KOMENTARZ RYNKOWY Sierpień 2009 OTOCZENIE MAKROEKONOMICZNE PKB I PRODUKCJA PRZEMYSŁOWA PIOTR NOWAK Polska, jako jedyny kraj z regionu, uniknęła recesji od czasu wybuchu kryzysu jesienią ubiegłego roku, co potwierdziły dane za drugi kwartał 2009, w którym to rodzima gospodarka zanotowała wzrost o 1,1 % r/r. Tak dynamiczny przyrost PKB zaskoczył nawet największych optymistów, którzy oczekiwali wartości w okolicach 0,5% r/r. Głównym czynnikiem wzrostu był eksport netto, na co w dalszym ciągu oddziałuje kurs złotówki, jednakże w najbliższych miesiącach tendencja ta może ulec osłabieniu ze względu na zwiększający się apetyt inwestorów na naszą walutę. Niepokojącym sygnałem jest dalszy spadek popytu wewnętrznego oraz dynamiki inwestycji, co wskazuje na pogarszającą się sytuację na rynku pracy, jak również obrazuje niepewność przedsiębiorców dotyczącą najbliższej przyszłości. Lepsze od oczekiwań informacje płynące z Polski poniekąd zmusiły Międzynarodowy Fundusz Walutowy do rewizji swych prognoz wzrostu dla naszego kraju, gdyż zakładany do tej pory spadek PKB o 0,7 % r/r w świetle ostatnich wydarzeń wydaje się zbyt pesymistycznym rozwiązaniem i najbliższa projekcja MFW powinna pokazać dodatnią wartość. Podobnej korekty oczekuje się od Komisji Europejskiej. Na drugim biegunie odnotowaliśmy większą od oczekiwań dynamikę spadku produkcji przemysłowej, co z jednej strony zaskoczyło inwestorów po relatywnie optymistycznym odczycie wskaźnika wyprzedzającego PMI 1 w ubiegłym miesiącu, jednakże w pewnym stopniu słabsze dane o produkcji są cechą charakterystyczną dla sezonu urlopowego. Bardziej wartościowe, z punktu widzenia analitycznego, dane powinny zostać opublikowane jesienią i po tych wskaźnikach będzie możliwa bardziej szczegółowa ocena polskiej gospodarki. Biorąc pod uwagę wskaźnik menadżerów logistyki PMI, który w sierpniu odnotował najwyższy poziom od ponad roku (48,2 pkt) ukazujący dodatkowo w korzystnym świetle perspektywy dla produkcji w przemyśle, można odnieść wrażenie, że wyjście z kryzysu jest coraz bliżej. Nie można jednak zapominać, że duża część przedsiębiorstw wytwarza produkty w oparciu o długoterminowe kontrakty zawarte w czasach hossy i dopiero ilość nowych zamówień ukarze faktyczny obraz sektora. Wykres 1. Produkcja przemysłowa a wskaźnik PMI. 40 30 20 10 0-10 -20 2000-01-01 2001-12-31 2003-11-30 Produkcja przemysłowa r/r, wyrównana sezonowo (lewa oś) 2005-10-31 Wskaźnik menedżerów logistyki PMI (prawa oś) Źródło: Dane GUS i Markit Economics. 1 Wskaźnik PMI (Indeks aktywności gospodarczej w sektorze wytwórczym) ze względu na swoją istotną korelację z dynamiką produkcji przemysłowej w długim okresie może być traktowany jako wskaźnik wyprzedzający dynamikę PKB. 2007-09-30 2009-08-31 60,0 55,0 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 1
INFLACJA Inflacja w lipcu wyniosła 3,6% r/r łamiąc w pewnym sensie oczekiwany przez większość uczestników rynku trend spadkowy po kwietniowym szczycie. Wzrost CPI 2 w dużej mierze jest zasługą podniesionej akcyzy na wyroby tytoniowe, która realnie wpłynęła na ceny papierosów właśnie z początkiem lipca. Podwyższone odczyty wskaźnika inflacji w połączeniu z pozytywnymi danymi PKB skłaniają do coraz odważniejszych deklaracji członków Rady Polityki Pieniężnej, co może oznaczać, że cykl obniżek został zakończony i Rada w obecnym składzie nie podejmie decyzji o zmianie stóp. Nawet stwierdzenia Prezesa NBP - Sławomira Skrzypka o tym, że cykl łagodzenia polityki monetarnej nie został jeszcze zakończony, wydają się nie zmieniać konsensusu, iż stopa referencyjna zakończy rok 2009 na poziomie 3,5%, tym bardziej, że projekcja Ministerstwa Finansów na sierpień zakłada kolejny wzrost CPI do poziomu 3,7% r/r. Wykres 2. Inflacja a cel inflacyjny NBP. przedsiębiorstw nabrała tempa. W porównaniu z analogicznym okresem w 2008 roku zanotowaliśmy