CO NOWEGO Na dobry początek! Znamy już pisma prawnicze dla prawników, pisma prawnicze dla prawników pisane lekkim językiem i pisma prawnicze dla nieprawników. My postanowiliśmy skierować naszą uwagę na przedsiębiorców, bo to oni coraz częściej kierują swoją uwagę na prawników. Twój Prawnik to pismo, którego celem jest naświetlenie pewnych zjawisk w działalności firm, które mogą stać się problem prawnym i odpowiedzieć na nie. W tym numerze zajmiemy się między innymi tematem udzielania pełnomocnictw. Sprawa na pozór wydaje się bardzo prosta. Niestety kwestie najprostsze okazują się często pełne pułapek. Podobnie jest z klauzulami niedozwolonymi - plagą w obrocie gospodarczym. Ale czy od razu należy iść do sądu? - artykuł dotyczący mediacji naświetli sens tej instytucji. Przyjemnej lektury życzy Project Manager Anna Sobótka Spis treści: Weszło w życie Jak prawidłowo udzielić pełnomocnictwa? Kapitał intelektualny-niewidzialne bogactwo Afera wokół klauzul niedozwolonych Reprezentacja spółki kapitałowej w umowie lub sporze z członkiem zarządu Mediacja - dlaczego? Minister Sprawiedliwości chce uwolnić 49 zawodów Moment powstania przychodu podatkowego dla osoby fizycznej wnoszącej wkład niepieniężny do spółki osobowej Układy równoległe NA BIEŻĄCO BIZNES KULTURA PODATKI Siedziba Twojego Prawnika: ul. Macieja Palacza 43/20 60-242 Poznań NIP 7791937208 Regon 301488520 Anna Sobótka Project Manager tel. kom.: 531 496 409 tel.: 61 2235874 fax: 61 2236723 e-mail: anna.sobotka@asmedia-informator.pl Adriana Płonka z-ca Project Managera e-mail: biuro@asmedia-informator.pl Dział Grafiki: Dominik Piętka e-mail: grafik@asmedia-informator.pl Adrian Mazur e-mail: grafik1@asmedia-informator.pl Firma As Media nie ponosi odpowiedzialności za treść nadesłanych i opublikowanych materiałów. Firma As Media nie zwraca nadesłanych materiałów i zastrzega sobie prawo do nie publikowania części lub całości nadesłanego materiału. Niniejsze czasopismo ma charakter informacyjni, a zawarte w nim informacje nie stanowią oferty handlowej w rozumieniu kodeksu cywilnego. Wszystkie opublikowane w czasopiśmie Twój Prawnik materiały są objęte prawami autorskimi. 1
Weszło w życie: Monitor Sądowy i Gospodarczy Dziennik Ustaw z 9 lutego 2012 r. Weszło w życie 17 lutego 2012 r. Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 1 lutego 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie organizacji, sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczenie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia Centralna Informacja Krajowego Rejestru Sądowego bezpośrednio po dokonaniu wpisów do KRS podlegających obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze, podejmuje działania w celu ich ogłoszenia. Opłaty uiszcza się z góry, na rachunek bieżący dochodów sądu rejonowego przyjmującego wniosek. Cenę każdego numeru Monitora określa Ministerstwo Sprawiedliwości. Powinna ona zapewniać pełne pokrycie kosztów wydawania periodyku i zysk do 10 proc. Cena w prenumeracie będzie stanowiła iloczyn przewidywanej ceny numeru i liczby egzemplarzy. Świadectwa energetyczne Dziennik Ustaw z 14 lutego 2012 r. Weszło w życie 18 lutego 2012 r. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa I Gospodarki Morskiej z dnia 8 lutego 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przeprowadzania szkolenia oraz egzaminu dla osób ubiegających się o uprawnienie do sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego oraz części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową Znaczna ilość narkotyków Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 14 lutego 2012 r., sygn. akt P 20/10 NA BIEŻĄCO Brak w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii określenia konkretnych ilości środków odurzających i substancji psychotropowych, których posiadanie lub wprowadzanie do obrotu automatycznie powoduje karanie, nie narusza konstytucji uznał Trybunał. Określenie znacznej ilości pozwala sędziom na dokonywanie wykładni prawa i stosowanie go adekwatnie do rozpatrywanych przypadków. Zdaniem TK ustawodawca zdecydował się na utrzymanie znamienia znacznej ilości, kierując się m.in. jego zakotwiczeniem w systemie prawnym. Użycie takiego określenia w ustawie oznacza kontynuację określonej polityki państwa w tej dziedzinie, bez określania sztywnych granic karalności (chodzi o tzw. wartość graniczną). Pozwala to na uznanie, że takie sformułowanie jest zamierzonym narzędziem różnicowania postaci przestępstwa, a także uelastycznia przepis przez wprowadzenie pojęcia o charakterze cennym. Trybunał zwrócił przy tym uwagę, że wymaganiem konstytucji wobec regulacji prawa karnego jest przede wszystkim to, by ustawa określała zachowanie zabronione tak, żeby można było jednoznacznie odróżnić typy zachowań zabronionych od niezabronionych i żeby można było odróżnić typy czynów zabronionych od siebie nawzajem. Znaczna ilość narkotyków zaś została wprowadzona do ustawy po to, by było możliwe odróżnienie postaci podstawowej przestępstwa od kwalifikowane Jakość paliw Dziennik Ustaw z 7 lutego 2012 r. Weszło w życie 15 lutego 2012 r. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 lutego 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych Wymagań jakościowych określonych w tym rozporządzeniu nie stosuje się do paliw ciekłych wyprodukowanych lub wprowadzonych do obrotu w UE, Turcji, lub wyprodukowanych w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) zgodnie z przepisami obowiązującymi w tych państwach. Warunkiem jest, że zawarte w nich normy zapewniają ochronę zdrowia i życia ludzi i zwierząt, środowiska, a także gdy odpowiadają interesom konsumentów w stopniu odpowiadającym polskim przepisom. Ważne jest, by wyniki pomiarów były interpretowane zgodnie z kryteriami podanymi w normie PN-EN ISO 4259. Homologacja pojazdów Dzienniki Unii Europejskiej z 16 lutego 2012 r. Weszło w życie 7 marca 2012 r. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 130/2012 z 15 lutego 2012 r. w sprawie wymagań technicznych dotyczących homologacji typu pojazdów silnikowych w odniesieniu do dostępu do pojazdu i jego zwrotności oraz w sprawie wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 661/2009 w sprawie wymagań technicznych w zakresie homologacji typu pojazdów silnikowych dotyczących ich bezpieczeństwa ogólnego, ich przyczep oraz przeznaczonych dla nich układów, części i oddzielnych zespołów technicznych. 2
