 ng/ml do 1700 ng/ml w zale noœci od roku. Przeprowadzone analizy wykaza³y, e kierowanie samochodami pod wp³ywem leków nie jest w Polsce zjawiskiem rzadkim. Wœród leków, których u ywanie przez kierowców jest zabronione, na jednym z czo³owych miejsc znajduj¹ siê benzodiazepiny. Nale y mieæ jednak na uwadze, e benzodiazepiny s¹ bardzo zró nicowan¹ grup¹ leków i tylko dwóch jej pochodnych kierowcy nie mog¹ stosowaæ, a kilka innych znajduje siê na liœcie œrodków, które mog¹ upoœledzaæ zdolnoœci psychofizyczne osób prowadz¹cych pojazdy mechaniczne. Dlatego te prowadz¹c analizê krwi pobranej od uczestników ruch drogowego nie mo na siê ograniczyæ do oznaczeñ benzodiazepin jako grupy leków (metoda FPIA), nawet wybieraj¹c jako medium do oznaczeñ krew. Najbardziej odpowiednim wydaje siê taki tok postêpowania, w którym w pierwszym etapie prowadzi siê analizê jakoœciow¹ moczu (na przyk³ad metod¹ FPIA), a nastêpnie dokonuje oznaczenia poszczególnych zwi¹zków we krwi metod¹ chromatografii gazowej z detektorem wychwytu elektronów. Postêp metod analitycznych otwiera jeszcze inn¹ mo liwoœæ. W pierwszym etapie mog³oby byæ prowadzone oznaczenia leków w œlinie, co eliminowa³oby uci¹ liwe do przeprowadzenia w niektórych przypadkach pobranie moczu (np. na ulicy po zatrzymaniu kierowcy przez policjanta do rutynowej kontroli). Wykrycie w œlinie leków, których u ycie przez uczestników ruchu drogowego jest zabronione, obligowa³oby do pobrania próby krwi (w szpitalu) i przeprowadzenia analizy potwierdzaj¹cej (badania laboratoryjne). Problem prowadzenia samochodów przez kierowców znajduj¹cych siê pod wp³ywem leków jest w znacznie mniejszej mierze problemem toksykologów analityków. Wymaga on jednak szerszego wspó³dzia³ania pomiêdzy specjalistami z wielu dziedzin medycyny, a tak e psychologów, w celu okreœlenia wp³ywu dawno i niedawno wprowadzanych do u ytku leków na zdolnoœci psychomotoryczne kierowców oraz dokonania oceny zale noœci pomiêdzy dawk¹ (stê eniem) leku a efektem jego dzia³ania. Niema³¹ rolê do spe³nienia maj¹ równie prawnicy, tworz¹c odpowiednie akty prawne reguluj¹ce w sposób jednoznaczny mo liwoœæ kierowania pojazdami po przyjêciu œrodków dzia³aj¹cych podobnie do alkoholu. Pozytywne wyniki tej wspó³pracy na pewno stanowi³yby znacz¹cy wk³ad w zwiêkszenie bezpieczeñstwa na polskich drogach. Podziêkowanie: Autorzy sk³adaj¹ podziêkowania pani Jolancie Kuniewicz za pomoc techniczn¹ w czasie prowadzenia badañ.