wartość - 2,2% co jest najniższym poziomem od grudnia 2003. Ciekawie wygląda zestawienie zatrudnienia w sektorze finansowym ze średnią płacą w tej branży. Otóż pomimo ciężkiej sytuacji na rynku pracy, średnie wynagrodzenie wzrosło w lipcu o 3,9 % r/r (wobec prognoz oscylujących wokół 2 %). Wynika z tego, iż pracownicy, którzy pozostali na etatach po redukcjach zatrudnienia są cenieni przez pracodawców i pomimo presji redukowania kosztów, najbardziej wartościowi z nich są coraz lepiej opłacani. Stopa bezrobocia w lipcu po nieznacznym spadku do poziomu 10,7 % w czerwcu powróciła do poziomu z maja i wyniosła 10,8%. Naszym zdaniem, właśnie sytuacja na rynku pracy i związane z nią bezrobocie będą jednymi z głównych czynników branych pod uwagę przez RPP podczas dyskusji o poziomach stóp procentowych, gdyż pomimo lekkiego ożywienia w gospodarce spadek liczby pracujących nabiera na sile. 28,0 24,0 Wykres 3. Rynek pracy w Polsce. 20,0 24,0% 20,0% 24,0% 20,0% 16,0 16,0% 16,0% 12,0 12,0% 12,0% 8,0 8,0% 8,0% 4,0% 4,0 4,0% 0,0% 0,0 0,0% -4,0% -4,0 1997-01-01 1997-10-01 1998-07-01 1999-04-01 2000-01-01 2000-10-01 2001-07-01 2002-04-01 2003-01-01 2003-10-01 2004-07-01 2005-04-01 2006-01-01 2006-10-01 2007-07-01 2008-04-01 2009-01-01 CPI R/R stopa redyskontowa stopa lombardowa stopa interwencyjna PPI R/R Net CPI Źródło: Dane GUS i NPB. -4,0% -8,0% 1999-01-01 2000-07-31 2002-01-01 2003-07-31 2005-01-01 2006-07-31 Wydajnośc pracy w sektorze przemysłowym ogółem (R/R) Realny fundusz płac 3MA (dynamika R/R) Realna średnia płaca w sektorze przemysłowym 3MA (dynamika R/R) Zatrudnienie w sektorze przemysłowym (dynamika R/R) 2008-01-31 2009-07-31-8,0% -12,0% RYNEK PRACY Lipiec okazał się kolejnym miesiącem, w którym dynamika spadku zatrudnienia w sektorze 2 Wskaźnik CPI pokazuje zmiany cen płaconych za dobra i usługi przez konsumentów. Koszyk obejmuje między innymi: ceny żywności, energii, odzieży, transportu, opieki medycznej, edukacji czy koszty zakwaterowania. Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych GUS. FINANSE PUBLICZNE Deficyt finansów publicznych na koniec lipca wyniósł 15,04 miliarda złotych, co stanowiło 82,7 % planu. Poprawa w stosunku do pierwotnych założeń wynika z przyspieszonego napływu środków z Unii Europejskiej. 2
Wg najnowszych prognoz Ministerstwa Finansów deficyt budżetowy w 2009 roku powinien być niższy niż zakładany w znowelizowanej ustawie i ostatecznie powinien oscylować wokół 23 miliardów, a nie jak pierwotnie planowano 27,2 miliarda złotych. Najważniejszą jednak informacją, jaka napłynęła z Ministerstwa Finansów był przewidywany deficyt budżetu państwa w 2010 roku zakładany na poziomie -52,2 miliarda złotych. Poziom, który zaskoczył niemal wszystkich, ze względu na czas zakomunikowania go opinii publicznej (piątek po zamknięciu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie) nie przełożył się na nerwowe reakcje inwestorów, którzy zdołali przeanalizować szczegóły w trakcie weekendu i dostrzegli mocno konserwatywne założenia dotyczące m.in. braku wypłaty zysku z NBP oraz zakładanego poziomu inflacji (1% r/r). wydaje się w średnim terminie dalsze umacnianie się złotówki i po ewentualnym złamaniu poziomu 4,06 mamy otwartą drogę nawet w okolice 3,86 za euro. W przypadku wzrostu awersji do ryzyka, pesymistyczny scenariusz nie zapowiada tak silnego ruchu, jak w przypadku umacniania się rodzimej waluty i poziom 4,26 powinien skutecznie powstrzymać podaż. Wykres 4. Kurs EUR/PLN i kurs USD/PLN od 1998 roku. 5,000 4,500 4,000 3,500 3,000 2,500 RYNEK OBLIGACJI I RYNEK WALUTOWY Sierpień okazał się miesiącem, w którym obligacje nie cieszyły się popytem ze strony inwestorów i zakończył się zdecydowanym ruchem krzywej rentowności w górę. Z jednej strony należy podkreślić niewielką aktywność inwestorów zagranicznych, co skutkowało niską płynnością na rynku, z drugiej natomiast wyraźna była chęć realizacji zysków po lipcowych wzrostach. Wydaje się, że sezon urlopowy mamy za sobą i wraz z początkiem września powinniśmy odnotować ożywienie w obrocie polskimi papierami dłużnymi. 