Jak prawidłowo udzielić pełnomocnictwa? Pełnomocnictwo Tak zwane działanie w cudzym imieniu (zastępstwo) obejmuje różne kategorie czynności prawnych, dokonywanych przez osobę - zwaną czyimś przedstawicielem. Podstawa prawna działania czyjegoś przedstawiciela nazywa się umocowaniem, które może nastąpić na podstawie ustawy (tzw. przedstawicielstwo ustawowe, np. rodzice, opiekun, kurator) lub na podstawie czynności prawnej oświadczenia reprezentowanego. Przy czym owo oświadczenie reprezentowanego może być wyrażone w: umowie (tj. dwustronnej czynności prawnej), np. umowie zlecenia, komisu, agencji; jednostronnym oświadczeniu woli, złożonym innej osobie, np. udzieleniu pełnomocnictwa. czynności musi mieć również taką formę (art. 99 1 KC) np. sprzedaży nieruchomości dokonuje się tylko w formie aktu notarialnego, a zatem pełnomocnictwo do dokonania sprzedaży czy kupna nieruchomości musi być też w formie aktu notarialnego. Pełnomocnictwo materialnoprawne Materialnoprawny stosunek pełnomocnictwa uregulowany został przepisami art. 98-109 KC. Pełnomocnictwo to czynność prawna polegająca na ustanowieniu bezpośredniego przedstawiciela do działania w cudzym imieniu, dokonywana przez udzielającego (tzw. mocodawcę) w formie jednostronnego oświadczenia woli. Co do zasady pełnomocnictwo wymaga więc zakomunikowania adresatowi, że zostało mu udzielone określone umocowanie. Może być ono udzielone w formie dowolnej, także w sposób dorozumiany, np. przy dokonywaniu innej czynności prawnej. Są jednak dwa wyjątki: przepisy prawa mogą niekiedy wymagać udzielenia pełnomocnictwa w konkretnej formie, choćby pisemnej, i to pod rygorem nieważności, np. pełnomocnictwo ogólne - na piśmie (art. 99 2 KC); jeżeli dla określonej czynności prawnej przepis prawa przewiduje konkretną formę prawną, to pełnomocnictwo do dokonania tejże Czynność prawna dokonana przez pełnomocnika pociąga za sobą skutki prawne bezpośrednio dla reprezentowanego (odpowiednio za artykułem 95 2 KC). Ilekroć jednak przepisy prawa uzależniają skutki danej czynności prawnej od wady oświadczenia woli lub od tzw. czyjejś dobrej wiary, należy mieć wtedy na względzie nie tylko pełnomocnika, ale i jego mocodawcę. RODZAJE PEŁNOMOCNICTW Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do dokonywania czynności tzw. zwykłego zarządu (art. 98 zd. 1 KC), czyli typowych, standardowych czynności związanych z określoną kategorią spraw w ramach przedmiotu umocowania - np. inny będzie zakres pełnomocnictwa ogólnego do zarządzania nieruchomością (nieruchomościami) w czyimś imieniu, a inny będzie zakres pełnomocnictwa ogólnego do czynności handlowych, jak prowadzenia rozmów handlowych, uczestnictwa w spotkaniach, składania oświadczeń i podpisywania w imieniu mocodawcy przedsiębiorcy. Zwykłym pełnomocnictwem cywilnym jest również pełnomocnictwo handlowe. 3
Pełnomocnictwo rodzajowe obejmuje umocowanie do dokonywania czynności przekraczających zakres tzw. zwykłego zarządu (art. 98 zd. 2 KC), czyli określa ono pewną kategorię czynności, do których zostaje umocowany pełnomocnik - np. tylko do zawierania umów sprzedaży nieruchomości, tylko do zawierania umów o pracę z osobami trzecimi, tylko do oferowania i przyjmowania określonych ofert mocodawcy. Pełnomocnictwo szczególne obejmuje umocowanie do dokonania poszczególnej czynności (art. 98 zd. 2 KC), czyli określa ono konkretną, indywidualną czynność, do jakiej dokonania zostaje umocowany pełnomocnik - np. tylko i wyłącznie do sprzedaży określonej rodzajowo nieruchomości, do wstąpienia w związek małżeński, do wykonania prawa głosu na zgromadzeniu udziałowców w spółce. Zgodnie z art. 100 KC, okoliczność, że pełnomocnik jest ograniczony do czynności prawnych (np. jest sądowo ubezwłasnowolniony częściowo, bądź jest to osoba małoletnia w wieku między 13 a 18 rokiem życia), nie ma wpływu na ważność czynności dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy. Osoba trzecia dokonująca czynności z pełnomocnikiem opiera się przecież na treści pełnomocnictwa, a nie na informacjach pochodzących od pełnomocnika. ODWOŁANIE I WYPOWIEDZENIE PEŁNOMOCNICTWA Pełnomocnictwo może być przez mocodawcę odwołane w każdym czasie, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono, z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa (art. 101 KC). W praktyce obrotu prawnego, zwłaszcza w praktyce notarialnej jest bowiem możliwe udzielenie tzw. nieodwołalnego i niegasnącego na wypadek śmierci (mocodawcy) pełnomocnictwa do dokonania danej czynności prawnej. Jest ono stosowane na przykład jako zabezpieczenie interesu przyszłego, w powiązaniu z przedwstępną umową notarialną - np. sprzedaży nieruchomości. Przykładowo, oświadczenie o udzieleniu pełnomocnictwa nieodwołalnego i niegasnącego na wypadek śmierci mocodawcy, może brzmieć: Jan Kowalski oświadcza, iż udziela Markowi Nowakowi niegasnącego z chwilą śmierci mocodawcy pełnomocnictwa do zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości położonej w Poznaniu, przy ul Podgórnej 13 (nr KW 3456/04), a także oświadcza, że zrzeka się prawa jego odwołania. Jednocześnie Jan Kowalski postanawia, iż wyżej ustanowiony pełnomocnik może być drugą stroną czynności prawnej dokonywanej w imieniu mocodawcy. Również ustanowiony pełnomocnik może wypowiedzieć stosunek pełnomocnictwa. Jeżeli pełnomocnictwo płynie na przykład z zawartej umowy zlecenia, to zgodnie z brzmieniem art. 734 2 KC, w braku odmiennej umowy, zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie pełnomocnictwa. Czyli nie potrzeba w tym przypadku podpisywać odrębnego dokumentu pełnomocnictwa. Jednakże w umowie zlecenia na pośrednictwo nieruchomości powinno być zastrzeżone umocowanie do działania pośrednika w imieniu obu stron przyszłej umowy sprzedaży, a nie tylko w imieniu zleceniodawcy. Przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie (reguła ogólna z art. 746 2 zd. 1 KC), chyba że w umowie zlecenia uregulowano jakieś terminy jej wypowiedzenia. Jednakże warto pamiętać, że gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę. Podobnie jest zresztą 4
w przypadku wypowiedzenia pełnomocnictwa procesowego przez adwokata czy radcę prawnego. Może być ono dokonane w każdym czasie, ale zgodnie z art. 94 2 KPC, adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie, chyba, że mocodawca zwolni go z tego obowiązku. Każdy inny pełnomocnik powinien, mimo wypowiedzenia, działać za mocodawcę przez ten sam czas, jeżeli jest to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych. Po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Może żądać poświadczonego odpisu tego dokumentu; wygaśnięcie umocowania powinno być na odpisie zaznaczone ( art. 102 KC). NIEWAŻNOŚĆ PEŁNOMOCNICTWA Ważnym zagadnieniem jest zawieranie umowy przez tzw. rzekomego pełnomocnika, czyli osobę która nie posiada do tego stosownego pełnomocnictwa (tzw. falsus procurator). Może to być na przykład oszust, osoba przekraczająca granice pełnomocnictwa, bądź osoba działająca na podstawie pełnomocnictwa już wygasłego. Zgodnie z art. 103 1 i 2 KC, jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Możliwe jest więc tzw. uzdrowienie tej czynności prawnej, polegające na potwierdzeniu jej skuteczności przez niedoszłego mocodawcę. Bez takiego potwierdzenia umowa jest nieważna z mocy prawa. Druga strona może wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się ona wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu. W myśl 3 art. 103 KC, w braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę w cudzym imieniu, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu. Jednostronna czynność prawna dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna. Jednakże gdy ten, komu zostało złożone oświadczenie woli w cudzym imieniu, zgodził się na działanie bez umocowania, stosuje się odpowiednio przepisy o zawarciu umowy bez umocowania. Jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynność prawna jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć. Przykładowo - dyrektor i pracownicy przedsiębiorstwa państwowego postanowili założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. W spółce tej dyrektor miał objąć funkcję Prezesa Zarządu, natomiast poszczególni pracownicy ww. przedsiębiorstwa mieli być wspólnikami. Umowa spółki została u notariusza podpisana dwa razy przez tę samą osobę raz przez dyrektora przedsiębiorstwa państwowego działającego jako założyciel spółki i drugi raz przez niego jako ustanowionego już mocą umowy spółki Prezesa Zarządu. Umowa spółki stała się nieważna. Powinien zostać powołany pełnomocnik działający w jednej z opisanych funkcji za wyżej wspomnianą osobę. PEŁNOMOCNICTWO DALSZE Kolejną istotną sprawą jest pełnomocnictwo dalsze, czyli możliwość ustanawiania przez danego pełnomocnika dalszych pełnomocników- tzw. substytutów. W myśl art. 106 KC, pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Przykładowa klauzula substytucji może brzmieć: Pełnomocnik może ustanawiać dalszych pełnomocników na warunkach i według swojego uznania lub Pełnomocnictwo obejmuje prawo do udzielania pełnomocnictwa substytucyjnego według uznania pełnomocnika. Jeżeli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z takim samym zakresem umocowania, każdy z nich może działać samodzielnie, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa. Przepis ten stosuje się odpowiednio do pełnomocników, których pełnomocnik sam dla mocodawcy ustanowił. Ekspert radzi! 5
PEŁNOMOCNIK JAKO DRUGA STRO- NA CZYNNOŚCI PRAWNEJ DOKONY- WANEJ W IMIENIU MOCODAWCY W praktyce, wątpliwości może wywoływać również kwestia tzw. czynności z samym sobą. Odnośnie pełnomocnictwa została ona uregulowana w art. 108 KC. Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony. Oznacza to, że czynność pełnomocnika z samym sobą jest ważna o tyle, o ile mocodawca na to zezwoli. Oto przykład stosowanej klauzuli zezwalającej, którą może umieścić mocodawca: Jednocześnie Zenon Nowak postanawia, iż wyżej ustanowiony pełnomocnik może być drugą stroną czynności prawnej dokonywanej w imieniu mocodawcy. radca prawny Bartosz Hajduk ZASTĘPSTWO działanie na cudzą rzecz (cudzy rachunek) materialnoprawne formalnoprawne (proceduralne) np. pełnomocnictwo procesowe ogólne rodzajowe szczególne we własnym imieniu zastępca pośredni w cudzym imieniu zastępca bezpośredni czyli przedstawiciel np.: - komisant przedstawiciel ustawowy przedstawiciel z woli mocodawcy - zleceniobiorca - makler giełdowy - agent np.: na podstawie czynności jednostronnej np.: - rodzic - udzielenia pełnomocnictwa - kurator - opiekun - syndyk masy upadłości - likwidator na podstawie czynności dwustronnej (umowy) np.: - zawarcie umowy zlecenia - zawarcie umowy o pracę Pełnomocnictwo ogólne Poznań, dnia 05 marca 2005 roku PEŁNOMOCNICTWO Pan Józef Kosinski, zamieszkały w Poznaniu, przy ul. Miłej 5, działając jako wspólnik spółki ALFA Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Poznaniu, zarejestrowaną w Sądzie Rejonowym w Poznaniu, Wydział XXI Gospodarczy KRS pod nr 567438920, udziela Pani Janinie Kowalskiej, zamieszkałej w Radomiu, przy ul. Pięknej 2/15, legitymującej się dowodem osobistym nr ACV345213 pełnomocnictwa do dokonywania wszelkich czynności prawnych, składania oświadczeń woli oraz podpisywania dokumentów w jego imieniu, w zakresie dotyczącym jego uczestnictwa w powyższej spółce. Pełnomocnictwo niniejsze obejmuje możność wykonywania wszelkich praw przysługujących wspólnikowi z tytułu jego uczestnictwa w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, założonej i istniejącej, bądź likwidowanej na podstawie przepisów prawa handlowego. Pełnomocnik może ustanawiać dalszych pełnomocników na warunkach i według swojego uznania.... imię i nazwisko mocodawcy Pełnomocnictwo szczególne Poznań, dnia 05 marca 2005 roku PEŁNOMOCNICTWO Pan Jan Nowak, zamieszkały w Koninie, seria i numer nr dowodu osobistego DB800788, działając jako wspólnik spółki pod firmą ZETA Spółka z o.o. z siedzibą w Poznaniu, ul. Nowj 15, KRS nr 567342516, niniejszym upoważnia Pana Michała Dulskiego, zamieszkałego - ul. Kwiatowa 47, 61-505 Poznań, nr dowodu osobistego DD6778889 do uczestniczenia w swoim imieniu na Zwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników spółki ZETA Spółka z o.o. z siedzibą w Poznaniu, odbywanym w dniu 10 marca 2005 roku i wykonywania prawa głosu z udziałów na Zgromadzeniu, przy czym pełnomocnik ma w tym zakresie pełną swobodę działania. Pełnomocnictwo obejmuje w szczególności podejmowanie uchwał w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania finansowego wyżej wymienionej Spółki za rok obrachunkowy 2004. Pełnomocnictwo obejmuje również prawo do składania oświadczeń w imieniu mocodawcy. Pełnomocnik może być drugą stroną czynności. Pełnomocnik może ustanawiać dalszych pełnomocników.... imię i nazwisko mocodawcy 6
Pełnomocnictwo szczególne Poznań, dnia 05 marca 2005 roku PEŁNOMOCNICTWO Ja, niżej podpisana Anna Wawelska, zamieszkała w Gdyni, ul. Kocia 18, nr dowodu osobistego WL 3452671, działając jako akcjonariusz spółki pod firmą OME- GA Spółka akcyjna z siedzibą w Poznaniu, nr KRS 869456730, niniejszym upoważniam Panią Irenę Walczak, zamieszkałą w Poznaniu, ul. Miła 8, nr dowodu osobistego DFR786574 do uczestniczenia w swoim imieniu na Nadzwyczajnym Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy OMEGA Spółka akcyjna z siedzibą w Poznaniu, odbywanym w dniu 10 marca 2005 roku i do wykonywania prawa głosu z akcji na Zgromadzeniu, przy czym pełnomocnik ma w tym zakresie pełną swobodę działania. Pełnomocnictwo obejmuje w szczególności podejmowanie uchwał w przedmiocie obrad Zgromadzenia oraz złożenie w imieniu akcjonariusza ewentualnego sprzeciwu do protokołu. Pełnomocnictwo obejmuje również prawo do składania oświadczeń w imieniu mocodawcy. Pełnomocnik może być drugą stroną czynności. Pełnomocnik nie może ustanawiać dalszych pełnomocników.... imię i nazwisko mocodawcy Pełnomocnictwo rodzajowe Poznań, dnia 10 marca 2005 roku EPSILON Spółka z o.o. ul. Długa 12 61-675 Poznań, Polska nr KRS 00000678546 PEŁNOMOCNICTWO HANDLOWE Spółka prawa handlowego pod firmą EPSILON Spółka z o.o. z siedzibą w Poznaniu, ul. Długa 12, 61-675 Poznań, Polska, wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego w Sądzie Rejonowym w Poznaniu pod nr KRS 00000678546, reprezentowana przez Prezesa Zarządu Pana Ryszarda Owaka, umocowanego do jednoosobowej reprezentacji spółki, udziela Panu Piotrowi Kasie, zamieszkałemu w Poznaniu, ul. Krótka 8/12, numer dowodu osobistego ADS0986754 pełnomocnictwa do wykonywania czynności przedstawicielstwa handlowego w imieniu i na rzecz powyższej spółki, na terytorium Republiki Czech. Pełnomocnictwo daje przedstawicielowi handlowemu prawo składania oświadczeń woli, podpisywania dokumentów, uczestniczenia w rozmowach handlowych. Przedstawiciel nie może ustanawiać dalszych przedstawicieli handlowych.... Ryszard Owak Prezes Zarządu Pełnomocnictwo rodzajowe Poznań, dnia 07 marca 2005 roku ASTRA Spółka z o.o. ul. Miła 6 60-999 Poznań KRS: 0008756435 