2,000 1997-10-31 1999-10-31 ZL/US$ Źródło: Dane NBP. 2001-10-31 ZL/Euro 2003-10-31 2005-10-31 2007-10-31 2009-10-31 Zmiany rentowności kształtowały się w sierpniu następująco: - 52 tyg. bony skarbowe wzrost o 5 p.b. - obligacje w sektorze 2-letnim wzrost o 49 p.b. - obligacje w sektorze 5-letnim wzrost o 40 p.b. - obligacje w sektorze 10-letnim wzrost o 15 p.b. RYNEK WALUTOWY Sierpniowa konsolidacja naszej waluty w przedziale 4,08-4,18 za euro nie przysporzyła uczestnikom rynku walutowego tylu emocji, co obligacje rządowe. Przy tak ograniczonej zmienności mieliśmy do czynienia z nieśmiałymi próbami przebicia się przez powyższy korytarz, jednak zarówno próby na 4,0787 jak i 4,1813 zakończyły się fiaskiem. Pomimo zawirowań związanych przede wszystkim z publikacją informacji o deficycie budżetowym na 2010 rok, bardziej prawdopodobnym scenariuszem 3
RYNEK AKCJI MARCIN WINNICKI RYNEK SUROWCÓW MICHAŁ HOŁDA W sierpniu indeksy większości giełd kontynuowały marsz w górę. Taka sama sytuacja miała również miejsce w Warszawie, gdzie indeksy WIG20 oraz WIG wzrosły odpowiednio o 3,5% oraz 7,6%. Zdecydowanie mocniej, bo o prawie 14,5% wzrósł indeks mwig40. Rynki naszego regionu również zanotowały pozytywne stopy zwrotu, i tak turecki ISE100 zyskał 9%, węgierski BUX 12,2%, a austriacki ATX 11,2%. Słabiej wypadły giełdy zachodnie, gdzie niemiecki DAX wzrósł o 2,5%, natomiast S&P 500 o 3,3%. W Warszawie w dalszym ciągu dobrze zachowywały się akcje banków - kurs BRE zyskał blisko 30%, Getinu 22%, a walory PKO BP zdrożały o prawie 6%. Ujemną stopę zwrotu zanotowały z kolei akcje PGNiG, które spadły o 13% oraz Cyfrowego Polsatu - spadek o 10%. Ze spółek z indeksu mwig40 najwięcej zyskały akcje Amrestu - wzrost w sierpniu o ponad 39%, z kolei najwięcej straciły akcje Mostostalu Zabrze, które potaniały o ponad 14%. Na rynku nadal dominują pozytywne nastroje, pomimo tego, że od dołków z lutego br. ceny akcji wzrosły już o kilkadziesiąt procent. Wydaje się, że pewne symptomy poprawy sytuacji gospodarczej przełożyły się aż za bardzo na wzrosty kursów akcji, co może w najbliższym czasie skutkować spadkami ich cen. Prawdopodobieństwo takiego scenariusza wzmacnia fakt, że w niedługim czasie będziemy mieli sporą podaż akcji w ofertach na rynku pierwotnym. W sierpniu 2009 roku indeks szerokiego rynku surowców Reuters/Jefferies CRB spadł o 1,5%. Sytuacja w poszczególnych segmentach rynku towarowego była zróżnicowana, ponadto utrzymywała się duża zmienność notowań w ciągu miesiąca, podobnie jak miało to miejsce w lipcu. Ceny ropy naftowej na giełdzie w Nowym Jorku wzrosły o 0,7%, natomiast benzyny i oleju opałowego spadły odpowiednio o 2,9% i 0,8%. Notowania tej grupy towarów znajdują się obecnie w fazie konsolidacji. Sprzyjają jej powracające obawy o trwałość odbicia w światowej gospodarce, a co za tym idzie - zmienne nastroje inwestorów na światowych giełdach. Utrwalenie się tendencji spadkowej poziomu zapasów ropy naftowej w Stanach Zjednoczonych i wyraźny spadek zapasów paliw będą sygnałem do zakończenia fazy konsolidacji i zwiastunem nowych tegorocznych szczytów cen w tym segmencie rynku. Odmienne czynniki kształtują sytuację na rynku gazu ziemnego. Rosnące zapasy surowca i mniejsze prognozowane zużycie w nadchodzącym sezonie grzewczym spowodowały kolejny miesięczny spadek notowań gazu ziemnego na giełdzie w Nowym Jorku, który w sierpniu wyniósł 18,5%. Ceny najważniejszych metali przemysłowych w sierpniu w większości przypadków rosły (poza aluminium, którego ceny spadły o 4,1%) - notowania miedzi na giełdzie w Londynie wzrosły o 13,2%, a niklu o 6,0%. Powodem dalszych wzrostów na rynku metali było nie tylko trwające ożywienie w gospodarkach azjatyckich, ale również pierwsze dane mogące świadczyć o powolnym ożywieniu w sektorze przemysłowym w krajach rozwiniętych. Dlatego też inwestorzy będą bacznie śledzić dalsze dane napływające z gospodarek rozwiniętych pod kątem trwałości symptomów ożywienia. W segmencie kruszców sytuacja w sierpniu była zróżnicowana - złoto na londyńskim rynku metali potaniało o 0,4%, a srebro zdrożało o 7,2%. Zmiany 4