NIP: 783-15-63-904 PEŁNOMOCNICTWO ASTRA Spółka z o.o. z siedzibą w Poznaniu, reprezentowana przez Zarząd w osobach Prezesa Zarządu Pana Bartosza Maja oraz Członka Zarządu Pana Kamila Janowskiego, umocowanych do łącznej reprezentacji wyżej wymienionej Spółki, udziela niniejszym Panu Markowi Kretowi, zamieszkałemu w Gdańsku, przy ulicy Małej 8 pełnomocnictwa do reprezentowania Spółki pod firmą ASTRA Spółka z o.o. z siedzibą w Poznaniu wobec banków, celem dokonywania przelewów do maksymalnej kwoty 20.000,00 (dwudziestu tysięcy) złotych polskich, na rzecz Urzędu Celnego w Poznaniu. Pełnomocnik jest uprawniony do samodzielnej reprezentacji mocodawcy. Pełnomocnikowi nie przysługuje uprawnienie udzielania pełnomocnictw substytucyjnych....... Bartosz Maj Kamil Janowski Prezes Zarządu Członek Zarządu O autorze: Bartosz Hajduk Radca prawny, ponad 10 lat doświadczeń zawodowych, specjalność: prowadzenie cywilnych procesów sądowych, prawo cywilne, handlowe, gospodarcze, pracy, języki obce: niemiecki, angielski. Międzynarodowe studia menadżerskie Master of Business Administration MBA Poznań Atlanta. 7
Kapitał intelektualny niewidoczne bogactwo Współczesna gospodarka, w odróżnieniu od gospodarki XIX i XX wieku, oparta jest na wiedzy, nowych technologiach, innowacji i globalizacji. To one określane jako podstawowe źródła wzrostu gospodarki - pozwalają uzyskać przewagę konkurencyjną, zwiększyć efektywność i rentowność każdego biznesu. Peter Drucker, uważany za ojca współczesnych metod zarządzania, w książce Post-Capitalist Society tak opisuje swoją wizję społeczeństwa XXI wieku: Podstawowym zasobem ekono- micznym środkiem produkcji, wykorzystując termin z ekonomii nie jest dłużej kapitał, ani zasoby naturalne (ziemia), ani siła robocza. Jest nią i będzie wiedza.. Innowacyjność, innowacje, rozwój - to słowa-klucze, definiujące kierunek współczesnej gospodarki światowej. W Polsce od 2007 r. przy współpracy Komisji Europejskiej realizowany jest Program Innowacyjna Gospodarka (www.poig.gov. pl) wspierający innowacyjność, zarówno w sferze produktowej, procesowej, marketingowej jak i organizacyjnej. Celem programu jest rozwój polskiej gospodarki w oparciu o wiedzę i innowacyjność przedsiębiorstw. Wraz z innowacyjnością i rozwojem przedsiębiorstw pojawia się nowa wartość, jaką jest kapitał intelektualny. Niejednokrotnie to właśnie on stanowi najcenniejszy składnik majątkowy przedsiębiorstwa, pozostając jednocześnie w sferze zasobów niematerialnych czy mówiąc prościej, niewidocznych. Niewątpliwie jest to jednocześnie jeden z podstawowych walorów i fenomenów współczesnej nowej gospodarki. Pojecie kapitał intelektualny nie zostało jednoznacznie zdefiniowane. Przyjmuje się, iż elementami kapitału intelektualnego przedsiębiorstwa są m.in.: marka, wiedza, technologie, know-how, patenty, prawa autorskie, ale także lojalność klientów, kanały dystrybucji czy tajemnica handlowa. Zasoby intelektualne, w przeciwieństwie do tradycyjnych zasobów materialnych, charakteryzuje ogromna dostępność i nieograniczoność wykorzystania. Warto również zauważyć, że jedynie część kapitału intelektualnego podlega regulacjom prawnym jest to tzw. własność intelektualna, w tym prawa własności do znaków towarowych, patentów, wzorów użytkowych, a także prawa autorskie. Dlatego to właśnie te elementy poddawane są procesom wyceny, planowania i zarządzania, i to właśnie one posiadają nadzwyczajny potencjał do kreowania wartości przedsiębiorstwa. Publikowany rokrocznie na łamach Rzeczpospolitej ranking najcenniejszych polskich marek pokazuje dobitnie, że własność intelektualna przedsiębiorstw, w tym znaki towarowe, stanowią ogromny potencjał nie tylko marketingowy, ale również potencjał kreowania wartości księgowej przedsiębiorstwa. Wystarczy wspomnieć, że najcenniejszą polską markę Orlen w 2011 roku wyceniono na 3.819,4 mln zł, podczas gdy aktualna wartość rynkowa całej spółki wynosi ok. 14.900 mln zł. Jak łatwo obliczyć, szacunkowa wartość marki Orlen stanowi ok. 25% wartości spółki. Czy jednak własność intelektualna, jej potencjał do kreowania wartości przedsiębiorstwa, może być wykorzystywany w średnich, małych i mikro przedsiębiorstwach, 8
czy też jest to tylko domena dużych korporacji? Bez wątpienia można stwierdzić, że rozwój oparty na wiedzy i innowacji, a tym samym budowanie kapitału intelektualnego stało się koniecznością współczesnych przedsiębiorstw jak i całej gospodarki. Co ważne korzyści uzyskiwane w wyniku odpowiedniego zarządzania własnością intelektualną, wielokrotnie przewyższają ponoszone nakłady. O rosnącej potrzebie ochrony własności intelektualnej wśród polskich przedsiębiorców świadczą jednoznacznie dane statystyczne. Polski Urząd Patentowy w roku 1990 zarejestrował ok. 1.600 znaków towarowych. W roku 2011 liczba ta wzrosła do niemal 10 tys. Niestety w polskich warunkach uzyskanie ochrony na znak towarowy nadal wiąże się z dość długim okresem oczekiwania na decyzję Urzędu Patentowego, który wynosi średnio od 12 do 24 miesięcy. Dla porównania Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante, udzielający praw ochronnych na znaki towarowe chronione na terenie Unii Europejskiej, wydaje decyzję o rejestracji średnio w ciągu 6 miesięcy. Warto jednak podkreślić, że o ile liczba chronionych przedmiotów własności intelektualnej, takich jak znaki towarowe czy wynalazki, w ostatnich latach znacząco wzrosła, o tyle nadal brak jest świadomości wśród polskich przedsiębiorców w zakresie efektywnego zarządzania kapitałem intelektualnym i co ważne czerpania z niego wymiernych korzyści. Naprzeciw przedsiębiorcom wychodzą jednak wyspecjalizowane firmy doradcze, oferując nie tylko wycinkową pomoc np. ochronę logo firmy - ale wdrożenie kompleksowych programów zarządzania kapitałem intelektualnym. W ramach programu wykonywana jest szczegółowa analiza przedsiębiorstwa, a następnie wdrażana jest strategia zarządzania jednym z najcenniejszych zasobów firmy kapitałem intelektualnym. Istotą programu jest zapewnienie pełnej ochrony prawnej wszystkich składników kapitału intelektualnego, a jednocześnie maksymalizacja zysków dla przedsiębiorstwa. Bez wątpienia w najbliższych latach trend wzrostowy w zakresie liczby chronionych znaków towarowych, wynalazków i innych przedmiotów własności intelektualnej utrzyma się na obecnym wysokim poziomie. Najwięcej korzyści odnotują jednak ci przedsiębiorcy, którzy nie tylko zdecydują się na ochronę własnego kapitału intelektualnego, ale przede wszystkim na efektywne nim zarządzanie. napisz do autora: m.priebe@innlex.com.pl www.innlex.com.pl O autorze: Maciej Priebe Doradca prawny, absolwent Wydziału Prawa i Administracji UAM w Poznaniu, założyciel firmy InnLex Doradztwo Prawne wyspecjalizowanej w doradztwie prawnym i ekonomicznym, a także zarządzaniu kapitałem intelektualnym przedsiębiorstw. 9
Reprezentacja spółki kapitałowej w umowie lub sporze z członkiem zarządu Zgodnie z art. 210 (379) 1 k.s.h., w umowie między spółką kapitałową a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia). Z brzmienia powyższego bezwzględnie obowiązującego przepisu wynika, że chodzi tu o wszelkie umowy i spory pomiędzy spółką a członkiem zarządu, zarówno związane z pełnioną przez niego funkcją, jak i te, które nie są związane z wykonywaniem funkcji członka zarządu, lecz w których członek zarządu występuje jako osoba fizyczna, osoba trzecia wobec spółki. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 11 marca 2010 r. podkreślił, że celem przepisu art. 210 (379) 1 k.s.h. jest ochrona interesów spółki, a pośrednio także jej wspólników i wierzycieli, na wypadek konfliktu interesów, który może się ujawnić w sytuacji, gdy członek zarządu zawiera umowę z samym sobą, a więc w sytuacji, gdy po obu stronach umowy występują te same osoby. Możliwa w takim wypadku kolizja interesów została przez ustawodawcę rozstrzygnięta na korzyść spółki. Art. 210 (379) 1 k.s.h. ogranicza prawo reprezentacji spółki przez zarząd w razie zawierania umowy między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim. Rada nadzorcza i pełnomocnik, mają równe pierwszeństwo co do reprezentowania spółki, a kwestię, który podmiot powinien reprezentować spółkę w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim powinna rozstrzygać uchwała wspólników bądź inny akt wewnętrzny spółki. Należy uznać za dopuszczalną możliwość udzielenia przez zgromadzenie wspólników stałego pełnomocnictwa do reprezentowania spółki w umowach czy w sporach z członkiem zarządu, choć podkreślić należy, że w powyższym zakresie pojawiają się głosy przeciwne. Trudno jednak doszukać się przepisu zakazującego powołanie wskazanego pełnomocnika, którego z góry umocujemy do reprezentacji spółki w umowach i sporach z członkiem zarządu. Skoro więc tak, nieuprawniony jest pogląd, taki zakaz wprowadzający. W piśmiennictwie wyrażono trafny pogląd, że gdy spółkę reprezentuje rada nadzorcza, wystarczy jej działanie według reguł określonych w umowie spółki, regulaminie rady nadzorczej, ewentualnie w jej uchwale, tj. np. oddelegowanie dwóch członków rady, przewodniczącego i wiceprzewodniczącego, wybranie pełnomocnika spośród swojego grona również jednoosobowo. Rozbieżności w doktrynie istnieją również co do skutków naruszenia zakazu określonego w art. 210 (379) 1 k.s.h. Znaczna większość jednak przedstawicieli doktryny przyjmuje nieważność takich czynności, argumentując, iż w omawianym przypadku nie zachodzi ograniczenie, ale wprost wyłączenie prawa członka zarządu do reprezentowania spółki. Podkreśla się jednak, że mimo nieważności zawartej np. umowy o pracę (nieważności niepodlegającej konwalidacji) - w przypadku naruszenia art. 210 (379) k.s.h., strony mogą nawiązać umowny stosunek pracy przez czynności dorozumiane, w szczególności wskutek dopuszczenia pracownika do pracy, przyjmowania pracy przez pracodawcę i realizowania takiego stosunku prawnego, który odpowiada cechom stosunku pracy określonym w art. 22 k.p. O autorze: Izabela Czarnota Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, doktorantka w Katedrze Prawa Cywilnego, Handlowego i Ubezpieczeniowego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zajmuje się sprawami z zakresu prawa cywilnego, handlowego oraz budowlanego, a także prawem procesowym. Specjalizuje się w zakresie szeroko pojętego prawa gospodarczego. 10
Należy również pamiętać o prawnej skuteczności uchwały zgromadzenia wspólników spółki kapitałowej ustanawiającej pełnomocników do czynności prawnych między spółką a członkami jej zarządu, w tym do zawarcia umów o pracę, podjętej w okresie pomiędzy zawiązaniem spółki a nabyciem przez nią osobowości prawnej na skutek wpisu do rejestru sądowego. Podobne reguły jak wskazane powyżej będą też obowiązywały w przypadku sporu sądowego z członkiem zarządu. W postępowaniu sądowym za spółkę i za radę nadzorczą występować powinien jeden lub więcej jej członków (samodzielnie lub łącznie działających), wyznaczonych uchwałą przez radę nadzorczą. Przesłuchany w charakterze strony w przypadku sporu pomiędzy spółką a członkiem jej zarządu, powinni być członkowie rady nadzorczej, ale o tym czy dojdzie do przesłuchania jedynie niektórych spośród nich czy wszystkich, decyduje sąd. Jeśli natomiast chodzi o podmiot uprawniony do przyjęcia oświadczenia o rezygnacji z członkostwa w zarządzie w świetle przeważającego poglądu, wskazuje się radę nadzorczą albo pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników (w sp. z o.o.) lub walnego zgromadzenia (w spółkach akcyjnych). W przypadku spółek akcyjnych ustalenie adresata oświadczenia o rezygnacji będzie proste, albowiem funkcjonowanie w nich rady nadzorczej jest regułą, problem może się pojawić natomiast w spółkach z o.o., w których rada nadzorcza, jako co do zasady fakultatywna, często nie jest w ogóle powoływana. Wówczas składający rezygnację członek zarządu powinien najpierw doprowadzić do ustanowienia pełnomocnika zgromadzenia, czyli przeprowadzić procedurę zwołania zgromadzenia z porządkiem obrad obejmującym ustanowienie pełnomocnika do reprezentowania spółki w umowach w zarządem, a następnie takiemu pełnomocnikowi złożyć swoje oświadczenie o rezygnacji. Może pojawić się często problem z możliwością zwołania zgromadzenia, będzie zatem dochodziło do niemożliwości złożenia skutecznego oświadczenia o rezygnacji. W praktyce sądów rejestrowych jednak zauważa się, że za wystarczające przyjmuje się złożenie oświadczenia woli o rezygnacji przez członka zarządu spółce (wysłane listem poleconym na adres spółki) i jednocześnie do wspólników. Sąd rejestrowy bez problemu wykreśla wtedy członka zarządu nawet w sytuacji, gdy na jego miejsce nie powołano kolejnego (w rejestrze przedsiębiorców KRS w dziale 2 podrubryka 1 dane osób wchodzących w skład organu będzie więc puste pole). Oświadczenie o rezygnacji nie jest umową pomiędzy spółką a członkiem zarządu w rozumieniu art. 210 (379) k.s.h. Przyjęcie poglądu odmiennego prowadziłoby do absurdalnej sytuacji, w której wobec braku w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, rady nadzorczej i braku możliwości powołania pełnomocnika uchwałą zgromadzenia wspólników, członek zarządu nie mógłby skutecznie złożyć oświadczenia o rezygnacji z pełnionej funkcji. Artykuł 210 (379) 1 k.s.h. dotyczy reprezentacji spółki przy zawieraniu umowy, czy zatem zakres przedmiotowy tego przepisu obejmuje również kwestię jej zmiany, wypowiedzenia, czy odstąpienia? W doktrynie przeważa stanowisko o rozszerzonej wykładni zasad szczególnej reprezentacji, z którego wynika, że zasady reprezentacji spółki wynikające z art. 210 (379) k.s.h. będą obowiązywały również w kwestii modyfikacji umów (wypowiedzenie, rozwiązanie, zmiana), ale tylko z punktu wiedzenia spółki. Jeśli natomiast członek zarządu będzie chciał wypowiedzieć taką umowę (czynność jednostronna), wystarczające będzie, jeśli złoży oświadczenie woli spółce i wspólnikom. Uzasadnieniem tego poglądu jest niemożliwość doprowadzenia do sytuacji absurdalnych i obstrukcyjnych w spółce. Będzie często się bowiem zdarzać w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, że nie będzie rady nadzorczej. Jeśli pełnomocnik nie zostanie powołany (członek zarządu nie jest w stanie zmusić zgromadzenia wspólników do ustanowienia pełnomocników), oznaczałoby to, że członek zarządu nie może skutecznie zmienić ani wypowiedzieć umowy ze spółką. Taka sytuacja byłaby niedopuszczalna. Artykuł 210 (379) 1 k.s.h. dotyczy zatem także sytuacji zmiany umowy, jak i jednostronnych czynności prawnych zmierzających do jej zakończenia (wypowiedzenie, odstąpienie), jednak pojawiają się również głosy odmienne w tej kwestii. Omawiana regulacja (art. 210, 379 k.s.h.) potwierdza prymat ochrony interesu spółki kapitałowej nad indywidualnym interesem członka jej zarządu. Ochrona ta realizuje się przez wyeliminowanie możliwości działania członka zarządu w podwójnej roli: reprezentanta interesów spółki i reprezentanta interesów włas nych. Zapobiega ona nadużyciom, jakie mogą nastąpić w związku z kierowaniem się przez członka zarządu własnym interesem, mogącym pozostawać w sprzeczności z interesem spółki. Nie jest jednak konieczne, aby kolizja tych interesów rzeczywiście występowała wystarczy bowiem sama możliwość jej pojawienia się. napisz do autora: izaczarnota@wp.pl 11