cen metali szlachetnych były uzależnione od zmian wartości dolara amerykańskiego na rynku walutowym oraz nastrojów na światowych giełdach. Część inwestorów w dalszym ciągu dokonywała umorzeń jednostek funduszy inwestujących w złoto, aby zainwestować w bardziej ryzykowne aktywa. Jednakże, analiza techniczna rynku złota wskazuje na możliwość wygenerowania silnych sygnałów kupna, które mogą przyciągnąć nowych inwestorów. Ceny produktów rolnych w sierpniu spadły - pszenica na giełdzie w Chicago potaniała o 10,8%, kukurydza o 3,9%, a soja o 3,0%. Powodem dalszych spadków notowań tej grupy towarów były oczekiwania bardzo wysokich plonów wynikające z korzystnych warunków pogodowych w Stanach Zjednoczonych. Mniej korzystne warunki do upraw panują na półkuli południowej, ale ich wpływ na wysokość plonów nie jest jeszcze dokładnie znany. Notowania cukru na giełdzie w Nowym Jorku wzrosły o 31,1% w związku z suszą niszczącą uprawy trzciny cukrowej w Indiach, przez co kraj ten, będący największym konsumentem tego towaru na świecie, jest zmuszony do zakupu ogromnych ilości cukru na światowych rynkach. ZASTRZEŻENIA PRAWNE Niniejszy dokument przeznaczony jest wyłącznie dla klientów BPH Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych SA (BPH TFI) i nie jest przeznaczony do publicznej wiadomości. Publikowanie w prasie lub w Internecie w części lub całości niniejszego opracowania wymaga zgody sporządzających komentarz. Materiał został przygotowany na podstawie informacji publicznie dostępnych i źródeł uznanych przez BPH TFI za wiarygodne, ale BPH TFI nie gwarantuje i nie może zapewnić o ich dokładności, kompletności i wiarygodności. Niniejszy dokument ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi wystarczającej podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji inwestycyjnej. Opracowanie niniejsze nie ma charakteru rekomendacji dotyczącej instrumentów finansowych w rozumieniu zapisów Rozporządzenia Ministra Finansów z 19 października 2005 roku w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych, ich emitentów lub wystawców. Wszystkie prezentowane opinie są opiniami własnymi BPH TFI. Pomimo dołożenia należytej staranności przy sporządzaniu niniejszego dokumentu BPH TFI nie może zapewnić, że prezentowane opinie okażą się trafne, a sytuacja na rynku nie ulegnie zmianie, w szczególności w stosunku do określonych instrumentów finansowych. Opinie BPH TFI mogą się zmieniać bez obowiązku każdorazowego informowania o tym fakcie. BPH TFI, jego pracownicy, członkowie władz ani podmioty dominujące i stowarzyszone z BPH TFI nie ponoszą jakiejkolwiek odpowiedzialności za działania lub zaniechania podjęte na podstawie niniejszego dokumentu, w szczególności za decyzje inwestycyjne podjęte na podstawie niniejszego komentarza ani za szkody poniesione w wyniku tych decyzji inwestycyjnych. BPH TFI jest podmiotem zarządzającym cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie i jest nadzorowany przez Komisję Nadzoru Finansowego. BPH TFI, jego podmioty dominujące, zależne lub stowarzyszone są lub mogą być aktywnymi uczestnikami rynku kapitałowego w szczególności jako emitenci, subemitenci, gwaranci brokerzy, animatorzy, nabywający instrumenty finansowe na rachunek własny, prowadzący działalność inwestycyjną w pozostałym zakresie. Więcej informacji na: www.bphtfi.pl 0 801 39 98 98 (koszt jak za połączenie lokalne) 5