Afera! wokół klauzul niedozwolonych Są to przykłady zapisów regulaminu/umowy, które są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumentów i nie zostały ustalone indywidualnie. Obecnie w rejestrze UOKiK wpisanych jest ponad 2800 klauzul niedozwolonych. Bardzo mała świadomość przedsiębiorców o ochronie prawnej konsumentów w związku z istnieniem jednostronnie przygotowanego regulaminu/ umowy sprowokowała do działania prócz organizacji pro konsumenckich również prawników. Pewna Kancelaria Radcowska w lipcu 2011 roku dokonała sprawdzenia kilku tysięcy regulaminów /umów przedsiębiorców pod względem obecności w nich klauzul niedozwolonych/abuzywnych. Wynikiem tego działania było wysłanie do ok. 2000-3000 przedsiębiorców e-maili z informacją o istnieniu w regulaminie klauzul niedozwolonych, a tym samym skierowaniu sprawy na drogę sądową i ponoszeniu zw. z postępowaniem kosztów sądowych (od 12.000 20.000 tys.). Jednocześnie kancelaria proponowała ugodowe rozwiązanie, polegające na tym ze jeżeli przedsiębiorca zapłaci koszty zastępstwa procesowego ( wpisane były różne kwoty od 2 tys. do nawet 6 tys.) to sprawa nie zostanie skierowana do sądu. W różny sposób oceniane jest działanie kancelarii bo z jednej strony widnieje tu jedynie chęć uzyskania ogromnego zysku, zaś z drugiej strony ukazuje problem wciąż ogromnej ilość nie zgodnych z prawem regulaminów/umów zawierających klauzule niedozwolone. Na jednym z internetowych forów rozgorzała dyskusja (ponad 110 str.) pomiędzy przedsiębiorcami, którzy otrzymali maila od kancelarii. Dyskusja skupiała się na nieetycznym zachowaniu radcy prawnego. Przedsiębiorcy mogą oczywiście zwrócić się do Okręgowej Izby Rady Radców Prawnych oraz wnosić do prokuratury podejrzenie o popełnieniu przestępstwa. Jednocześnie, nie unikną odpowiedzialności z tytułu istnienia w ich regulaminach/umowach klauzul niedozwolonych. Podczas dyskusji na forum przedsiębiorcy, którzy otrzymali maila od kancelarii mieli wiele wątpliwości i pytań, na które można odpowiedzieć następująco: Przykład klauzuli niedozwolonej: Sklep zastrzega sobie prawo do dokonywania zmian w treści niniejszego Regulaminu (Data wpisu: 2012-01-04) Zwracany w tym trybie towar zostanie przyjęty tylko i wyłącznie wtedy, gdy będzie odesłany w oryginalnym, nieuszkodzonym opakowaniu (...) (Data wpisu: 2012-01-03) Nie mogą być przedmiotem roszczeń okoliczności powodujące niewygody lub utrudnienia, znane Uczestnikowi przed rozpoczęciem imprezy (Data wpisu: 2012-02-27) Właściwym sądem do rozstrzygania sporów związanych z działalnością Sklepu jest sąd właściwy dla siedziby właściciela Sklepu. (Data wpisu: 2012-02-27) Dostawca nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej za przerwy w świadczeniu Usługi. (Data wpisu: 2012-02-22) Nawet cofniecie pozwu nie musi skutkować brakiem odpowiedzialności, ponieważ w celu ochrony konsumentów powołane organy państwowe oraz organizacje mogą przeprowadzać kontrole regulaminów/umów z urzędu. W razie wykazania istnienia klauzuli niedozwolonej do wystąpienia przed Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) w Warszawie legitymowani są: - Konsument - Powiatowy Rzecznik Konsumentów - Prezes UOKiK - organizacja, która w statucie ma wpisane działanie na rzecz ochrona konsumentów Kontrola postanowień umownych w prawie polskim odbywa się w wymiarze: - Indywidualnym na mocy skargi konsumenta, który stwierdza, iż jego prawa zostały naruszone przez postanowienia umowy zawartej z konkretnym przedsiębiorcą. - Abstrakcyjnym poprzez dokonywanie kontroli generalnej nie związane z konkretnym stosunkiem umownym. 12
Sąd Okręgowy Konkurencji i Konsumentów w postanowieniu wykazuję niedozwoloną klauzulę widniejącą m.in. w regulaminach sklepów internetowych czy też umowach biur podróży zakazując ich stosowania. Ponadto po wpisie na podstawie postanowienia SOKiK do REJESTRU klauzul niedozwolonych prowadzonego przez UOKiK zakaz wprowadzania w regulaminach/umowach nie ustalonych indywidualnie jest skuteczna wobec wszystkich podejmujących działalność na terytorium RP. Kontrola abstrakcyjna jest prowadzona na szeroka skalę poprzez zatrudnianie specjalistów wyszukujących szczególnie w Internecie regulaminów/umów w celu weryfikacji nieuczciwych postanowień umownych. Codziennie do REJESTRU UOKiK wprowadzana jest co najmniej jedna klauzula niedozwolona (abuzywna) co świadczy o SKUTECZNO- ŚCI kontroli urzędniczej. Pozwany przedsiębiorca jest pozbawiony możliwości uznania powództwa w związku z czym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (skrót SOKiK) obligatoryjnie przeprowadza postępowanie dowodowe w celu wyjaśnienia oraz dokonania kolejnego wpisu w rejestr klauzul niedozwolonych (wiąże się to z kosztami.) Co więcej w przypadku gdy przedsiębiorca zaniecha naruszenia tzn. usunie klauzule niedozwolone z regulaminu w ciągu 6 miesięcy i tak możliwe jest wytoczenie przeciw niemu powództwa. Ze względu na to, iż rejestr jest jawny http://www. uokik.gov.pl/rejestr_klauzul_niedozwolonych2.php wpisanie w nim nowej klauzuli niedozwolonej prowadzi do zobowiązania przedsiębiorcy do usunięcia takiego zapisu w swoim regulaminie/umowie. Należy wskazać, że tylko do końca lutego 2012 wpisanych zostało 80 nowych klauzul umownych nie zgodnych z prawem. Z powyższej treści wynika, że przedsiębiorca, aby uniknąć odpowiedzialności prawnej i finansowej za niedozwolone zapisy, powinien regularnie monitorować zmiany w prawie. Istotą sprawy jest to, że przedsiębiorcy którzy nie dbają o rzetelne sprawdzanie regulaminu pod O autorze: względem badania obecności klauzul niedozwolonych z rejestru UOKiK muszą liczyć się z konsekwencjami prawnymi oraz finansowymi. napisz do autora: info@clauzula.pl www.clauzula.pl Magda Judejko Absolwentka Prawa na Wydziale Prawo i Administracja na UAM w Poznaniu. Szczególne zainteresowania prawne dotyczą Prawa Własności Intelektualnej, Prawa Konkurencji i Konsumentów oraz Prawa Reklamy - Absolwentka Szkoły im. H.Grocjusza w Krakowie. Współwłaścicielka PROLEXIS Doradztwo Prawne, wraz z zespołem prowadząca działalność doradczą m.in. poprzez portal www. clauzula.pl. Pisze, koryguje, monitoruje regulaminy/umowy jednostronnie przygotowane przez przedsiębiorców, dzięki czemu nie muszą obawiać się o swoje interesy, jednocześnie chroniąc prawa konsumenta. 13
Z cyklu o mediacji: Mediacja - DLACZEGO? W pewnej lubelskiej gminie, gdzie statystka spraw karnych i przypadków łamania prawa była od lat bliska zeru, w ciągu kilku miesięcy wzrosła o kilkaset procent. W wiejskim powietrzu gęsto było od pozwów o zniesławienie i odszkodowanie, zawiadomień o popełnieniu przestępstwa, zgłoszeń gróźb karalnych, interwencji policyjnych i wszczętych śledztw. Rozpoczęto kilkanaście procesów; o zniszczenie metra płotu, o złośliwy oprysk malin chemikaliami, wybitą szybę. Skłócona wieś na wyścigi jeździła do prokuratury okręgowej, gdzie w końcu zapadła decyzja sprowadzić mediatora. Ten po kilku wizytach i po przeprowadzeniu mediacji odkrył przyczynę wiejskiej wojny wszystkich ze wszystkimi. Okazało się, że starsze panie z kółka różańcowego pokłóciły się z paniami z Towarzystwa Adoratorek Maryi o to, która organizacja ma prawo przystroić ołtarz na święto Bożego Ciała. Wieś podzieliła się na dwa stronnictwa, które zaczęły się nawzajem atakować. Wiele osób włączało się do konfliktu nie znając istoty sporu. Podczas kolejnego spotkania mediator doprowadził do pojednania stron, wycofania pozwów i zawiadomień, a statystyka we wsi wróciła do stanu sprzed wypadków. Powyższy autentyczny przykład znakomicie obrazuje kilka faktów i tez. Przede wszystkim tą, że święcie wierzymy w sąd jako jedyną instytucję potrafiącą stosować prawo i mogącą wdrożyć sprawiedliwość. Ponadto, założenie komuś sprawy sądowej jest traktowane jako rodzaj odwetu na domniemanym sprawcy i sposobem na udowodnienie swych racji - bywa, że za wszelką cenę. Po trzecie, świadomość możliwości polubownego zakończenia sporu jest w naszym społeczeństwie bardzo nikła. I wreszcie myśl o koniecznym ustępstwie stron w celu zakończenia sporu często traktowana jest jako poniżenie. NEGATYW i POZYTYW Z tego niekorzystnego obrazu płynie optymistyczny wniosek; jest mnóstwo przestrzeni dla działań mediatorów i wiele do zrobienia, a upowszechnienie wiedzy o nich i sposobach ich pracy może dać wymierne korzyści stronom wielu sporów. Przede wszystkim materialne, ponieważ postępowanie mediacyjne jest zawsze mniej kosztowne od sądowego. Czas też jest wymierną korzyścią płynącą z mediacji, ponieważ porozumienie zawarte przed mediatorem i zaaprobowane przez sąd ma moc wyroku sądowego na który trzeba czasem czekać latami tymczasem w mediacji wszystko zależy od woli stron, a porozumienie można uzyskać nawet podczas pierwszego spotkania mediacyjnego. Mediacja daje też korzyści niewymierne, a ważne, jak choćby brak poczucia przegranej i brak konieczności rozstrzygania co do przegranej/wygranej stron. W mediacji strony są partnerami zawierającymi porozumienie, co jest szczególnie ważne dla tych, którzy na przykład dalej będą ze sobą mieszkać czy żyć lub robić interesy. 14
Korzyścią pośrednią ze sfery materialnej i nie tylko jest fakt, że porozumienie zawarte przed mediatorem, choć musi być zgodne z literą prawa, nie musi być sprawiedliwe. Zadośćuczynienie może stać się znacząco wyższe niż nakazywałby to wyrok wydany zgodnie z przepisami prawa, albo odszkodowanie znacząco niższe niż wynikałoby to z paragrafów. Jeśli strony się na to zgadzają w obecności mediatora i porozumienie nie łamie reguł prawa, staje się ono obowiązujące i zamyka sprawę. Dlatego bywa, że słowo przepraszam kończy sprawę. I jeszcze jedno; w przeciwieństwie do postępowania sądowego, postępowanie przed mediatorem jest poufne i niejawne i jego kulisy znają tylko uczestnicy mediacji oraz mediator, który zobowiązany jest do zachowania tajemnicy oraz do zniszczenia notatek i zapisów. MOŻE - NIE MOŻE Co może mediator? Może doprowadzić do powstania warunków, w których możliwe jest porozumienie pomiędzy stronami konfliktu. Mediator pomaga też wypracować płaszczyznę i warunki porozumienia, nie ingerując w jego treść. Należy przy tym pamiętać, że mediator nie jest kimś, komu zależy na porozumieniu i kto nakłania do niego wbrew woli stron. Przeciwnie tylko wola obu stron może sprawić, że dojdzie do porozumienia w obecności mediatora, a każda ze stron może w każdej chwili zrezygnować z mediacji. Czego nie może mediator? Nie może zastąpić sądu, ponieważ nie wydaje wyroków. Nie może zastąpić adwokata, ponieważ nie reprezentuje interesów żadnej ze stron. Nie może też zastąpić prokuratora, gdyż nie gromadzi dowodów i nikogo nie oskarża. Nie może narzucać stronom warunków porozumienia, ponieważ jego treść zależy wyłącznie od stron. Nie może też mediować w sprawach, w których czyn zagrożony jest karą bezwzględnego pozbawienia wolności, ponieważ trudno sobie na przykład wyobrazić mediacje w sprawie o zabójstwo. To tylko garść informacji o mediacji i mediatorze, którego działanie jest upowszechnione w wielu krajach Europy, od Skandynawii po Wielką Brytanię. Pomimo faktu, że w Polsce mediatorzy funkcjonują zaledwie od niecałych dziesięciu lat, ich działania choć trochę przyczyniły się do rozwiązania trudnych konfliktów i odciążenia sądów, które nie muszą być jedynymi miejscami rozstrzygania sporów. napisz do autora: marceli.kwasniewski@gmail.com O autorze: Marceli Kwaśniewski Współpracownik kancelarii prawnej IURIS w Poznaniu. Członek Stowarzyszenia Polskie Centrum Mediacji 15
BIZNES Minister Sprawiedliwości chce uwolnić 49 zawodów Minister sprawiedliwości Jarosław Gowin przedstawił założenia projektu ustawy deregulacyjnej. Chodzi o uwolnienie dostępu do około pięćdziesięciu zawodów, w tym taksówkarza, przewodnika turystycznego czy istruktora nauki jazdy. Zderegulowanych ma być blisko 200 zawodów, m.in instruktor sportu, taksówkarz albo pośrednik nieruchomości. Lista zawodów regulowanych powstała na podstawie wypełnianych przez członków rządu ankiet, którzy wskazali, które zawody uważają za możliwe do otwarcia. Co do niektórych przypadków (np. pośrednika obrotu nieruchomościami czy zarządcy nieruchomości) resort chce zniesienia wszystkich ograniczeń, w innych zostałaby zlikwidowana część wymogów lub skrócony okres aplikacji. Deregulacja miałyby objąć np. zawody bibliotekarza akademickiego (w części podlegającej nadzorowi ministerstwa nauki i szkolnictwa wyższego), spawacza, doradcy zawodowego oraz pośrednika pracy, a także - w pewnym zakresie - komornika. Co do taksówkarzy miałby pozostać obowiązek uzyskania licencji, ale nie byłoby już konieczności zdawania egzaminu z topografii miasta. Ocenia się, że dzięki zmianom powstanie ok. 50-100 tys. nowych miejsc pracy. Powinny też spaść ceny usług świadczonych dotąd przez specjalistów z licencją. Nie wszystkim jednak podoba się ten pomysł. Przedstawiciele zawodów, do których dostęp ma być ułatwiony, zapowiadają nawet protesty. A oto zawody, które w pierwszej kolejności chce otworzyć minister: - adwokat - radca prawny - komornik - syndyk - notariusz - urzędnik sądowy i prokuratury - spawacz w odkrywkowych zakładach górniczych - mechanik wiertni w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi - lider klubów pracy - pośrednik pracy - doradca zawodowy - specjalista ds. rozwoju zawodowego - specjalista ds. programów - doradca EURES - asystent EURES - geodeta w zakresie geodezyjnych pomiarów podstawowych - geodeta w zakresie redakcji map - geodeta w zakresie fotogrametrii i teledetekcji - pracownik ochrony fizycznej I. stopnia - pracownik ochrony fizycznej II. stopnia - pracownik zabezpieczenia technicznego I. stopnia - pracownik zabezpieczenia technicznego II. stopnia - detektyw - trener I. klasy - trener II. klasy - trener klasy mistrzowskiej - instruktor sportu - przewodnik turystyczny miejski - przewodnik turystyczny terenowy - przewodnik turystyczny górski - przewodnik górski międzynarodowy - pilot wycieczek - bibliotekarz - pracownik dokumentacji i informacji naukowej - egzaminator osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdem - instruktor nauki jazdy - taksówkarz - zarządca nieruchomości - pośrednik w obrocie nieruchomościami - marynarz żeglugi śródlądowej - mechanik statkowy żeglugi śródlądowej - przewoźnik żeglugi śródlądowej - stermotorzysta żeglugi śródlądowej - szyper żeglugi śródlądowej - marynarz motorzysta żeglugi śródlądowej - starszy marynarz żeglugi śródlądowej - bosman żeglugi śródlądowej - sternik żeglugi śródlądowej Obecnie - jeśli chodzi o zawody regulowane - jesteśmy absolutnym liderem w Europie. Mamy ich aż 380. Dla porównania - w Szwecji jest ich 91, w Finlandii 122. 16
PODATKI Moment powstania przychodu podatkowego dla osoby fizycznej wnoszącej wkład niepieniężny do spółki osobowej Osiągnięcie przychodu podatkowego z tytułu wniesienia wkładu niepieniężnego przez osobę fizyczną do spółki osobowej następuje dopiero z chwilą realizacji sprzedaży udziałów uzyskanych w tej spółce. Tworzenie spółek osobowych oraz będące następstwem tego wykorzystanie określonych możliwości w zakresie dopuszczalnych rozwiązań prawno podatkowych może implikować wiele korzyści, w tym ekonomicznych dla jej udziałowców. Wybór najkorzystniejszej z punktu widzenia obciążeń podatkowych formy prowadzenia działalności gospodarczej jest jednym z aspektów optymalizacyjnych przedsiębiorstwa. W rzeczywistości gospodarczej możemy zaobserwować powstające w ostatnich latach spółki komandytowe, których celem jest osiągnięcie optymalnych rozwiązań podatkowych czy minimalizowanie odpowiedzialności za długi wobec podmiotów zewnętrznych. Z kolei przedsiębiorcy zamierzający prowadzić swoje przedsięwzięcia w mniejszych rozmiarach decydują się na wybór formy działalności, jaką jest spółka cywilna czy jawna. To właśnie prostota i niższe koszty prowadzenia działalności, brak obowiązku prowadzenia pełnej księgowości do momentu osiągnięcia określonej wielkości przychodów to czynniki, które mogą być determinantem wyboru właśnie tych dwóch ostatnich form działalności. Niezbędnym do prowadzenia działalności spółki jest jej kapitał. Wspólnicy mogą wnieść na jego poczet wszystko to, co będzie przedstawiać dla tego przedsiębiorstwa jakąkolwiek wartość ekonomiczną. Mogą to być zarówno wkłady pieniężne, jak i niepieniężne, czyli aporty. Dość powszechnym zjawiskiem jest pokrywanie przez wspólników swoich udziałów innymi niż pieniądze wartościami majątkowymi. Przedmiotem aportu mogą być nieruchomości, rzeczy ruchome, całe przedsiębiorstwo lub inne składniki majątkowe, w tym wartości niematerialne i prawne. Do 31.12.2010 istniało wiele kontrowersji związanych z opodatkowaniem wniesienia wkładów do spółek osobowych. Z uwagi na niedoprecyzowane regulacje prawne, bazą stosowanych rozwiązań podatkowych w tej materii była w głównej mierze wykładnia prawa, dokonywana na szczeblu sądów administracyjnych. Pojawiało się wiele rozbieżności w orzecznictwie sądowym. Niektóre sądy administracyjne orzekały, że wnoszone aporty przez osoby fizyczne do spółek osobowych generują przychody dla tych osób z uwagi na to, że operacja ta stanowi odpłatne zbycie składników majątkowych. Ferując takie orzeczenia sądy powoływały się na normy zawarte w art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Inne z kolei orzeczenia wykluczały powstanie takiego przychodu. Dopiero 14 marca 2011 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę, która położyła kres wszelkim sporom. 17
PODATKI Wówczas to sąd uznał, iż operacja wniesienia aportu do spółki osobowej jest podatkowo neutralna dla wnoszących do tej spółki wkład wspólników osób fizycznych. Sąd uznał, że przytaczany przepis art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a), na który dotychczas powoływano się wydając niekorzystne dla podatników interpretacje odnosi się wyłącznie do udziałów otrzymywanych w spółkach kapitałowych (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna) w zamian za wkład niepieniężny. Począwszy od dnia 1 stycznia 2011 ustawodawca uregulował analizowaną kwestię w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych poprzez umieszczenie w katalogu zwolnień podatkowych przychodów osiąganych z tytułu wniesienia wkładów niepieniężnych do spółek osobowych (art. 21 ust. 1 pkt 50b ustawy). Oznacza to, że od 2011 roku przychód uzyskiwany przez osobę fizyczną wnoszącą wkład do spółki osobowej stanowi przychód podatkowy, jednak zwolniony od podatku dochodowego. W praktyce oznacza to, iż w momencie wniesienia aportu przez osoby fizyczne do spółki osobowej nie powstanie przychód podatkowy, który mógłby być opodatkowany, od 2011 roku w związku ze zwolnieniem wprowadzonym do ustawy podatkowej, w nawiązaniu do stanów prawnych zaistniałych do końca 2010 zasadnym będzie powołanie się na uchwałę składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego. Nie budzi wątpliwości, że osoba fizyczna (wspólnik) osiągnie przychód podatkowy w momencie realizacji sprzedaży udziałów w spółce, do której wcześniej wkład w postaci aportu został wniesiony. Co prawda, zakwalifikowanie tych przychodów do właściwego źródła przychodów przysparza również wiele wątpliwości z uwagi na brak przepisów, które przypisywałyby te przychody do konkretnej kategorii. I tak, Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 6 kwietnia 2011 orzekając w analogicznej sprawie uznał, iż przychód ze sprzedaży przez wspólnika spółki osobowej wspólnikom tejże spółki praw i obowiązków z tytułu uczestnictwa w spółce, należy zaliczyć do przychodów z praw majątkowych. Przychód z tego tytułu powstanie w dacie otrzymania środków finansowych. Bez względu na sposób zakwalifikowania do źródła przychodów, w momencie sprzedaży udziałów zostanie osiągnięty przychód podatkowy. Brak wątpliwości co do braku opodatkowania po stronie wspólników wnoszących wkłady niepieniężne do spółki osobowej oraz przesunięcie momentu uzyskania przychodu do daty zbycia udziałów w tej spółce może być czynnikiem zachęcającym do przystępowania do tego rodzaju spółek. napisz do autora: biuro.poznan@tax-accounting.pl 18 O autorze: Dorota Wiśniewska Wróbel Właściciel firmy TAX-ACCOUNTING OFFICE Dorota Wiśniewska-Wróbel, Doradca Podatkowy, absolwentka Studiów Podyplomowych na Wydziale Zarządzania oraz Studiów Podyplomowych w Wyższej Szkole Bankowej w zakresie Podatków i Kontroli Skarbowej. Wybitna Specjalistka w zakresie finansów i rachunkowości.